NGƐ June 1970 ɔ mi ɔ, hiɔ fia mi nɛ a ya tsi ye nya ngɛ hiɔ tsami he ngɛ Pennsylvania ngɛ United States. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, i ye jeha 20 nɛ ta bulɔ ji mi. Hiɔ nɛ fia mi ɔ mi wa wawɛɛ. Hɛngmɛfia 30 tsuaa hɛngmɛfia 30 ɔ, nɛɛsi nyumu nɛ ngɛ mi hyɛe ɔ hyɛɛ bɔ nɛ ye tsui ngɛ fiae ha. Nɛɛsi ɔ wa pe mi bɔɔ pɛ. I yɔse kaa e hao wawɛɛ. Benɛ ye tsui ngɛ hlae ma kpa fiami ɔ, i de lɛ ke, “Anɛ o na nɔ ko nɛ e ngɛ gboe hyɛ lo?” Nɛɛsi ɔ pee e hɛ mi mɔbɔmɔbɔ nɛ e ha mi heto ke, “Ohoo.” I le kaa ma gbo, se i gbo we. Ha nɛ ma de mo ye he sane.

Benɛ hiɔ ɔ maa fia mi ɔ, i ngɛ ní tsue ngɛ hiɔtsami he ko ngɛ he nɛ a peeɔ nihi operation ngɛ. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, a ngɛ Vietnam ta a hwue ɔ. I suɔ kaa ma ye bua hiɔtsɛmɛ kɛ nihi nɛ a plaa a, nɛ oti nɛ i kɛ ma ye hɛ mi ji kaa hwɔɔ se ɔ, ma pee dɔkita nɛ peeɔ nihi operation. I ya Vietnam ngɛ July, jeha 1969 ɔ mi. Kaa bɔ nɛ a haa nɛ ta buli ehehi tsuo peeɔ ɔ, imi hu a ha mi otsi kake konɛ ye nɔmlɔ tso ɔ nɛ tsake kɛ to je mi la dɔmi kɛ be tsakemi ɔ nya.

A ha nɛ i ya tsu ní ngɛ ta buli a hiɔ tsami he ko ngɛ Mekong Delta. Hɛlikɔputahi fuu ngɔ ta buli nɛ a plaa kɛ ba hiɔ tsami he ɔ. I suɔ ye ma a, nɛ i suɔ kaa ma tsu ní kɛ ye bua ye ma mi bimɛ ɔmɛ amlɔ nɔuu. A dla ta buli nɛ a plaa amɛ a he ha mɛ nɛ a kɛ mɛ ya dade tsu nyafii ko nɛ air-condition ngɛ mi nɛ a peeɔ nihi operation ngɛ mi ɔ mi amlɔ nɔuu. Dɔkita kake nɛ peeɔ nɔ operation kɛ nɔ kake hu nɛ e gbuu tsopa kɛ haa nɔ loko a peeɔ operation kɛ nɛɛsihi enyɔ bɔ mɔde kaa a maa baa ni ɔmɛ a yi. I na hlɔba baagi yumu agboagbo komɛ ngɛ hɛlikɔputa amɛ a mi. A de mi ke ta buli nɛ oplɛmihi tsɔtslɔɔ a mi ɔ, a nɔmlɔ tso nɛ piɛ ɔ lɛ ngɛ mi. Enɛ ɔ ji kekleekle níhi a si kpami nɛ i ná ngɛ ta mi.

Kekleekle be nɛ i nu anɔkuale ɔ he kɛ je Yehowa Odasefohi a ngɔ ɔ, i wɛ. Odasefohi kɛ ye yayo kase Baiblo ɔ, se ye yayo ha we nɛ a baptisi lɛ. Ye bua jɔ níhi nɛ a kɛ lɛ kase ɔ he. Ligbi ko ɔ, i kɛ ye papaa nɛ ji ye yayo huno ɔ ya be ngɛ Matsɛ Yemi Asa ko he. I bi lɛ ke, “Mɛni tsu ji nɛ ɔ?” E ha mi heto ke, “O kɛ nimli nɛ ɔmɛ nɛ ko bɔ kɔkɔɔkɔ!”  Akɛnɛ i suɔ ye papaa sane wawɛɛ he je ɔ, i bu nɔ́ nɛ e de mi ɔ tue. Kɛ je lɔ ɔ se ɔ, i kɛ Yehowa Odasefohi kpi hu.

