Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Tɛla kɔ Ndwokɔ mɔɔ bɛhyɩhyɛ

DƖYƐZUMANLƐ ODWOKƆ 44

NDWOMI 33 Fa Wʋ Adɩsʋwa Tiã Gyehova Zʋ

Sɛ Bɛ Nɩɩ Wʋ Iádi Yi Bʋwɔ a, Kɛ Ɩkɛyɛ Na Wʋahɔ Zʋ Wʋali Gyehova Nɔhʋanlɛ a?

Sɛ Bɛ Nɩɩ Wʋ Iádi Yi Bʋwɔ a, Kɛ Ɩkɛyɛ Na Wʋahɔ Zʋ Wʋali Gyehova Nɔhʋanlɛ a?

“Máma mʋnlʋmmɔ bɛma tanɩ ɩfʋ bɔ zʋ; mfomi bɛvá baabayɛlɛ beli tanɩ zʋ nkunimi.”WUL. 12:21.

BƲTAYƖ

Kezimɔ ɛkɛyɛ wʋ dɩyɛ mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ wʋ iádi yi bʋwɔ nɩ.

1-2. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ ebiye a, bɛ nɩɩ yɛ lédi yi bʋwɔ a?

 GYISƐSƖ wuli ɛɣɛlɛ be valɩlɩ kunavʋlɔ baalɛ be mɔɔ ɩhɔlɩ zʋlɔ izianlɩ ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ be kɛɛ ilí yi odwokɔ ɩma yɩ nɩ nwʋ. Nɩ Gyisɛsɩ yɩ adʋwavʋlɔ yɩ bo nu sʋ̃maa kɛdɩ odwokɔ eyi tʋ iluwakɛɛ ɔzɔ mmɩlɩ nɩ, nɩ bɛ nɩɩ mmenii sʋ̃maa bɛáli yi bʋwɔ. (Lk. 18:​1-5) Amɩyɛ sʋ̃, sa yɛkʋla yɛtɩ kezimɔ nɩ baalɛ yɩ tɩ nɣanlɩ nɩ tʋ, iluwakɛɛ ye munwatĩĩ yeyiyia nsisi wɔ yɛ ɛbɩlawɔlɛ nu kyɩ̃.

2 Mmenii sʋ̃maa mɔɔ bɔwɔ oyuwadɩ nnɛ nɩ, bɛyɛ mmenii nu nyiyimi, béni kunlumiba, na bɛ anyɩ bʋlʋ dɩyɛ sʋ̃. Eyi ti yezi kɛɛ ebiye a, yekeyiyia nsisi. (Odw. 5:8) Ebiye a mɔɔ yɛáhila yɩ ɔhʋanɩ yɛ lɛ kɛɛ ye mmeliyema bɛ nɩɩ yɛ lédi yi bʋwɔ, naasʋ̃ sa ɩkʋla isi. Ɩwɔ numɔ, kɛ yɛ mmeliyema yɩ be tile nu pɔkɔ yɛ lɛ kɛɛ bɛ nɩɩ yɛ lédi yi bʋwɔ a. Mɔɔ ɩdɩ yɛ lɛ kɛɛ, bɛáli munli. Sa yɛkʋla yesuma sʋ̃maa wɔ mɔɔ Gyisɛsɩ yɛlɩ mmɩlɩ mɔ mmenii tanɩ bɛ nɩɩ yɩ iádi yi bʋwɔ nɩ nu. Sɛ yɛkʋla yenyia odwodwudiyialɛmaa mɔɔ bɛ nɩɩ yɛ iáli yi bʋwɔ nɩ nwʋ abʋtalɩ a, mɛyɩ nɩ ɩsɛ kɛɛ yenyia ye mmeliyema sʋ̃ nwʋ abʋtalɩ! Sɛ eliyema be anzɛnyɩɩ abiye mɔɔ íni asafʋ yi nu ɩ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ a, kɛ Gyehova tɩ nɣanlɩ wɔ nwʋmɔ ise a? Asʋ̃ ɩdwɩnɩ yɛ nwʋ a?

