Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

YI 4

‘A Ji Nihi Nɛ A Yɛ Sukuu Kɛ Nimli Guhi Kɛkɛ’

‘A Ji Nihi Nɛ A Yɛ Sukuu Kɛ Nimli Guhi Kɛkɛ’

Bɔfo ɔmɛ pee kã, nɛ Yehowa jɔɔ mɛ

A kɛ da Ní Tsumi 3:1–5:11 ɔ nɔ

1, 2. Mɛni nyakpɛ nɔ́ nɛ Petro kɛ Yohane pee ngɛ sɔlemi we ɔ agbo ɔ nya?

 PIANI pu ɔ ngɛ tsoe benɛ asafo kuu ɔ ma a he nya buami ɔ. Yuda bi nɛ a yeɔ Mawu gbeye kɛ Yesu kaseli ɔmɛ ma sɔlemi we ɔ. E be kɛe nɛ “ngmlɛfia nɛ a kɛ sɔleɔ” a ɔ maa su. (Níts. 2:46; 3:1) Petro kɛ Yohane piɛɛ nimli babauu ɔ he, nɛ a ngɛ nyɛɛe kɛ yaa agbo nɛ a tsɛɛ ke Saminya Yoo ɔ he. Ní sɛɛmi nɛ ngɛ nɔ yae ngɛ ni ɔmɛ a kpɛti, kɛ a nane si nɛ ngɛ pɛe be mi nɛ a ngɛ nyɛɛe ɔ ha nɛ lejɛ ɔ pee hoo. Nɛ nyumu ko nɛ a fɔ lɛ glɔtsɛ loo libɔɔ ɔ hu hii si ngɛ lejɛ ɔ nɛ e ngɛ sika bae. E ye pe jeha 40.​—Níts. 3:2; 4:22.

2 Benɛ Petro kɛ Yohane ngɛ nyumu ɔ he sue ɔ, e bɔni mɛ sika bami kaa bɔ nɛ e pɔɔ peemi ɔ. Bɔfo ɔmɛ da si, nɛ nyumu ɔ ngɛ mɛ hyɛe kaa a ma ha lɛ sika ko lo. Petro de lɛ ke, “Sika hiɔ kɛ sika tsu lɛɛ i be eko, se nɔ́ nɛ i ngɛ ɔ, lɔ ɔ nɛ ma ngɔ kɛ ha mo. Ngɛ Yesu Kristo, Nazarɛt no ɔ biɛ mi ɔ, moo nyɛɛ!” Moo po he foni nɛ o hyɛ bɔ nɛ asafo kuu ɔ nya maa kpɛ a he ha, kaa ngɛ kekleekle be ngɛ nyumu ɔ si himi mi ɔ, e te si kɛ da si benɛ Petro pɛtɛ e nine he ɔ! (Níts. 3:6, 7) Poo he foni nɛ o hyɛ bɔ nɛ nyumu ɔ maa nu he ha benɛ e hyɛ e nane ɔmɛ nɛ a ná tsami nɛ e hia e nane kekleekle ɔ. E be nyakpɛ kaa nyumu ɔ bɔni tuumi kɛ bua jɔmi, nɛ e wo e gbi nɔ kɛ ngɛ Mawu yi jee!

3. Mɛni nike ní nɛ́ e se be nɛ nyumu ɔ nɛ a tsa lɛ ɔ kɛ asafo kuu ɔ ma nyɛ ma ná?

3 Asafo kuu ɔ kɛ bua jɔmi tu fo kɛ ho Petro kɛ Yohane a ngɔ ya ngɛ Solomon ablanaa a nɔ. Ngɛ ablanaa nɛ ɔ nɔ ɔ, Petro tsɔɔ asafo kuu ɔ nɔ́ nɛ ha nɛ nyakpɛ nɔ́ nɛ ɔ ya nɔ ɔ, nɛ hiɛ ɔ nɔuu ji he nɛ be ko nɛ be ɔ Yesu tsɔɔ nihi ní ngɛ. (Yoh. 10:23) Petro ngɛ asafo kuu ɔ kɛ nyumu ɔ nɛ a tsa e nane ɔ nike ní ko nɛ e he jua wa kulaa pe sika hiɔ loo sika tsu ɔ hae. Nike ní nɛ ɔ he hia pe he blɔ nɛ nɔ ko ma ná kaa a ma tsa lɛ. Nɛ lɔ ɔ ji he blɔ nɛ a ná nɛ a kɛ ma tsake a tsui, konɛ Yehowa nɛ ngɔ a yayami ɔmɛ kɛ ke mɛ, nɛ́ á ba pee Yesu Kristo, nɔ nɛ Yehowa hla lɛ kaa “wami Hɛ Mi Nyɛɛlɔ Kpanaa” a se nyɛɛli.​—Níts. 3:15.

