Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Moo Ba O He Si Nɛ O Je Mi Mi Sami Kpo Kaa Bɔ Nɛ Yesu Pee ɔ

Moo Ba O He Si Nɛ O Je Mi Mi Sami Kpo Kaa Bɔ Nɛ Yesu Pee ɔ

“Kristo nitsɛ na amanehlu, nɛ e kɛ lɔ ɔ pee nɔ hyɛmi nɔ́ ha nyɛ, konɛ nyɛɛ nyɛɛ e se.”—1 PETRO 2:21.

1. Mɛni he je nɛ ke wa kaseɔ Yesu ɔ, lɔ ɔ hɛɛ wɔ kɛ suu Yehowa he ɔ?

KE WA bua jɔ nɔ ko he ɔ, behi fuu ɔ, wa suɔ nɛ waa kase jamɛ a nɔ ɔ. Kɛ je adesahi nɛ a hi si blema a a yi nɔ kɛ ba si mwɔnɛ ɔ, Yesu Kristo ji nɔ nɛ pe kulaa nɛ e sa kaa waa kase lɛ. Mɛni he je? Be ko ɔ, Yesu de ke: “Nɔ tsuaa nɔ nɛ na mi ɔ, e na Tsɛ ɔ.” (Yohane 14:9) Nɔ́ he je nɛ Yesu de jã ji kaa e peeɔ e ní kaa e Tsɛ ɔ pɛpɛɛpɛ. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa ngɛ Yesu he ní kasee ɔ, wa ngɛ Yehowa hu he ní kasee. Ke wa kaseɔ Yesu ɔ, lɔ ɔ hɛɛ wɔ kɛ suu Yehowa, nɛ lɛ ji Nɔ nɛ e nɔ kuɔ pe kulaa ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ ɔ he. Hyɛ he blɔ ngua nɛ wa ná!

2, 3. (a) Mɛni he je Yehowa tu Yesu si himi he munyu fitsofitso ɔ, nɛ mɛni wa Mawu ɔ ngɛ blɔ hyɛe kaa waa pee? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ munyu nɛ ɔ, kɛ nɔ́ nɛ nyɛɛ enɛ ɔ se ɔ mi?

2 Yehowa tu Yesu si himi he munyu fitsofitso ngɛ Baiblo ɔ mi. Mɛni he je? Ejakaa wa Mawu ɔ suɔ nɛ waa le e Bi ɔ konɛ waa pee wa ní kaa e Bi ɔ. (Kane 1 Petro 2:21.) Baiblo ɔ ngɔ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ha wɔ ɔ kɛ to nɔ se nyɛɛmi he. Mɛni lɔ ɔ tsɔɔ? Lɔ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa suɔ kaa waa pee wa ní kaa e Bi ɔ ngɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yesu ye mluku, enɛ ɔ he ɔ, Yehowa hyɛ we blɔ kaa waa pee wa ní kaa e Bi ɔ pɛpɛɛpɛ. Mohu ɔ, Mawu suɔ kaa waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ waa kase Yesu.

3 Nyɛ ha nɛ wa susu su kpakpahi nɛ Yesu ngɛ ɔ ekomɛ a he nɛ waa hyɛ. Wa ma susu bɔ nɛ Yesu ba e he si, nɛ e je mi mi sami kpo ha a he ngɛ munyu nɛ ɔ mi. Ngɛ munyu nɛ nyɛɛ enɛ ɔ se ɔ hu mi ɔ, wa ma susu bɔ nɛ e pee kã, nɛ e kɔ nɔ́ se ha a he. Ke wa ngɛ su ɔmɛ eko tsuaa eko he susue ɔ, wa ma ha sane bimi etɛ nɛ nyɛɛ se nɛ ɔmɛ a heto: Mɛni jamɛ a su ɔ tsɔɔ? Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ je jamɛ a su ɔ kpo? Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ kase nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ?

