Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

YI 8

Mawu Suɔ Nihi Nɛ A He Tsɔ

Mawu Suɔ Nihi Nɛ A He Tsɔ

“Nihi nɛ a he tsɔ ɔ, o jeɔ o he si kɛ tsɔɔ mɛ kaa o he tsɔ.”​​—LA 18:26.

1-3. (a) Mɛni he je nɛ binyɛ bɔɔ mɔde kaa e ma ha nɛ e bi he nɛ tsɔ ɔ? (b) Mɛni he je Yehowa suɔ kaa e jali a he nɛ tsɔ, nɛ mɛni woɔ wɔ he wami konɛ wa he nɛ tsɔ?

BINYƐ ko dla e binyumuyo he ha lɛ konɛ e ya ma mi. E du e he ha lɛ, nɛ e wo tadehi nɛ a he tsɔ ha lɛ. Binyɛ ɔ le kaa ke e bi ɔ he tsɔ ɔ, e ma ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa. E le hu kaa e bi ɔ he dlami ɔ ma ha nɛ a tu e fɔli a he munyu kpakpa loo a tu a he munyu yaya.

2 Yehowa, wa hiɔwe Tsɛ ɔ suɔ kaa e sɔmɔli a he nɛ tsɔ. E Munyu ɔ de ke: “Nihi nɛ a he tsɔ ɔ, o jeɔ o he si kɛ tsɔɔ mɛ kaa o he tsɔ.” * (La 18:26) Yehowa suɔ wɔ, nɛ e le kaa wa he nɛ ma tsɔ ɔ he maa ba se nami ha wɔ wawɛɛ. Jehanɛ se hu ɔ, e suɔ kaa wɔ nɛ wa ji e we Odasefohi ɔ, wa ha nɛ nihi nɛ a tu e he munyu kpakpa. Niinɛ, ke wa he tsɔ nɛ wa ba wa je mi saminya a, e woɔ Yehowa kɛ e biɛ klɔuklɔu ɔ hɛ mi nyami, nɛ e gbi he guɛ.​​—Ezekiel 36:22; kane 1 Petro 2:12.

3 Akɛnɛ wa le kaa Mawu suɔ nihi nɛ a he tsɔ he je ɔ, wa suɔ kaa wa he nɛ tsɔ daa. Wa suɔ kaa waa ngɔ wa je mi bami kɛ wo Mawu hɛ mi nyami, ejakaa wa suɔ lɛ. Jehanɛ se ɔ, wa suɔ kaa waa hi e suɔmi ɔ mi. Enɛ ɔ he ɔ, wa ma susu nɔ́ he je nɛ e he hia kaa wa he nɛ tsɔ daa, nɔ́ nɛ wa he nɛ ma tsɔ ɔ tsɔɔ, kɛ blɔ nɔ nɛ wa maa gu konɛ wa he nɛ tsɔ daa a he. Lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa na hehi nɛ sa nɛ waa pee tsakemihi ngɛ.

MƐNI HE JE E SA KAA WA HE NƐ TSƆ?

4, 5. (a) Mɛni ji nɔ́ titli he je nɛ e sa kaa wa he nɛ tsɔ? (b) Mɛni blɔ nɔ Yehowa adebɔ níhi haa nɛ wa naa kaa Yehowa he tsɔ ngɛ?

4 Blɔ kake nɛ Yehowa guu nɔ kɛ tsɔɔ wɔ blɔ ji nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ e peeɔ kɛ haa wɔ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e Munyu ɔ woɔ wɔ ga kaa waa “kase lɛ.” (Efeso Bi 5:1) Nɔ́ titli he je nɛ e sa kaa wa he nɛ tsɔ ji kaa Yehowa Mawu nɛ wa ngɛ jae ɔ he tsɔ, nɛ e ngɛ klɔuklɔu ngɛ blɔ tsuaa blɔ nɔ.​​—Kane 3 Mose 11:44, 45.