4. (a) Benɛ Petro kɛ Yohane tsa nyumu ɔ, mɛni nɛ nihi nɛ a ngɛ blɔ nya a bɔ mɔde kaa a maa pee? (b) Mɛni sane bimi enyɔ nɛ wa ma ha a heto?

4 Ligbi nɛ ɔ ji ligbi ko nɛ e sa kadimi wawɛɛ! Petro tsa nɔ ko, nɛ amlɔ nɛ ɔ e ngɛ nyɛɛe. Nɛ nihi akpehi abɔ ba ná he blɔ nɛ a kɛ maa le nɔ́ nɛ Mawu suɔ kaa a pee konɛ a sɔmɔ lɛ ngɛ blɔ nɛ sa e hɛ mi ɔ nɔ. (Kol. 1:9, 10) Jehanɛ hu ɔ, nɔ́ nɛ ya nɔ jamɛ a ligbi ɔ ha nɛ nihi nɛ a hɛɛ blɔ nya nguahi ɔ bɔ mɔde kaa a maa tsi Kristo kaseli ɔmɛ a nya, konɛ a ko bu fami nɛ e kɛ ha mɛ kaa a fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ sɛ gbi ɔ tue. (Níts. 1:8) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ blɔ nɔ nɛ Petro kɛ Yohane nɛ́ a bu mɛ kaa, ‘nihi nɛ a yɛ sukuu nɛ a ji nimli guhi kɛkɛ ɔ’ gu kɛ ye asafo kuu ɔ odase ɔ mi? b (Níts. 4:13) Nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ kase blɔ nɔ nɛ a kɛ kaseli kpa amɛ gu kɛ da yi mi wami nya a ha kɛɛ?

Pi “Wɔ Nitsɛmɛ Wa He Wami Nya” (Ní Tsumi 3:11-26)

5. Mɛni wa kaseɔ ngɛ bɔ nɛ Petro kɛ asafo kuu ɔ tu munyu ha a mi?

5 Petro kɛ Yohane kɛ asafo kuu ɔ tu munyu. A le kaa nihi nɛ a ngɛ lejɛ ɔ a kpɛti ni komɛ de kaa a suɔ nɛ a gbe Yesu. (Maak. 15:8-15; Níts. 3:13-15) Mo susu kã nɛ Petro je lɛ kpo benɛ e ngɛ asafo kuu ɔ dee kaa, Yesu biɛ mi nɛ a tsa glɔtsɛ ɔ ngɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Petro kɛ kã tu anɔkuale ɔ. E de asafo kuu ɔ heii kaa, a he ngɛ mi nɛ a gbe Kristo ɔ nɛ. Se Petro le kaa, nɔ́ nɛ nimli nɛ ɔmɛ pee ɔ ‘pe a li,’ lɔ ɔ he ɔ, e ngɔɛ a he abofu kɛ wo e mi. (Níts. 3:17) E tsɛ mɛ ke e nyɛmimɛ, nɛ e tu sane kpakpa nɛ e kɔɔ Matsɛ Yemi ɔ he ɔ he munyu kɛ tsɔɔ mɛ. Ke a tsake a tsui nɛ a ná hemi kɛ yemi ngɛ Kristo mi ɔ, “he jɔmi behi” maa je Yehowa ngɔ kɛ ba a nɔ. (Níts. 3:19) Jã nɔuu nɛ ke wa ngɛ Mawu kojomi nɛ e be kɛe nɛ́ e maa ba a fiɛɛe ɔ, e sa nɛ waa kɛ kã nɛ e pee jã nɛ́ wa ko laa nɔ́ ko nɔ. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, e sɛ nɛ waa pee gbagblaa loo kpɛii tsɔ, nɛ e sɛ nɛ waa kojo nihi hulɔ. Mohu ɔ, e sa nɛ waa na mɛ kaa nihi nɛ a ma nyɛ ma ba pee wa nyɛmimɛ, nɛ kaa bɔ nɛ Petro pee ɔ, e he hia nɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a nɔ titli.

6. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Petro kɛ Yohane ba a he si nɛ a pee a he humi?

6 Bɔfo ɔmɛ baa a he si. A ngɔɛ hɛ mi nyami kɛ ha a he ngɛ nyakpɛ nɔ́ nɛ a pee ɔ he. Petro de asafo kuu ɔ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ wɔ hyɛe gaa kaa nɔ́ nɛ wɔ nitsɛmɛ wa he wami nya aloo Mawu nɛ wa jaa saminya a he je nɛ wa ha nɛ e nyɛɛ ɔ?” (Níts. 3:12) Petro kɛ bɔfo kpa amɛ le kaa, Mawu he wami nya nɛ a nyɛ tsu ní tsumi kpakpahi ngɛ a sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ nɛ, se pi mɛ nitsɛmɛ a he wami nya. Enɛ ɔ he ɔ, a je he si bami mi nɛ a ngɔ yi jemi ɔ kɛ ha Yehowa kɛ Yesu ngɛ níhi tsuo nɛ a pee ɔ he.

7, 8. (a) Mɛni nike ní waa kɛ ma nyɛ ma ha nihi? (b) Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ si nɛ a wo kaa a maa “pee níhi tsuo ehe” ɔ ngɛ mi bae mwɔnɛ ɔ?

7 E sa nɛ wa je he si bami su nɛ ɔ nɔuu kpo ke wa ngɛ Matsɛ Yemi fiɛɛmi ní tsumi ɔ tsue. E ji anɔkuale kaa mwɔnɛ ɔ, Mawu mumi klɔuklɔu ɔ ha we Kristofohi he wami nɛ́ a kɛ tsa nihi. Se kɛ̃ ɔ, wa ma nyɛ maa ye bua nihi konɛ a ná hemi kɛ yemi ngɛ Mawu kɛ Kristo mi, konɛ a nine nɛ e su nike ní nɛ Petro kɛ ha a nɔuu nɔ, nɛ lɔ ɔ ji he blɔ nɛ a ma ná kaa a kɛ a yayamihi maa ke mɛ, nɛ́ a ná he jɔmi ngɛ Yehowa ngɔ. Daa jeha a, nihi akpehi abɔ kplɛɛɔ he blɔ nɛ ɔ nɔ nɛ a baptisiɔ mɛ kaa Kristo kaseli.

8 Wa ngɛ be nɛ Petro tu he munyu kaa, “a maa pee níhi tsuo ehe” ɔ mi. Mawu Matsɛ Yemi ɔ bɔni nɔ yemi ngɛ hiɔwe ngɛ jeha 1914, nɛ enɛ ɔ ha nɛ gbamihi nɛ ‘Mawu ngɔ kɛ wo e gbali klɔuklɔu ɔmɛ nɛ a hi si blema a a nya mi nɛ́ a de ɔ’ ba mi. (Níts. 3:21; La 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Lɔ ɔ se ɔ, e kɛ we nɛ Kristo ye bua e kaseli ɔmɛ nɛ a to anɔkuale jami sisi ekohu ngɛ zugba a nɔ. Enɛ ɔ ha nɛ nihi ayɔhi abɔ ba pee Mawu Matsɛ Yemi ɔ sisi bimɛ, nɛ a kɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi ngɛ Yehowa sɔmɔe amlɔ nɛ ɔ. A je su momo ɔ nɛ́ e puɛ ɔ, nɛ a “wo su ehe ɔ nɛ a bɔ ngɛ Mawu suɔmi nya” a. (Efe. 4:22-24) Mawu mumi klɔuklɔu ɔ lɛ e tsa glɔtsɛ ɔ nɛ́ e hii sika a bae ɔ nɛ, nɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ nɔuu lɛ ye bua nihi nɛ a ba ngɛ Mawu sɔmɔe ɔ nɛ, se pi adesa he wami nya. E sa nɛ waa pee kã nɛ waa kɛ Mawu Munyu ɔ nɛ tsɔɔ nihi ní saminya kaa bɔ nɛ Petro pee ɔ. Nɛ wa le kaa ke wa ye bua nɔ ko nɛ e ba pee Kristo kaselɔ ɔ, pi wa he wami nya nɛ wa nyɛ pee jã, se mohu Mawu he wami nya.

