Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

YI 17

‘E Kɛ Mɛ Ya Susu Níhi Nɛ A Ngɛ Ngmami ɔ Mi ɔ He’

‘E Kɛ Mɛ Ya Susu Níhi Nɛ A Ngɛ Ngmami ɔ Mi ɔ He’

Nɔ́ nɛ haa nɛ ní tsɔɔmi nuɔ tso; Beroya bi ɔmɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa a

A kɛ da Ní Tsumi 17:1-15 ɔ nɔ

1, 2. Mɛnɔmɛ nɛ a hia blɔ kɛ je Filipi kɛ yaa Tɛsalonika a, nɛ mɛni nɛ eko ɔ, a maa hi he susue?

 PAULO kɛ e huɛ Silas kɛ Timoteo hia blɔ kɛ je Filipi kɛ yaa Tɛsalonika. Blɔ hiami nɛ ɔ ma he kilomita 130, nɛ e ma bi nɛ a nyɛɛ ngɛ yokuhi a he. A maa nyɛɛ ngɛ gbɛjegbɛ nɛ Roma bi ɔmɛ pee nɛ a kɛ tɛhi dla a nɔ ɔ nɔ. Nihi babauu pɔɔ nyɛɛmi ngɛ gbɛjegbɛ nɛ ɔ nɔ. A kpɛti ni komɛ ji, ta buli, jua yeli kɛ ga ní tsuli. Ke nihi ngɛ nyɛɛe ngɛ gbɛjegbɛ nɛ ɔ nɔ ɔ, a nuɔ a he nɛ́ a ngɛ ní sɛɛe, jehanɛ hu a nuɔ ta zugba lɛhi kɛ tejihi a pɛmi he. Blɔ hiami nɛ ɔ be gbɔjɔɔ titli ɔ kɛ ha Paulo kɛ Silas, ejakaa a pa amɛ maa hi mɛ yee ngɛ kongomi nɛ a kongo mɛ ngɛ Filipi ɔ he je.​—Níts. 16:22, 23.

2 E ma bi nɛ a nyɛɛ blɔ gagaa, nɛ enɛ ɔ ma nyɛ ma jɔ̃ a kɔni mi. Se akɛnɛ a kɛ a sibi ngɛ ní sɛɛe he je ɔ, e ha nɛ blɔ hiami ɔ pee bua jɔmi. Loloolo ɔ, a kaiɔ níhi a si kpami nɛ woɔ nɔ he wami nɛ a ná benɛ nyumu ɔ nɛ hyɛɛ nihi nɛ a wo mɛ tsu ɔ a nɔ ɔ kɛ e weku ɔ ba he ye ɔ. Níhi a si kpami nɛ ɔ ha nɛ nyɛmimɛ enyɔ nɛ ɔmɛ fia a pɛɛ si wawɛɛ kaa a maa ya nɔ maa fiɛɛ Mawu munyu ɔ. Se kɛ̃ ɔ, benɛ nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ ngɛ Tɛsalonika ma a he sue ɔ, eko ɔ, a maa hi bɔ nɛ Yuda bi ɔmɛ kɛ mɛ maa ye ha a he susue. Anɛ a maa te si kɛ wo mɛ, nɛ a maa kongo mɛ kaa bɔ nɛ a pee mɛ ngɛ Filipi ɔ lo?

3. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ kã nɛ Paulo pee kɛ fiɛɛ sane kpakpa a mi?

3 Pee se ɔ, Paulo tsɔɔ bɔ nɛ e nu he ha a ngɛ sɛ womi nɛ e ngma kɛ ya ha Kristofohi nɛ a ngɛ Tɛsalonika a mi. E ngma ke: “Ejakaa e ngɛ mi kaa kaa bɔ nɛ nyɛ le ɔ, kekleekle ɔ, wa na nɔ́, nɛ a pee wɔ níhi nɛ sɛ ngɛ Filipi mohu lɛɛ, se wa pee kã kɛ gu wa Mawu ɔ nɔ, nɛ wa de nyɛ Mawu he sane kpakpa a ngɛ si nɛ a te kɛ wo wɔ wawɛɛ ɔ tsuo se.” (1 Tɛs. 2:2) Lɔ ɔ e ngɛ kaa nɔ́ nɛ Paulo munyu ɔ tsɔɔ kaa e he wa ha lɛ bɔɔ kaa e maa ya Tɛsalonika, titli ɔ, ngɛ nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ Filipi ɔ he je. Anɛ o na bɔ nɛ Paulo nu he ha a lo? Anɛ e he wa ha mo hyɛ kaa o maa jaje sane kpakpa a lo? Paulo ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ konɛ e wo lɛ he wami, nɛ e ye bua lɛ nɛ e ná kã. Paulo nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ nɛ o maa kase ɔ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ mo hu o pee jã.​—1 Kor. 4:16.

