Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

YI 28

“Kɛ Yaa Su Zugba a Nɔ Hehi Nɛ A Kɛ Wawɛɛ ɔ”

“Kɛ Yaa Su Zugba a Nɔ Hehi Nɛ A Kɛ Wawɛɛ ɔ”

Yehowa Odasefohi ngɛ ní tsumi nɛ Yesu Kristo kaseli ɔmɛ je sisi maa pee jeha 2,000 nɛ be ɔ nɔ tsae

1. Mɛni tsakpa lɛ ngɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ Yehowa Odasefohi a kpɛti mwɔnɛ ɔ?

 A KƐ kã ye odase. A ba a he si nɛ a kplɛɛ yemi kɛ buami kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ mumi klɔuklɔu ɔ ngɔ kɛ ha mɛ ɔ nɔ. Benɛ a ngɛ mɛ yi mi wae po ɔ, a kpa we fiɛɛmi. Nɛ Mawu jɔɔ mɛ wawɛɛ nitsɛ. Ní nɛ ɔmɛ tsuo nɛ ya nɔ ngɛ kaseli ɔmɛ a blɔ fa mi ɔ ngɛ nɔ yae ngɛ Yehowa Odasefohi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ hu a blɔ fa mi.

2, 3. Mɛni nɛ e sa kadimi ngɛ Ní Tsumi womi ɔ he?

2 E ji anɔkuale kaa níhi nɛ ya nɔ nɛ́ a ngma he sane ngɛ Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ wo o hemi kɛ yemi ɔ mi he wami wawɛɛ nitsɛ! Ní Tsumi womi nɛ ɔ ngɛ slɔɔto ejakaa, lɔ ɔ pɛ ji womi nɛ́ e tu níhi nɛ kaseli ɔmɛ pee benɛ Yesu ho hiɔwe ya a se ɔ he munyu nɛ́ mumi klɔuklɔu ɔ ha nɛ a ngma.

3 Ní Tsumi womi ɔ wo nihi 95 nɛ a je zugbahi 32, mahi 54, kɛ zugba kpɔ nɛ wo bɔle lɛ 9 a nɔ ta. E ji sane nɛ sa kadimi nɛ́ e kɔɔ nimli guhi, nihi nɛ a wo a he nɔ nɛ́ a kɛ a he wo lakpa jami mi, kɛ ma hɛ mi nyɛɛli nɛ a wo a he nɔ, kɛ nihi nɛ a pee yi wu tso níhi ɔ a he. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, e tu nyɛmimɛ nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi nɛ́ a kɛ si himi ɔ mi nyagbahi kpe, nɛ́ jehanɛ hu a kɛ kã tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ he munyu.

4. Mɛni he je nɛ wa nuɔ he kaa tsakpa nɛ mi wa ngɛ waa kɛ ni komɛ kaa Paulo, Tabita kɛ odasefohi anɔkualetsɛmɛ kpahi nɛ a hi si blema a a kpɛti ɔ?

4 Kɛ je Petro, Paulo, Luka nɛ ji tsopatsɛ nɛ a suɔ lɛ, Banaba nɛ e jeɔ mi mi jɔmi kpo, Steven nɛ́ e peeɔ kã, Tabita nɛ naa nihi mɔbɔ, Lidia nɛ e jeɔ nubwɔ peemi su kpo kɛ odasefohi kpahi nɛ a ye anɔkuale ɔ a be ɔ mi kɛ ba si wa be nɛ ɔ mi ɔ, e piɛ bɔɔ nɛ e maa su jeha 2,000. E ngɛ mi kaa a hi si be kɛkɛɛ ji nɛ ɔ mohu lɛɛ, se wa nuɔ he kaa tsakpa nɛ mi wa ngɛ waa kɛ mɛ wa kpɛti. Mɛni he je? Ejakaa ní tsumi nɛ Yesu fã wɔ kaa wa tsu ɔ, lɔ ɔ nɔuu nɛ mɛ hu a tsu ɔ nɛ. (Mat. 28:19, 20) E ji he blɔ agbo nɛ wa ná kaa wa ma tsu ní tsumi nɛ ɔ!

