Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Tɛla kɔ Ndwokɔ mɔɔ bɛhyɩhyɛ

DƖYƐZUMANLƐ ODWOKƆ 45

NDWOMI 138 Kila Kezimɔ Odwoni Yɛ Pɩkɛ

Suma Debe Wɔ Mmenyia Nɔhʋanlɛmaa Bo Ndwokɔ Mɔɔ Itualɩ Yɩ Tʋ Yɩ Nu

Suma Debe Wɔ Mmenyia Nɔhʋanlɛmaa Bo Ndwokɔ Mɔɔ Itualɩ Yɩ Tʋ Yɩ Nu

“Asʋ̃ kɛ mmɩlɩɣayɛlɛ nu yɛ nɣɛlɛbɛ wɔ a? Na kɛ nnwʋanlɩ tɩndɩnlɩ nu yɛ ntɩyasɩ wɔ a?”DWB. 12:12.

BƲTAYƖ

Sutiye mɔɔ yɛkɛyɛ kɛma Gyehova Nyamɩnlɩ nɩ kɛma yekenyia nyilalɛ nnɛ nɩɩ nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ eɣile be.

1. Mɩnla ti mɔɔ yɛkɔhʋla kozuma debe wɔ mmenii mɔɔ bɛ anyɩ dɩ nɩ bɛ kɛnɩ a?

 YE MUNWALA yehyinyia fʋlɔdulɛ na ama yɛazizi abɔkɔ mɔɔ nwʋmɔ hyinyia wɔ yɛ ɛbɩlawɔlɛ nu. Sa yɛkʋla yenyia fʋlɔdulɛ sʋ̃maa wɔ asafʋ nu mbanimbani nɩɩ ye mmeliyema mɔɔ bɔ nwʋ wʋkwa nɩ bɛ kɛ. Sɛ bɛ alʋbɔ hɔ anyunumi paa a, íni kɛɛ yenyia adwɩnɩ kɛɛ bɔ fʋlɔdulɛ ba nwʋmɔ. Gyehova pɛ kɛɛ yesuma debe wɔ mbanimbani eyimmɔ bɛ kɛnɩ. Iluwakɛɛ bɔwʋwa azɩ bɛhyɛ nɩ ti, benyia ozumanlɛnwʋnlɛ sʋ̃maa wɔ ɛbɩlawɔlɛ nu, na bezi nɣɛlɛbɛ sʋ̃ bɛtɛla yɛ.—Dwb. 12:12.

2. Mɩnla yɛ yekozunzu nwʋmɔ wɔ dɩyɛzumanlɛ eyi nu a?

2 Wɔ Bayɩbʋlʋ mmɩlɩ nu nɩ, Gyehova luwalɩ mbanimbani nɔhʋanlɛmaa zʋ valɩ ɛzɩzɩbɛhyɛlɛ nɩɩ ɔhʋanɩhilelɛ manlɩ yi mmenii. Kɛ ndianwʋ nɩ, mɔwʋ kila Mosisi, Devidi, nɩɩ sʋ̃mavʋlɔ Dwɔɔnʋ, bɛábʋwa azɩ wɔ mmɩlɩ kʋ̃ nu, na nɩ ɔsʋnɩ bo nu bela yɩ bʋwabɩlɛ kʋlaa. Mmɩlɩ mɔ ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ma bowu nɩ, bɛvalɩ fʋlɔdulɛ mɔɔ nɣɛlɛbɛ wɔ nu bɛmanlɩ mmenii mɔɔ nɩ bɛ anyɩ lɛ́tɩlɩ kɛɛ bɔnlʋmmɔ nɩ. Mbanimbani nɔhʋanlɛmaa eyimmɔ, bo nu bela zili kezimɔ nwʋmɔ hyinyia kɛɛ yɛkɛyɛ sutiye yɛkɛma Nyamɩnlɩ nɩ zʋ wudo. Gyehova manlɩ bɛhɛlɛlɩ bo ndwokɔ mɔɔ nɣɛlɛbɛ wɔ numɔ yɩ wɔ Bayɩbʋlʋ nu manlɩ yɛ, na yɛazuma debe wɔ numɔ nnɛ. Kɛ yɛdɩ nnwuakula anzɛnyɩɩ mbanimbani nɩ, sɛ yesunzu bɔ fʋlɔdulɛ yɩ nwʋ a, yekenyia zʋlɔ mfasʋ. (Wul. 15:4; 2 Tim. 3:16) Wɔ dɩyɛzumanlɛ eyi nu nɩ, yekozunzu mbanimbani nɔhʋanlɛmaa asã eyimmɔ bo ndwokɔ mɔɔ itualɩ yɩ tʋ nɩ nwʋ na yɛahila mɔɔ yɛkɔhʋla kozuma wɔ mɔɔ bɛhanlɩ yɩ nu.