“Wa Be Nyɛe Ma Kpa Munyu Tumi” (Ní Tsumi 4:1-22)

9-11. (a) Kɛ Yuda bi ɔmɛ a hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ pee a ní ngɛ Petro kɛ Yohane a sɛ gbi ɔ he ha kɛɛ? (b) Mɛni nɛ bɔfo ɔmɛ fia a pɛɛ si kaa a maa pee?

9 Petro munyu ɔ, kɛ bua jɔmi nɛ nyumu ɔ nɛ a tsa lɛ ɔ ná nɛ e ngɛ tuue nɛ́ e ngɛ ngmla kpae ɔ ha nɛ lejɛ ɔ tsuo pee hoo. Sɔlemi we ɔ nɔ hyɛlɔ ɔ, nɛ e ní tsumi ji e hyɛ konɛ nihi nɛ a ngɛ sɔlemi we ɔ nɛ a pee slɔkee ɔ kɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ ba konɛ a ba hyɛ nɔ́ nɛ e ngɛ nɔ yae. E ma nyɛ maa ba lɛ kaa sɔlemi we ɔ nɔ hyɛlɔ ɔ kɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ ji Saduki bi, nɛ a ji ma nɔ hyɛmi kuu nɛ a ngɛ he wami nɛ́ a ngɛ ní, nɛ a hyɛɛ konɛ tue mi jɔmi nɛ e hi a kɛ Roma bi ɔmɛ a kpɛti. Saduki bi ɔmɛ be kaa Farisi bi ɔmɛ nɛ a yeɔ mlaahi nɛ a blematsɛmɛ wo ɔ nɔ ɔ. Saduki bi ɔmɛ lɛɛ a kua mlaa nɛ ɔmɛ, nɛ a he we gbogboehi a si tlemi ɔ yi. c Hyɛ bɔ nɛ a mi mi fu wawɛɛ ha benɛ a na kaa Petro kɛ Yohane kɛ kã ngɛ fiɛɛe ngɛ sɔlemi we ɔ kaa a tle Yesu si ɔ!

10 Si temi kɛ woli nɛ ɔmɛ nɛ a mi mi fu ɔ nu Petro kɛ Yohane kɛ wo tsu, nɛ e nɔ jena a, a ngɔ mɛ kɛ ba Yuda bi a kojomi he ngua a. Nɔ yeli nɛ ɔmɛ susu kaa a nɔ kuɔ, nɛ Petro kɛ Yohane lɛɛ a ji ‘nihi nɛ a yɛ sukuu nɛ a ji nimli guhi kɛkɛ,’ nɛ a be he blɔ kaa a tsɔɔ ní ngɛ sɔlemi we ɔ. A yɛ jami he sukuuhi nɛ́ a he biɛ wawɛɛ ɔ eko. Se kã, kɛ nɔ mi mami nɛ a kɛ tu munyu ɔ ha nɛ nihi nɛ a ngɛ kojomi he ɔ a hɛ mi pee mɛ yaa. Mɛni ha nɛ Petro kɛ Yohane tu munyu kɛ nɔ mi mami ɔ? Yi mi tomi kake he je ji kaa, “a kɛ Yesu lɛ hi si.” (Níts. 4:13) A Nyɔmtsɛ ɔ tsɔɔ ní kaa nɔ ko nɛ e hɛɛ blɔ nya nitsɛnitsɛ, se pi kaa womi ngmali ɔmɛ.​—Mat. 7:28, 29.