‘E Kɛ Mɛ Ya Susu Níhi Nɛ A Ngɛ Ngmami ɔ Mi ɔ He’ (Ní Tsumi 17:1-3)

4. Mɛni he je nɛ e ma nyɛ maa ba lɛ kaa Paulo ye pe otsi etɛ ngɛ Tɛsalonika a?

4 Ngmami ɔ tsɔɔ kaa benɛ Paulo ngɛ Tɛsalonika a, e ya kpe he ɔ Hejɔɔmi ligbi etɛ sɔuu. Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa otsi etɛ pɛ nɛ e ye ngɛ ma a mi lo? Dɛbi. E ma nyɛ maa ba lɛ kaa e yɛ kpe he ɔ nɔuu benɛ e ya su Tɛsalonika a. Jehanɛ hu ɔ, Paulo sɛ womi ɔ tsɔɔ kaa benɛ e kɛ e huɛ ɔmɛ ngɛ Tɛsalonika a, a tsu ní kɛ hyɛ a he. (1 Tɛs. 2:9; 2 Tɛs. 3:7, 8) Jehanɛ hu ɔ, benɛ e ngɛ Tɛsalonika a, nyɛmimɛ nɛ a je Filipi ɔ ba ha lɛ níhi si enyɔ sɔuu. (Filip. 4:16) Lɔ ɔ e ma nyɛ maa ba lɛ kaa be abɔ nɛ e kɛ hi Tɛsalonika a hiɛ pe otsi etɛ.

5. Mɛni blɔ nɔ Paulo gu kɛ ha nɛ e munyu ɔ ta e buli ɔmɛ a tsui he?

5 Paulo pee kã, nɛ e fiɛɛ sane kpakpa a kɛ ha nihi nɛ a bua a he nya ngɛ kpe he ɔ. Kaa bɔ nɛ e pɔɔ peemi ɔ, “e kɛ mɛ ya susu níhi nɛ a ngɛ Ngmami ɔ mi ɔmɛ a he he jɔɔmi ligbi etɛ sɔuu, e tsɛ munyuhi a se kɛ tsɔɔ mi, nɛ e ma nɔ mi kaa e he hia nɛ Kristo ɔ nɛ na amanehlu nɛ a tle lɛ si kɛ je gbeje, nɛ e de ke: ‘Yesu nɛ ɔ nɛ́ i ngɛ e he sane jajee kɛ ngɛ nyɛ tsɔɔe ɔ ji Kristo ɔ nɛ.’” (Níts. 17:2, 3) Mo kadi kaa pi nɛ Paulo ngɛ hlae nɛ e tue buli ɔmɛ a bua nɛ jɔ nɔ́ nɛ e ngɛ dee ɔ he kɛkɛ; e ye bua mɛ konɛ a susu níhi a he saminya. E le kaa nihi nɛ a ba bua a he nya ngɛ kpe he ɔ le Ngmami ɔ, nɛ a ngɛ bumi kɛ ha Ngmami ɔ hulɔ. Se a nyagba a ji, a nui Ngmami ɔ sisi. Lɔ ɔ he ɔ, Paulo ye bua mɛ konɛ a susu níhi nɛ a le ɔ he, nɛ e tsɔɔ mɛ sisi, nɛ e da Ngmami ɔ nɔ kɛ ma nɔ mi kaa Yesu nɛ je Nazaret ɔ ji Mesia a loo Kristo ɔ nɛ a wo e he si ɔ nɛ.

