Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

YI 1

“Nyɛɛ Ya Nɛ Nyɛ Ya Pee Nihi . . . Kaseli”

“Nyɛɛ Ya Nɛ Nyɛ Ya Pee Nihi . . . Kaseli”

Munyu kpiti nɛ kɔɔ Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi ɔ he kɛ bɔ nɛ e kɔɔ wa be nɛ ɔ he ha

1-6. Moo tu níhi a si kpami ko nɛ tsɔɔ bɔ nɛ Odasefohi fiɛɛ ngɛ si fɔfɔɛ slɔɔtohi a mi ha a he munyu.

 REBECCA, nɛ́ e ji Yehowa Odasefo no yiheyo wayoo ngɛ Ghana a, na e sukuu ɔ kaa e zugba kpɔ nɛ e maa fiɛɛ ngɛ mi. Be fɛɛ be ɔ, e hɛɛɔ Baiblo kasemi womihi ngɛ e sukuu baagi ɔ mi. Ke e su be nɛ a maa jɔɔ a he ɔ, e hlaa he blɔhi nɛ e kɛ maa ye e sukuu bi ɔmɛ odase. Rebecca kɛ e klas bi ɔmɛ a ti nihi fuu je Baiblo mi ní kasemi sisi.

2 Ngɛ Madagascar nɛ ji zugba kpɔ nɛ wo bɔle lɛ ɔ nɔ ɔ, blɔ gbali enyɔ komɛ pɔɔ nyɛɛmi ngɛ pu nɛ ngɛ tsoe wawɛɛ nɔ maa pee kilomita 25 kɛ yaa kɔpe ko nɛ tsɔ e he banee ɔ mi. A kɛ nihi fuu nɛ a bua jɔ anɔkuale ɔ he ɔ kase Baiblo ɔ ngɛ lejɛ ɔ.

3 Odasefohi nɛ a ngɛ Paraguay kɛ nyɛmimɛ komɛ nɛ a ngɔ a he kɛ ha faa nɛ́ a je ma slɔɔtohi 15 a nɔ ɔ, kpɛ lɛ ko bɔ nɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a ngɛ Paraguay kɛ Paraná pa amɛ a nya a. Nihi 12 sɔuu ma nyɛ maa hi lɛ ngua nɛ ɔ mi. Wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a ngɛ kã nɛ ɔ ngɔ lɛ ɔ kɛ tsu ní kɛ fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ hehi nɛ a yami be gbɔjɔɔ ɔ.

4 Ngɛ North America yiti je ɔ, wa nyɛmimɛ Odasefohi nɛ a ngɛ Alaska a ngɔ he blɔ ngua ko nɛ a ná a kɛ fiɛɛ. Ngɛ latsa be mi ɔ, nihi fuu jeɔ ma slɔɔtoslɔɔtohi a nɔ nɛ a hiɔ lɛ nguahi a mi kɛ baa Alaska. Odasefo ɔmɛ to ma nɔ odase yemi he blɔ nya ngɛ lɛ si dami he ɔmɛ, nɛ a tsɔɔ mɛ Baiblo kasemi womi slɔɔtohi ngɛ gbihi fuu a mi. Ngɛ jamɛ a ma a mi nɔuu ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ ekomɛ ngɔ kɔɔhiɔ mi lɛhi kɛ tsu ní wawɛɛ kɛ ya fiɛɛ ngɛ kɔpehi nɛ a tsɔ a he banee ɔ mi, nɛ enɛ ɔ ha nɛ a nyɛ nɛ a fiɛɛ sane kpakpa a kɛ ha nihi nɛ a tuɔ Aleut, Athabascan, Tsimshian, kɛ Tlingit gbi ɔ.