Se benɛ i je Vietnam ɔ, ke i kai níhi nɛ ya nɔ ngɛ lejɛ ɔ, e dɔɔ mi wawɛɛ. Níhi nɛ i ya na kɛ ye hɛngmɛ ɔ ha nɛ nɔ he mɔbɔ pee we mi hu. E ngɛ kaa nɔ́ nɛ nɔ ko nɔ ko li nɔ́ tutuutu nɛ ngɛ nɔ yae ngɛ Vietnam. I kai kaa i nu nɛ nihi tsɛ United States ta buli ɔmɛ kaa bimwɔwi a gbeli, ejakaa amaniɛ bɔmi tsɔɔ kaa a gbe jokuɛwi nɛ a li nɔ́ ko. Ní nɛ ɔmɛ tsuo nɛ ya nɔ ɔ ha nɛ i na kaa e he hia nɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi i kɛ Mawu wa kpɛti.

Benɛ i bɔni Mawu se blɔ hlami ɔ, i ya sɔlemi slɔɔtoslɔɔtohi. E ngɛ mi kaa i suɔ Mawu mohu lɛɛ, se ye bua jɔɛ níhi nɛ sɔlemi ɔmɛ peeɔ ɔ he. Nyagbe ɔ, i ya Matsɛ Yemi Asa ko nɛ ngɛ Delray Beach ngɛ Florida a nɔ. I ya ye kekleekle asafo mi kpe nɛ ɔ Hɔgba, ngɛ February jeha 1971 ɔ mi.

Benɛ i su Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, e piɛ bɔɔ nɛ a maa gbe magbɛ nɔ munyu nɛ a ngɛ tue ɔ nya, enɛ ɔ he ɔ, i mlɛ nɛ a kase Hwɔɔmi Mɔ ɔ. I kaii we munyu nɛ wa kase ɔ mohu, se nɔ́ nɛ i kai ji, i na kaa jokuɛwi ɔmɛ bliɔ a Baiblo ɔ nɛ a kaneɔ ngmamihi. Ye nya kpɛ ye he wawɛɛ! I ngɛ mɛ tue bue nɛ i ngɛ mɛ hyɛe kɛkɛ. Benɛ i ngɛ kpo jee ɔ, nyɛminyumu ko nɛ e ye maa pe jeha 80 ba ye ngɔ. A tsɛɛ lɛ ke Jim Gardner. E ha mi womi nɛ ji, The Truth That Leads to Eternal Life nɛ e bi mi ke, “Anɛ o bua maa jɔ he lo?” I de lɛ ke ee, nɛ wa sɛɛ kaa wa maa kpe So mɔtu konɛ e kɛ mi nɛ je Baiblo mi ní kasemi sisi.

Benɛ wa kpa asafo mi kpe Hɔgba a, i ya ní tsumi. Ní tsumi ko ngɛ nɛ e sa kaa ma tsu ngɛ Boca Raton hiɔ tsami he ɔ ngɛ Florida. E sa nɛ ma je ní tsumi ɔ sisi nyɔ mi ngmlɛ 11, nɛ ma kpa mɔtu ngmlɛ 7. Hiɔtsɛmɛ nɛ a ba lejɛ ɔ jamɛ a nyɔ mi ɔ a he pi, enɛ ɔ he ɔ, i nyɛ nɛ i kane Truth womi ɔ. Nɛɛsi ko kpɔ womi ɔ ngɛ ye dɛ nɛ e hyɛ womi ɔ hɛ mi nɛ e bi mi ke ji i ngɛ hlae nɛ ma pee Yehowa Odasefo no. I sa womi ɔ ngɛ e dɛ nɛ i de lɛ kaa i kane we womi ɔ tɛ mohu lɛɛ, se i pee ye juɛmi kaa ma pee Odasefo no kokooko. E je ye he, nɛ i nyɛ nɛ i kane womi ɔ tsuo gbe nya jamɛ a nyɔ mi ɔ.