6. Mɛni blɔ nɔ Yesu gu nɛ e kɛ kaseli ɔmɛ susu níhi a he ngɛ Ngmami ɔ mi, nɛ mɛni lɛ je mi kɛ ba?

6 Paulo kase Yesu, nɔ nɛ e ngɔɔ e tsɔɔmi ɔmɛ kɛ daa Ngmami ɔ nɔ be fɛɛ be ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu de e se nyɛɛli ɔmɛ kaa, a maa wa nɔmlɔ Bi ɔ yi mi, a maa gbe lɛ, nɛ a ma tle lɛ si kɛ je gbeje kaa bɔ nɛ Ngmami ɔ tsɔɔ ɔ. (Mat. 16:21) Benɛ a tle Yesu si se ɔ, e je e he kpo kɛ tsɔɔ e kaseli ɔmɛ. Enɛ ɔ nɛ a na a kɛkɛ po tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ Yesu de ɔ ji anɔkuale. Se kɛ̃ ɔ, Yesu ha nɛ a ná nɔ mi mami fuu ngɛ Mawu Munyu ɔ mi. Ngmami ɔ ha nɛ wa na bɔ nɛ e tsɔɔ kaseli ɔmɛ ekomɛ ní ha. Ngmami ɔ de ke: “Nɛ e je sisi kɛ je Mose kɛ Gbali ɔmɛ tsuo a nɔ, nɛ e tsɔɔ mɛ níhi tsuo nɛ ngɛ Ngmami ɔ mi nɛ kɔɔ lɛ nitsɛ e he ɔmɛ a sisi.” Mɛni lɛ je mi kɛ ba? Kaseli ɔmɛ a nya kpɛ a he nɛ a de ke: “Benɛ wa ngɛ blɔ ɔ nɔ nɛ e kɛ wɔ ngɛ munyu tue, nɛ e ngɛ Ngmami ɔ mi blɛkee saminya kɛ ngɛ wɔ tsɔɔe ɔ, anɛ e tɛ wa tsui he lo?”​—Luka 24:13, 27, 32.

7. Mɛni he je nɛ e he hia nɛ waa kɛ wa ní tsɔɔmi ɔ nɛ da Ngmami ɔ nɔ ɔ?

7 Sɛ gbi nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ ngɛ he wami. (Heb. 4:12) Kristofohi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ ngɔɔ a tsɔɔmi ɔmɛ kɛ daa Mawu Munyu ɔ nɔ kaa bɔ nɛ Yesu, Paulo kɛ bɔfo kpa amɛ pee ɔ. Wɔ hu waa kɛ nihi susuɔ níhi a he, wa tsɔɔ Ngmami ɔ sisi, nɛ wa bliɔ Baiblo ɔ mi kɛ tsɔɔ wa tue buli ɔmɛ kɛ maa nɔ mi kaa nɔ́ nɛ wa ngɛ mɛ tsɔɔe je Baiblo ɔ mi. Wa peeɔ enɛ ɔ ejakaa wa le kaa sɛ gbi nɛ wa ngɛ fiɛɛe ɔ pi wa nɔ́. Kɛ gu Baiblo ɔ nɛ waa kɛ pɔɔ ní tsumi ɔ nɔ ɔ, wa yeɔ bua nihi konɛ a na kaa níhi nɛ wa ngɛ mɛ tsɔɔe ɔ je Mawu ngɔ se pi wɔ nitsɛmɛ wa susumi. Jehanɛ hu ɔ, e he hia nɛ wa kai kaa sɛ gbi nɛ wa fiɛɛɔ ɔ daa si ngɛ Baiblo ɔ nɔ titli. Enɛ ɔ he ɔ, nihi kɛ a hɛ ma nyɛ maa fɔ sɛ gbi nɛ wa fiɛɛɔ ɔ nɔ. Anɛ enɛ ɔ nɛ o le ɔ wui mo he wami konɛ o kɛ nɔ mi mami nɛ fiɛɛ kaa bɔ nɛ Paulo pee ɔ lo?

“A Ti Ni Komɛ Ba He Ye” (Ní Tsumi 17:4-9)

8-10. (a) Kɛ nihi nɛ a ngɛ Tɛsalonika a pee a ní ngɛ sane kpakpa a he ha kɛɛ? (b) Mɛni he je nɛ Yuda bi ɔmɛ ekomɛ je Paulo he hunga a? (d) Kɛ Yuda bi si temi kɛ woli ɔmɛ pee a ní ha kɛɛ?