YESU BAA E HE SI

4. Ke a ke nɔ ko baa e he si ɔ, mɛni e tsɔɔ?

4 Mɛni ji he si bami? Nihi fuu nɛ a woɔ a he nɔ ɔ susu kaa ke nɔ ko baa e he si ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa nɔ ɔ hɛ mi wɛ, aloo e be kã. Se anɛ e ji anɔkuale lo? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ja nɔ ko hɛ mi wa nɛ e ngɛ kã loko e ma nyɛ maa ba e he si. Nɔ nɛ baa e he si ɔ, wo we e he nɔ. Ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ, a ma nyɛ maa tsɔɔ munyu nɛ ji “he si bami” ɔ sisi hu kaa “humi peemi.” (Filipi Bi 2:3) Ja wa buu ni kpahi kaa a nɔ kuɔ pe wɔ loko wa ma nyɛ maa ba wa he si. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Baiblo mi munyunguhi a sisi tsɔɔmi womi ko tsɔɔ kaa: “Ke wa le kaa pi ni komɛ kulaa ji wɔ ngɛ Mawu hɛ mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa baa wa he si.” Jehanɛ se hu ɔ, ke wa baa wa he si ɔ, wa be susue kaa wa hi pe ni kpahi. (Roma Bi 12:3) E be gbɔjɔɔ kaa adesahi nɛ a yi mluku ɔ maa ba a he si. Se ke wa susuɔ Yehowa we agboje ɔ he, nɛ wa kaseɔ Yesu ɔ, wa ma nyɛ maa ba wa he si.

Ke wa baa wa he si ɔ, wa be susue kaa wa hi pe ni kpahi

5, 6. (a) Mɛnɔ ji bɔfo nɔkɔtɔma Mikael ɔ? (b) Mɛni Mikael pee kɛ tsɔɔ kaa e baa e he si?

5 Mɛni Yesu pee kɛ tsɔɔ kaa e baa e he si? Benɛ Mawu Bi ɔ ji hiɔwe bɔfo nɛ ngɛ he wami, kɛ benɛ e ba zugba a nɔ kaa adesa nɛ ye mluku tsuo ɔ, e ba e he si. Nyɛ ha waa hyɛ nɔ hyɛmi ní bɔɔ komɛ.

6 E su. Baiblo ɔ mi womi nɛ ji Yuda a tu Yesu si himi ngɛ hiɔwe loko e ba zugba a nɔ ɔ he munyu. (Kane Yuda 9.) Yesu nɛ ji bɔfo nɔkɔtɔma Mikael ɔ kɛ “Abosiami pɛ, nɛ e kɛ lɛ sã nya” ngɛ “Mose flɔ̃ ɔ” he. Benɛ Mose gbo se ɔ, Yehowa pu lɛ ngɛ he ko nɛ nɔ ko li. (5 Mose 34:5, 6) Eko ɔ, Abosiami ngɛ hlae nɛ Israel bi ɔmɛ nɛ a ja Mose gbogboe ɔ. Jã ji Abosiami yi mi tomi jio, pi jã jio, Mikael pee kã nɛ e tsi e nya. Níhi a mi hlami womi ko tsɔɔ kaa munyu nɛ ji “pɛ” kɛ “sã nya” nɛ a kɛ tsu ní ɔ tsɔɔ “masɔ nɛ a ye ngɛ nɔ́ ko he,” nɛ eko ɔ, “Mikael tsɔɔ kaa ‘Abosiami be he blɔ’ kaa e ya woɔ Mose gbogboe ɔ.” Se bɔfo nɔkɔtɔma a le kaa pi nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e ngɛ he blɔ kaa e peeɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e ngɔ sane ɔ kɛ ha Yehowa, nɛ ji Kojolɔ Kpetekpleenyɛ ɔ. Yehowa pɛ nɛ e ngɛ he blɔ nɛ e kojoɔ Satan. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yesu baa e he si niinɛ!

Yesu pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ Yehowa de lɛ ke e pee ɔ “kɛ ya su gbeje tete”