5 Larry, nɛ e ngɛ Texas, ngɛ U.S.A. nɛ́ e ngɛ he nɛ a hyɛɛ hiɔtsɛmɛ a nɔ ngɛ ɔ ngɔ lejɛ ɔ kɛ pee e zugba kpɔ klɛdɛɛ. E ngɛ mi kaa e nyɛ we nyɛɛmi nɛ e ngɛ wheelchair mi mohu lɛɛ, se e ngɔ he blɔ fɛɛ he blɔ nɛ e ná a kɛ fiɛɛ. E fiɛɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a kɛ tsɔɔ nihi, nɛ e de mɛ kaa e ngɛ nɔ mi mami kaa hwɔɔ se ɔ, e maa nyɛɛ ekohu ngɛ je ehe ɔ mi.​—Yes. 35:5, 6.

6 Odasefo ɔmɛ ekomɛ hi lɛ mi kɛ hia blɔ ligbi etɛ kɛ je Mandalay kɛ ya kpe ngɛ Myanmar yiti je. Akɛnɛ a pee klaalo kaa a maa fiɛɛ sane kpakpa a he je ɔ, a hɛɛ Baiblo kasemi womihi fuu, nɛ a ha nihi nɛ a kɛ mɛ hi lɛ ɔ mi ɔ. Be fɛɛ be nɛ lɛ ɔ ma ya da si ngɛ ma ko loo kɔpe ko he ɔ, nyɛmimɛ nɛ a ngɛ kã nɛ ɔ ma kple si ngɛ lɛ ɔ mi oya nɔuu, nɛ a ma ya slaa nihi nɛ a ngɛ lejɛ ɔmɛ ɔ, nɛ a ma ha mɛ womihi. Ke nyɛmimɛ ɔmɛ kpale kɛ ba lɛ ɔ mi ɔ, a ba naa ni hehi nɛ a ba sɛ lɛ ɔ mi, nɛ a fiɛɛɔ kɛ haa mɛ.

7. Mɛni blɔhi a nɔ nɛ Yehowa sɔmɔli guɔ kɛ yeɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase, nɛ mɛni ji oti nɛ ngɛ a hɛ mi?

7 Kaa bɔ nɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ wa wo a ta ngɛ nɔ hyɛmi níhi nɛ wa tu a he munyu kɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ pee ɔ, jã nɔuu nɛ Yehowa sɔmɔli nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ hu yeɔ ‘Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase kɛ piɔ si.’ (Níts. 28:23) A yaa nihi a ngɔ ngɛ a wehi a mi, a fiɛɛɔ ngɛ gbɛjegbɛhi a he, a ngmaa sɛ womi nɛ a kɛ nihi sɛɛɔ ní ngɛ fon nɔ. Ke a ngɛ lɔle mi aloo a ngɛ si slaae aloo a ngɛ a he jɔɔe ngɛ a ní tsumi he ɔ, a ngɔɔ he blɔ fɛɛ he blɔ nɛ a ma ná a kɛ yeɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase. Wa guɔ blɔ slɔɔtohi a nɔ kɛ fiɛɛɔ mohu lɛɛ, se oti kake lɛ ngɛ wa hɛ mi, nɛ lɔ ɔ ji kaa wa maa fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ he fɛɛ he nɛ wa maa na nihi ngɛ.​—Mat. 10:11.

8, 9. (a) Mɛni he je nɛ bɔ nɛ Matsɛ Yemi fiɛɛmi ní tsumi ɔ ngɛ hɛ mi yae wawɛɛ ha a ngɛ kaa nyakpɛ nɔ́ ko nɛ ngɛ nɔ yae ɔ? (b) Mɛni sane bimi nɛ́ sa kadimi nɛ e sa kaa wa susu he, nɛ mɛni e sa kaa waa pee konɛ waa na heto ɔ?