3. Mɩnla yɛ ɩma yɛnwʋ kɛɛ sɛ Gyehova yɩ azʋ̃mɩvʋlɔ yiyia nsisi a, ɩhawʋ yɩ a?

3 Sɛ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ a, Gyehova nwʋ yɩ paa. “Gyehova dɔ pɛlɩpɛlɩlilɛ.” (Ndw. 37:28) Gyisɛsɩ manlɩ yɛnwʋnlɩ kɛɛ, sɛ mmɩlɩ nɩ twu a, Gyehova ‘keli kɛma yi mmenii ndɛndɛ zʋ.’ (Lk. 18:​7, 8) Na ɩlɛ́kyɛ sʋ̃ ɩkɛyɩ yɛ amanɩyɛnwʋnlɛ munwala nɩɩ nsisi bela wɔ kɛnɩ.—Ndw. 72:​1, 2.

4. Mɩnla yɛ Gyehova ɩyɛ ɩbʋwa yɛ wɔ nnɛ a?

4 Ɩwɔ numɔ kɛɛ yɛdɩkɛɛ mmɩlɩ mɔ Gyehova kɛyɩ nsisi wɔ kɛnɩ dɩyɛ, naasʋ̃ nnɛ po, sɛ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ a, ɩbʋwa yɛ ma yekyina yi munwa. (2 Pit. 3:13) Ikilehile yɛ ma yɛnwʋ kezimɔ yɛkɛyɛ yɛ dɩyɛ wɔ nɣɛlɛbɛ nu mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ nɩ. Ebiye yɛ lɛ kɛɛ, iluwa yɩ Ɣa yɩ zʋ ɩma yenyia ndianwʋ kɩnlɩma mɔɔ ɩfalɩ kezimɔ yɛkɛyɛ yɛ dɩyɛ mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ nɩ. Akʋ̃ sʋ̃, Gyehova ɩma yenyia fʋlɔdulɛ mɔɔ ɩkɔwʋwa yɛ mmɩlɩ mɔ bezizi yɛ nɩ.

KILA BƲWƆ WƆ KEZIMƆ ƐKƐYƐ WƲ DƖYƐ WƆ NSISI NWƲ

5. Mɩnla ti mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yekila bʋwɔ wɔ kezimɔ yɛyɛ yɛ dɩyɛ wɔ nsisi nwʋ a?

5 Sɛ besizi yɛ anzɛnyɩɩ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ a, sa ɩkʋla ɩyɛ ɛyɛkɛ yɛ paa. (Odw. 7:7) Ɔzɔ la yɛ nɔhʋanlɛmaa dɩkɛɛ Dwoobu nɩɩ Habakuki dɩlɩ nɣanlɩ a. (Dwb. 6:​2, 3; Hab. 1:​1-3) Ɩwɔ numɔ kɛɛ sɛ yɛtɩ nɣanlɩ zɔ a, mfʋmɩ íni nwʋmɔ dɩyɛ, naasʋ̃ ɩsɛ kɛɛ yekila bʋwɔ na yɛáyɛlɩ dɩyɛ bela mɔɔ nɣɛlɛbɛ íni nu.

6. Mɩnla yɛ yesuma wɔ mɔɔ Absɔlɔmɩ yɛlɩ yɩ nu a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

6 Sɛ bɛ nɩɩ yɛzayɛ anzɛnyɩɩ yɛ dɔvʋlɔ be iádi yi bʋwɔ a, ebiye a yɛkɛbɛ kɛɛ yɛkɛyɛ ebiye koduwa enii kʋ̃ nɩ kakɛ. Naasʋ̃ sɛ yɛyɛ yɛ dɩyɛ zɔ a, ɩkɔhʋla kɛzɩkɛ odwokɔ yɩ kʋlaa. Bɛmá yehila Bulombunli Devidi yɩ ɣa Absɔlɔmɩ kɛɛ ndianwʋ. Ɩvalɩ ɛya kezile mmɩlɩ mɔ yɩ anlima benyia Amʋnɔnʋ dʋlɩ yɩ anlima baalɛ Tama mmɔna nɩ. Wɔ Mosisi Mmɛla nu nɩ, nɩ ɩsɛ kɛɛ bokũ Amʋnɔnʋ wɔ mɔɔ ɩyɛlɩ yɩ nwʋ. (Lɛv. 20:17) Ɩwɔ numɔ, ɩdɩ yɩ ɔhʋanɩ zʋ kɛɛ Absɔlɔmɩ valɩ ɛya dɩyɛ, naasʋ̃ nɩ íni kɛɛ ɩfa mmɛla iwula yɩ sa nu ɩyɛ mɔɔ yɩzayɩ ɩpɛ yɩ.—2 Sa. 13:​20-23, 28, 29.