“. . . kɛ yaa su zugba a nɔ hehi nɛ a kɛ wawɛɛ ɔ.”​—Ní Tsumi 1:8

5. Jije nɛ Yesu se nyɛɛli ɔmɛ je a fiɛɛmi ní tsumi ɔ sisi ngɛ?

5 Mo susu ní tsumi nɛ Yesu kɛ wo e se nyɛɛli ɔmɛ a dɛ ɔ he nɛ o hyɛ. E de mɛ ke: “Ke mumi klɔuklɔu ɔ ná ba nyɛ nɔ ɔ, nyɛ ma ná he wami nɛ nyɛ maa pee ye we odasefohi ngɛ Yerusalɛm, kɛ Yudea tsuo, kɛ Samaria, kɛ yaa su zugba a nɔ hehi nɛ a kɛ wawɛɛ ɔ.” (Níts. 1:8) Kekleekle ɔ, mumi klɔuklɔu ɔ wo mɛ he wami nɛ a ye odase “ngɛ Yerusalɛm.” (Níts. 1:1–8:3) Nɛ lɔ ɔ se ɔ, ngɛ mumi klɔuklɔu ɔ yemi kɛ buami nya a, a ye odase “ngɛ Yudea tsuo, kɛ Samaria.” (Níts. 8:4–13:3) Kɛkɛ nɛ a bɔni sane kpakpa a jajemi ‘kɛ ya su zugba a nɔ hehi nɛ a kɛ wawɛɛ ɔ.’​—Níts. 13:4–28:31.

6, 7. Mɛni níhi wa ngɛ nɛ́ maa ye bua wɔ ngɛ wa sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi nɛ́ Kristofo ɔmɛ nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ be eko?

6 Wa nyɛmimɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ be Baiblo mluku ɔ tsuo nɛ a kɛ maa ye odase. Jeha maa pee 41 K.F.S. ɔ mi loko a ngma Mateo Sane Kpakpa a. Bɔfo Paulo ngma e sɛ womi ɔ ekomɛ loko a gbe Ní Tsumi womi ɔ ngmami nya ngɛ jeha maa pee 61 K.F.S. ɔ mi. Se Kristofo ɔmɛ nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ be Ngmami Klɔuklɔu ɔ tsuo aloo womihi nɛ a kɛ ma ha nihi nɛ a fiɛɛɔ kɛ ha a. Loko Yuda bi ɔmɛ ba pee Yesu kaseli ɔ, a nuɔ nɛ́ a kaneɔ Hebri Ngmami ɔ ngɛ kpe he ɔ. (2 Kor. 3:14-16) Se kɛ̃ ɔ, e sa nɛ a le Hebri Ngmami ɔ saminya, ejakaa e ma bi nɛ be komɛ ɔ, a tsɛ ngmamihi a se.

7 Mwɔnɛ ɔ, wa kpɛti nihi fuu ngɛ Baiblo ɔ eko ngɛ wa dɛ, kɛ Baiblo kasemi womihi babauu. Wa ngɛ nihi fuu kaseli pee kɛ gu sane kpakpa a nɛ wa jajeɔ ngɛ mahi 240 nɔ ngɛ gbihi babauu a mi ɔ nɔ.

Mumi Klɔuklɔu ɔ Woɔ Wɔ He Wami

8, 9. (a) Mɛni nɛ mumi klɔuklɔu ɔ ye bua Yesu kaseli ɔmɛ nɛ a pee? (b) Mɛni nɛ tsɔlɔ anɔkualetsɛ ɔ ngɛ pee ngɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ yemi kɛ buami nya?