11 Kojomi he ɔ fã kaseli ɔmɛ kaa a kpa fiɛɛmi. Kojomi he nɛ ɔ hɛɛ blɔ nyahi fuu. Otsi bɔɔ komɛ nɛ be ɔ, benɛ Yesu daa si ngɛ kojomi he nɛ ɔ, kojomi he ɔ mi bi ɔmɛ de ke: “E sa gbenɔ.” (Mat. 26:59-66) Se kɛ̃ ɔ, Petro kɛ Yohane yi gbeye. Petro kɛ Yohane nɛ́ a daa si ngɛ nyumuhi nɛ a le womi mi, nɛ a hɛɛ blɔ nya, nɛ a ji niatsɛmɛ nɛ ɔmɛ a hɛ mi ɔ kɛ kã kɛ bumi tu munyu nɛ a de ke: “Ke e da blɔ ngɛ Mawu hɛ mi kaa a bu nyɛ mohu tue pe Mawu ɔ, nyɛ nitsɛmɛ nyɛɛ kojo. Se wɔɔ lɛɛ wa be nyɛe ma kpa níhi nɛ wa na kɛ níhi nɛ wa nu ɔ he munyu tumi.”​—Níts. 4:19, 20.

12. Mɛni lɛ maa ye bua mo konɛ nɔ mi mami kɛ kã nɛ o ngɛ ɔ mi nɛ wa?

12 Anɛ o ma nyɛ ma je kã kaa kikɛ nɛ ɔ kpo lo? Kɛ o nuɔ he ha kɛɛ ke o ná he blɔ kaa o maa fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a le womi mi, nɛ a ji niatsɛmɛ, nɛ a ngɛ blɔ nya ngua ngɛ o kpɔ ɔ mi ɔ? Kɛ o maa pee o ní ha kɛɛ, ke o weku li, loo nihi nɛ o kɛ mɛ yaa sukuu, loo nihi nɛ o kɛ mɛ tsuɔ ní ɔ yeɔ o he fɛu ngɛ níhi nɛ o heɔ yeɔ ɔ he je? Anɛ o tsui poɔ lo? Ke e peeɔ mo jã a, o ma nyɛ maa ye he numi nɛ ɔ nɔ. Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e tsɔɔ e bɔfo ɔmɛ bɔ nɛ a kɛ nɔ mi mami kɛ bumi maa fã níhi nɛ a heɔ yeɔ ɔ he ha. (Mat. 10:11-18) Benɛ a tle Yesu si ɔ, e wo e kaseli ɔmɛ si kaa, e maa ya nɔ maa piɛɛ a he “ligbi ɔmɛ tsuo kɛ yaa si níhi a blɔ nya tomi ɔ nyagbe be ɔ.” (Mat. 28:20) Ngɛ Yesu blɔ tsɔɔmi nya a, “tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ ɔ” tsɔɔ wɔ bɔ nɛ wa maa fã níhi nɛ wa heɔ yeɔ ɔ he ha. (Mat. 24:45-47; 1 Pet. 3:15) Wa nine suɔ blɔ tsɔɔmi nɛ ɔ nɔ ngɛ asafo mi kpehi nɛ wa peeɔ sisi, kaa Kristofohi A Si Himi Kɛ A Sɔmɔmi Ní Tsumi Kpe ɔ, kɛ jehanɛ hu womihi nɛ a da Baiblo ɔ nɔ kɛ pee, nɛ eko ji “Baiblo Mi Sane Bimihi Nɛ A Ha Heto” kɛ munyuhi nɛ ngɛ jw.org ɔ nɔ ɔ. Anɛ o yaa asafo mi kpe nɛ ɔmɛ nɛ o kɛ wa womi ɔmɛ hu tsuɔ ní lo? Ke o peeɔ jã a, e ma ha nɛ nɔ mi mami nɛ o ngɛ ngɛ Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔ mi ɔ mi maa wa nɛ o ma ná kã hulɔ. Nɛ kaa bɔ nɛ e ji ngɛ bɔfo ɔmɛ a blɔ fa mi ɔ, mo hu o be hae nɛ nɔ́ ko nɛ ha nɛ o kpa Baiblo mi anɔkualehi nɛ o ba kase ɔ he munyu tumi.