Absɔlɔmɩ ɩákʋla ɩhyɛ yɩ nwʋ zʋ wɔ yɩ ɛya nwʋ mmɩlɩ mɔ bɔdʋlɩ yɩ anlima baalɛ Tama mmɔna nɩ (Kila nkyɩkyɛmi 6)


7. Mmɩlɩ mɔ ndwomidʋlɛvʋlɔ be nwʋnlɩ nsisi mɔɔ nɩ ɩkɔlɩɩ zʋlɔ nɩ, kɛ ɩhanlɩ yɩ izeli a?

7 Sɛ yɛnwʋ kɛɛ ɩdɩ kɛɛ mɔɔ bɛzabɛ mɔɔ bɛ nɩɩ mmenii iáli yi bʋwɔ nɩ, bɛányia azʋ̃nlɩhwɩnlɛ bela a, ebiye a yɛ dwɩnɩ kɛyɛ yɛ kɛɛ mfasʋ bela íni zʋlɔ po kɛɛ yɛkɛyɛ mɔɔ ɩtɩnɣɛ. Ndwomidʋlɛvʋlɔ be nwʋnlɩ kɛɛ tanɩyɛlɛmaa mɔɔ besizii ɛdɩnɣɛlɛmaa nɩ, ɩdɩ kɛɛ mɔɔ bedii bʋwɔ, meti ɩhanlɩ kɛɛ, “Tanɩyɛlɛmaa eyimmɔ, bɔ nwʋ tɔ bɛ eɣile bela, bɛávɛ na bɛanyia.” (Ndw. 73:12) Akʋ̃ sʋ̃, nsisi mɔɔ ɩnwʋnlɩ yɩ nɩ lileli yi nkʋ̃ʋ̃ ma nɩ ɩyɛɛ kenyia adwɩnɩ po kɛɛ, mfasʋ íni zʋlɔ kɛɛ ɩkɔzʋ̃mɩ Gyehova. Meti ɩhanlɩ kɛɛ: “Mʋwɔlɩ mmɔdɩnɩ kɛɛ mɩkɛdɩ yɩ tʋ, naasʋ̃ nɩ ɩyɛ sɩ ɩma mɩ.” (Ndw. 73:​14, 16) Ɩhanlɩ po kɛɛ: “Mamɩ mɛyɩ, ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ma ankɩ mɩmankɛ; ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be ma ankɩ mitele.” (Ndw. 73:2) Debe mɔɔ ɩdɩ zɔ la dʋlɩ eliyema benyia be mɔɔ yɛkɔvʋlɔ yɩ Alberto.

8. Mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ eliyema be iádi yi bʋwɔ nɩ, kɛ ɩhanlɩ yɩ izeli a?

8 Bɛvalɩ odwokɔ bedianlɩ Alberto zʋ kɛɛ iwuwa asafʋ yɩ yi ozukua. Iluwa eyi ti, ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ azʋlɔtʋ mɔɔ ɩlɛ yɩ nɩ vili yɩ sa, na asafʋ yɩ nu maa mɔɔ bɛdɩlɩ odwokɔ yɩ nɩ, nɩ bo nu sʋ̃maa bɛáwu yi dɔkʋ̃. Ɩkã kɛɛ: “Mɩvalɩ ɛya ɛzɩzɩbɛ ɛzɩzɩbɛ na milili mmeliyema yɩ nwʋ ɛyɛkɛ paa.” Alberto manlɩ ɔhʋanɩ ma ɛyɛkɛ mɔɔ nɩ idii nɩ zɩkɛlɩ ɩ nɩɩ Gyehova avinli abusunwawɔlɛ na iyiakili dɩyɛzumanlɛhɔlɛ alʋbɔ anlu. Ozumanlɛnwʋnlɛ eyi ma yɛnwʋ mɔɔ ɩkɔhʋla kezi mmɩlɩ mɔ yɛva ɛya iluwa nsisi be ti nɩ.