8 Benɛ Yesu fã e kaseli ɔmɛ kaa a ya fiɛɛ ɔ, e de mɛ ke: “Ke mumi klɔuklɔu ɔ ná ba nyɛ nɔ ɔ, nyɛ ma ná he wami.” Ngɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ aloo e he wami nɛ e kɛ tsuɔ ní ɔ blɔ tsɔɔmi nya a, Yesu se nyɛɛli ɔmɛ ma nyɛ maa ye odase ngɛ zugba a nɔ tsuo. Ngɛ mumi klɔuklɔu ɔ he wami nya a, Petro kɛ Paulo tsa hiɔtsɛmɛ, a hia daimoniohi nɛ a tle gbogboehi po si! Se kɛ̃ ɔ, mumi klɔuklɔu ɔ ye bua Kristofohi nɛ a hi si blema a, nɛ a nyɛ nɛ a tsu ní tsumi nɛ e he hia pe kulaa a. E ye bua bɔfo ɔmɛ kɛ kaseli kpa amɛ nɛ a tsɔɔ nihi anɔkuale nile nitsɛnitsɛ nɛ́ ma ha nɛ a ná neneene wami ɔ.​—Yoh. 17:3.

9 Ngɛ Pentekoste jeha 33 K.F.S. ɔ nɔ ɔ, Yesu kaseli ɔmɛ bɔni “gbi slɔɔtoslɔɔtohi tumi kaa bɔ nɛ mumi ɔ ngɔ kɛ wo a nya a.” Enɛ ɔ ha nɛ a nyɛ nɛ a ye “Mawu ní nguangua amɛ” a he odase. (Níts. 2:1-4, 11) Wa tui gbi slɔɔtohi ngɛ nyakpɛ blɔ nɔ mwɔnɛ ɔ. Se ngɛ mumi klɔuklɔu ɔ yemi kɛ buami nya a, tsɔlɔ anɔkualetsɛ ɔ ngɛ Baiblo kasemi womihi pee ngɛ gbihi fuu a mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, daa nyɔhiɔ ɔ, a print ɔ Hwɔɔmi Mɔ ɔ kɛ Awake! nɛ hiɛ pe ayɔhi abɔ, nɛ nihi babauu a nine suu wa Baiblo kasemi womihi kɛ videohi a nɔ ngɛ gbihi nɛ a hiɛ pe 1,000 mi ngɛ wa wɛbsaiti, nɛ ji jw.org ɔ nɔ. Enɛ ɔmɛ tsuo yeɔ bua wɔ nɛ wa jajeɔ “Mawu ní nguangua amɛ” kɛ tsɔɔ nihi nɛ a je je mahi tsuo, wɛtsohi kɛ lilɛhi a mi ɔ.​—Kpoj. 7:9.

10. Kɛ je jeha 1989 ɔ, mɛni ní tsumi nɛ a tsu ngɛ Baiblo ɔ sisi tsɔɔmi mi?

10 Kɛ je jeha 1989 ɔ, tsɔlɔ anɔkualetsɛ ɔ ngɔ e juɛmi kɛ ma New World Translation of the Holy Scriptures ɔ nɛ a maa pee ngɛ gbihi fuu a mi ɔ nɔ wawɛɛ. A tsɔɔ Baiblo nɛ ɔ sisi kɛ ya gbihi nɛ hiɛ pe 200 a mi momo, nɛ a print ayɔ 240 kɛ se, nɛ a ngɛ babauu hu pee kɛ ngɛ he piɛɛe. Mawu kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ yemi kɛ buami nya nɛ a nyɛ ngɛ ní tsumi nɛ ɔ tsue.

11. Mɛni blɔ nɔ a guɔ kɛ tsɔɔ wa womi ɔmɛ a sisi?

11 Kristofohi nɛ a ngɛ mahi kɛ zugbahi nɛ hiɛ pe 150 a nɔ ɔ ji nihi nɛ a ngɔ a he kɛ ha nɛ a ngɛ gbi sisi tsɔɔmi ní tsumi nɛ ɔ tsue. E sɛ nɛ enɛ ɔ nɛ pee wɔ nyakpɛ, ejakaa blɔ nya tomi kpa ko be zugba nɛ ɔ nɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ ngɛ lɛ kudɔe konɛ a ye Yehowa Mawu, kɛ Mesia Matsɛ ɔ kɛ e Matsɛ Yemi ɔ nɛ́ a to sisi ngɛ hiɔwe ɔ he “odase kɛ pi si!”​—Níts. 28:23.