5 Yehowa nibɔ níhi ha nɛ wa na kaa e ngɛ suhi fuu nɛ e he hu tsɔ. (Roma Bi 1:20) Yehowa bɔ zugba a kaa sihi he nɛ he tsɔ ha adesahi. Yehowa to blɔ nya nɛ adebɔ ní komɛ jeɔ mu ngɛ kɔɔhiɔ nɛ wa muɔ kɛ nyu nɛ wa nuu ɔ mi. Muawa komɛ tsakeɔ dwɔmi kɛ peeɔ ní kpahi nɛ a he ngɛ se nami. Adebɔ he ní kaseli ngɔ muawa nɛ ɔmɛ ekomɛ kɛ ya pue hehi nɛ pɛtloo kpa pue, kɛ hehi nɛ adesahi puɛ ngɛ mɛ pɛ a nɔ́ mi nɛ a foɔ kɛ hɛ tsumi he je. Muawa amɛ ha nɛ lejɛ ɔmɛ tsɔ nyaii. E ngɛ heii kaa he tsɔmi he hia ‘nɔ nɛ bɔ zugba a.’ (Yeremia 10:12) E sa kaa e he nɛ hia wɔ hulɔ.

6, 7. Ngɛ mɛni blɔ nɔ Mose Mlaa a ma nɔ mi kaa e sa nɛ Yehowa jali a he nɛ tsɔ?

6 Yi mi tomi kpa ko hu he je nɛ e sa kaa wa he nɛ tsɔ ji kaa Yehowa, wa Matsɛ ɔ ngɛ hlae kaa e jali a he nɛ tsɔ. Ngɛ Mlaa nɛ Yehowa wo Israel bi ɔmɛ ɔ mi ɔ, ja nɔ ko he tsɔ loko e ma nyɛ ma ja lɛ. E ngɛ Mlaa a mi kaa e sa nɛ osɔfo nɔkɔtɔma a nɛ du e he si enyɔ, se pi si kake ngɛ Kpatami Ligbi ɔ nɔ. (3 Mose 16:4, 23, 24) E biɔ kaa osɔfohi nɛ fɔ a dɛ kɛ a nanehi a he loko a sã afɔle ha Yehowa. (2 Mose 30:17-21; 2 Kronika 4:6) Mlaa a tsɔɔ níhi maa pee 70 nɛ ke nɔ ko peeɔ ɔ, nɔ ɔ nɔmlɔ tso kɛ e jami he be tsɔe. Israel no ko be nyɛe ma ja Mawu be mi nɛ e he tsɔ we. Be komɛ ngɛ nɛ ke nɔ ko tɔ̃ mlaa nɛ ɔ nɔ ɔ, a gbeɔ lɛ. (3 Mose 15:31) Ke nɔ ko ha we nɛ a tsukɔ e he, aloo e du we, nɛ e fɔ we e tadehi a he kaa bɔ nɛ mlaa a tsɔ ɔ, a ‘jeɔ jamɛatsɛ ɔ we, nɛ a bui lɛ kɛ si ma mi bimɛ ɔmɛ a nɔ hu.’​​—4 Mose 19:17-20.

7 E ngɛ mi kaa wa be Mose Mlaa a sisi mohu, se Mlaa a yeɔ bua wɔ nɛ wa naa Mawu juɛmi ngɛ níhi a he. E ngɛ heii kaa Mlaa a ma nɔ mi kaa e sa kaa Mawu jali a he nɛ tsɔ. Yehowa tsakee we. (Malaki 3:6) Ja jami nɛ wa jaa Mawu ɔ “he tsɔ nɛ mu ko be he” loko e maa sa e hɛ mi. (Yakobo 1:27, NW) Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa le nɔ́ nɛ e ngɛ hlae ngɛ wa dɛ ngɛ enɛ ɔ blɔ fa mi.