SUMAZUMA KEZIMƆ GYISƐSƖ YƐLƖ YƖ DƖYƐ MMƖLƖ MƆ BƐ NƖƖ YƖ IÁDI YI BƲWƆ NƖ

9. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ bɛ nɩɩ Gyisɛsɩ iádi yi bʋwɔ a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

9 Gyisɛsɩ yɛlɩ kezimɔ yɛkɛyɛ yɛ dɩyɛ mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ nɩ nwʋ ndianwʋ mɔɔ idi munli manlɩ yɛ. Mmenii sʋ̃maa mɔɔ yi mmusunwamaa po kɩnla nwʋmɔ bɛ nɩɩ yɩ iádi yi bʋwɔ. Yi mmusunwamaa be hanlɩ hileli yi kɛɛ yi ti zɩkɛ, nyamɩnlɩzʋ̃mɩnlɛ nu mbanimbani yi hanlɩ kɛɛ inyia yi tumi wɔ azunzuma avinli bɛ kɛnɩ, na Wulomi azogyiamaa yɩ sʋ̃ belili yɩ nwʋ nwɔwɩ, bɛyɛlɩ yɩ ayɛkwa na aɣinzi yi bohunli yi. (Mk. 3:​21, 22; 14:​50, 55; 15:​16-20, 35-37) Naasʋ̃ Gyisɛsɩ gyinanlɩ eyimmɔ munwala munwa na ɩáyɛ ebiye tuwa kakɛ bɛ. Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla kozuma wɔ mɔɔ ɩyɛlɩ nɩ nu a?

Gyisɛsɩ yɛlɩ ndianwʋ mɔɔ idi munli manlɩ yɛ wɔ kezimɔ yɛkɛyɛ yɛ dɩyɛ mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ nɩ (Kila nkyɩkyɛmi 9-10)


10. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyisɛsɩ gyinanlɩ nsisi munwa a? (1 Pita 2:​21-23)

10 Kɩnga 1 Pita 2:​21-23. a Gyisɛsɩ yɛlɩ ndianwʋ mɔɔ idi munli paa manlɩ yɛ wɔ kezimɔ yekegyina nsisi munwa. Nɩ izi mmɩlɩ mɔ ɩsɛ kɛɛ ɩyɛ dinyii nɩɩ mmɩlɩ mɔ ɩsɛ kɛɛ ɩtɩndɛ. (Mt. 26:​62-64) Ndwokɔ mɔɔ ɩáyɛ nɔhʋanlɛ mɔɔ bɛhanlɩ bɛvalɩ yɩ nwʋ nɩ, kɛ yi munwala yɛ ɩzʋzɔlɩ zʋ a. (Mt. 11:19) Sɛ nɩ ɩ nɩɩ adamvʋlɔ yɩ bɛtɩndɛɛ sʋ̃ a, nɩ ɩáwʋdʋwʋdʋ bɛ anzɛnyɩɩ iáwunlawunla bɛ. Gyisɛsɩ hyɛlɩ yɩ nwʋ zʋ iluwakɛɛ “ɩvalɩ yɩ munwala iwulalɩ Nyamɩnlɩ yɩ sa nu. Nyamɩnlɩ mɔɔ ɩdɩ ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ baaba nɩ.” Nɩ Gyisɛsɩ zi kɛɛ, mɔɔ nɩ bɛlɛ bɛyɛɛ yɩ munwala Gyehova yɩ anyɩ duwa yɩ. Nɩ ɩwɔ anwʋlazʋ kɛɛ Gyehova kɛyɩ nsisi munwatĩĩ wɔ kɛnɩ wɔ mmɩlɩ mɔ ɩfata nu.