8 Paulo kɛ yi mi wami kpe momo, enɛ ɔ he ɔ, e le kaa munyu nɛ Yesu tu ke: “Nyɔguɛ nɔ kuɔ we pi e nyɔmtsɛ. Ke a wa mi yi mi ɔ, nyɛ hu a maa wa nyɛ yi mi; ke a ye ye munyu ɔ nɔ ɔ, nyɛ hu a maa ye nyɛ nɔ́ ɔ nɔ” ɔ ji anɔkuale. (Yoh. 15:20) Ngɛ Tɛsalonika a, nihi pee a ní ngɛ blɔ ekpaekpahi a nɔ ngɛ sɛ gbi nɛ Paulo fiɛɛ ɔ he kaa bɔ nɛ Yesu de ɔ​—ni komɛ kplɛɛ munyu ɔ nɔ kɛ a tsui tsuo, nɛ ni komɛ hu lɛɛ a te si kɛ si munyu ɔ. Luka ngma ngɛ nihi nɛ a kplɛɛ munyu ɔ nɔ ɔ a he ke: “A ti ni komɛ [Yuda bi ɔmɛ] ba he ye [ba pee Kristofohi] nɛ a kɛ Paulo kɛ Silas bɔ, nɛ Hela bi babauu nitsɛ nɛ a jaa Mawu, kɛ yihi nɛ a he biɛ ɔmɛ a ti nihi fuu hu pee jã.” (Níts. 17:4) E ji anɔkuale kaa kaseli hehi nɛ ɔmɛ bua jɔ kaa a nu Ngmami ɔ sisi saminya jehanɛ.

9 E ngɛ mi kaa a ti ni komɛ bua jɔ Paulo munyu ɔ he mohu lɛɛ, se a ti ni komɛ a mi mi fu wawɛɛ. Yuda bi ɔmɛ ekomɛ nɛ a ngɛ Tɛsalonika a je Paulo he hunga ejakaa “Hela bi babauu nitsɛ” ba kplɛɛ e munyu ɔ nɔ. Yuda bi nɛ ɔmɛ fia a pɛɛ si kaa a ma ha nɛ Ma Je Li nɛ a ji Hela bi ɔ nɛ́ a tsake kɛ ba Yuda jami ɔ mi ɔ, enɛ ɔ he ɔ, a tsɔɔ Ma Je Li nɛ ɔmɛ Hebri Ngmami ɔ, nɛ a nuɔ he kaa Hela bi nɛ ɔmɛ piɛɛ a he. Kɛkɛ nɛ e kɛ we nɛ Paulo ba a kpe he ɔ, nɛ e ba plɛ Hela bi nɛ ɔmɛ a yi mi nɛ a ba pee Kristofohi, nɛ enɛ ɔ ha we nɛ a hɛɛ Yuda bi ɔmɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi hu! Yuda bi ɔmɛ a mi mi fu Paulo wawɛɛ.

“A ngɛ hlae nɛ a je Paulo kɛ Silas kpo kɛ ha basabasa peeli ɔmɛ.”​—Ní Tsumi 17:5

10 Luka bɔ wɔ nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ lɔ ɔ se: “Yuda bi ɔmɛ ngɛ hunga jee nɛ a ya bua nyumu komɛ nɛ a ji yiwutsotsɛmɛ nɛ a ngɛ si kpae kɛkɛ ngɛ jua a nɔ ɔmɛ a nya, nɛ benɛ a he ba hiɛ fuu ɔ, a ha nɛ basabasa peemi ba ma a mi. A ya tua Yasin we ɔ, nɛ a ngɛ hlae nɛ a je Paulo kɛ Silas kpo kɛ ha basabasa peeli ɔmɛ. Benɛ a nɛ mɛ ɔ, a gbla Yasin kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ a ti ni komɛ kɛ ya ma nɔ yeli ɔmɛ a ngɔ, nɛ a ngɛ ngmlaa kpae ke: ‘Nyumu nɛ ɔmɛ nɛ a plɛ zugba a nɔ hehi nɛ nimli ngɛ ɔ hɛ mi ngɔ bu si ɔ ba hiɛ ɔ hulɔ, nɛ Yasin he mɛ ngɔ to kaa e nibwɔhi. Nyumu nɛ ɔmɛ tsuo teɔ si kɛ woɔ Kaisare mlaa amɛ, nɛ a ngɛ dee ke matsɛ kpa ko ngɛ, nɛ lɛ ji Yesu.’” (Níts. 17:5-7) Kɛ basabasa peeli nɛ ɔmɛ a ní peepee ɔ maa sa Paulo kɛ e huɛ ɔmɛ a he ha kɛɛ?

