Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Moo Pee Kã Nɛ O Kɔ Nɔ́ Se Kaa Bɔ Nɛ Yesu Pee ɔ

Moo Pee Kã Nɛ O Kɔ Nɔ́ Se Kaa Bɔ Nɛ Yesu Pee ɔ

“Nyɛ nɛ́ lɛ hyɛ, se nyɛ suɔ lɛ; amlɔ nɛ ɔ hu nyɛ nɛ́ lɛ, se nyɛ heɔ lɛ yeɔ.”—1 PETRO 1:8.

1, 2. (a) Mɛni wa maa pee konɛ wa ná neneene wami? (b) Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ nɔ́ ko nɛ ko je wa juɛmi ngɛ blɔ nɛ wa hia a nɔ?

BENƐ wa ba plɛ Kristofohi ɔ, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ wa je blɔ hiami ko sisi. Ke wa ya nɔ nɛ wa ye Mawu anɔkuale ɔ, wa maa ye manye ngɛ wa blɔ hiami ɔ mi, nɛ wa ma nyɛ ma ná neneene wami. Yesu de ke: “Ni nɛmɛ nɛ maa da haomi nɛ ɔmɛ a nya kɛ ya su nyagbe ɔ, mɛɛ lɛɛ a ma he a yi wami.” (Mateo 24:13) Niinɛ, loko wa ma nyɛ maa gbe blɔ nɛ wa ngɛ hiae ɔ nya a, e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa ye Mawu anɔkuale kɛ ya su “nyagbe,” wa gbenɔ be jio, je yaya nɛ ɔ nyagbe jio. Se e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi konɛ je ɔ nɛ ko je wa juɛmi ngɛ blɔ nɛ wa hia a nɔ. (1 Yohane 2:15-17) Mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa juɛmi nɛ hi blɔ nɛ wa hia a nɔ?

2 Yesu pee nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ hi kɛ pi si nɛ́ wa ma nyɛ maa kase. Ke wa kase nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de kɛ kɔ Yesu si himi he ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ́ waa le nɔ nɛ e ji. Enɛ ɔ ma ha nɛ wa ma ná suɔmi kɛ ha lɛ, nɛ wa ma ná hemi kɛ yemi hu ngɛ e mi. (Kane 1 Petro 1:8, 9.) Bɔfo Petro tsɔɔ kaa Yesu pee nɔ hyɛmi nɔ́ kɛ ha wɔ konɛ waa nyɛɛ se haa. (1 Petro 2:21) Ke wa kase nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ saminya a, wa ma nyɛ ma fĩ si kɛ ya su nyagbe. * (Hyɛ sisi ningma.) Ngɛ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, wa kase bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ ba wa he si nɛ wa je mi mi sami kpo kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ. Ngɛ munyu nɛ wa ngɛ kasee nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ pee kã, nɛ wa kɔ nɔ́ se kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ he.

YESU NGƐ KÃ

3. Mɛni ji kã, nɛ mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa pee kã?

3 Kã ji su ko nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa to wa tsui si ngɛ haomi behi a mi. Kã hu yeɔ bua wɔ nɛ wa fãa nɔ́ nɛ da he. Kã ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ waa to wa tsui si nɛ waa ye Mawu anɔkuale ke waa kɛ kahi ngɛ kpee. Kã, kɛ gbeye, kɛ hɛ nɔ kami, kɛ suɔmi ngɛ tsakpa. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Ke wa yeɔ gbeye kaa wa ma tɔ̃ Mawu nɔ ɔ, wa be hae nɛ nimli a hɛ mi gbeye yemi nɛ ná wa nɔ he wami. (1 Samuel 11:7; Abɛ 29:25) Hɛ nɔ kami nɛ wa ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ yeɔ bua wɔ nɛ waa kɛ wa juɛmi maa jɔɔmihi nɛ wa ma ná hwɔɔ se ɔ a nɔ mohu pe kahi nɛ waa kɛ ngɛ kpee ɔ. (La 27:14) Suɔmi nɛ ha we nɛ nɔ foɔ lɛ pɛ e nɔ́ mi ɔ, woɔ wɔ he wami nɛ wa peeɔ kã ke a ngɛ wɔ yi mi wae po. (Yohane 15:13) Ke waa kɛ wa hɛ fɔ Mawu nɔ nɛ wa kase e Bi ɔ, wa ma ná kã.—La 28:7.