11. Kɛ ɩkɛyɛ na yɛahʋla yɛahyɛ yɛ nwʋ zʋ wɔ ndwokɔ mɔɔ yɛkɛhã nɩ nwʋ a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

11 Sɛ abiye ɩ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ a, sa yɛkʋla yesumazuma Gyisɛsɩ na yɛahila ye munwa ndɛnɩ bʋwɔ. Sɛ besizi yɛ na ɩ́dɩ odwokɔ mɔɔ anyɩnlɩbʋlʋ wɔ nu a, sa yɛkʋla yebu yɛ anyɩ yekua zʋ. Anzɛnyɩɩ sa yɛkʋla yɛkã ye munwa yetiã nu na yɛáhanlɩ debe mɔɔ ɩkɛzɩkɛ odwokɔ yɩ donwuu. (Odw. 3:7; Gye. 1:​19, 20) Itwu mmɩlɩ be sʋ̃ a, ɩsɛ kɛɛ yɛtɩndɛ yɛfa yetudua yede abiye mɔɔ besizii yi, anzɛnyɩɩ yɛma bɔnwʋ nɔhʋanlɛ mɔɔ ɩfalɩ ye dedi nwʋ. (Egy. 6:​1, 2) Sɛ ɩsɛ kɛɛ yɛtɩndɛ po a, ɩsɛ kɛɛ yɛbɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ yɛkɛyɛ zɔ wɔ odwolɛ nɩɩ annidi nu.—1 Pit. 3:15. b

Sɛ bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ a, sa yɛkʋla yesumazuma Gyisɛsɩ na yɛahila bʋwɔ wɔ kezimɔ yɛkɛdɩndɛ nɩɩ mmɩlɩ mɔ ɩsɛ kɛɛ yɛtɩndɛ nwʋ (Kila nkyɩkyɛmi 11-12)


12. Kɛ ɩkɛyɛ na yɛava yɛ nwʋ yɛawula “Nyamɩnlɩ mɔɔ ɩdɩ ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ baaba nɩ” yɩ sa a?

12 Akʋ̃ sʋ̃, sa yɛkʋla yesumazuma Gyisɛsɩ na yɛava yɛ nwʋ yɛawula “Nyamɩnlɩ mɔɔ ɩdɩ ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ baaba nɩ” yɩ sa. Sɛ mmenii bɛ nɩɩ yɛ iádi yi bʋwɔ anzɛnyɩɩ besizi yɛ a, yɛwɔ anwʋlazʋ kɛɛ Gyehova nwʋnlɩ mɔɔ izili munwala. Ɔzɔ anwʋlazʋ nɩ kɔhʋla kɔwʋwa yɛ ma yekegyina nsisi munwa, iluwakɛɛ yezi kɛɛ ɩlɛ́kyɛ Gyehova keziyeziye yi munwala. Sɛ yeyiaki ndwokɔ nu yɛma Gyehova a, ɩáma yɛkɔ zʋlɔ yɛfa ɛya anzɛnyɩɩ yenyia mmenii nwʋ ɛdanɩlɛ. Sɛ yɛkɔ zʋ yɛfa ɛya a, ɩkɔhʋla kɛma yɛkɛyɛ debe mɔɔ ɩdɩbɛ, ɩkɛzɩkɛ yɛ anyɩnlɩlelɛ, na ɩkɔhʋla kɛzɩkɛ yɛ nɩɩ Gyehova avinli abusunwawɔlɛ.—Ndw. 37:8.