11. Mɛni munyuhi nɛ si temi kɛ woli ɔmɛ kɛ po Paulo kɛ e huɛ ɔmɛ a nya, nɛ mɛni mlaa lɛ si temi kɛ woli ɔmɛ ngɛ hlae nɛ a da nɔ kɛ bu mɛ fɔ? (Hyɛ sisi ningma a.)

11 Ke nihi babauu ngɛ basabasa pee ɔ, a peeɔ níhi nɛ sɛ. A peeɔ yi wu tso ní, nɛ a nyɛ we a he nɔ yemi kaa pa nɛ ngɛ bee wawɛɛ. Yuda bi ɔmɛ ngɔ basabasa peeli a kuu nɛ ɔ kɛ tsu ní kɛ te si kɛ wo Paulo kɛ Silas konɛ a tane a yi. Benɛ Yuda bi ɔmɛ ha nɛ “basabasa peemi” ba ma a mi se ɔ, a bɔ mɔde kaa a ma plɛ ma nɔ hyɛli ɔmɛ a yi mi konɛ a he ye kaa Paulo kɛ e huɛ ɔmɛ pee yi wu tso níhi nɛ e sa kaa a gbla a tue. Nɔ́ kekleekle nɛ a kɛ po a nya ji kaa Paulo kɛ e huɛ ɔmɛ “plɛ zugba a nɔ hehi nɛ nimli ngɛ ɔ hɛ mi ngɔ bu si,” pohu Paulo kɛ e huɛ ɔmɛ pee we nɔ́ ko nɛ ma ha nɛ basabasa peemi nɛ te si ngɛ Tɛsalonika! Hɛdɔ ngɛ nɔ́ enyɔne nɛ a kɛ po a nya a he wawɛɛ. Yuda bi ɔmɛ ngɛ dee ke Paulo kɛ e huɛ ɔmɛ ngɛ fiɛɛe kaa Matsɛ kpa ko ngɛ nɛ a tsɛɛ lɛ Yesu, nɛ kɛ gu lɔ ɔ nɔ ɔ, a tɔ̃ mlaahi nɛ nɔ yelɔ ɔ wo ɔ nɔ. a

12. Mɛni lɛ tsɔɔ kaa nya pomi nɛ a kɛ ba Kristofohi nɛ a ngɛ Tɛsalonika a a nɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ a ya je oslaa nɛ nya wa mi ɔ?

12 Mo kai kaa jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ ngɔ nya pomihi kaa kikɛ kɛ ba Yesu nɔ. A de Pilato ke: “Wa na nyumu nɛ ɔ nɛ e ngɛ wa ma mi bi ɔmɛ a tue puɛe . . . nɛ e ngɛ dee hu ke lɛ nitsɛ ji Kristo ɔ, matsɛ ɔ nɛ.” (Luka 23:2) Eko ɔ, Pilato ye gbeye kaa Roma Nɔ Yelɔ ɔ ma susu kaa e fĩ matsɛ kpa se. Enɛ ɔ he ɔ, e bu Yesu gbenɔ fɔ. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ nya pomi nɛ a kɛ ba Kristofohi nɛ a ngɛ Tɛsalonika a nɔ ɔ ma nyɛ ha nɛ a ya je oslaa nɛ nya wa mi. Womi ko tsɔɔ kaa: “Hɛdɔ ngɛ nya pomi nɛ ɔ he wawɛɛ, ejakaa ‘ke a na kaa nɔ ko ngɛ hlae nɛ e tsɔɔ Nɔ Yelɔ ɔ se blɔ ɔ, behi fuu ɔ, a gbeɔ lɛ.’” Anɛ ga yaya nɛ ɔ nɛ Yuda bi ɔmɛ to ɔ ye manye lo?

13, 14. (a) Mɛni he je nɛ si temi kɛ woli ɔmɛ nyɛ we nɛ a tsi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya a? (b) Mɛni blɔ nɔ nɛ Paulo hyɛ e he nɔ saminya kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ, nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ kase e nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ha kɛɛ?