12. Mɛni lɛ ye bua Paulo kɛ Kristofohi kpa amɛ nɛ a nyɛ nɛ a tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ?

12 Benɛ Paulo ye Yuda bi kɛ Ma Je Li ngɛ Antiokia nɛ ngɛ Pisidia a odase ɔ, “nihi tsuo nɛ a ngɛ su kpakpa nɛ ma ha nɛ a ná neneene wami ɔ ba he ye.” (Níts. 13:48) Benɛ Luka ngɛ ní tsumi womi ɔ nya gbee ɔ, e ngma ke, Paulo ‘fiɛɛɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ, nɛ e tuɔ munyu faa nitsɛnitsɛ, nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko tsi we lɛ blɔ.’ (Níts. 28:31) Jije nɛ Paulo ngɛ fiɛɛe ngɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi? E ngɛ Roma ma a mi. Roma ji nɔ yemi nɛ he wa pe kulaa ngɛ je ɔ mi jamɛ a be ɔ mi ɔ ma ngua! Ke ní tsɔɔmi nɔ a gu kɛ fiɛɛ jio, blɔ kpa ko nɔ nɛ a gu kɛ fiɛɛ jio, Yesu kaseli ɔmɛ tsu a fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ gu mumi klɔuklɔu ɔ yemi kɛ buami kɛ e blɔ tsɔɔmi nɔ.

Wa Fĩɔ Si Ngɛ Yi Mi Wami Tsuo Se

13. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa sɔle ke a ngɛ wɔ yi mi wae ɔ?

13 Benɛ a ngɛ Yesu kaseli ɔmɛ yi mi wae ɔ, a kpa Yehowa pɛɛ konɛ e wo mɛ kã. Mɛni lɛ je mi kɛ ba? Mumi klɔuklɔu ɔ wo mɛ he wami konɛ a kɛ kã nɛ tu Yehowa munyu ɔ. (Níts. 4:18-31) Wɔ hu wa sɔleɔ kɛ haa Yehowa konɛ e ha wɔ juɛmi kɛ nyɛmi nɛ waa ya nɔ nɛ waa ye odase ke a ngɛ wɔ yi mi wae po. (Yak. 1:2-8) Akɛnɛ Mawu yeɔ bua wɔ kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ he je ɔ, wa nyɛɔ nɛ wa fiɛɛɔ Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ. Si temi kɛ womi aloo yi mi wami nɛ nya wa po be nyɛe maa tsi wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya. Ke a ngɛ wɔ yi mi wae ɔ, e he hia nɛ waa sɔle kɛ bi mumi klɔuklɔu ɔ yemi kɛ buami kɛ juɛmi kɛ kã nɛ wa nyɛ nɛ wa kɛ fiɛɛ sane kpakpa a.​—Luka 11:13.

14, 15. (a) Mɛni lɛ je “yi mi wami nɛ te si ngɛ Steven gbenɔ ɔ se ɔ” mi kɛ ba? (b) Ngɛ wa be nɛ ɔ mi ɔ, kɛ nihi nɛ a ngɛ Siberia a plɛ kɛ ba kase anɔkuale ɔ ha kɛɛ?

14 Steven kɛ kã ye odase loko e he nyɛli ɔmɛ gbe lɛ. (Níts. 6:5; 7:54-60) Benɛ “yi mi wami nɛ nya wa” te si ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, kaseli ɔmɛ tsuo gbɛ fĩa Yudea kɛ Samaria, nɛ e piɛ bɔfo ɔmɛ pɛ. Se lɔ ɔ tsi we odase nɛ a maa ye ɔ nya. Filipo je kɛ ho Samaria ya nɛ e ya bɔni “Kristo ɔ fiɛɛmi ha mɛ,” nɛ yiblii womi kpakpa je mi kɛ ba. (Níts. 8:1-8, 14, 15, 25) Jehanɛ hu ɔ ngmami ɔ de ke: “Nihi nɛ yi mi wami nɛ te si ngɛ Steven gbenɔ ɔ se ɔ ha nɛ a gbɛ fĩa a je kɛ ho Foinike, Kipro, kɛ Antiokia ya, se a tu munyu ɔ kɛ tsɔɔ Yuda bi ɔmɛ pɛ. Se a kpɛti nyumu komɛ nɛ a je Kipro kɛ Kirene ɔ ba Antiokia nɛ a kɛ nihi nɛ a tuɔ Hela gbi ɔ bɔni munyu tumi, nɛ a ngɛ Nyɔmtsɛ Yesu he sane kpakpa a jajee.” (Níts. 11:19, 20) Yi mi wami nɛ ba ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ ha nɛ Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ gbɛ fĩa.