13. Mɩnla yɛ ɩkɔhʋla kɔwʋwa yɛ ma yɛkɔhɔ zʋ kegyina nsisi munwa a?

13 Amba, yɛlɔ́kʋla yekeli Gyisɛsɩ yi ndianwʋ mɛda pɛpɛɛpɛ. Ɩyɛ a, yɛkɛyɛ debe anzɛnyɩɩ yɛkɛhã ndwokɔ be mɔɔ aɣinzi yi nɩ yenlu yɛ nwʋ. (Gye. 3:2) Ɩyɛ sʋ̃ a, kezimɔ abiyemmɔ bɛ nɩɩ yɛ lili nɩ ti, ɩkʋla ipila yɛ na iyiaki yɛ adwɩnɩndwɩnɩ yɛ nnwʋanlɩ eɣile yi munwala wɔ oyuwadɩ eyi nu. Sɛ ɔzɔ yɛ ɩdɩ wɔ wʋ ɔfʋã nu a, nyia anwʋlazʋ kɛɛ Gyehova zi mɔɔ oduwaa nu. Na Gyisɛsɩ sʋ̃ tɩ kezimɔ ɛtɩ nɣanlɩ nɩ tʋ iluwakɛɛ yɩzayɩ sʋ̃ bɛ nɩɩ yɩ iádi yi bʋwɔ. (Hib. 4:​15, 16) Sɛ Gyisɛsɩ yi ndianwʋ mɔɔ idi munli nɩ la ahanlɩ a, Gyehova ma fʋlɔdulɛ yɛ mɔɔ ɩbʋwa ma yekyina nsisi munwa. Bɛmá yehila nkyɩkyɛmi anwɩ̃ be wɔ Wulomimaa buuku yi nu mɔɔ ɩkɔhʋla kɔwʋwa yɛ.

“BEYIAKÍ DƖYƐ BELA NU BƐMA NYAMƖNLƖ MA ƖVA YƖ ƐYA NƖ IDUWA ENII NƖ KAKƐ”

14. Sɛ bɛkã kɛɛ ‘beyiakí dɩyɛ bela nu bɛma Nyamɩnlɩ ma ɩva yɩ ɛya nɩ iduwa kakɛ’ a, kɛ yɩ tʋ kile a? (Wulomimaa 12:19)

14 Kɩnga Wulomimaa 12:19. Sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ hanlɩ hileli Kilisinyiamaa kɛɛ “beyiakí dɩyɛ bela nu bɛma Nyamɩnlɩ ma ɩva yɩ ɛya nɩ iduwa enii nɩ kakɛ.” Kɛ yɛkɛyɛ yɩ yekeze a? Sɛ yɛma ɔhʋanɩ ma Gyehova buwa enii kʋ̃ nɩ ndɛnɩ wɔ yɩzayɩ yɩ mmɩlɩ nɩɩ ɔhʋanɩ mɔɔ ɩpɛ yɩ nɩ zʋ a, ikile kɛɛ yeyiakii dɩyɛ bela nu yɛkɛma Nyamɩnlɩ ma ɩkɛva yɩ ɛya nɩ ikoduwa enii kʋ̃ nɩ kakɛ. Mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ eliyema benyia be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ John iádi yi bʋwɔ nɩ, ɩhanlɩ kɛɛ: “Nɩ ɩsɛ kɛɛ mɩhyɛ mʋ nwʋ zʋ baaba na mɩáyɛlɩ mɔɔ mɩzamɩ mɩpɛ yɩ wɔ bʋwabɩlɛ yɩ nwʋ. Wulomimaa 12:19 yɛ ɩwʋwalɩ mɩ ma minyianlɩ abʋtalɩ na miyiakili odwokɔ yɩ nu mɩmanlɩ Gyehova a.”