NƆ́ NƐ WA HE NƐ MA TSƆ NGƐ MAWU HƐ MI Ɔ TSƆƆ

8. Mɛni níhi a mi Yehowa suɔ kaa wa he nɛ tsɔ ngɛ?

8 Ke Baiblo ɔ tu he tsɔmi he munyu ɔ, e biɔ babauu pe wa nɔmlɔ tso ɔ he nɛ ma tsɔ kɛkɛ. E sa nɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ wa peeɔ ngɛ wa si himi mi ɔ hu he nɛ tsɔ ngɛ Mawu hɛ mi. Yehowa suɔ kaa wa he nɛ tsɔ ngɛ níhi titli eywiɛ nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ a mi: Jami mi, je mi bami mi, juɛmi mi, kɛ nɔmlɔ tso mi. Ha nɛ wa susu eko tsuaa eko he nɛ waa hyɛ.

9, 10. Mɛni wa he nɛ ma tsɔ ngɛ Mawu jami mi ɔ tsɔɔ? Anɔkuale Kristofohi yuɔ a he ngɛ mɛni he?

9 Wa he nɛ ma tsɔ ngɛ Mawu jami mi. Nɔ́ nɛ wa he nɛ ma tsɔ ngɛ Mawu jami mi ɔ tsɔɔ kɛkɛ ji kaa wa be lakpa jami ngɔe kɛ futu anɔkuale jami. Benɛ Israel bi ɔmɛ je Babilon nɛ a kpale a se kɛ yaa Yerusalem ɔ, Mawu kɛ fami ko ha mɛ nɛ e sa kaa a bu tue. Mawu de mɛ ke: ‘Nyɛɛ je Babilon! Nyɛɛ pee nyɛ he klɔuklɔu; nyɛ ko ta nɔ́ ko nɛ he tsɔ we he.’ (Yesaya 52:11) Nɔ́ titli he je nɛ Israel bi ɔmɛ kpale kɛ yaa a ma mi ji kaa a yaa ngɔ Yehowa jami ɔ kɛ ma si ekohu. E sa kaa jami nɛ a ma ja lɛ ɔ he nɛ tsɔ. E sɛ kaa a ngɔ Babilon bi ɔmɛ a tsɔɔmihi, a ní peepeehi, kɛ a kusumihi nɛ gbeɔ Mawu he guɛ ɔ kɛ futu a jami ɔ.

10 Mwɔnɛ ɔ, e sa kaa wɔ anɔkuale Kristofohi waa hyɛ saminya nɛ wa ko ngɔ lakpa jami kɛ wo wa he mu. (Kane 1 Korinto Bi 10:21.) Akɛnɛ lakpa jami bɔle wɔ kɛ kpe he je ɔ, e he hia wawɛɛ kaa wa hɛ maa hi wa he nɔ. Ngɛ mahi fuu a nɔ ɔ, kɔhi, ní peepeehi, kɛ kusumi slɔɔtohi kɛ lakpa jami mi tsɔɔmihi ngɛ tsakpa. Tsɔɔmi nɛ ɔmɛ eko ji kaa nɔ́ ko ngɛ nɔmlɔ mi nɛ gbo we. (Fiɛlɔ 9:5, 6, 10) Anɔkuale Kristofohi yuɔ a he ngɛ kusumihi nɛ kɛ lakpa jami mi hemi kɛ yemi ngɛ tsakpa a he. * Baiblo ɔ tsɔɔ wɔ níhi nɛ ke wa peeɔ ɔ, jami nɛ wa jaa Mawu ɔ he ma tsɔ. E sɛ kaa wa ha nɛ nihi nɛ a nyɛ wa nɔ nɛ wa ma wa hɛ kɛ fɔ jamɛ a ní ɔmɛ a nɔ kɔkɔɔkɔ.​​—Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 5:29.