8 Mo nɛ́ wa suɔ mo nɛ o ngɛ womi nɛ ɔ kanee, anɛ o piɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa fiɛɛli babauu nɛ a kɛ kã ngɛ fiɛɛe ngɛ mahi nɛ hiɛ pe 235 a nɔ ɔ he lo? Ke o piɛɛ a he ɔ, lɛɛ o ma nyɛ ma ná bua jɔmi ejakaa o ngɛ ye buae konɛ sane kpakpa a nɛ su nihi fuu a ngɔ ngɛ je kɛ wɛ. Ní tsumi nɛ Yehowa Odasefohi ngɛ tsue ngɛ je kɛ wɛ ɔ ngɛ kaa nyakpɛ nɔ́ ko nɛ ngɛ nɔ yae. Ngɛ nyagbahi nɛ a nya wa nɛ waa kɛ ngɛ kpee, nɛ́ ekomɛ ji wa ní tsumi ɔ nya nɛ́ a tsiɔ, kɛ yi mi nɛ a waa wɔ ɔ tsuo se ɔ, Yehowa Odasefohi yeɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase kɛ piɔ si ngɛ je ɔ mi tsuo.

9 Mo susu sane bimi nɛ sa kadimi nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Mɛni he je nɛ blɔ tsimi nɔ́ ko loo si nɛ Satan teɔ kɛ woɔ wɔ ɔ po nyɛ we nɛ e tsi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ́ ngɛ hɛ mi yae wawɛɛ ɔ nya a? Bɔ nɛ pee nɛ waa na sane bimi nɛ ɔ heto ɔ, e he hia nɛ wa susu nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ he, ejakaa wɔ Yehowa Odasefohi nɛ wa ngɛ mwɔnɛ ɔ ngɛ ní tsumi nɛ a je sisi ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ nɔ tsae.

Ní Tsumi Ko Nɛ He Hia Wawɛɛ

10. Mɛni ní tsumi lɛ e he hia Yesu wawɛɛ, nɛ mɛni e le ngɛ ní tsumi nɛ ɔ he?

10 Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a nɛ Yesu fiɛɛ benɛ e ngɛ zugba a nɔ ɔ ji ní tsumi ko nɛ he hia lɛ wawɛɛ. Lɛ ji nɔ nɛ to Kristofohi asafo ɔ sisi, nɛ asafo ɔ ngɛ ní tsumi nɛ ɔ nɔ tsae kɛ ba si mwɔnɛ ɔ. Be ko ɔ, e de ke: “E sa nɛ ma ya jaje Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a ngɛ ma kpahi hu a mi, ejakaa lɔ ɔ he nɛ a tsɔ mi kɛ ba ngɛ.” (Luka 4:43) Yesu le kaa lɛ pɛ e be nyɛe maa gbe ní tsumi nɛ e je sisi ɔ nya. Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ e ma gbo ɔ, e gba kɛ fɔ si kaa a maa fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a “ngɛ je ma amɛ tsuo a mi.” (Maak. 13:10) Se kɛ a ma plɛ kɛ tsu ní tsumi nɛ ɔ ha kɛɛ, nɛ mɛnɔmɛ lɛ a ma tsu?

“Nyɛɛ ya nɛ nyɛ ya pee nihi nɛ a ngɛ je ma amɛ tsuo a mi ɔ . . . kaseli.”​—Mateo 28:19

11. Mɛni ní tsumi ngua ko nɛ Yesu kɛ wo e kaseli ɔmɛ a dɛ, nɛ mɛni yemi kɛ buami nɛ a ma ná konɛ a nyɛ nɛ a tsu ní tsumi ɔ?