15 Nɔ́ ko kaa jã ya nɔ ngɛ wa be nɛ ɔ mi ngɛ blema Soviet Union. Ngɛ jeha 1950 jeha amɛ a mi ɔ, a ngɔ Yehowa Odasefohi akpehi abɔ kɛ ho Siberia ya. Akɛnɛ a ya hi he slɔɔtohi he je ɔ, sane kpakpa a gbɛ fĩa zugba a nɔ hehi fuu. Jinɛ Odasefo ɔmɛ a kpɛti nihi fuu be sika nɛ a kɛ maa hia blɔ kɛ ya hehi nɛ ɔmɛ maa pee kilomita 10,000 konɛ a ya fiɛɛ sane kpakpa a! Se ma nɔ yelɔ ɔ nitsɛ wo mɛ blɔ kɛ ho lejɛ ɔmɛ ya. Nyɛminyumu ko de ke, “nɔ́ nɛ je mi kɛ ba ji kaa, ma nikɔtɔma amɛ nitsɛmɛ ye bua nɛ nihi akpehi abɔ nɛ a ngɛ tsui kpakpa ngɛ Siberia a ba na anɔkuale ɔ.”

Yehowa Jɔɔ Wɔ Wawɛɛ

16, 17. Mɛni odase nɛ wa naa ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi nɛ maa nɔ mi kaa Yehowa jɔɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ?

16 E ngɛ heii kaa Yehowa jɔɔ Kristofo ɔmɛ wawɛɛ. Paulo kɛ ni kpa komɛ du anɔkuale wu ɔ nɛ a pue nɔ nyu, “se Mawu ya nɔ nɛ e ha nɛ e ngɛ wae.” (1 Kor. 3:5, 6) Níhi nɛ a bɔ he amaniɛ ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ maa nɔ mi kaa nihi babauu ba sɔmɔ Yehowa ejakaa e jɔɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, “Mawu munyu ɔ ya nɔ nɛ e gbɛ fĩa, nɛ kaseli ɔmɛ a yibɔ ngɛ hɛ mi yae wawɛɛ nitsɛ ngɛ Yerusalɛm.” (Níts. 6:7) Be mi nɛ Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ ngɛ gbɛe kɛ ngɛ fĩae ɔ, “asafo ɔ nɛ ngɛ Yudea, kɛ Galilea, kɛ Samaria ní ɔmɛ a mi ɔ tsuo sɛ tue mi jɔmi be ko mi, nɛ a he ngɛ wae; nɛ be abɔ nɛ asafo ɔ ngɛ nyɛɛe ngɛ Yehowa gbeye yemi kɛ mumi klɔuklɔu ɔ bua womi mi ɔ, jã nɔuu nɛ e yi ngɛ blie.”​—Níts. 9:31.

17 Ngɛ Antiokia nɛ ngɛ Siria a, kaseli nɛ a ngɛ kã a fiɛɛ anɔkuale ɔ kɛ tsɔɔ Yuda bi kɛ nihi nɛ a tuɔ Hela gbi ɔ. Ngmami ɔ de ke: “Jehanɛ se hu ɔ, Yehowa nine kɛ mɛ ngɛ, nɛ nihi babauu ba he ye nɛ a kpale kɛ ba Nyɔmtsɛ ɔ ngɔ.” (Níts. 11:21) Ní Tsumi womi ɔ de ke ngɛ jamɛ a ma a mi ɔ: “Yehowa munyu ɔ ya nɔ nɛ e ngɛ wae nɛ e ngɛ gbɛe kɛ ngɛ fĩae.” (Níts. 12:24) Nɛ kɛ gu odase nɛ Paulo kɛ ni kpa komɛ ye Ma Je Li ɔmɛ ɔ nɔ ɔ, “Yehowa munyu ɔ ya nɔ nɛ e ngɛ wae nɛ e ngɛ hɛ mi yae ngɛ he wami nya.”​—Níts. 19:20.