11. Mɛni wa je mi bami he nɛ ma tsɔ ɔ tsɔɔ, nɛ mɛni he je e he hia wawɛɛ ɔ?

11 Wa he nɛ ma tsɔ ngɛ je mi bami mi. Wa he nɛ ma tsɔ ngɛ je mi bami mi ɔ hu tsɔɔ kaa e sa nɛ waa yu wa he ngɛ yo kɛ nyumu a yakayaka fiɛmihi a he. (Kane Efeso Bi 5:5.) E he hia wawɛɛ kaa wa je mi bami he ma tsɔ. Kaa bɔ nɛ wa maa kase ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi ɔ, loko wa ma nyɛ maa hi Mawu suɔmi ɔ mi ɔ, e sa kaa waa “tu yahomi nya fo.” Nihi nɛ a fiɛɔ yo kɛ nyumu a yakayaka fiɛmi nɛ tsakee we a tsui ɔ, “a nine be Mawu matsɛ yemi ɔ nɔ sue kɔkɔɔkɔ.” (1 Korinto Bi 6:9, 10, 18) Mawu buu nihi nɛ ngɛ jã a kaa “nihi nɛ peeɔ níhi nɛ a hiee.” Ke a ha we nɛ a je mi bami he nɛ tsɔ ɔ, ‘nɔ́ nɛ fɔɔ si ha mɛ ji gbenɔ enyɔne ɔ.’​​—Kpojemi 21:8.

12, 13. Mɛni tsakpa ngɛ wa susumi kɛ wa ní peepeehi a kpɛti, nɛ mɛni wa maa pee konɛ wa juɛmi mi nɛ tsɔ?

12 Wa juɛmi mi nɛ ma tsɔ. Nɔ́ nɛ ngɛ nɔ ko juɛmi mi ɔ, lɔ ɔ he ní e tsuɔ. Ke wa ha susumi yayamihi he si ngɛ wa juɛmi kɛ wa tsui mi ɔ, kɛ yaa kɛ yaa a, wa maa pee níhi nɛ a he tsɔ we. (Mateo 5:28; 15:18-20) Se ke wa ngɔ níhi nɛ a he tsɔ, nɛ mu ko be he kɛ wo wa juɛmi mi ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa je mi bami he nɛ tsɔ. (Kane Filipi Bi 4:8.) Mɛni wa maa pee bɔ nɛ pee nɛ wa juɛmi mi nɛ tsɔ? Nɔ́ kake ji kaa, e sa nɛ waa yu wa he hɛja jemihi nɛ ma puɛ wa juɛmi ɔ a he. * Jehanɛ se hu ɔ, wa ma nyɛ maa ngɔ susumihi nɛ a he tsɔ kɛ wo wa juɛmi mi ke wa kaseɔ Mawu Munyu ɔ daa.​​—La 19:8, 9.

13 Loko wa ma nyɛ maa to wa he ngɛ Mawu suɔmi ɔ mi ɔ, e he hia kaa wa he nɛ tsɔ ngɛ Mawu jami kɛ je mi bami mi, nɛ́ wa juɛmi mi hu nɛ tsɔ. A sɛsɛ he tsɔmi blɔ nɛ ɔmɛ a he kɛ pi si ngɛ womi nɛ ɔ yi kpahi a mi. Ha nɛ wa susu nɔ́ eywiɛne nɛ e sa kaa wa he nɛ tsɔ ngɛ mi ɔ he nɛ waa hyɛ. Lɔ ɔ ji wa he nɛ ma tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi.

MƐNI WA MAA PEE KONƐ WA HE NƐ TSƆ NGƐ NƆMLƆ TSO MI?

14. Mɛni he je e sɛ nɛ waa bu wa he nɛ ma tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi ɔ kaa nɔ nitsɛ e sane ɔ?