Kekleekle ligbi nɛ Nyɛminyumu Gardner kɛ mi maa kase Baiblo ɔ, i bi lɛ ke, “Lɔ ɔ mɛni wa ma kasemi?” E ha heto ke, “Womi ɔ nɛ i ha mo ɔ.” I de lɛ ke, “I kane ta momo.” Nyɛminyumu Gardner kɛ gbi blɛuu de mi ke, “Moo lɛɛ ha nɛ waa kase kekleekle yi ɔ kɛkɛ.” Bɔ nɛ e tsɔɔ mi níhi a nya fitsofitso ha a, ha nɛ ye nya kpɛ ye he. E ha nɛ i kane ngmamihi fuu ngɛ ye King James Version Baiblo ɔ mi. Amlɔ nɛ ɔ lɛɛ i na kaa i ngɛ anɔkuale Mawu nɛ ji Yehowa a he ní kasee. Jim kɛ mi kase Truth womi ɔ yi kakaaka etɛ jamɛ a mɔtu ɔ. Lɔ ɔ se ɔ, daa So mɔtu ɔ, wa kaseɔ womi ɔ yi kakaaka etɛ. I ná níhi nɛ e kɛ mi kase ɔ he bua jɔmi wawɛɛ nitsɛ. E ji he blɔ nɛ i ná kaa nyɛmi ko nɛ a pɔ lɛ nu nɛ e le Charles T. Russell lɛ tsɔɔ mi ní!

 Benɛ wa kase ní ɔ otsi bɔɔ ko se ɔ, a kplɛɛ ye nɔ kaa ma bɔni sane kpakpa a fiɛɛmi. Wehi a mi fiɛɛmi yee ha mi wawɛɛ nitsɛ, se Jim ye bua mi nɛ i yi nihi a hɛ mi gbeye hu. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 20:20) Yemi kɛ buami nɛ e kɛ ha mi ɔ ha nɛ ye bua jɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ he saminya. I na kaa fiɛɛmi ní tsumi ɔ ji he blɔ ngua nɛ pe kulaa nɛ i ná. Ye bua jɔ wawɛɛ kaa ma nyɛ ma piɛɛ Mawu he kɛ tsu ní!—1 Korinto Bi 3:9.

Amlɔ nɛ ɔ, ha nɛ ma de mo nɔ́ ko nɛ he hia mi wawɛɛ. Lɔ ɔ ji benɛ i ná suɔmi kɛ ha Yehowa kekleekle ɔ. (Kpojemi 2:4) Suɔmi nɛ ɔ nɛ i ná ha Yehowa a ye bua mi nɛ i nyɛ da ní yayahi nɛ ya nɔ ngɛ ta a mi nɛ i kaiɔ, kɛ haomi kpahi nɛ i kɛ kpe ɔ a nya.—Yesaya 65:17.

Ngɛ jeha 1971 ɔ mi ɔ, ye fɔli ɔmɛ fie mi ngɛ tsu nɛ a ha mi ɔ mi. Mɛni he je? Ye papaa sume nɛ Yehowa Odasefo no ko nɛ hi lejɛ ɔ! Jamɛ a be ɔ mi hu ɔ, sika bɔɔ ko pɛ nɛ ngɛ ye dɛ. Hiɔ tsami he nɛ i tsuɔ ní ngɛ ɔ woɔ mi hiɔ daa otsi enyɔ, nɛ i kɛ jamɛ a sika a hiɛhiɛɛ heɔ tade nɛ i woɔ kɛ yaa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe, ejakaa i suɔ nɛ ma dla ye he bɔ nɛ maa sa Yehowa hɛ mi. I to sika si ngɛ sika tomi he ngɛ ye ma mi Michigan. Enɛ ɔ he ɔ, e he ba hia nɛ ma hwɔ ye lɔle ɔ mi be bɔɔ ko. I ya duɔ ye he ngɛ pɛtloo pomi he ko, nɛ i sɛɔ ye kpɛni ngɛ lejɛ ɔ.