Ko ha nɛ nɔ́ ko nɛ tsi o nya ngɛ Baiblo mi anɔkualehi nɛ o ba kase nɛ́ o maa tsɔɔ nihi ɔ he

‘A Wo A Gbi Nɔ Nɛ A Sɔle Ha Mawu’ (Ní Tsumi 4:23-31)

13, 14. Ke waa kɛ si temi kɛ womi kpe ɔ, mɛni e sa nɛ waa pee, nɛ mɛni he je?

13 Benɛ a je Petro kɛ Yohane ngɛ tsu womi mi nɔuu nɛ a kɛ asafo ɔ tsuo kpe. Nɛ a pee kake, nɛ “a wo a gbi nɔ” nɛ a sɔle ha Mawu konɛ e ha nɛ a ná kã nɛ a ya nɔ nɛ a fiɛɛ. (Níts. 4:24) Petro le heii kaa ke wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa pee Mawu suɔmi nya ní ɔ, nile be mi kaa wa maa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ wɔ nitsɛmɛ wa nɔ. Otsi bɔɔ komɛ nɛ sɛ hlami ɔ, Petro he e he ye tsɔ nɛ e de Yesu ke: “Ke ni kpa amɛ tsuo a nane maa tɔ̃tɔ̃ ngɛ o he po ɔ, imi lɛɛ ye nane be tɔ̃tɔ̃e gblegbleegble!” Se kaa bɔ nɛ Yesu gba kɛ fɔ si ɔ, e kɛ we nɛ Petro ha nɛ nɔmlɔ hɛ mi gbeye yemi ná e nɔ he wami, nɛ lɔ ɔ ha nɛ e kua e huɛ ɔ kɛ e tsɔɔlɔ ɔ. Se kɛ̃ ɔ, Petro kase ní kɛ je e tɔmi ɔ mi.​—Mat. 26:33, 34, 69-75.

14 Ke o suɔ nɛ o ya nɔ nɛ o bu fami nɛ ji kaa ó ye Kristo he odase ɔ tue ɔ, e biɔ babauu pe o pɛɛ si nɛ o maa fia kaa o maa fiɛɛ kɛkɛ. Ke si temi kɛ woli ngɛ mɔde bɔe kaa a ma ha nɛ o kpa Yehowa sɔmɔmi aloo o kpa fiɛɛmi ɔ, moo nyɛɛ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Petro kɛ Yohane pee ɔ se. Moo sɔle ha Yehowa konɛ e wo mo kã. Mo bi nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ a ye bua mo. Mo de asafo mi nikɔtɔma amɛ kɛ nyɛmimɛ nɛ a nane pi si ngɛ asafo ɔ mi ɔ nyagbahi nɛ o kɛ ngɛ kpee. Sɔlemi nɛ ni kpahi sɔleɔ kɛ haa mo ɔ ma nyɛ maa wo mo he wami.​—Efe. 6:18; Yak. 5:16.

15. Mɛni nɔ hyɛmi nɔ́ lɛ e ma nyɛ maa wo nihi he wami ke a kpa fiɛɛmi be bɔɔ be ko nɛ be ɔ?

15 Ke nɔ nyɛmi nɛ ni kpahi kɛ ba o nɔ be ko nɛ be ɔ ha nɛ o kpa fiɛɛmi be bɔɔ ɔ, o kɔni mi ko jɔ̃. Mo kai kaa Yesu bɔfo ɔmɛ hu kpa fiɛɛmi be bɔɔ benɛ Yesu gbo ɔ, se e kɛ we nɛ a kɛ kã bɔni fiɛɛmi ekohu. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Ko ha nɛ tɔmi nɛ o tɔ̃ be ko nɛ be ɔ nɛ jɔ̃ o kɔni mi, mohu ɔ, ngɔɔ níhi nɛ o kase ngɛ mi ɔ kɛ wo ni kpahi he wami.

16, 17. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ sɔlemi nɛ Kristo se nyɛɛli ɔmɛ sɔle ngɛ Yerusalɛm ɔ mi?