14 Wa he nɛ ma tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ wa ha wa nɔmlɔ tso ɔ he nɛ tsɔ nɛ wa sihi he hu nɛ tsɔ. Anɛ wa he nɛ ma tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi ɔ ji nɔ nitsɛ e sane nɛ́ kɔ we ni kpahi a he lo? Pi jã kulaa nɛ e ji ngɛ Yehowa jali a blɔ fa mi. Kaa bɔ nɛ wa kase momo ɔ, Yehowa suɔ nɛ wa he nɛ tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi. Pi ngɛ wa se nami he je pɛ kɛkɛ, se mohu lɔ ɔ ma ha nɛ nihi maa tu Yehowa he munyu kpakpa. Mo susu nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ a kɛ tsu ní kɛ sɛ hlami ɔ he nɛ o hyɛ. Ke jokuɛ ko ngɛ nɛ be tsuaa be nɛ o maa na lɛ ɔ, e he sɛ mu ɔ, anɛ o be juɛmi ko náe ngɛ e fɔli a he lo? E sɛ kaa wa ha nɛ wa he dlami loo wa je mi bami nɛ ha nihi nɛ a gbe wa hiɔwe Tsɛ ɔ, loo sɛ gbi nɛ wa ngɛ fiɛɛe ɔ he guɛ. Mawu Munyu ɔ de ke: “Wa bɔɔ mɔde kaa wa ko ngɔ nɔ́ ko kɛ tsi nɔ ko blɔ, bɔ nɛ pee nɛ a ko gbe sɔmɔmi ní tsumi nɛ wa hɛɛ mi ɔ he guɛ. Se mohu ngɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ mi ɔ, wa bɔɔ mɔde kaa wa maa tsɔɔ kaa Mawu tsɔli ji wɔ niinɛ.” (2 Korinto Bi 6:3, 4) Lɛɛ, mɛni wa maa pee mɔ konɛ wa he nɛ tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi?

15, 16. Mɛni wa he nɛ ma tsɔ ɔ tsɔɔ, nɛ kɛ e sa nɛ wa tadehi nɛ hi ha kɛɛ?

15 E sa nɛ wa nɔmlɔ tso kɛ tade nɛ wa woɔ ɔ he nɛ tsɔ. E ngɛ mi kaa ngɛ ma tsuaa ma nɔ ɔ, e slo bɔ nɛ nihi peeɔ a ní ha kɛ si himi mi nɛ a ngɛ mohu lɛɛ, se kɛ̃ ɔ, wa ma nyɛ ma ná nyu kɛ jale konɛ wa kɛ du daa ligbi. E sa nɛ wa ha nɛ wa bimɛ hu a he nɛ tsɔ. Níhi nɛ wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa he tsɔ ɔ ekomɛ ji, waa kɛ nyu kɛ jale ma fɔ wa dɛ loko wa maa ye ní, loo wa maa ta niye ní he, loo ke wa ya niase loo bimwɔyo ko ya niase nɛ wa dla e he. Wa dɛ nɛ waa kɛ nyu kɛ jale fɔɔ ɔ poɔ wa he piɛ ngɛ hiɔhi a he, nɛ e baa wa yi. Lɔ ɔ hu be hae nɛ muawahi maa gbɛ kɛ fĩa. Enɛ ɔ tsiɔ plɛmi hiɔhi a nya. Ngɛ mahi nɛ a be niase yami hehi a mi ɔ, ke nɔ ko maa ya niase ɔ, e ma nyɛ maa tsua si nɛ e ya kɛ wo mi konɛ e kɛ zu nɛ tsi nɔ kaa bɔ nɛ a peeɔ ngɛ blema Israel ɔ.​​—5 Mose 23:12, 13.

16 E sa kaa wa fɔ wa tadehi hu a he daa bɔ nɛ pee nɛ a he nɛ tsɔ. Tsa pi doo kaa Kristofo no nɛ wo tade nɛ he jua wa aloo tade nɛ ba nɔ, mohu ɔ, e sa kaa tade ɔ he nɛ tsɔ bɔ nɛ sa. (Kane 1 Timoteo 2:9, 10.) He saisaa nɛ wa ngɛ ɔ, wa suɔ kaa wa ma ha nɛ wa he dlami nɛ “wo Mawu nɛ ji wa Yi Wami Helɔ ɔ tsɔɔmi ɔ hɛ mi nyami.”​​—Tito 2:10, NW.