Ligbi ko nɛ i kpa ní tsumi ngɛ hiɔ tsami he ɔ, i ho Matsɛ Yemi Asa a nɔ ya. I ya su lejɛ ɔ ngmlɛ fia bɔɔ ko se loko a je fiɛɛmi yami kpe ɔ sisi. I ya hi si ngɛ Matsɛ Yemi Asa a se, he nɛ nɔ ko be mi nae. Jamɛ a be ɔ mi tsuo ɔ, ye lɔle ɔ mi i hwɔɔ. Kɛkɛ nɛ i bɔni níhi nɛ ya nɔ ngɛ Vietnam ɔ kaimi ekohu.  E pee mi kaa nɔ́ nɛ i ngɛ gbogboehi nɛ a sã a a he fu nue nɛ i ngɛ muɔ hu nae, kɛkɛ nɛ i pee basaa. E peeɔ mi kaa nɔ́ nɛ i ngɛ nihewi ɔmɛ a he nue, nɛ i ngɛ mɛ hyɛe nɛ a ngɛ mi bie ke: “Ke o hyɛ ɔ, ma ná he wami lo? Ke o hyɛ ɔ, ma ná he wami lo?” I le kaa a ma gbo, se i bɔɔ mɔde kaa ma wo a bua, nɛ i bua peeɔ ye ní kaa e maa hi ha mɛ. Benɛ i hii si ngɛ lejɛ ɔ, aywilɛho nu mi wawɛɛ nitsɛ.

I fo ya hluu, nɛ i sɔle ha Yehowa. (La 56:8) I ba bɔni gbogboehi a si temi ɔ he susumi wawɛɛ nitsɛ. Jamɛ a be ɔ mi nɛ i na kaa gbogboehi a si temi ɔ ji hɛ nɔ kami nɛ se be! Yehowa ma tle nihewi nɛ ɔmɛ si kɛ ba wami mi ekohu, nɛ a ma ba ná he blɔ kɛ kase anɔkuale ɔ nɛ kɔɔ e he ɔ. Gbogboehi a si temi ɔ maa po aywilɛho kɛ nɔ́ nami nɛ wa guɔ mi ɔ tsuo se. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 24:15) Benɛ i ba nu sisi jã a, suɔmi nɛ i ná kɛ ha Yehowa a mi ba wa pe sa a. Loloolo ɔ, i kaiɔ jamɛ a ligbi wawɛɛ. Kɛ je jamɛ a ligbi ɔ nɔ kɛ ma a, be tsuaa be nɛ i kɛ haomi ko maa kpe ngɛ ye si himi mi ɔ, i bɔɔ mɔde kaa ma kai suɔmi nɛ i ná kekleekle kɛ ha Yehowa a.

Nihi peeɔ ní yayahi nɛ hí kalemi ngɛ ta mi, nɛ jã imi hu i pee. Se ke i susu ngmami enyɔ komɛ nɛ i suɔ wawɛɛ ɔ a he ɔ, lɔ ɔ woɔ ye bua. Kekleekle ngmami ɔ ji Kpojemi 12:10, 11 ɔ. A tsɔɔ ngɛ lejɛ ɔ kaa waa kɛ wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ, kɛ Yesu muɔ ɔ, yeɔ Abosiami nɔ kunimi. Enyɔne ɔ ji Galatia Bi 2:20 ɔ. Ngmami nɛ ɔ ha nɛ i kaiɔ kaa Yesu gbo ngɛ ye he. Kɛ gu Kristo afɔle sami ɔ nɔ ɔ, Yehowa ngɔ níhi nɛ i pee ɔ tsuo kɛ pa mi. Enɛ ɔ he ɔ, amlɔ nɛ ɔ, i ngɛ he nile kpakpa, nɛ i suɔ wawɛɛ kaa ma fiɛɛ wa Mawu mɔbɔ nalɔ nɛ ji Yehowa a he munyu kɛ tsɔɔ nihi!—Hebri Bi 9:14.