7. Mɛni blɔ nɔ Yesu munyu tutui kɛ e ní peepee tsɔɔ kaa e baa e he si?

7 Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e kɛ e munyu tutui kɛ ní peepee tsɔɔ kaa e baa e he si. E munyu tutui. Yesu sume nɛ nihi nɛ a wo e hɛ mi nyami. Mohu ɔ, e suɔ nɛ a ngɔ hɛ mi nyami ɔ tsuo kɛ ha e Tsɛ ɔ. (Marko 10:17, 18; Yohane 7:16) Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ tui munyu kaa ni komɛ nɛ a li nɔ́ ko, aloo ni komɛ nɛ se nami be a he. Mohu ɔ, e buɔ e kaseli ɔmɛ, e he mɛ ye, nɛ e jeɔ a yi ngɛ su kpakpahi nɛ a ngɛ ɔ he. (Luka 22:31, 32; Yohane 1:47) E ní peepee. Yesu pee e si himi kpokploo nɛ e dí he lo nya níhi fuu a se. (Mateo 8:20) Yesu je e tsui mi nɛ e tsu ní tsumihi nɛ nihi a bua jɔɛ he kaa a ma tsu. (Yohane 13:3-15) Jehanɛ hu ɔ, Yesu pee he si bami he nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ se be kɛ ha wɔ kɛ gu tue bumi nɛ e pee ɔ nɔ. (Kane Filipi Bi 2:5-8.) Yesu pee we e ní kaa he nɔ woli nɛ a bui nɔ ɔ. Mohu ɔ, e ba e he si nɛ e pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ Yehowa de lɛ ke e pee ɔ “kɛ ya su gbeje tete.” Atsinyɛ jemi ko be he kaa nɔmlɔ Bi ɔ ‘baa e he si kɛ jeɔ e tsui mi.’—Mateo 11:29.

MOO BA O HE SI KAA BƆ NƐ YESU PEE Ɔ

8, 9. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa baa wa he si?

8 Kɛ wa ma plɛ kɛ ba wa he si kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ ha kɛɛ? Wa su. Ke wa baa wa he si ɔ, lɔ ɔ haa nɛ wa yɔseɔ kaa tsa pi nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ wa ngɛ he blɔ kaa wa peeɔ. Lɔ ɔ haa nɛ wa leɔ kaa wa be he blɔ nɛ wa kojoɔ ni kpahi. E sɛ nɛ waa tu munyu kɛ si nihi, nɛ e sɛ nɛ wa yi mi hu nɛ pee wɔ enyɔɔnyɔ ngɛ nihi a he. (Luka 6:37; Yakobo 4:12) Ke wa baa wa he si ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa be wa he ‘dali pee.’ Enɛ ɔ tsɔɔ kaa ke wa ngɛ nyɛmi aloo he blɔ ko nɛ nihi be eko ɔ, e sɛ nɛ wa susu kaa wa hi pe mɛ. (Fiɛlɔ 7:16) Asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a baa a he si ɔ susuu we kaa a nɔ kuɔ pe a nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi. Mohu ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ suɔmi ɔ ‘buɔ ni kpahi pe mɛ nitsɛmɛ a he.’ Enɛ ɔ tsɔɔ kaa a naa kaa ni kpahi a nɔ kuɔ pe mɛ.—Filipi Bi 2:3; Luka 9:48.

9 Nyɛ ha nɛ wa susu Nyɛminyumu W. J. Thorn, nɛ e sɔmɔ kaa kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ngɛ jeha 1894 ɔ mi ɔ he nɛ waa hyɛ. Jehahi fuu a se ɔ, a ha nɛ e ya hyɛ kungwɔhi a nɔ ngɛ Kingdom Farm, ngɛ New York ma a yiti je. Be tsuaa be nɛ Nyɛminyumu Thorn ma susu kaa bumi be ní tsumi nɛ e ngɛ tsue ɔ he ɔ, e deɔ e he ke: “Tse zu ngu kɛkɛ ji mi. Mɛni he je nɛ e sa nɛ ma wo ye he nɔ?” (Kane Yesaya 40:12-15.) Mɛni he si bami po ji nɛ ɔ!