18, 19. (a) Mɛni he je nɛ wa le kaa “Yehowa nine” ngɛ wa nɔ ɔ? (b) Mo ha nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ tsɔɔ kaa Yehowa yeɔ bua e we bi.

18 E ngɛ heii kaa “Yehowa nine” ngɛ wa nɔ mwɔnɛ ɔ hulɔ. Enɛ ɔ he je nɛ nihi babauu ba ngɛ anɔkuale ɔ nɔ kplɛɛe nɛ a ngɛ a wami nɔ jɔɔe ha Mawu nɛ a ngɛ mɛ baptisie ɔ nɛ. Jehanɛ hu ɔ, Mawu yemi kɛ buami nya nɛ wa nyɛ nɛ wa daa si temi kɛ womi kɛ yi mi wami nɛ nya wa nya, nɛ wa yaa nɔ nɛ wa tsuɔ wa sɔmɔmi ní tsumi ɔ kaa bɔ nɛ Paulo kɛ kaseli kpa amɛ pee ɔ. (Níts. 14:19-21) Yehowa Mawu maa ye bua wɔ be fɛɛ be. E “kɔnihi nɛ a ngɛ kɛ yaa neneene ɔ” maa ye bua wɔ be fɛɛ be ngɛ wa ka amɛ tsuo a mi. (5 Mose 33:27) Jehanɛ hu ɔ, nyɛ ha nɛ wa kai kaa, ngɛ Yehowa biɛ ngua a he je ɔ, e be e we bi kuae gblegbleegble.​—1 Sam. 12:22; La 94:14.

19 Enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́ ko ji nɛ ɔ nɛ: Akɛnɛ Nyɛminyumu Harald Abt ya nɔ nɛ e ye odase he je ɔ, Nazi nɔ yemi ɔ kɛ lɛ ya Sachsenhausen tsu womi he nɛ a waa nihi yi mi ngɛ ɔ ngɛ je mi ta enyɔne ɔ mi. Ngɛ May 1942 ɔ, polisi ɔmɛ ya e yo Elsa we mi nɛ a ya ngɔ a biyo wayo ɔ kɛ je nɛ a nu e yo ɔ kɛ ya wo tsu mi. A kɛ lɛ ya tsu womi he slɔɔtohi. Nyɛmiyo Abt de ke: “Jehahi babauu nɛ i ye ngɛ German tsu womi he nɛ a waa nihi yi mi ngɛ ɔ ha nɛ i kase nɔ ko nɛ he hia. Lɔ ɔ ji, Yehowa mumi klɔuklɔu ɔ ma nyɛ maa wo mo he wami wawɛɛ ke o kɛ ka ko nɛ nya wa ngɛ kpee! Loko a maa nu mi ɔ, i kane sɛ womi nɛ nyɛmiyo ko ngma nɛ́ tsɔɔ kaa ke o kɛ ka ko nɛ mi wa ngɛ kpee ɔ, Yehowa mumi ɔ ma nyɛ maa ye bua mo nɛ o pee kpoo ɔ. I susu kaa e ngɛ nɔ́ he zã woe. Se benɛ imi nitsɛ i kɛ yi mi wami kpe ɔ loko i na kaa nɔ́ nɛ e de ɔ ji anɔkuale. Jã nɛ e baa lɛ. Ke mo nitsɛ o kɛ kpi ɔ, e he waa kaa o maa na bɔ nɛ e ngɛ ha. Jã pɛpɛɛpɛ nɛ e ba ngɛ ye blɔ fa mi.”