11 Benɛ Yesu gbo nɛ a tle lɛ si se ɔ, e je e he kpo ngɔ tsɔɔ e kaseli ɔmɛ nɛ e ngɔ ní tsumi ngua ko kɛ wo a dɛ. E de mɛ ke: “Enɛ ɔ he ɔ, nyɛɛ ya nɛ nyɛ ya pee nihi nɛ a ngɛ je ma amɛ tsuo a mi ɔ ye kaseli, nyɛɛ baptisi mɛ ngɛ Tsɛ ɔ biɛ mi, ngɛ Bi ɔ biɛ mi, kɛ ngɛ mumi klɔuklɔu ɔ biɛ mi, nyɛɛ tsɔɔ mɛ nɛ a ye níhi tsuo nɛ i fã nyɛ ɔmɛ a nɔ. Nɛ hyɛ! i kɛ nyɛ ngɛ ligbi ɔmɛ tsuo kɛ yaa si níhi a blɔ nya tomi ɔ nyagbe be ɔ.” (Mat. 28:19, 20) Munyu nɛ ji “i kɛ nyɛ ngɛ” ɔ tsɔɔ kaa Yesu maa ye bua e kaseli ɔmɛ ngɛ fiɛɛmi kɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ mi. A maa hia yemi kɛ buami nɛ ɔ ejakaa Yesu gba kɛ fɔ si kaa ‘je ma amɛ tsuo maa nyɛ mɛ.’ (Mat. 24:9) Kaseli ɔmɛ le kaa Yesu wo mɛ si kaa a ma ná yemi kɛ buami fuu. Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ Yesu maa ho hiɔwe ya a, e de e kaseli ɔmɛ kaa mumi klɔuklɔu ɔ maa wo mɛ he wami nɛ a maa pee e we odasefohi “kɛ yaa su zugba a nɔ hehi nɛ a kɛ wawɛɛ ɔ.”​—Níts. 1:8.

12. Mɛni sane bimihi nɛ́ a he hia nɛ e sa nɛ wa susu a he, nɛ mɛni he je nɛ e he hia nɛ waa le a heto ɔ?

12 Amlɔ nɛ ɔ, sane bimi komɛ nɛ a he hia ji: Anɛ Yesu bɔfo ɔmɛ kɛ kaseli kpa amɛ kɛ hɛdɔ tsu ní tsumi nɛ a kɛ wo a dɛ ɔ lo? Anɛ Kristofohi nyumuhi kɛ yihi nɛ a he pi nɛ ɔ nyɛ nɛ a ye Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase kɛ pi si ngɛ yi mi wami nɛ nya wa nɛ a kɛ kpe ɔ tsuo se lo? Anɛ Yehowa fĩ a se, nɛ e mumi klɔuklɔu ɔ hu ye bua mɛ ngɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ mi lo? Wa maa na sane bimi nɛ ɔmɛ kɛ ekpahi kaa jã a heto ngɛ Baiblo mi womi nɛ ji Ní Tsumi ɔ mi. E he hia nɛ waa le sane bimi nɛ ɔmɛ a heto. Mɛni he je? Yesu wo si kaa ní tsumi nɛ e kɛ wo e se nyɛɛli ɔmɛ a dɛ ɔ ma tsa nɔ “kɛ yaa si níhi a blɔ nya tomi ɔ nyagbe be ɔ.” Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ anɔkuale Kristofohi tsuo, nɛ́ wɔ nihi nɛ wa ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ a mi ɔ hu piɛɛ he ɔ waa bu Yesu fami nɛ ɔ tue. Enɛ ɔ he je ɔ, wa suɔ wawɛɛ kaa wa maa kase yi nɔ sane nɛ́ a ngma kɛ fɔ si ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ he ní.

Ní Tsumi Womi ɔ Nya Tsɔɔmi

13, 14. (a) Mɛnɔ lɛ e ngma Ní Tsumi womi ɔ, nɛ mɛni blɔ nɔ nɛ e gu nɛ e nine kɛ su níhi nɛ e ngma a nɔ? (b) Mɛni he munyu nɛ Ní Tsumi womi ɔ tu?