10. Kɛ wa ma plɛ kɛ ngɔ wa munyu tutui kɛ wa ní peepee kɛ tsɔɔ kaa wa baa wa he si ha kɛɛ?

10 Wa munyu tutui. Ke wa ngɛ he si bami nitsɛnitsɛ ɔ, e jeɔ kpo ngɛ bɔ nɛ waa kɛ ni kpahi tuɔ munyu ha a mi. (Luka 6:45) Ke waa kɛ nihi ngɛ munyu tue ɔ, e sɛ nɛ waa kɛ wa juɛmi nɛ ma he blɔhi nɛ wa ngɛ, aloo níhi nɛ wa nyɛɔ peeɔ ɔ a nɔ. (Abɛ 27:2) Mohu ɔ, wa ma je wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi a yi ngɛ ní kpakpahi nɛ a peeɔ ɔ he, nɛ waa kɛ wa juɛmi maa ma su kpakpahi kɛ nyɛmihi nɛ a ngɛ ɔ nɔ. (Abɛ 15:23) Wa ní peepee. Kristofohi nɛ a baa a he si ɔ dí biɛ hemi kɛ blɔ nya hlami se ngɛ je ɔ mi. Mohu ɔ, a peeɔ a si himi kpokploo, nɛ ní tsumihi po nɛ nihi bui ɔ, a tsuɔ konɛ a nyɛ nɛ a sɔmɔ Yehowa saminya. (1 Timoteo 6:6, 8) Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa nɛ wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa baa wa he si ji, nɛ́ wa maa pee tue bumi. Ja wa baa wa he si loko wa ma nyɛ maa ‘bu nihi nɛ a nyɛɛ wa hɛ mi’ ngɛ asafo ɔ mi ɔ tue, aloo waa kɛ blɔ tsɔɔmihi nɛ Yehowa asafo ɔ kɛ haa wɔ ɔ ma tsu ní.—Hebri Bi 13:17.

YESU MI MI SÃA LƐ NGƐ NIHI A HE

11. Mɛni ji mi mi sami?

11 Mɛni ji mi mi sami? Ke nɔ ko “mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he” ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa nɔ ɔ ngɛ kpoo, nɛ e susuɔ nihi a he. Ke nɔ ko ngɛ mi mi sami ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa nɔ ɔ jeɔ suɔmi kɛ mi mi himi kpo kɛ tsɔɔ nihi, nɛ e naa nihi mɔbɔ. Baiblo ɔ tu ‘mi mi jɔmi,’ ‘mɔbɔ nami,’ kɛ ‘mi mi sami’ he munyu. (Luka 1:78; 2 Korinto Bi 1:3; Filipi Bi 1:8) Womi ko nɛ tsɔɔ Baiblo mi munyuhi a sisi ɔ tsɔɔ kaa ke nɔ ko mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he ɔ, pi nihi a he kɔmɔ kɛkɛ nɛ jamɛatsɛ ɔ yeɔ. Womi ɔ tsɔɔ kaa jamɛatsɛ ɔ “susuɔ nihi a he wawɛɛ, nɛ e yeɔ bua mɛ” konɛ a si himi nɛ pee kpakpa. Ke nɔ ko ngɛ mi mi sami ɔ, lɔ ɔ woɔ lɛ he wami nɛ e yeɔ bua ni kpahi.

12. Mɛni tsɔɔ kaa Yesu mi mi sã lɛ ngɛ nihi a he, nɛ mɛni lɔ ɔ ha nɛ e pee?

12 Mɛni Yesu pee kɛ tsɔɔ kaa e mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he? E ní peepee. Yesu mi mi sã lɛ ngɛ nihi a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Lazaro gbo nɛ Yesu na kaa Maria kɛ ni kpahi ngɛ ya foe ɔ, lɛ hu e fo ya. (Kane Yohane 11:32-35.) Lɔ ɔ se ɔ, ni ɔmɛ a he mɔbɔ pee lɛ nɛ e tle Lazaro si ha mɛ kaa bɔ nɛ yalɔyo ɔ hu he mɔbɔ pee lɛ nɛ e tle e binyumu ɔ hu si ha lɛ ɔ. (Luka 7:11-15; Yohane 11:38-44) Eko ɔ, mɔbɔ nɛ Yesu na Lazaro ɔ ma ha nɛ e ya hiɔwe. Loko sane nɛ ɔ maa ba a, Yesu “mi mi sã lɛ” ngɛ nimli babauu ko nɛ a ba e ngɔ ɔ a he. E mi mi nɛ sã lɛ ngɛ ni ɔmɛ a he ɔ ha nɛ e “bɔni mɛ níhi fuu tsɔɔmi.” (Marko 6:34) Nihi nɛ a kɛ níhi nɛ Yesu tsɔɔ mɛ ɔ tsu ní ɔ, pee tsakemihi ngɛ a si himi mi! Tsa pi kaa Yesu ye nihi a he kɔmɔ kɛkɛ, mohu ɔ, e ye bua nihi nɛ a hia yemi kɛ buami ɔ hulɔ.—Mateo 15:32-38; 20:29-34; Marko 1:40-42.