15. Mɩnla ti mɔɔ ɩdɩ baaba paa kɛɛ yɛkɛlɩkɛ Gyehova ma ikeli ye odwokɔ kɛma yɛ a?

15 Sɛ yeyiaki dɩyɛ bela nu yɛma Gyehova a, ɩbʋwa yɛzayɛ. Ɩma yɛyɩ adwɩnɩndwɩnɩ nɩɩ adɩsʋwa mɔɔ ɩba ɩda yɛ zʋ mmɩlɩ mɔ yɛzayɛ yɛpɛ kɛɛ yesiyeziye odwokɔ yɩ nɩ wɔ kɛ. Gyehova pɛ kɛɛ ɩbʋwa yɛ. Ɩdɩ kɛɛ mɔɔ ɩkãã kehile yɛ kɛɛ, ‘Yiakí odwokɔ yɩ nu ma mɩ, na mɩzamɩ mikeli nwʋmɔ egyima.’ Sɛ yede Gyehova yɩ anʋhʋba mɔɔ ise, “Mamɩ yɛ mukoduwa mmenii bɛ nyɛlɩyɛ tanɩ nɩ mɔɔ bɛyɛ nɩ nwʋ kakɛ” yetiã nu a, sa yɛkʋla yeyiaki odwokɔ yɩ nu yɛma yɩ, iluwakɛɛ yɛwɔ anwʋlazʋ kɛɛ ikowuwa ndɛnɩ mɔɔ ɩtɩnɣɛ. Eyi yɛ ɩwʋwalɩ John mɔɔ yeli bɔmʋnlɩ yɛhã yɩ nwʋ odwokɔ nɩ a. Ɩhanlɩ kɛɛ, “Sɛ mɩdɩkɛ Gyehova a, sa idi nwʋmɔ egyima bʋwɔ ɩtɛla mɩ kʋlaa.”

“BƐVÁ BAABAYƐLƐ BELI TANƖ ZƲ NKUNIMI”

16-17. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ mpayɩwɔlɛ kɔwʋwa yɛ ma ‘yɛkɛva baabayɛlɛ keli tanɩ zʋ nkunimi’ a? (Wulomimaa 12:21)

16 Kɩnga Wulomimaa 12:21. Pɔɔlʋ zia hyɛlɩ Kilisinyiamaa ɛzɩzɩbɛ kɛɛ “bɛvá baabayɛlɛ beli tanɩ zʋ nkunimi.” Wɔ Gyisɛsɩ yi File Zʋ Ehilehilelɛ yɩ nu nɩ, ɩhanlɩ kɛɛ: “Mʋnlʋmmɔ bɔlɔ́ bɛ adamvʋlɔ, na mʋnlʋmmɔ bɔwɔ́ mpayɩ bɛma mmenii mɔɔ bɛyɛ mʋnlʋmmɔ atɩɩtɩɩ nɩ.” (Mt. 5:44) Na ɔzɔ pɛpɛɛpɛ yɛ Gyisɛsɩ yɛlɩ a. Ebiye a yezunzu atɩɩtɩɩ mɔɔ Gyisɛsɩ luwalɩ numɔ mmɩlɩ mɔ Wulomi azogyiamaa yɩ wɔlɩ yɩ owudo nu nɩ nwʋ. Bɛ nɩɩ Gyisɛsɩ lili wɔ atinuzɩzɩbɛ zʋ, na ɩdɩlɩ ɛyɛkɛ baaba. Atɩɩtɩɩ mɔɔ Gyisɛsɩ luwalɩ numɔ nɩ, yɛlɔ́kʋla kɛdɩ yɩ tʋ kyɩ̃.

17 Gyisɛsɩ ɩáma tanɩ mɔɔ bɛva bɛyɛlɩ yɩ nɩ ɩfʋ yɩ zʋ. Kɛ ankɩ ikeziã yɩ Zɩ kɛɛ ɩhwɩ̃ azogyiamaa yɩ bɛ azʋ̃ nɩ, ɩwɔlɩ mpayɩ kɛɛ: “Ɛzɩlɛ yɩ fa bɛ tanɩ kyɛ bɛ, sianti yɛ lɛ kɛɛ, bézi mɔɔ bɛyɛɛ.” (Lk. 23:34) Sɛ yɛbɔ mpayɩ yɛma bɛzabɛ mɔɔ bɛ nɩɩ yɛ iáli yi bʋwɔ nɩ a, ɩkɔwʋwa ma yɛkɛhyɛ yɛ nwʋ zʋ, na yelényia bɔ nwʋ ɛya sʋ̃maa. Akʋ̃ sʋ̃, ɩkɔhʋla kɔwʋwa yɛ ma yekenyia bɔ nwʋ adwɩnɩba.

18. Mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ Alberto nɩɩ John iádi yi bʋwɔ nɩ, kɛ mpayɩwɔlɛ wʋwalɩ bɛ zeli a?