4. Mɛni Yesu pee ngɛ sɔlemi we ɔ kɛ tsɔɔ kaa e ngɛ kã? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

4 Benɛ Yesu ye jeha 12 ɔ, e pee kã benɛ e ya ‘hi si ngɛ mlaa tsɔɔli ɔmɛ a kpɛti ngɛ sɔlemi we ɔ.’ (Kane Luka 2:41-47.) Jami mi tsɔɔli nɛ ɔmɛ le Mose Mlaa a saminya, nɛ a le Yuda bi a kusumi ɔ hu wawɛɛ. Kusumi nɛ ɔmɛ ha nɛ e yee ha nihi kaa a maa ye Mlaa a nɔ. Se nile nɛ a ngɛ ɔ wui Yesu he gbeye konɛ e ma e nya. E yi gbeye fɛɛ. E ya nɔ nɛ “e ngɛ mɛ ní bie.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, sanehi nɛ Yesu ngɛ mɛ bie ɔ kle pe sanehi nɛ jokuɛwi ma bi. Mo susu he nɛ o hyɛ, eko ɔ, Yesu bi tsɔɔli nɛ ɔmɛ sanehi nɛ a mi jiɔ, nɛ lɔ ɔ ha nɛ tsɔɔli ɔmɛ pee dii nɛ a susu níhi a he. Nɛ ke tsɔɔli ɔmɛ bɔ mɔde kaa a kɛ sane bimihi maa laa Yesu níhi a nɔ ɔ, a nine nyɛɛ si. Tsɔɔli ɔmɛ kɛ nihi tsuo nɛ a bu Yesu tue ɔ a nya kpɛ a he, “ejakaa a na kaa e juɛmi mi kuɔ, nɛ e ngɛ níhi a heto hae pɛpɛɛpɛ.” Niinɛ, Yesu kɛ kã fã anɔkuale ɔ nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ he!

5. Mɛni kɛ mɛni Yesu pee ngɛ e fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi kɛ tsɔɔ kaa e ngɛ kã?

5 Yesu pee kã ngɛ e fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ngɛ blɔ slɔɔtohi a nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ha e tue buli ɔmɛ le kaa jami nya dali ɔmɛ ngɔ lakpa tsɔɔmihi kɛ ngɛ mɛ sisie. (Mateo 23:13-36) Yesu ha we nɛ je ɔ nɛ puɛ e je mi bami hulɔ. (Yohane 16:33) E ya nɔ nɛ e fiɛɛ ngɛ yi mi nɛ a wa lɛ ɔ tsuo se. (Yohane 5:15-18; 7:14) E pee kã kɛ dla sɔlemi we ɔ si enyɔ sɔuu, nɛ e fie nihi nɛ a ngɛ anɔkuale jami he mu woe ɔ kɛ je lejɛ ɔ.—Mateo 21:12, 13; Yohane 2:14-17.

Yesu kɛ kã de Yuda bi a kojomi he ngua a kaa lɛ ji Kristo, Mawu Bi ɔ nɛ

6. Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ pee kã ligbi nɛ e ma gbo ɔ?