Yaa Nɔ Nɛ O Ye Odase Kɛ Pi Si!

20. Mɛni Paulo pee benɛ a wo lɛ tsu ngɛ e we mi ɔ, nɛ kɛ enɛ ɔ ma nyɛ maa wo nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi he wami ha kɛɛ?

20 A tu kã nɛ Paulo kɛ “fiɛɛɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ” he munyu kɛ gbe Ní Tsumi womi ɔ nya. (Níts. 28:31) Akɛnɛ a wo lɛ tsu ngɛ we nɛ e ngɛ mi ɔ mi he je ɔ, e nyɛ we nɛ e ya wehi a mi ngɛ Roma nɛ e ya fiɛɛ. Se kɛ̃ ɔ, e ya nɔ nɛ e fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a ba e ngɔ ɔ. Mwɔnɛ ɔ, wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yi komɛ tlɔ tsu mi akɛnɛ a wa ngɛ jeha mi aloo a ngɛ hehi nɛ a hyɛɛ hiɔtsɛmɛ ngɛ aloo a be nɔmlɔ tso mi he wami ɔ he je. Se kɛ̃ ɔ, suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha Mawu kɛ suɔmi nɛ a ngɛ kaa a maa ye odase ɔ mi wa wawɛɛ. Wa sɔleɔ kɛ haa mɛ, nɛ jehanɛ hu ɔ, wa ma nyɛ ma bi wa hiɔwe Tsɛ ɔ nɛ e ye bua mɛ konɛ a na tsui kpakpatsɛmɛ nɛ a suɔ kaa a maa kase Mawu kɛ e yi mi tomi ɔmɛ a he ní.

21. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa kɛ oya yemi nɛ ye nihi odase ɔ?

21 Wa ti nihi fuu ma nyɛ maa fiɛɛ ngɛ wehi a mi nɛ́ wa tsu kaselɔ peemi ní tsumi fã slɔɔto ɔmɛ hulɔ. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ wɔ tsuo waa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ kɛ ye Matsɛ Yemi ɔ he odase ‘kɛ ya su zugba a nɔ hehi nɛ a kɛ wawɛɛ ɔ.’ E sa nɛ waa kɛ o ya yemi nɛ tsu ní tsumi nɛ ɔ, ejakaa “okadi” nɛ maa nɔ mi kaa Kristo ba a ngɛ mi bae heii. (Mat. 24:3-14) Be nɛ́ piɛ ɔ pi hu. Amlɔ nɛ ɔ, wa ngɛ ní tsumi ‘babauu nɛ wa ma tsu ngɛ Nyɔmtsɛ ɔ ní tsumi ɔ mi.’​—1 Kor. 15:58.

22. Mɛni e sa nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee be mi nɛ wa ngɛ Yehowa ligbi ɔ mlɛe ɔ?

22 Be mi nɛ wa ngɛ ‘Yehowa ligbi ngua a nɛ ngɛ gbeye ɔ’ mlɛe ɔ, nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa ya nɔ nɛ waa kɛ kã kɛ anɔkuale yemi maa ye odase. (Yoel 2:31) Wa ma nyɛ maa na nihi fuu nɛ a ngɛ kaa Beroya bi ɔmɛ nɛ “a kɛ a juɛmi tsuo pɛtɛ munyu ɔ he” ɔ. (Níts. 17:10, 11) Nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa ye odase kɛ yaa si be nɛ ní tsumi ɔ maa ba nyagbe. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, e maa pee kaa nɔ́ nɛ a ngɛ wa ti nɔ fɛɛ nɔ dee ke: “O bɔ mɔde, nyɔguɛ kpakpa nɛ e yeɔ anɔkuale!” (Mat. 25:23) Ke waa kɛ kã tsu wa blɔ fa mi nɔ́ ngɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ mi mwɔnɛ ɔ, nɛ wa ya nɔ nɛ wa ye Yehowa anɔkuale ɔ, lɛɛ wa ma ná bua jɔmi kɛ ya neneene kaa wa ná he blɔ nɛ wa “ye Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase kɛ pi si”!