18 Mmeliyema anwɩ̃ yɩ mɔɔ yɛhã bɔ nwʋ odwokɔ daada wɔ dɩyɛzumanlɛ eyi nu kɛɛ bɛ nɩɩ bɛ iádi yi bʋwɔ nɩ, mpayɩwɔlɛ yɛ ɩwʋwalɩ bɛ ma begyinanlɩ yi munwa a. Alberto kã kɛɛ: “Mʋwɔlɩ mpayɩ mɩmanlɩ mmeliyema mɔɔ bɛ nɩɩ mɩ iádi yi bʋwɔ nɩ. Mizianlɩ Gyehova mbɔmɩ sʋ̃maa kɛɛ ɩwʋwá mɩ ma miyiaki odwokɔ yɩ nwʋ adwɩnɩndwɩnɩ.” Anyɩnlɩlelɛ odwokɔ yɛ lɛ kɛɛ, Alberto ɩlɛ nɔhʋanlɛlilɛ ɩsʋ̃mɩɩ Gyehova dɔkʋ̃. John kã kɛɛ: “Mʋwɔlɩ mpayɩ mbɔmɩ sʋ̃maa mɩmanlɩ eliyema mɔɔ ɩmanlɩ milili ɛyɛkɛ nɩ. Gyehova wʋwalɩ mɩ ma mɩyɩlɩ eliyema yɩ nwʋ ɛya wɔ mu nu na miyiakili kɛɛ mukowuwa ndɛnɩ yɩ. Na ɩwʋwalɩ mɩ sʋ̃ ma minyianlɩ azʋ̃nudwolɩyɛ.”

19. Kɔbʋmɩ kɛɛ oyuwadɩ eyi kɛɣa awielɩyɛ nɩ, mɩnla yɛ ɩsɛ kɛɛ yɛyɛ a? (1 Pita 3:​8, 9)

19 Mmɩlɩ tɩndɩnlɩ la mɔɔ yɛda oyuwadɩ tanɩ eyi nu mɛyɩ, ɩyɛ a bɛ nɩɩ yɛ lédi yi bʋwɔ. Ɩávalɩ nwʋmɔ mɔɔ yekeyiyia bela nɩ, máma yeyiaki kɛɛ yekeziã Gyehova kɛɛ ɩwʋwá yɛ. Akʋ̃ sʋ̃, bɛmá yezumazuma kezimɔ Gyisɛsɩ yɛlɩ yɩ dɩyɛ mmɩlɩ mɔ bɛ nɩɩ yɩ iádi yi bʋwɔ nɩ, na yɛhɔ́ zʋlɔ yɛva Bayɩbʋlʋ nu egyinalɛzʋ-ndwokɔ yɛyɛ egyima. Sɛ yɛyɛ zɔ a, sa yɛkʋla yenyia anwʋlazʋ kɛɛ Gyehova keyila yɛ.—Kɩnga 1 Pita 3:​8, 9.

NDWOMI 38 Ɩkɛma Ɛkɛyɛ Sɩ

a Wɔ sʋ̃mavʋlɔ Pita yɩ kɛlɛta mɔɔ ili bɔmʋnlɩ yɩ yi ti 2 nɩɩ 3 yɩ nu nɩ, ɩhanlɩ bʋwabɩlɛ azʋlɔtʋ mɔɔ bɛ nɩɩ ɔwɔkɩ Kilisinyiamaa nɩ iádi yi bʋwɔ nwʋ odwokɔ. Nɩ ebiye zʋ̃ diibenyiammɔ mɔɔ be ti nu yɛ sɩ nɩɩ ohunɛmaa mɔɔ bɛ́dɩ dedimaa nɩ bɛ kɛ.—1 Pit. 2:​18-20; 3:​1-6, 8, 9.

b Kila vidiyo mɔɔ ɩwɔ jw.org zʋ mɔɔ ise Kezimɔ Ɔlɔlɛ Ɩma Yenyia Azʋ̃nudwolɩyɛ Ankasa.