13 Si temi kɛ woli ɔmɛ nyɛ we nɛ a tsi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya ngɛ Tɛsalonika. Mɛni he je? Kekleekle ɔ, a nɛ́ Paulo kɛ Silas. Jehanɛ ɔ se hu ɔ, ma hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ nɛ́ anɔkuale nɛ ngɛ munyu nɛ a po fɔ a nɔ ɔ mi. Benɛ a nine su “se dami ní nɛ hiɛ saii,” nɛ́ e ma nyɛ maa pee sika a nɔ ɔ, a ngmɛɛ Yason kɛ nyɛmimɛ kpa amɛ nɛ a ngɔ mɛ kɛ ba ni ɔmɛ a hɛ mi ɔ a he. (Níts. 17:8, 9) Bɔ nɛ pee nɛ Paulo nɛ e nyɛ nɛ e kɛ Yesu ga womi nɛ ji “nyɛ hɛ mi nɛ tɛ̃ kaa sinɔhi, se kɛ̃ ɔ, nyɛɛ pee nihi nɛ sane ko be a he kaa lahuɛhi” ɔ nɛ tsu ní ɔ, e bɔ mɔde kaa e maa yu e he kɛ je oslaa he bɔ nɛ pee nɛ e nyɛ nɛ e ya tsa e fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ ngɛ he kpa. (Mat. 10:16) E ngɛ heii kaa kã nɛ Paulo je kpo ɔ tsɔɔ we kaa e hyɛ we e he nɔ saminya. Mɛni blɔ nɔ nɛ Kristofohi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ ma nyɛ maa kase e nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ?

14 Mwɔnɛ ɔ, jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ haa nɛ si temi kɛ woli teɔ si kɛ woɔ Yehowa Odasefohi. A poɔ Odasefo ɔmɛ a nya kaa a ní tsumi ɔ teɔ si kɛ woɔ nɔ yemi ɔ, nɛ a ngɛ a ma a se blɔ tsɔɔe. A daa enɛ ɔ nɔ kɛ plɛɔ nɔ yeli ɔmɛ a juɛmi bɔ nɛ pee nɛ a te si kɛ wo mɛ. Kaa bɔ nɛ e ji ngɛ Paulo be ɔ mi ɔ, nihi nɛ a teɔ si kɛ woɔ wɔ mwɔnɛ ɔ peeɔ jã ejakaa a jeɔ wa he hunga ngɛ wa yibɔ nɛ ngɛ hɛ mi yae be fɛɛ be ɔ he je. Kɛ wa peeɔ wa ní ngɛ si temi kɛ womi nɛ ɔ he ha kɛɛ? Kaa anɔkuale Kristofohi ɔ, wa pee we níhi nɛ kɛ oslaa maa ba. Wa ti si kɛ wui nihi nɛ a nui wɔ sisi, nɛ a mi mi hu fuɔ wɔ ɔ, mohu ɔ, wa suɔ kaa wa ma tsu wa ní tsumi ɔ ngɛ tue mi jɔmi mi, nɛ wa kpaleɔ kɛ yaa be nɛ si fɔfɔɛ ɔ tsake.

A “Susuɔ Níhi A He Kɛ Yaa Tsitsaa” (Ní Tsumi 17:10-15)

15. Kɛ Beroya bi ɔmɛ pee a ní ngɛ sane kpakpa a he ha kɛɛ?

15 Nyɛmimɛ ɔmɛ wo Paulo kɛ Silas blɔ kɛ ho Beroya ya maa pee kilomita 65 bɔ nɛ pee nɛ a pee slɔkee. Benɛ a ya su lejɛ ɔ, Paulo ya kpe he ɔ, nɛ e kɛ nihi nɛ a bua a he nya ngɛ lejɛ ɔ ya tu munyu. Hyɛ bɔ nɛ e bua maa jɔ ha kaa e na nihi nɛ a bua jɔ sane kpakpa a he! Luka ngma kaa Yuda bi ɔmɛ nɛ a ngɛ Beroya a “susuɔ níhi a he kɛ yaa tsitsaa pe Tɛsalonika bi ɔmɛ, ejakaa a kɛ a juɛmi tsuo pɛtɛ munyu ɔ he, nɛ daa ligbi ɔ, a kpaa Ngmami ɔ mi saminya konɛ a hyɛ kaa ní nɛ ɔmɛ ngɛ mi jã niinɛ lo.” (Níts. 17:10, 11) Anɛ munyu nɛ ɔmɛ tsɔɔ kaa nihi nɛ a ngɛ Tɛsalonika nɛ́ a kplɛɛ sane kpakpa a nɔ ɔ a ní peepee dɛ lo? Dɛbi. Pee se ɔ, Paulo ngma kɛ ya ha mɛ ke: “Lɔ ɔ he je nɛ wɔ hu wa naa Mawu si daa a nɛ, ejakaa benɛ nyɛ nine su Mawu munyu ɔ nɛ nyɛ nu kɛ je wa ngɔ ɔ nɔ ɔ, nyɛ pɛtɛ he, pi kaa adesahi a munyu, se mohu kaa Mawu munyu, kaa bɔ nɛ e ji ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɛ e ngɛ ní hu tsue ngɛ nyɛ nihi nɛ nyɛ he ye ɔ nyɛ mi.” (1 Tɛs. 2:13) Ke jã a, lɛɛ mɛni lɛ ha nɛ Yuda bi nɛ a ngɛ Beroya a susuɔ níhi a he kɛ yaa tsitsaa a?