13 Mɛnɔ lɛ ngma Ní Tsumi womi ɔ? Womi ɔ nitsɛ tsɔɔ we nɔ nɛ e ngma a biɛ, se womi ɔ nya blimi munyu ɔmɛ ha nɛ e pee heii kaa nɔ nɛ e ngma Ní Tsumi womi ɔ nɔuu lɛ e ngma Luka Sane Kpakpa a nɛ. (Luka 1:1-4; Níts. 1:1, 2) Enɛ ɔ he ɔ, kɛ je blema tɔɔ nɛ nihi kplɛɛ nɔ kaa Luka, nɛ ji yi nɔ sane ngmalɔ nɛ e he be, kɛ ‘tsopatsɛ nɛ a suɔ lɛ’ ɔ ji nɔ nɛ e ngma Ní Tsumi womi ɔ nɛ. (Kol. 4:14) Womi ɔ tu níhi nɛ ya nɔ maa pee jeha 28, kɛ je benɛ Yesu ho hiɔwe ya ngɛ jeha 33 K.F.S., kɛ ya si benɛ a wo bɔfo Paulo tsu ngɛ Roma maa pee jeha 61 K.F.S. ɔ he munyu. Benɛ Luka je womi nɛ ɔ ngmami sisi ɔ, e kɛ munyungu nɛ ji “mɛ” ɔ tsu ní, se benɛ e ngɛ womi ɔ ngmami ɔ nɔ tsae ɔ, e kɛ munyungu nɛ ji “wa” tsu ní kɛ bɔ níhi nɛ ya nɔ ɔ he amaniɛ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Luka ngɛ lejɛ ɔ benɛ níhi nɛ e bɔ he amaniɛ ɔ hiɛhiɛɛ ngɛ nɔ yae ɔ. (Níts. 16:8-10; 20:5; 27:1) Luka suɔ kaa e maa ngma bɔ nɛ níhi ya nɔ ha a pɛpɛɛpɛ, lɔ ɔ he ɔ, e ma nyɛ maa ba lɛ kaa e bi Paulo, Banaba, Filipo, kɛ ni kpa komɛ munyu loko e je Ní Tsumi womi ɔ ngmami sisi.

14 Mɛni níhi nɛ Ní Tsumi womi ɔ tu he munyu? Luka sɛ hlami nɛ e ngma níhi nɛ Yesu de kɛ níhi nɛ e pee ɔ ngɛ́ e Sane Kpakpa womi ɔ mi. Se ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ, Luka ngma níhi nɛ Yesu se nyɛɛli ɔmɛ de kɛ níhi nɛ a pee. Ní Tsumi womi ɔ tu nihi nɛ a tsu ní tsumi ngua ko he munyu, e ngɛ mi kaa a bu a ti nihi fuu kaa nihi nɛ a “yɛ sukuu nɛ a ji nimli guhi kɛkɛ.” (Níts. 4:13) Ngɛ e kpiti pomi mi ɔ, womi nɛ ɔ nɛ́ mumi klɔuklɔu ɔ wo Luka he wami nɛ e ngma a tsɔɔ wɔ bɔ nɛ a to Kristofohi asafo ɔ sisi ha kɛ bɔ nɛ e wa ha. Ní Tsumi womi ɔ tsɔɔ blɔ nɔ nɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ gu kɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ, kɛ su nɛ a je kpo ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ he. (Níts. 4:31; 5:42) E tsɔɔ bɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ ye bua nɛ a fiɛɛ sane kpakpa a wawɛɛ ha. (Níts. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Kaa bɔ nɛ e ji ngɛ Baiblo mi womi kpa amɛ a blɔ fa mi ɔ, Ní Tsumi womi ɔ ma munyuyi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ́ tsɔɔ bɔ nɛ Kristo Matsɛ Yemi ɔ ma tsɔ Mawu biɛ ɔ he ha a nɔ mi. Jehanɛ hu ɔ, e tsɔɔ bɔ nɛ kaseli ɔmɛ nyɛ nɛ a fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a ha ngɛ si temi kɛ womi nɛ nya wa nɛ a kɛ kpe ɔ tsuo se.​—Níts. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Ke wa kase Ní Tsumi womi ɔ, kɛ wa ma ná he se ha kɛɛ?