17. Mɛni he je e sa kaa wa we mi nɛ tsɔ nɛ́ níhi hu nɛ wa ngɛ ɔ a he nɛ tsɔ ɔ?

17 Wa we mi kɛ níhi nɛ wa ngɛ. Eko ɔ, wa be we ngua loo we ko nɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ ngɛ mi ɔ mi, se kɛ̃ ɔ, e sa nɛ e mi nɛ tsɔ nyaii. Jã kɛ̃ nɛ ke wa ngɛ lɔle nɛ waa kɛ yaa asafo mi kpehi loo fiɛɛmi ɔ, e sa kaa waa bɔ mɔde kaa wa ma ha lɔle ɔ he kɛ e mi tsuo ma tsɔ bɔ nɛ sa. Wa hɛ nɛ ko je nɔ kaa ke wa we mi tsɔ nɛ níhi hu nɛ wa ngɛ ɔ a he tsɔ ɔ, e yeɔ Mawu nɛ wa ngɛ jae ɔ he odase. Wa tsɔɔ nihi kaa Yehowa he tsɔ, nɛ e ma ‘kpata nihi nɛ ngɛ zugba a puɛe ɔ a hɛ mi,’ nɛ e be kɛe nɛ e Matsɛ Yemi ɔ ma ba tsake zugba a kɛ pee paradeiso. (Kpojemi 11:18; Luka 23:43) E sa kaa wa wehi a mi nɛ tsɔ, nɛ́ níhi nɛ wa ngɛ ɔ hu a he nɛ tsɔ. Lɔ ɔ maa tsɔɔ kaa amlɔ nɛ ɔ po ɔ, wa he tsɔ, nɛ wa he ma tsɔ ngɛ je ehe ɔ mi hulɔ.

Wa he nɛ ma tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ wa ha wa nɔmlɔ tso he nɛ tsɔ, nɛ́ wa sihi he hu nɛ tsɔ

18. Mɛni wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ wa Matsɛ Yemi Asa a he?

18 He nɛ wa jaa Mawu ngɛ. Suɔmi nɛ wa ngɛ ha Yehowa a woɔ wɔ he wami nɛ wa haa nɛ wa Matsɛ Yemi Asa a nɔ kɛ e he tsɔɔ, ejakaa lejɛ ɔ ji he nɛ anɔkuale jami yaa nɔ ngɛ. Wa suɔ kaa ke ni hehi ba Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, lejɛ ɔ nɛ muɔ a hɛ saminya. Ke wa dlaa lejɛ ɔ daa, nɛ wa hyɛɔ nɔ saminya a, lɔ ɔ ma ha nɛ lejɛ ɔ ma tsɔ nɛ e maa pee fɛu, nɛ e maa muɔ nihi a hɛ be tsuaa be. Ke wa bɔɔ mɔde kaa wa ma ha wa Matsɛ Yemi Asa a nɔ kɛ e he tsuo ma tsɔ daa a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa bua jɔ wa Matsɛ Yemi Asa a he. E ji he blɔ nɛ wa ná kaa wa maa ngɔ wa be kɛ ye bua kɛ ‘dla’ wa jami he ɔ, konɛ wa ha nɛ lejɛ ɔ nɛ tsɔ. (2 Kronika 34:10) Jã nɔuu e sa kaa waa ngɔ ga womi nɛ ɔmɛ kɛ tsu ní ke wa ya bua wa he nya ngɛ Kpe Peemi Asa ko nɔ aloo he saisaa nɛ a peeɔ kpɔ mi kpehi kɛ kpokpa nɔ kpehi ngɛ ɔ.

E SA NƐ WAA YU WA HE NGƐ SUHI KƐ NÍ PEEPEEHI NƐ A HE TSƆ WE A HE

19. Bɔ nɛ pee nɛ wa he nɛ tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi ɔ, mɛni e sa kaa waa yu wa he ngɛ he, nɛ mɛni yemi kɛ buami Baiblo ɔ kɛ ha wɔ ngɛ enɛ ɔ blɔ fa mi?