16 Mɛni he wa ma nyɛ maa sɔle ngɛ ke nihi nɛ a ngɛ blɔ nya a te si kɛ wo wɔ? Wa kpa mo pɛɛ nɛ o kadi kaa, Yesu kaseli ɔmɛ sɔɛli kaa Mawu nɛ po a he piɛ nɛ́ ka ko nɛ kó ba a nɔ. A hɛ ngɛ Yesu munyu nɛ ji, “Ke a wa mi yi mi ɔ, nyɛ hu a maa wa nyɛ yi mi” ɔ nɔ. (Yoh. 15:20) Enɛ ɔ he ɔ, Yesu kaseli nɛ a yeɔ anɔkuale nɛ ɔ sɔle ha Yehowa konɛ e “hyɛ a he gbeye” nɛ si temi kɛ woli ɔmɛ ngɛ woe ɔ. (Níts. 4:29) Kaseli ɔmɛ le kaa Mawu suɔmi nya ní ji nɔ́ titli nɛ e he hia. A nu sisi kaa si temi kɛ womi nɛ a kɛ ngɛ kpee ɔ ha nɛ gbamihi nɛ a gba a ngɛ mi bae. A le kaa, kaa bɔ nɛ Yesu tsɔɔ mɛ kaa a sɔle ɔ, a ‘maa pee Mawu suɔmi nya ní ngɛ zugba a nɔ’ niinɛ, ngɛ nɔ́ nɛ adesa nɔ yeli ma de ɔ tsuo se.​—Mat. 6:9, 10.

17 Bɔ nɛ pee nɛ kaseli ɔmɛ nɛ a nyɛ nɛ a pee Mawu suɔmi nya ní ɔ, a sɔle ha Yehowa ke: “Ha nɛ wɔ o nyɔguɛ ɔmɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ kã nɛ tu o munyu ɔ.” Mɛni Yehowa pee amlɔ nɔuu ngɛ sɔlemi nɛ a sɔle ɔ he? “He nɛ a bua a he nya ngɛ ɔ mimiɛɛ, nɛ mumi klɔuklɔu ɔ hyi mɛ tsuo tɔ, nɛ a kɛ kã ngɛ Mawu munyu ɔ tue.” (Níts. 4:29-31) Nɔ́ ko be nyɛe maa tsi nɔ́ nɛ Mawu suɔ kaa e ba mi ɔ nya. (Yes. 55:11) Eko ɔ, e maa pee wɔ kaa nɔ́ nɛ Mawu yi mi tomi be nyɛe maa ba mi, nɛ wa he nyɛli ɔmɛ hu a he wa, se ke wa sɔle ha Mawu nɛ wa bi lɛ konɛ e wo wɔ he wami ɔ, e ma ha wɔ he wami nɛ wa hia a konɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ kã nɛ fiɛɛ.

‘Pi Adesahi Nɛ A Maa Bu Akɔtaa Ha, Se Mohu Mawu’ (Ní Tsumi 4:32–5:11)

18. Mɛni nɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Yerusalɛm asafo ɔ mi ɔ pee kɛ ha a sibi?

18 E kɛ we nɛ nihi nɛ a ngɛ asafo ehe nɛ a to sisi ngɛ Yerusalɛm ɔ mi ɔ a he ba hiɛ pe 5,000. d E ngɛ mi kaa kaseli ɔmɛ je he slɔɔtohi mohu lɛɛ, se mɛ tsuo a hɛɛ “tsui kake kɛ susuma kake.” A pee kake ngɛ a susumi kɛ a juɛmi mi. (Níts. 4:32; 1 Kor. 1:10) Kaseli ɔmɛ sɔle ha Yehowa konɛ e jɔɔ a mɔde bɔmi ɔ nɔ. Nɛ a pee nɔ́ kpa ko hulɔ, a wo a sibi a hemi kɛ yemi ɔ mi he wami, nɛ jehanɛ hu a ye bua a sibi ngɛ he lo nya ke e he hia nɛ a pee jã. (1 Yoh. 3:16-18) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, kaselɔ Yosef, nɛ bɔfo ɔmɛ wo lɛ biɛ ke Banaba a jua e zugba, nɛ e ngɔ sika a tsuo kɛ ha bɔfo ɔmɛ konɛ a kɛ ye bua nihi nɛ a je hehi nɛ kɛ ɔ, konɛ a nyɛ nɛ a hi Yerusalɛm be kɛkɛɛ nɛ a nyɛ nɛ a kase a hemi kɛ yemi ehe ɔ he ní fuu.