15 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo mi womi nɛ ji Ní Tsumi ɔ he nɛ wa ma susu ɔ ma ha nɛ wa ná bua jɔmi, nɛ e maa wo wa hemi kɛ yemi ɔ mi he wami! Ke wa susu kã nɛ Yesu se nyɛɛli nɛ a sɛ wa hlami ɔ kɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ he ɔ, e maa ta wa tsui he wawɛɛ. E maa wo wɔ he wami konɛ waa kase hemi kɛ yemi nɛ wa nyɛmimɛ nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ je kpo ɔ. Enɛ ɔ maa ye bua wɔ nɛ́ waa bu Yesu fa mi nɛ ji “nyɛɛ ya nɛ nyɛ ya pee nihi . . . kaseli” ɔ tue. A to womi nɛ ɔ nɛ́ o ngɛ kanee amlɔ nɛ ɔ he blɔ nya konɛ e ye bua mo nɛ o kase Ní Tsumi womi ɔ saminya.

Baiblo Kasemi Womi Nɛ Maa Ye Bua Wɔ

16. Mɛni yi mi tomi titli etɛ he je nɛ a pee womi nɛ ɔ?

16 Mɛni yi mi tomi titli he je nɛ a pee womi nɛ ɔ? Yi mi tomi etɛ he je nɛ́ a pee womi nɛ ɔ ji (1) konɛ e kɛ ha nɛ wa ná nɔ mi mami nɛ mi wa kaa Yehowa gu e mumi klɔuklɔu ɔ nɔ kɛ ngɛ Matsɛ Yemi fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ kudɔe, (2) konɛ e kɛ ha nɛ kã nɛ waa kɛ tsuɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi nɛ wa, kɛ gu nɔ hyɛmi níhi nɛ Kristo se nyɛɛli nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi pee ɔ he nɛ wa ma susu ɔ nɔ, kɛ (3) konɛ e kɛ ha nɛ bumi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa asafo ɔ kɛ nihi nɛ a ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ asafo ɔmɛ a hɛ mi nyɛɛe ngɛ je kɛ wɛ ɔ mi nɛ wa.

17, 18. Kɛ a to womi nɛ ɔ he blɔ nya ha kɛɛ, nɛ mɛni ji ní komɛ nɛ ngɛ mi nɛ maa ye bua wɔ ke wa ngɛ Baiblo ɔ kasee?

17 Kɛ a to womi nɛ ɔ he blɔ nya ha kɛɛ? O maa na kaa a gba womi nɛ ɔ mi kɛ wo fã kakaaka kpaanyɔ mi, nɛ fã fɛɛ fã a tu ngmami ko nɛ ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ he munyu. A to we yihi nɛ a ngɛ fã fɛɛ fã mi ɔ he blɔ nya konɛ a kɛ tsɔɔ kuku fɛɛ kuku nɛ ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ mi kakaaka, se mohu ɔ, a to he blɔ nya konɛ waa na níhi nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ níhi nɛ a bɔ he amaniɛ ngɛ Baiblo mi womi nɛ ɔ mi ɔ mi, nɛ́ e ye bua wɔ nɛ waa ngɔ níhi nɛ wa kase ngɛ mi ɔ kɛ tsu ní. Ngɛ yi fɛɛ yi sisije ɔ, a ngma munyu kpiti ko nɛ́ e tsɔɔ oti titli nɛ ngɛ jamɛ a yi ɔ mi ɔ, nɛ ngmami nɛ a tsɛ se ɔ tsɔɔ ngmami nɛ ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi nɛ a ma susu he ngɛ jamɛ a yi ɔ mi.

18 Ní kpahi hu ngɛ womi nɛ ɔ mi nɛ maa ye bua ngɛ o Baiblo kasemi mi. A to fonihi nɛ a ngɛ fɛu he blɔ nya konɛ e ye bua mo nɛ́ o po níhi nɛ ya nɔ nɛ a ngma ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ he foni ngɛ o juɛmi mi. Dakahi ngɛ yi ɔmɛ fuu a mi nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa le ní kpahi nɛ a he hia. Daka a ekomɛ tsɔɔ níhi nɛ ya nɔ ngɛ ni komɛ nɛ́ a je hemi kɛ yemi kpo nɛ Baiblo ɔ wo a ta a a si himi mi nɛ́ wa ma nyɛ maa kase mɛ. Daka a ekomɛ tsɔɔ níhi fuu kɛ kɔ hehi, níhi nɛ ya nɔ, kusumihi kɛ ni kpahi nɛ a wo a ta ngɛ Ní Tsumi womi ɔ mi ɔ he.