6 Nyɛ ha wa susu kã nɛ Yesu pee benɛ e piɛ bɔɔ nɛ e ma gbo ɔ he nɛ waa hyɛ. Yesu le nɔ́ nɛ maa ba ke Yuda tsɔɔ e se blɔ. Se benɛ a ngɛ Hetsɔmi ɔ yee ɔ, Yesu de Yuda ke: “Nɔ́ nɛ o ngɛ pee ɔ, pee esɔ.” (Yohane 13:21-27) Lɔ ɔ se ɔ, benɛ ta buli ya konɛ a ya nu Yesu ngɛ Getsemane abɔɔ ɔ mi ɔ, Yesu kɛ kã je e he kpo kɛ tsɔɔ mɛ. E ngɛ mi kaa jamɛ a be ɔ mi ɔ, e wami ngɛ oslaa mi mohu lɛɛ, se e po e kaseli ɔmɛ a he piɛ. E de ta buli ɔmɛ ke: “Nyɛɛ ngmɛ ye se nyɛɛli nɛ ɔmɛ blɔ nɛ a ya.” (Yohane 18:1-8) Pee se ɔ, benɛ Yuda bi ɔmɛ a kojomi he ngua a bi Yesu munyu ɔ, Yesu kɛ kã de mɛ ke lɛ ji Kristo, Mawu Bi ɔ nɛ. E ngɛ mi kaa osɔfo nɔkɔtɔma a ngɛ nɔ́ ko hlae maa da nɔ kɛ gbe Yesu mohu lɛɛ, se Yesu yi gbeye fɛɛ. (Marko 14:60-65) Yesu ya nɔ nɛ e ye Mawu anɔkuale nɛ e gbo ngɛ sɛumi tso ɔ nɔ. Benɛ e ma gbo ɔ, e kpa ngmlaa wawɛɛ kɛ de ke: “A gbe nya!”—Yohane 19:28-30.

MOO PEE KÃ KAA BƆ NƐ YESU PEE Ɔ

7. Nihewi kɛ yihewi, ke nihi tsɛ nyɛ ke Yehowa Odasefohi ɔ, kɛ e peeɔ nyɛ ha kɛɛ? Mɛni blɔ nɔ nyɛ maa gu kɛ tsɔɔ kaa nyɛ ngɛ kã?

7 Kɛ wa ma plɛ kɛ pee kã kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ ha kɛɛ? Ngɛ sukuu. Nihewi kɛ yihewi, ke nyɛ deɔ nihi nɛ nyɛɛ kɛ mɛ yaa sukuu kɛ ni kpahi kaa nyɛ ji Yehowa Odasefohi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa nyɛ ngɛ kã. Ke nyɛ peeɔ jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e pee we nyɛ zo kaa a kɛ Yehowa biɛ ɔ wo nyɛ, ke lɔ ɔ ma ha nɛ nihi maa ye nyɛ he fɛu po. (Kane La 86:12.) Eko ɔ, ni komɛ maa suɔ kaa nyɛɛ kplɛɛ nɔ kaa su tsakemi tsɔɔmi ɔ ji anɔkuale. Se Baiblo ɔ tsɔɔ kaa nɔ ko lɛ bɔ níhi, nɛ nyɛ ma nyɛ ma he nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ maa ye. Nyɛ ma nyɛ maa da womiyo nɛ ji, The Origin of Life—Five Questions Worth Asking ɔ nɔ kɛ ha nihi nɛ a suɔ kaa a maa le ‘nɔ́ nɛ nyɛ heɔ yeɔ’ ɔ a sane bimihi a heto. (1 Petro 3:15) Lɔ ɔ ma ha nɛ nyɛ tsui maa nɔ nyɛ mi, ejakaa nyɛ le kaa nyɛɛ kɛ kã fã Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔ he!