16. Mɛni he je nɛ a tu Beroya bi ɔmɛ a he munyu kaa a “susuɔ níhi a he kɛ yaa tsitsaa” a?

16 E ngɛ mi kaa níhi nɛ Beroya bi ɔmɛ nu ɔ ji ní hehi kɛ ha mɛ mohu lɛɛ, se a yi mi pee we mɛ enyɔɔnyɔ ngɛ Paulo he, nɛ a ti si kɛ wui e sɛ gbi ɔ hulɔ. Se kɛ̃ ɔ, pi nihi nɛ a heɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ ko kɛkɛ yeɔ be mi nɛ a nɛ́ nɔ mi mami ko ngɛ he ɔ ji mɛ. Kekleekle ɔ, a bu Paulo tue saminya. Lɔ ɔ se ɔ, a kpa Ngmami ɔ nɛ́ Paulo ye bua mɛ nɛ́ a nu sisi ɔ mi saminya, konɛ a ná nɔ mi mami ngɛ nɔ́ nɛ a nu ɔ mi. Jehanɛ hu ɔ, a kɛ hɛdɔ kase Mawu Munyu ɔ daa ligbi, se pi ngɛ Hejɔɔmi ligbi ɔ nɔ pɛ. Nɛ a kɛ a “juɛmi tsuo” pee jã. A ngɔ be kɛ susu bɔ nɛ ní hehi nɛ a ba tsɔɔ mɛ ɔ kɛ Ngmami ɔ kɔɔ ha a he. Lɔ ɔ se ɔ, a pee tsakemihi kɛ tsɔɔ kaa a baa a he si, ejakaa “a ti nihi babauu ba he ye.” (Níts. 17:12) Enɛ ɔ ha nɛ wa na nɔ́ he je nɛ Luka tu a he munyu kaa a ji nihi nɛ a “susuɔ níhi a he kɛ yaa tsitsaa” a nɛ!

17. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa kase Beroya bi ɔmɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nɛ mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee jã ke wa ngɛ anɔkuale ɔ mi be kɛkɛɛ ji nɛ ɔ po?

17 Beroya bi nɛ ɔmɛ li kaa a maa ngma nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ a pee ngɛ bɔ nɛ a kplɛɛ sane kpakpa a nɔ ha a ngɛ Mawu Munyu ɔ mi, nɛ́ e ma ba pee nɔ hyɛmi nɔ nɛ́ se be kɛ ha wɔ. A pee nɔ́ nɛ Paulo hyɛ blɔ kaa a maa pee ɔ pɛpɛɛpɛ, nɛ a pee nɔ́ nɛ Yehowa Mawu suɔ kaa a pee ɔ. Jã nɔuu nɛ wa woɔ nihi he wami kaa a pee​—nɛ́ lɔ ɔ ji kaa a kpa Baiblo ɔ mi saminya konɛ a hemi kɛ yemi ɔ nɛ da si kpɛii ngɛ Mawu Munyu ɔ nɔ. Se anɛ, ke wa ba pee Kristofohi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e he hia we nɛ wa susu níhi a he kɛ ya tsitsaa hu lo? Dɛbi, e he ba hia wawɛɛ nɛ waa kase ní kɛ je Yehowa ngɔ, nɛ́ waa kɛ e tsɔɔmi ɔmɛ nɛ tsu ní oya nɔuu. Ke wa peeɔ jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngmɛ blɔ konɛ Yehowa nɛ e tsɔse wɔ nɛ e dla wɔ kaa bɔ nɛ e suɔ ɔ. (Yes. 64:8) Enɛ ɔ haa nɛ wa he baa se nami kɛ haa wa hiɔwe Tsɛ ɔ, nɛ wa saa e hɛ mi saminya.