O kɛ oya yemi nɛ tsu o zugba kpɔ nɛ a kɛ wo o dɛ ɔ mi ní

19. Be komɛ ɔ, mɛni e sa nɛ waa pee kɛ kpa wa mi?

19 Womi nɛ ɔ maa ye bua mo konɛ o kɛ anɔkuale yemi nɛ susu sɔmɔmi nɛ o ngɛ Yehowa sɔmɔe ɔ he. Ke jeha babauu ji nɛ ɔ nɛ o ngɛ sɔmɔe kaa Matsɛ Yemi fiɛɛlɔ po ɔ, e maa hi kaa be komɛ ɔ, o ma ná be kɛ susu otihi nɛ o kɛ ma o hɛ mi ngɛ o si himi mi, kɛ bɔ nɛ o peeɔ o ní ha ngɛ Kristofohi a sɔmɔmi ní tsumi ɔ he ɔ he. (2 Kor. 13:5) Mo bi o he ke: ‘Anɛ bɔ nɛ i tsuɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ ha a tsɔɔ kaa i naa fiɛɛmi ní tsumi ɔ kaa e ji nɔ́ nɛ e sa nɛ a kɛ oya yemi nɛ tsu lo? (1 Kor. 7:29-31) Anɛ i kɛ nɔ mi mami kɛ kã ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ tsue lo? (1 Tɛs. 1:5, 6) Anɛ ye nyɛmi tsuo nɛ i kɛ ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ tsue lo?’​—Kol. 3:23.

20, 21. Mɛni he je nɛ ní tsumi nɛ a kɛ wo wa dɛ ɔ biɔ oya yemi ɔ, nɛ mɛni e sa kaa waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee?

20 Nyɛ ha nɛ e hi wa juɛmi mi be fɛɛ be kaa ní tsumi nɛ he hia nɛ a kɛ wo wa dɛ ji kaa, waa fiɛɛ nɛ waa pee nihi kaseli. Daa je nɛ maa na a, wa hɛɛ kɛ suu nyagbe ɔ he, enɛ ɔ he ɔ, e biɔ nɛ waa kɛ oya yemi nɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ pe be ko nɛ be ɔ. Níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ nyagbe ɔ ngɛ sue mlamlaamla. Nihi a wami ngɛ oslaa mi nɛ e sa nɛ a ye bua mɛ wawɛɛ pe be ko nɛ be ɔ, nɛ́ a le nɔ́ nɛ e sa nɛ a pee konɛ a baa a yi ngɛ Harmagedon. Wa li tsui kpakpatsɛmɛ abɔ nɛ piɛ nɛ a maa bu wa sɛ gbi ɔ tue. (Níts. 13:48) Se e ji wa blɔ nya ní tsumi kaa wa maa ye bua mɛ loko be nɛ́ be.​—1 Tim. 4:16.

21 Enɛ ɔ he ɔ, e he hia wawɛɛ nɛ waa kase kã nɛ Matsɛ Yemi fiɛɛli nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ. Ke o ngɛ womi nɛ ɔ kasee ɔ, mo susu blɔ nɔ nɛ o maa gu nɛ o kɛ kã ma tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ pe be ko nɛ be ɔ he. É ba lɛ kaa Ní Tsumi womi ɔ nɛ o maa kase ɔ maa ye bua mo nɛ́ o pɛɛ si nɛ o fia kaa o maa ya nɔ maa “ye Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase kɛ pi si” ɔ mi nɛ wa.​—Níts. 28:23.