19 Loko wa he ma tsɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi ɔ, e he hia nɛ waa yu wa he ngɛ suhi kɛ ní peepeehi nɛ a he tsɔ we ɔ a he. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji sigaleti numi, dã demi, kɛ tsopahi nɛ a numi tlɔɔ nɔ he, aloo tsopahi nɛ nihi nuɔ konɛ e ha nɛ a juɛmi nɛ tsake nɛ pi dɔkita ko nɛ e kɛ ha mɛ. Baiblo ɔ wui suhi kɛ ní peepeehi nɛ a he tsɔ we nɛ a pɔ he mwɔnɛ ɔ tsuo ta, se e tsɔɔ sisi tomi mlaahi nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ wa yɔse bɔ nɛ Yehowa susuɔ ngɛ ní nɛ ɔmɛ a he ha. Akɛnɛ wa le Yehowa juɛmi ngɛ níhi a he he je ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ ha lɛ ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa peeɔ níhi nɛ sa e hɛ mi. Ha nɛ wa susu Ngmami ɔ mi sisi tomi mlaahi enuɔ a he nɛ waa hyɛ.

20, 21. Mɛni suhi Yehowa suɔ kaa waa yu wa he ngɛ he, nɛ mɛni yi mi tomi kpakpa he je nɛ e sa kaa waa pee jã ngɛ?

20 ‘Siwohi nɛ wa ná kɛ je Mawu dɛ mi ji nɛ ɔmɛ nɛ. Lɔ ɔ he ɔ, ye nyɛmimɛ, nyɛ ha wa je níhi tsuo nɛ woɔ wa nɔmlɔ tso, kɛ mumi he mu kɛ ya se, konɛ wa he nɛ tsɔ kulaa kɛ hi si ngɛ Mawu gbeye yemi nya.’ (2 Korinto Bi 7:1) Yehowa suɔ kaa waa yu wa he ngɛ ní peepeehi nɛ ma nyɛ maa wo wa nɔmlɔ tso ɔ he mu, nɛ ma puɛ wa mumi loo juɛmi ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, e sa kaa waa yu wa he ngɛ su yayahi nɛ tlɔɔ nɔ he, nɛ a yeɔ nɔmlɔ tso ɔ kɛ juɛmi ɔ awi ɔ he.

21 Baiblo ɔ tsɔɔ yi mi tomi kpakpa he je nɛ sa kaa “wa je níhi tsuo nɛ woɔ wa nɔmlɔ tso, kɛ mumi he mu kɛ ya se” ɔ. Mo yɔse kaa Paulo je munyu nɛ ngɛ 2 Korinto Bi 7:1 ɔ sisi ke: “Siwohi nɛ wa ná kɛ je Mawu dɛ mi.” Mɛni siwohi? Yehowa wo wɔ si ngɛ kukuhi nɛ sɛ hlami ɔ mi ke: ‘Ma he nyɛ atuu. Nɛ ma pee nyɛ tsɛ.’ (2 Korinto Bi 6:17, 18) Mo susu he nɛ o hyɛ: Yehowa ngɛ mo si woe kaa e maa po o he piɛ, nɛ e maa suɔ mo kaa bɔ nɛ tsɛ ko suɔ e binyumu loo e biyo ɔ. Se Yehowa maa pee enɛ ɔ, ke o je o he kɛ je ní peepeehi nɛ woɔ “nɔmlɔ tso, kɛ mumi” ɔ he mu ɔ a he. Nile be mi kaa o ma ha nɛ su aloo ní peepee ko nɛ he tsɔ we ma puɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ he jua wa nɛ ngɛ o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ɔ!

22-25. Mɛni ji Ngmami ɔ mi sisi tomi mlaahi nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ wa kua suhi kɛ ní peepeehi nɛ a he tsɔ we?

22 ‘Suɔ Yehowa, o Mawu ɔ kɛ o tsui tsuo, kɛ o klaa tsuo, kɛ o juɛmi tsuo.’ (Mateo 22:37) Yesu tsɔɔ kaa mlaa nɛ ɔ ji mlaa nɛ kle pe kulaa. (Mateo 22:38) Suɔmi kaa kikɛ ji nɔ́ nɛ sa kaa wa je kpo ha Yehowa. Ja wa yu wa he ngɛ ní peepeehi nɛ ma nyɛ maa po wa wami nɔ, aloo ma puɛ wa juɛmi nɛ Mawu ha wɔ ɔ a he loko wa nyɛ maa suɔ Yehowa kɛ wa tsui tsuo, wa klaa tsuo, kɛ wa juɛmi tsuo.