8. Mɛni yi mi tomihi a he je nɛ e sa kaa waa kɛ kã nɛ fiɛɛ ɔ?

8 Ngɛ fiɛɛmi tso mi. Akɛnɛ wa ji anɔkuale Kristofohi he je ɔ, e sa nɛ waa kɛ “Yehowa he wami nɛ tu munyu kɛ kã.” (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 14:3, NW) Mɛni he je nɛ waa kɛ kã ma nyɛ maa fiɛɛ ɔ? Kekleekle ɔ, wa le kaa munyu nɛ wa ngɛ fiɛɛe ɔ ngɛ Baiblo ɔ mi. Munyu ɔ ji anɔkuale munyu. (Yohane 17:17) Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, ‘wa piɛɛ Mawu he kɛ ngɛ ní tsue,’ nɛ e kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ yeɔ bua wɔ. (1 Korinto Bi 3:9; Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 4:31) Nɔ́ nɛ ji etɛ ɔ, wa suɔ Yehowa nɛ wa suɔ nihi hulɔ. Enɛ ɔ he ɔ, wa bɔɔ mɔde wawɛɛ kaa wa maa fiɛɛ sane kpakpa a kɛ ha nihi. (Mateo 22:37-39) Akɛnɛ wa peeɔ kã he je ɔ, wa maa ya nɔ maa fiɛɛ nɛ wa be kpae. Wa be kpae kɔkɔɔkɔ. Wa fia wa pɛɛ si kaa wa maa tsɔɔ nihi nɛ a ‘yu a hɛngmɛ,’ aloo nihi nɛ jami nya dali sisi mɛ ɔ anɔkuale ɔ. (2 Korinto Bi 4:4) Ke nihi bui wɔ tue, nɛ a waa wɔ yi mi po ɔ, wɔɔ lɛɛ wa maa ya nɔ maa fiɛɛ sane kpakpa a.—1 Tesalonika Bi 2:1, 2.

9. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ je kã peemi kpo ke waa kɛ kahi ngɛ kpee?

9 Ke waa kɛ kahi ngɛ kpee. Ke waa kɛ wa hɛ fɔɔ Mawu nɔ ɔ, Mawu ma ha nɛ wa ma ná hemi kɛ yemi kɛ kã kɛ da wa haomi ɔmɛ a nya. Ke wa suɔlɔ ko gbo ɔ, wa yeɔ aywilɛho, se kɛ̃ ɔ, wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi. Wa he ye kaa “Mawu nɛ woɔ nɔ bua” a, maa wo wa bua. (2 Korinto Bi 1:3, 4; 1 Tesalonika Bi 4:13) Ke wa be he wami aloo wa plaa a, e ma nyɛ maa ye wɔ wawɛɛ nitsɛ, se wa yuɔ wa he ngɛ hiɔ tsami blɔ nɔ tomihi nɛ sɛ Mawu hɛ mi ɔ a he. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 15:28, 29) Ke wa hao ɔ, “wa he nile buɔ wɔ fɔ,” se wa kɔni mi wui nyu. Waa kɛ wa hɛ fɔɔ Yehowa nɔ, ejakaa e ‘hii nihi nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ, a kasa nya.’ * (Hyɛ sisi ningma.)—1 Yohane 3:19, 20; La 34:18.

YESU KƆƆ NƆ́ SE

10. Mɛni ji nɔ́ se kɔmi, nɛ kɛ Kristofo no nɛ kɔɔ nɔ́ se ɔ tuɔ munyu, nɛ e peeɔ e ní ha kɛɛ?

10 Ke nɔ ko kɔɔ nɔ́ se ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa nɔ ɔ le slɔɔto nɛ ngɛ kpakpa kɛ yayami a kpɛti, nɛ e peeɔ nɔ́ kpakpa. (Hebri Bi 5:14) Kristofo no nɛ kɔɔ nɔ́ se ɔ, peeɔ níhi nɛ ma ha huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Mawu a kpɛti ɔ mi maa wa. E hyɛɛ e nya nɔ saminya konɛ e ko tu munyu ko nɛ maa hao nihi. Mohu ɔ, e tuɔ munyuhi nɛ maa ye bua nihi, nɛ enɛ ɔ haa nɛ Yehowa bua jɔɔ e he. (Abɛ 11:12, 13) E “mi mi fu we mla.” (Abɛ 14:29) E “baa e je mi saminya,” nɛ tsɔɔ kaa yi mi kpɔhi tsuo nɛ e mwɔɔ ngɛ e si himi mi ɔ da. (Abɛ 15:21) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu konɛ waa pee nihi nɛ a kɔɔ nɔ́ se? E sa nɛ waa kase Mawu Munyu ɔ nɛ wa kɛ tsu ní. (Abɛ 2:1-5, 10, 11) Wa ma nyɛ maa kase nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ hi kɛ pi si nɛ Yesu pee kɛ kɔ nɔ́ se kɔmi he ɔ hulɔ.