19. Mɛni he je nɛ Yehowa gbe Anania kɛ Safira a?

19 Anania kɛ e yo Safira hu jua a zugba, nɛ a ngɔ sika a kɛ ba ha bɔfo ɔmɛ. A bua pee kaa nɔ́ nɛ sika a tsuo a kɛ ba a nɛ; se kɛ̃ ɔ, a “ngɔ sika a eko kɛ laa.” (Níts. 5:2) Yehowa gbe Anania kɛ Safira. Pi kaa sika nɛ a kɛ ba a pi, mohu ɔ, yi mi tomi nɛ a kɛ ha a ji yi mi tomi yayami, nɛ a ye lakpa. “Pi adesahi nɛ [Anania kɛ Safira] ye lakpa a, se mohu Mawu.” (Níts. 5:4) Kaa bɔ nɛ osatotsɛmɛ ɔmɛ nɛ Yesu bu mɛ fɔ ɔ pee ɔ, Anania kɛ Safira hu suɔ nɛ a sa nimli a hɛ mi mohu pe nɛ a maa sa Mawu hɛ mi.​—Mat. 6:1-3.

20. Mɛni wa kaseɔ kɛ kɔɔ nɔ́ nɛ wa haa ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ɔ he?

20 Kaa bɔ nɛ kaseli anɔkualetsɛmɛ nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ je a tsui mi nɛ a ha a sibi nɔ́ fa a, jã nɔuu nɛ Yehowa Odasefohi hu nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ jeɔ a tsui mi nɛ a haa yemi kɛ buami kɛ fĩɔ je kɛ wɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ se. A nyɛ we nɔ ko nɔ kaa e ngɔ e be loo e sika kɛ fĩ ní tsumi nɛ ɔ se. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa sume nɛ wa sɔmɔ lɛ ngɛ mi gbigblimi mi aloo ngɛ nɔ nyɛmi nya. (2 Kor. 9:7) E sa nɛ wa kai kaa nɔ́ nɛ e he hia Yehowa wawɛɛ ji yi mi tomi he je nɛ wa ha nɔ́ ɔ, se pi abɔ nɛ wa ha a. (Maak. 12:41-44) Wa be suɔe kɔkɔɔkɔ nɛ waa pee kaa Anania kɛ Safira, nɛ́ é ya ba lɛ kaa nɔ́ nɛ wa ma ná loo hɛ mi nyami hlami he je nɛ wa ngɛ Mawu sɔmɔe. Mohu ɔ, kaa bɔ nɛ Petro, Yohane kɛ Banaba pee ɔ, é ba mi kaa nɔ́ nɛ e maa wo wɔ he wami be fɛɛ be nɛ́ wa sɔmɔ Yehowa ji suɔmi nitsɛnitsɛ nɛ wa ngɛ kɛ ha Mawu kɛ wa nyɛmi nɔmlɔ.​—Mat. 22:37-40.

a Ke a ngɛ mɔtu kɛ gbɔkuɛ afɔle ɔmɛ sãe ɔ, a sɔleɔ ngɛ sɔlemi we ɔ. A sãa gbɔkuɛ afɔle ɔ ngɛ “ngmlɛfia nɛɛne ɔ,” aloo maa pee piani ngmlɛ etɛ ɔ mi.

d Eko ɔ, Farisi bi 6,000 kɛ Saduki bi bɔɔ pɛ lɛ a ngɛ Yerusalɛm ngɛ jeha 33 K.F.S. ɔ mi. Farisi bi ɔmɛ kɛ Saduki bi ɔmɛ sume nɛ he wami nɛ a ngɛ ngɛ́ ma bi ɔmɛ a nɔ ɔ nɛ e je a dɛ. Eko ɔ, enɛ ɔ ji yi mi tomi kpa ko hu he je nɛ a sume nɛ bɔfo ɔmɛ nɛ́ a ya nɔ nɛ a tsɔɔ ní ngɛ Yesu biɛ mi ɔ nɛ.