18, 19. (a) Mɛni he je nɛ Paulo je Beroya a, se mɛni nɛ e ya nɔ nɛ e pee, nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ kase lɛ ha kɛɛ? (b) Mɛnɔmɛ nɛ Paulo maa fiɛɛ kɛ ha jehanɛ, nɛ jije nɛ e maa fiɛɛ ngɛ?

18 Paulo se kɛ we ngɛ Beroya. Ngmami ɔ de ke: “Benɛ Yuda bi nɛ a je Tɛsalonika a ná le kaa Paulo ngɛ Mawu munyu ɔ jajee ngɛ Beroya hulɔ ɔ, a ba lejɛ ɔ nɛ a ba wo asafo kuu ɔmɛ a yi mi, nɛ a pee basabasa. Kɛkɛ nɛ amlɔ nɔuu ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ wo Paulo blɔ kɛ ho wo ɔ nya ya, se Silas kɛ Timoteo lɛɛ a hi lejɛ ɔ. Se nihi nɛ a piɛɛ Paulo he ɔ ngɔ lɛ kɛ ba Atene tɔɔ, nɛ benɛ Paulo ngɔ sɛ kɛ ha mɛ kaa a ya de Silas kɛ Timoteo kaa a ba e ngɔ oya nɔuu ɔ, a je.” (Níts. 17:13-15) Nihi nɛ a te si kɛ si sane kpakpa a fia a pɛɛ si kaa a maa ya nɔ maa pee jã! Paulo nɛ́ a fiee lɛ kɛ je Tɛsalonika a pi ha mɛ; a hia blɔ kɛ ho Beroya ya, konɛ a ya ha nɛ basabasa peemi nɛ te si ngɛ ma nɛ ɔ hu mi, se a yi manye. Paulo le kaa zugba kpɔ nɛ e maa fiɛɛ ngɛ mi ɔ kle; nɔ́ nɛ e pee pɛ ji, e je kɛ ho he kpa ya konɛ e ya fiɛɛ. Mwɔnɛ ɔ, nyɛ ha nɛ wɔ hu waa fia wa pɛɛ si kaa wa be hae nɛ nihi nɛ a maa te si kɛ wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ́ a ha nɛ wa kpa fiɛɛmi!

19 Benɛ Paulo ye odase kɛ pi si kɛ tsɔɔ Yuda bi nɛ a ngɛ Tɛsalonika kɛ Beroya a, e ngɛ heii kaa e ba kase níhi fuu ngɛ nɔ́ he je nɛ e he hia nɛ a kɛ kã nɛ fiɛɛ, nɛ́ a kɛ nihi nɛ susu níhi a he kɛ je Ngmami ɔ mi ɔ mi. Nɛ wa na enɛ ɔ heii. Se amlɔ nɛ ɔ lɛɛ, Paulo maa fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ e slo níhi nɛ a heɔ yeɔ kulaa​—nɛ ji Ma Je Li nɛ a ngɛ Atene ɔ. Kɛ a maa pee a ní ngɛ e sɛ gbi ɔ he ha kɛɛ? Wa maa na enɛ ɔ ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi.

a Womi mi lelɔ ko tsɔɔ kaa, ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, Kaisare wo mlaa ko nɛ tsɔɔ kaa a ha we nɔ ko he blɔ nɛ e “tu matsɛ ehe aloo nɔ yemi ehe ko nɛ maa ba a he munyu, titli ɔ, ke jamɛ a matsɛ ɔ aloo nɔ yemi ɔ maa kojo Roma Nɔ Yemi ɔ aloo e ma ba da e nane mi.” E ma nyɛ maa pee kaa Paulo he nyɛli ɔmɛ po e nya kaa e sɛ gbi ɔ te si kɛ si mlaa nɛ ɔ. Hyɛ daka nɛ ji, “ Kaisare Ɔmɛ Nɛ A Tu A He Munyu Ngɛ Ní Tsumi Womi ɔ Mi ɔ.”