11. Mɛni blɔ nɔ Yesu kɛ e munyu tutui tsɔɔ kaa e kɔɔ nɔ́ se ngɛ?

11 Yesu munyu tutui kɛ e ní peepee tsuo tsɔɔ kaa e kɔɔ nɔ́ se. Ngɛ e munyu tutui mi. Ke Yesu ngɛ sane kpakpa a fiɛɛe ɔ, e tuɔ mi mi jɔmi munyu kɛ tsɔɔ nihi, nɛ a nya kpɛɛ a he. (Mateo 7:28; Luka 4:22) E pɔɔ Mawu Munyu ɔ kanemi nɛ e pɔɔ se tsɛmi hulɔ. E le ngmamihi nɛ e sa kaa e kɛ tsu si fɔfɔɛ tsuaa si fɔfɔɛ he ní. (Mateo 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luka 4:16-21) Yesu tsɔɔ Ngmami ɔ mi nɛ e sɛ e tue buli ɔmɛ a tsui mi hulɔ. Benɛ a tle Yesu si ɔ, e kɛ e kaseli enyɔ komɛ nɛ a ngɛ blɔ nɔ kɛ yaa Emao ɔ tu munyu. E tsɔɔ mɛ ngmamihi nɛ kɔɔ e he ɔ a sisi. Pee se ɔ, kaseli ɔmɛ de ke: “Benɛ wa ngɛ blɔ ɔ nɔ kɛ ma nɛ e ngɛ wɔ Ngmami ɔmɛ a sisi tsɔɔe ɔ, hyɛ bɔ nɛ wa nɔ gbagba te ha!”—Luka 24:27, 32.

12, 13. Mɛni Yesu pee kɛ tsɔɔ kaa e mi mi fu we mla, nɛ e nuɔ nɔ́ sisi hulɔ?

12 E mi mi fu we mla, nɛ e nuɔ nɔ́ sisi. Akɛnɛ Yesu kɔɔ nɔ́ se he je ɔ, e “mi mi fu we mla.” (Abɛ 16:32) E nyɛɔ yeɔ e he nɔ, nɛ e ‘he hu jɔ.’ (Mateo 11:29) E ngɛ mi kaa Yesu kaseli ɔmɛ tɔ̃ɔ mohu lɛɛ, se be tsuaa be ɔ, Yesu toɔ e tsui si ha mɛ. (Marko 14:34-38; Luka 22:24-27) Benɛ nihi ngɛ lɛ níhi nɛ sɛ pee po ɔ, e to e tsui si.—1 Petro 2:23.

13 Akɛnɛ Yesu kɔɔ nɔ́ se he je ɔ, e nuɔ nɔ́ sisi hulɔ. E le nɔ́ he je nɛ a wo Mose Mlaa a, nɛ enɛ ɔ sa bɔ nɛ e kɛ nihi hi si ha a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu yo ɔ nɛ “muɔ ngɛ dɛe ngɛ e he” ɔ he nɛ o hyɛ. (Kane Marko 5:25-34.) Yo ɔ nyɛɛ nimli asafo a kpɛti nɛ e ya pɛtɛ Yesu tade ɔ he nɛ e ná tsami. Ngɛ Mlaa a nya a, yo ɔ he tsɔ we, lɔ ɔ he ɔ, e sɛ kaa e taa nɔ ko he. (3 Mose 15:25-27) Se Yesu kã we e hɛ mi. Mɛni he je? Ejakaa e le kaa “mɔbɔ nami, kɛ anɔkuale yemi” he hia pe Mlaa a nɔ nɛ a maa ye sisiisi. (Mateo 23:23) Yesu je mi mi jɔmi mi nɛ e de yo ɔ ke: “Biyo, o hemi kɛ yemi tsa mo! O hiɔ ɔ nɛ jɔ! Yaa ngɛ he jɔmi mi.” Nɔ́ se kɔmi lɛ ha nɛ Yesu je mi mi jɔmi kpo ɔ nɛ. Hyɛ nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ Yesu pee!