Ke i susu níhi nɛ ya nɔ ngɛ ye si himi mi ɔ he ɔ, e ngɛ heii kaa Yehowa ngɛ ye nɔ hyɛe saminya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ligbi nɛ Jim ná le kaa ye lɔle ɔ mi i hwɔɔ ɔ, e kɛ mi ya nyɛmiyo ko nɛ haiɔ tsu ha nihi ɔ ngɔ. I na kaa Yehowa gu Jim kɛ nyɛmiyo ɔ nɔ kɛ ha nɛ i ná hwɔ he kpakpa. Yehowa mi mi hi wawɛɛ nitsɛ! E yeɔ bua e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ.

Ngɛ May jeha 1971 ɔ mi ɔ, e he ba hia nɛ ma ya Michigan. Enɛ ɔ he ɔ, loko ma je Florida a, i muɔɔ asafo womi fuu kɛ wo ye lɔle ɔ se, kɛkɛ nɛ i pue blɔ. Benɛ i su Georgia a, i gba womihi tsuo nɛ i hɛɛ ɔ kɛ ha nihi. I kɛ kã fiɛɛ Matsɛ Yemi sane kpakpa a ngɛ he tsuaa he nɛ i ya. I fiɛɛ ngɛ tsu womi hehi, nɛ i ha nihi dɛ womihi ngɛ niase yami hehi po. I li kaa nihi nɛ i fiɛɛ kɛ ha mɛ ɔ a ti ni komɛ ba kase anɔkuale ɔ lo.—1 Korinto Bi 3:6, 7.

Ngɛ anɔkuale mi ɔ, benɛ i ba kase anɔkuale ɔ pɛ ɔ, ke i kɛ ye weku li ngɛ munyu tue ɔ, i kɛ ga tsu we ní. Be komɛ ɔ, i tuɔ munyu nɛ i kuɛ ye lilɛ mi. I suɔ ye nyɛmimɛ nyumuhi John kɛ Ron wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, ke i ngɛ mɛ odase yee ɔ, i nyɛɔ a nɔ kaa a kplɛɛ hemi kɛ yemi nɛ i ba ná a nɔ doo. Pee se ɔ, i ba na kaa e sa nɛ ma kpa mɛ pɛɛ, nɛ i pee jã. Se i yaa nɔ nɛ i sɔleɔ ha mɛ konɛ a nyɛ nɛ a kplɛɛ anɔkuale ɔ nɔ. Kɛ je lɔ ɔ se ɔ, Yehowa ye bua mi nɛ ke i ngɛ fiɛɛe aloo i ngɛ nihi ní tsɔɔe ɔ, i kɛ ga tsuɔ ní wawɛɛ.—Kolose Bi 4:6.

Be tsuaa be ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ i kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ ji nɔ́ titli nɛ he hia mi. Se ni komɛ hu ngɛ nɛ i suɔ mɛ wawɛɛ nitsɛ, titli ɔ, ye yo Susan. I fiɛ we e he kulaa. Ye sɔlemi ji kaa ma ná yo nɛ e maa ye bua mi kɛ sɔmɔ Yehowa. Susan ji yo nɛ e hɛ mi wa nɛ e suɔ Yehowa saminya. Benɛ wa ngɛ nyɛɛe nɛ wa sɛ we gba si himi mi lolo ɔ, ligbi ko ɔ, i ya slaa lɛ ngɛ e fɔli a we mi ngɛ Rhode Island. I na lɛ nɛ e hii si ngɛ a we ablanaa a nɔ nɛ e ngɛ e Hwɔɔmi Mɔ ɔ kanee, nɛ Baiblo hu ngɛ e kase mi. E ngɛ mi kaa tsa pi munyu nɛ a maa kase ngɛ asafo mi  kpe sisi nɛ e ngɛ kanee ɔ mohu lɛɛ, se e kaneɔ ngmamihi tsuo nɛ a tsɛ se ɔ. Enɛ ɔ ha nɛ bua jɔmi nɛ i ná ngɛ e he ɔ mi ba wa. I na kaa huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti ɔ he hia lɛ wawɛɛ nitsɛ. Wa sɛ gba si himi mi ngɛ December jeha 1971 ɔ mi. Ye bua jɔ kaa i ná yo nɛ yeɔ bua mi. Nɔ́ nɛ ye bua jɔ he pe kulaa ngɛ e he ji kaa e suɔ mi mohu lɛɛ, se e suɔ Yehowa pe mi.