13. Ngɛ mɛni blɔ nɔ Yesu ngɔ e munyu tutui kɛ tsɔɔ kaa e mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

13 E munyu tutui. Yesu mi mi nɛ sãa lɛ ngɛ nihi a he ɔ ha nɛ e kɛ nihi tuɔ munyu ngɛ mi mi himi mi, titli ɔ, nihi nɛ a hao. Bɔfo Mateo tsɛ munyu ko nɛ Yesaya tu kɛ kɔ Yesu he ɔ se. Yesaya de ke: “Glã nɛ mi dɔ momo ɔ, e be mi kue, nɛ kane nɛ ngɛ tsoe sulii ɔ, e be gbee.” (Yesaya 42:3; Mateo 12:20) Mɛni ji munyu nɛ ɔ sisi? Yesu wɛ nihi yi mi, nɛ e pee we mɛ basabasa hulɔ. Mohu ɔ, bɔ nɛ e kɛ mɛ tuɔ munyu ha a, haa nɛ a tsui nɔɔ a mi. Sɛ gbi nɛ e fiɛɛ ɔ ha nɛ “kɔmɔ yeli” ná hɛ nɔ kami. (Yesaya 61:1) E de nihi nɛ a ‘tloo tlomi nɛ pɔ tɔ mɛ’ ɔ kaa a ba e ngɔ konɛ a ba “ná he jɔmi.” (Mateo 11:28-30) Yesu ma nɔ mi kɛ ha e kaseli ɔmɛ kaa Mawu mi mi sãa lɛ ngɛ nɔ tsuaa nɔ nɛ jaa lɛ ɔ he, nɛ́ “bimɛ tsɔwi” aloo nihi nɛ a bui mɛ ngɛ je ɔ mi ɔ hu piɛɛ he.—Mateo 18:12-14; Luka 12:6, 7.

O MI MI NƐ SÃ MO NGƐ NIHI A HE KAA BƆ NƐ YESU PEE Ɔ

14. Kɛ wa ma plɛ kɛ je mi mi sami kpo kɛ ha nihi kɛɛ?

14 Kɛ wa ma plɛ kɛ kase Yesu konɛ wa mi mi nɛ sã wɔ ngɛ nihi a he ha kɛɛ? Wa su. Ke e yee ha wɔ kaa wa ma je ‘mi mi jɔmi kɛ mɔbɔ nami’ kpo kɛ ha nihi po ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa pee jã. Su nɛ ɔmɛ piɛɛ “nɔmlɔ su he” ɔ nɛ Yehowa ngɛ blɔ hyɛe kaa Kristofohi tsuo nɛ a wo ɔ he. (Kane Kolose Bi 3:9, 10, 12.) Kɛ o ma plɛ kɛ je mi mi sami kpo kɛ tsɔɔ nihi ha kɛɛ? Baiblo ɔ de ke: “Nyɛ bli nyɛ tsui mi gbajaa.” (2 Korinto Bi 6:11-13) Ke nɔ ko hao, nɛ e ngɛ mo amaniɛ bɔe ɔ, bu lɛ tue saminya. (Yakobo 1:19) Mo bi o he ke: ‘Ke imi lɛ i ya je si himi ko kaa jã mi ɔ, kɛ ma pee ye ní ha kɛɛ? Mɛni ma suɔ kaa nihi nɛ a pee kɛ ye bua mi?’—1 Petro 3:8.

15. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ ngɛ aywilɛho yee aloo nihi nɛ a ngɛ nɔ́ nae ɔ?

15 Wa ní peepee. Ke wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi a he ɔ, lɔ ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa yeɔ bua mɛ, titli ɔ, nihi nɛ a ngɛ aywilɛho yee aloo a ngɛ nɔ́ nae ɔ. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ ye bua mɛ? Roma Bi 12:15 ɔ de ke: “Nihi nɛ ngɛ ya foe ɔ, nyɛɛ kɛ mɛ nɛ fo.” Behi fuu ɔ, nihi hia bua womi pe nɛ wa ma hla tsaba kɛ ha a nyagbahi. A hia huɛ nɛ ma susu a he, nɛ maa bu mɛ tue. Nyɛmiyo ko nɛ e biyo gbo nɛ nyɛmimɛ wo e bua a de ke: “Benɛ huɛmɛ ba ye ngɔ nɛ a kɛ mi ba fo ɔ, ye bua jɔ wawɛɛ.” Wa ma nyɛ ma je mi mi sami kpo kɛ ha nihi kɛ gu níhi nɛ hia mɛ nɛ wa maa pee kɛ ha mɛ ɔ nɔ hulɔ. Eko ɔ, yalɔyo ko ngɛ nɛ e he hia kaa a ye bua lɛ kɛ dla níhi ngɛ e we mi. Aloo eko ɔ, e he hia nɛ a ye bua Kristofo no ko nɛ e wa ngɛ jeha mi konɛ e nyɛ nɛ e ya asafo mi kpehi, fiɛɛmi, aloo hiɔ tsami he. Ní nyafinyafihi nɛ wa maa je mi mi himi mi kɛ pee ha nihi ɔ, ma nyɛ ma tsake a si himi. (1 Yohane 3:17, 18) Blɔ kake nɛ e he hia pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ je mi mi sami kpo kɛ ha nihi ji, nɛ wa maa fiɛɛ sane kpakpa a kɛ tsɔɔ mɛ. Enɛ ɔ ji blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ wa maa gu nɔ kɛ ye bua nihi nɛ a hɛɛ tsui kpakpa a konɛ a pee tsakemihi ngɛ a si himi mi!