14. Mɛni Yesu kɛ pee e ní tsumi titli, mɛni ye bua lɛ nɛ e juɛmi hi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ?

14 Ngɛ e si himi mi. Bɔ nɛ Yesu ba e je mi ha a tsɔɔ kaa e kɔɔ nɔ́ se. E ngɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ pee ní tsumi titli ngɛ e si himi mi. (Luka 4:43) Yi mi kpɔhi nɛ Yesu mwɔ ɔ ye bua lɛ nɛ e juɛmi hi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ, nɛ e tsu kɛ ya si nyagbe. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e pee e si himi hlɛhlɛɛhlɛ konɛ e nyɛ nɛ e ngɔ e be, kɛ e he wami kɛ tsu sɔmɔmi ní tsumi ɔ. (Luka 9:58) E le kaa e he hia nɛ e tsɔse ní kpahi konɛ ke e gbo nɛ e je ɔ, nɛ a tsa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ. (Luka 10:1-12; Yohane 14:12) E wo e kaseli ɔmɛ si hu kaa e maa ye bua mɛ ngɛ a fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi “kɛ yaa su je mi nyagbe.”—Mateo 28:19, 20.

MO KƆ NƆ́ SE KAA BƆ NƐ YESU PEE Ɔ

Ke wa kɔɔ nɔ́ se ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa maa le níhi nɛ nihi hia, kɛ níhi nɛ a bua jɔ he, nɛ wa maa hyɛ wa nya nɔ hu saminya (Hyɛ kuku 15)

15. Ngɛ mɛni blɔ nɔ waa kɛ wa munyu tumi maa tsɔɔ kaa wa kɔɔ nɔ́ se?

15 Kɛ wa ma plɛ kɛ kɔ nɔ́ se kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ ha kɛɛ? Ngɛ wa munyu tutui mi. Ke waa kɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi ngɛ ní sɛɛe ɔ, wa tuɔ munyuhi nɛ woɔ mɛ he wami mohu pe munyuhi nɛ ma jɔ̃ a kɔni mi. (Efeso Bi 4:29) Ke wa ngɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he munyu fiɛɛe kɛ ngɛ nihi hae ɔ, e sa nɛ munyu nɛ maa je wa nya a, nɛ pee kaa “nɔ́ ko nɛ a wo lɛ ngo.” Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa kɔ wa lilɛ mi kɛ tu munyu. (Kolose Bi 4:6) Wa bɔɔ mɔde kaa wa maa le níhi nɛ nihi hia, kɛ níhi nɛ a bua jɔ he, nɛ wa hyɛɛ wa nya nɔ hu saminya. Ke wa tuɔ munyu ngɛ mi mi jɔmi mi ɔ, eko ɔ, nihi maa bu wɔ tue, nɛ wa sɛ gbi ɔ hu ma nyɛ maa sɛ a tsui mi. Jehanɛ se ɔ, ke wa ngɛ nihi níhi nɛ wa heɔ yeɔ ɔ tsɔɔe ɔ, wa bɔɔ mɔde nɛ wa kaneɔ kɛ jeɔ Baiblo ɔ mi kɛ tsɔɔ mɛ, ejakaa Mawu Munyu ɔ ngɛ he wami. Wa le kaa sɛ gbi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ ngɛ he wami pe wa nya mi munyu.—Hebri Bi 4:12.