Yehowa dloo wɔ binyumuhi enyɔ. A tsɛɛ mɛ ke Jesse kɛ Paul. Yehowa kudɔ mɛ kɛ je a jokuɛwi a si hluu kɛ ya si benɛ a wa. (1 Samuel 3:19) Mɛ nitsɛmɛ a bɔ mɔde nɛ a ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa ngɛ a kɛ Yehowa a kpɛti, nɛ enɛ ɔ ha nɛ wa bua jɔ saminya. A ti nɔ tsuaa nɔ kɛ e be tsuo ngɛ Yehowa sɔmɔe pe jeha 20 jinɛ ɔ. A ngɛ lɛ sɔmɔe loloolo, ejakaa mɛ hu a kai suɔmi nɛ a ba ná kɛ ha lɛ ɔ. I suɔ ye binyumu ɔmɛ a yi ɔmɛ hu saminya. A tsɛɛ mɛ ke Stephanie kɛ Racquel. A he ngɛ fɛu wawɛɛ. I buu mɛ kaa ye biyihi. Ye bua jɔ wawɛɛ kaa ye binyumu ɔmɛ ngɔ yihi nɛ mɛ hu a suɔ Yehowa kɛ a tsui tsuo, nɛ a kɛ a be tsuo ngɛ lɛ sɔmɔe.—Efeso Bi 6:6.

I sɔmɔ jeha 16 ngɛ Rhode Island, nɛ i ná huɛmɛ fuu ngɛ lejɛ ɔ. Ye hɛ ji asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a he ngɛ bua jɔmi nɛ i kɛ mɛ sɔmɔ ɔ a nɔ. I naa kpɔ mi nɔ hyɛli fuu nɛ a ye bua mi ɔ hu si. Suɔmi nɛ nyumu nɛ ɔmɛ ná kɛ ha Yehowa a nya bɛ si. E ji he blɔ nɛ i ná kaa i kɛ mɛ sɔmɔ Yehowa. Ngɛ jeha 1987 ɔ  mi ɔ, wa hia kɛ ho North Carolina ya, ejakaa fiɛɛli babauu a he hia ngɛ lejɛ ɔ. Wa ná huɛmɛ kpakpahi fuu ngɛ lejɛ ɔ. *—Hyɛ sisi ningma.

Ngɛ August jeha 2002 ɔ mi ɔ, a fɔ̃ i kɛ Susan nine kɛ ya piɛɛ United States Betel weku ɔ he ngɛ Patterson. I tsu ní ngɛ Ní Tsumi He Nɛ Hyɛɛ Sɔmɔmi Ní Tsumi ɔ Nɔ, nɛ Susan hu tsu ní ngɛ níhi a he fɔmi he. E bua jɔ ní tsumi ɔ he! Ngɛ August jeha 2005 ɔ mi ɔ, i ná he blɔ ba piɛɛ Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ a he. I susu kaa ní tsumi ɔ kle pe mi. Ke Susan hyɛ blɔ nya ní tsumi kɛ blɔ hiami nɛ ngɛ ní tsumi ɔ mi ɔ, e naa kaa tsa pi ní tsumi bi kulaa. Jinɛ e sume kɔɔhiɔ mi lɛ kɛ blɔ hiami kulaa, se waa kɛ kɔɔhiɔ mi lɛ pɔɔ blɔ hiami. Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ a yi ɔmɛ je suɔmi mi nɛ a wo lɛ ga, nɛ enɛ ɔ ye bua lɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e fia e pɛɛ si kaa e ma fĩ ye se, enɛ ɔ he ɔ, i kplɛɛ we e he nɔ́ kulaa!

I ngɛ fotohi fuu ngɛ ye ɔfisi ɔ nɛ kaiɔ mi bua jɔmi be komɛ nɛ wa ná. I ná jɔɔmihi babauu akɛnɛ i bɔ mɔde nɛ i kai be nɛ i ba ná suɔmi kɛ ha Yehowa a he je!