Anɛ o jeɔ o tsui mi nɛ o susuɔ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi a he lo? (Hyɛ kuku 15)

16. Mɛni wa ma nyɛ ma de kɛ wo nihi nɛ a hao ɔ he wami?

16 Wa munyu tutui. Ke wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi a he ɔ, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami konɛ waa “wo ni nɛmɛ nɛ ngɛ haoe ɔ a bua.” (1 Tesalonika Bi 5:14) Mɛni wa ma nyɛ ma de kɛ wo mɛ he wami? Wa ma nyɛ ma de mɛ kaa wa susuɔ a he wawɛɛ nitsɛ. Wa ma nyɛ ma je a yi, nɛ́ waa ye bua mɛ nɛ a le kaa a ngɛ su kpakpahi kɛ nyɛmi komɛ. Wa ma nyɛ ma kai mɛ kaa Yehowa ha nɛ a ba le anɔkuale ɔ, lɔ ɔ he ɔ, a he jua wa ha lɛ. (Yohane 6:44) Wa ma nyɛ ma ha nɛ a ná nɔ mi mami kaa Yehowa susuɔ e sɔmɔli “nɛ a kɔni mi jɔ̃” aloo “a be hɛ nɔ kami” ɔ a he wawɛɛ nitsɛ. (La 34:18) Ke wa tuɔ mi mi jɔmi munyu kɛ tsɔɔ nihi ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a tsui maa nɔ a mi.—Abɛ 16:24.

17, 18. (a) Kɛ Yehowa ngɛ hlae nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ nɛ a hyɛ e to ɔmɛ a nɔ ha kɛɛ? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ nyɛɛ enɛ ɔ se ɔ mi?

17 Asafo mi nikɔtɔmahi, Yehowa ngɛ blɔ hyɛe kaa nyɛ mi mi nɛ sã nyɛ ngɛ e to ɔmɛ a he. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 20:28, 29) Nyɛ kai kaa nyɛ ní tsumi ji kaa nyɛ maa tsɔɔ Yehowa to ɔmɛ ní, nyɛ maa wo mɛ he wami, nɛ nyɛ ma ha a tsui nɛ nɔ a mi. (Yesaya 32:1, 2; 1 Petro 5:2-4) Asafo mi nɔkɔtɔma nɛ e mi mi sãa lɛ ngɛ nyɛmimɛ ɔmɛ a he ɔ, be a nɔ yee. E be mɛ mlaahi woe, nɛ e be nɔ́ ko dee nɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ a yi mi nɛ kojo mɛ kɛ yi mi tomi kaa a pee nɔ́ ko nɛ a be nyɛe maa pee. Mohu ɔ, e suɔ kaa e nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi tsuo nɛ a ná bua jɔmi. E he e nyɛmimɛ ɔmɛ ye kaa a suɔ Yehowa, nɛ a kɛ a tsui tsuo maa pee Mawu suɔmi nya ní.—Mateo 22:37.

18 Ke wa susuɔ bɔ nɛ Yesu ba e he si nɛ e mi mi sã lɛ ngɛ nihi a he ha a he ɔ, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami nɛ wa maa kase lɛ. Wa ma susu bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ pee kã, nɛ wa kɔ nɔ́ se kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ he ngɛ ní kasemi nɛ nyɛɛ enɛ ɔ se ɔ mi.