16, 17. (a) Mɛni wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa mi mi fu we mla, nɛ wa nuɔ nɔ́ sisi hulɔ? (b) Mɛni wa maa pee konɛ nɔ́ ko nɛ ko je wa juɛmi ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ?

16 E sa nɛ waa tsɔɔ kaa wa mi mi fu we mla nɛ wa nuɔ nɔ́ sisi. Ke wa kɔɔ nɔ́ se ɔ, lɔ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ ke nɔ́ ko gba wa nya a, wa toɔ wa tsui si nɛ wa “mi mi fu we mla.” (Yakobo 1:19) Ke nihi tu munyu, loo a pee wɔ nɔ́ dɔ nɔ́ ko ɔ, wa bɔɔ mɔde kaa wa maa nu nɔ́ he je nɛ wa pee jã a sisi. Ke e ba jã a, e yi ha wɔ kaa waa kɛ maa pa mɛ, nɛ wa be a he abofu náe. (Abɛ 19:11) Ke wa kɔɔ nɔ́ se ɔ, lɔ ɔ hu maa ye bua wɔ nɛ wa maa nu nɔ́ sisi. Wa hyɛ we blɔ kaa wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a ye mluku. Mohu ɔ, wa kaiɔ kaa eko ɔ, a kɛ haomi ko ngɛ kpee nɛ wa li. Ke a ngɛ a juɛmi tsɔɔe ngɛ nɔ́ ko he ɔ, wa suɔ kaa wa maa bu mɛ tue. Ke nɔ́ ko be nɔ́ nɛ a de ɔ nɔ ɔ, wa kplɛɛɔ nɔ. Lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa pee we kpɛii.—Filipi Bi 4:5.

17 Ngɛ wa si himi mi. Wa le kaa sane kpakpa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ wa ngɛ tsue ɔ ji he blɔ nɛ se be nɛ wa ná. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa pee níhi nɛ maa ye bua wɔ konɛ wa juɛmi nɛ hi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ. Wa ngɔɔ Yehowa kɛ peeɔ nɔ titli ngɛ wa si himi mi. Wa peeɔ wa si himi hlɛhlɛɛhlɛ konɛ wa nyɛ nɛ waa ngɔ wa be, kɛ wa he wami kɛ fiɛɛ sane kpakpa a loko nyagbe ɔ nɛ ba.—Mateo 6:33; 24:14.

18. Kɛ wa ma plɛ kɛ nyɛɛ wami blɔ ɔ nɔ ha kɛɛ, nɛ mɛni o fia o pɛɛ si kaa o maa pee?

18 Wa bua jɔ wawɛɛ kaa wa kase su kpakpa komɛ nɛ Yesu je kpo ɔ a he ní! Ke wa kase su kpakpa kpahi nɛ Yesu je kpo ɔ a he ní ɔ, wa ma ná he se, nɛ wa maa pee wa ní kaa bɔ nɛ e pee ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa kase Yesu. Ke wa pee jã a, wa maa ya nɔ maa nyɛɛ wami blɔ ɔ nɔ, nɛ wa maa hɛ wɔ kɛ su Yehowa he haa.

^ kk. 2 A ngma 1 Petro 1:8, 9 ɔ kɛ ha Kristofohi nɛ a ngɛ hɛ nɔ kami kaa a maa ya hiɔwe ɔ. Se Kristofohi nɛ a ngɛ hɛ nɔ kami kaa a maa hi si kɛ ya neneene ngɛ zugba a nɔ ɔ hu ma nyɛ maa kase nɔ́ ko ngɛ Petro munyu ɔ mi.

^ kk. 9 Ke o ngɛ nihi nɛ a pee kã kɛ da kahi a nya a he sanehi fuu hlae ɔ, hyɛ December 1, 2000 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ, ba fa 24-28; Awake! April 22, 2003, ba fa 18-21; kɛ January 22, 1995, ba fa 11-15.