23 ‘Yehowa lɛ haa wɔ wami, kɛ mumi nɛ wa muɔ.’ (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 17:24, 25) Wami ji nike ní nɛ je Mawu ngɔ. Wa suɔ Mawu, enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ wa bua nɛ jɔ nike ní nɛ ɔ he. Wa yuɔ wa he ngɛ suhi kɛ ní peepeehi nɛ yeɔ wa nɔmlɔ tso ɔ awi ɔ he, ejakaa wa le kaa ke wa peeɔ níhi kaa jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa bui wami nɛ a ke wɔ ɔ.​​—La 36:9.

24 ‘Suɔ o nyɛmi nɔmlɔ kaa bɔ nɛ o suɔ mo nitsɛ o he.’ (Mateo 22:39) Behi fuu ɔ, ke nɔ ko kɛ e he wo su aloo ní peepee ko nɛ he tsɔ we mi ɔ, pi lɛ nɔ kake too pɛ e nɔ nɛ haomi baa, e saa nihi nɛ a bɔle lɛ ɔ hu a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nɔ ko ngɛ sigaleti nue nɛ la su ku ɔ ya sɛ nɔ kpa nɛ ngɛ e kasa nya a mi ɔ, e ma nyɛ maa ye nɔ ɔ awi. Ke nɔ ko yeɔ ni kpahi awi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e yi mlaa nɛ Mawu wo wɔ kaa waa suɔ wa nyɛmi nɔmlɔ ɔ nɔ. Lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa e sume Mawu.​​—1 Yohane 4:20, 21.

25 ‘Nyɛɛ ba nyɛ he si ngɔ ha ma nɔ yeli, kɛ ni nɛmɛ nɛ hɛɛ blɔ nya, nɛ nyɛɛ bu mɛ.’ (Tito 3:1) Ngɛ mahi fuu a nɔ ɔ, tsopa komɛ ngɛ nɛ ke a na ngɛ o dɛ, aloo o kɛ ngɛ ní tsue ɔ, e ji mlaa nɔ tɔmi. Akɛnɛ wa ji anɔkuale Kristofohi he je ɔ, wa hɛɛ we tsopahi kaa jã, nɛ waa kɛ tsu we ní hulɔ.​​—Roma Bi 13:1.

26. (a) Loko wa ma nyɛ maa hi Mawu suɔmi ɔ mi ɔ, mɛni e sa kaa waa pee? (b) Mɛni he je nɛ e he hia wawɛɛ kaa wa he ma tsɔ ngɛ Mawu hɛ mi ɔ?

26 Loko wa maa hi Mawu suɔmi ɔ mi ɔ, e he hia kaa wa he nɛ tsɔ ngɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ mi, se pi ngɛ nɔ́ kake aloo enyɔ ko pɛ mi. E he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa yu wa he ngɛ suhi kɛ ní peepeehi nɛ a he tsɔ we ɔ a he, se wa ma nyɛ maa pee jã. * Ngɛ anɔkuale mi ɔ, lɔ ɔ ji si himi blɔ nɛ hi pe kulaa, ejakaa be tsuaa be ɔ, wa náa ní nɛ Yehowa tsɔɔ wɔ ɔ he se. (Kane Yesaya 48:17.) Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa ji kaa ke wa he tsɔ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ nihi maa tu Mawu nɛ wa suɔ lɛ ɔ he munyu kpakpa, nɛ enɛ ɔ ma ha nɛ wa tsui maa nɔ wa mi, nɛ wa maa hi Mawu suɔmi ɔ mi.

^ kk. 2 Hebri munyungu nɛ a tsɔɔ sisi ke “he tsɔ” ɔ kɔ we falifali peemi pɛ he, se e kɔɔ je mi bami he tsɔmi kɛ jami mi he tsɔmi hu he.

^ kk. 67 A tsake biɛ ɔ.