“ƆKƆWƲWA ZƲLƆ ƐKƐHYƐ”

3. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Mosisi zʋ̃mɩnlɩ Nyamɩnlɩ nɩɩ yi mmenii a?

3 Mosisi duli yɩ nwʋ ziyeli kɛnɩ manlɩ Gyehova zʋ̃mɩnlɛ. Ɩzʋ̃mɩnlɩ kɛɛ nkɔmɩhyɛnii, ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ, safʋhɩnɩ nɩɩ ɛhɛlɛlɛvʋlɔ. Mosisi nyianlɩ ozumanlɛnwʋnlɛ sʋ̃maa wɔ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nu! Ilili Yizilayamaa yɩ bɛ anyunu ileli bɛ wɔ Igyibiti alɔngɔzʋ̃mɩnlɛ nu na ɩvalɩ yɩ anyɩ ɩnwʋnlɩ nnwʋánlɩ nninyeni sʋ̃maa mɔɔ Gyehova yɛlɩ nɩ. Gyehova manlɩ ɩhɛlɛlɩ awuuku anlu mɔɔ ili bɔmʋnlɩ wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu nɩɩ Ndwomi 90. Na ɩkɛyɛ kɛɛ yɩzayɩ sʋ̃ yɛ ɩhɛlɛlɩ Ndwomi 91 nɩɩ Dwoobu buuku yi a.

4. Aninyiammɔ yɛ Mosisi hyɛlɩ bɛ ɛzɩzɩbɛ a, na mɩnla ti a?

4 Mmɩlɩ mɔ Mosisi nyianlɩ alʋbɔ 120 mɔɔ nɩ ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ma iwu nɩ, ɩvʋlɔlɩ Yizilayamaa yɩ munwala na ɩhakɛlɩ bɛ nninyeni mɔɔ bɛvalɩ bɛ anyɩ bɔnwʋnlɩ kɛɛ Gyehova ɩyɛɛ kɛma bɛ nɩ. Bɛzabɛ mɔɔ nɩ betiyee yi nɩ, bo nu sʋ̃maa wɔ kɛnɩ a bo nnwuakula nu nɩ, bɛvalɩ bɛ anyɩ bɔnwʋnlɩ nnwʋánlɩ nninyeni sʋ̃maa mɔɔ Gyehova yɛlɩ nɩɩ kezimɔ ɩ nɩɩ Igyibitimaa yɩ lili nɩ. (Ɛkɩ. 7:​3, 4) Boluwalɩ Ngyemvile Kɔkɔlɔ yɩ mɔɔ bobukoli numɔ anwɩ̃ nɩ nu na bɔnwʋnlɩ kɛɛ bɛsɩkɛɛ Falo nɩɩ yɩ azogyiamaa yɩ. (Ɛkɩ. 14:​29-31) Mmɩlɩ mɔ bɔwɔ ɛsɛlɛ yɩ zʋ nɩ, bɔnwʋnlɩ kezimɔ Gyehova wɔlɩ bɔ nwʋ banɩ na ihilalɩ bɛ nɩ. (Dit. 8:​3, 4) Naasʋ̃ kakɩ yɩ, nɩ ɩlɛ́kyɛ na bɛadwu Anʋhʋba Azɩlɛ yɩ zʋ, meti nɩ Mosisi pɛ kɛɛ ɩhyɛ bɛ ɛzɩzɩbɛ ansaana iawu. a

5. Mɩnla anwʋlazʋ yɛ Mosisi yi ndwokɔ mɔɔ itualɩ yɩ tʋ mɔɔ ɩwɔ Ditilonɔmi 30:​19, 20 nɩ manlɩ Yizilayamaa yɩ nyianlɩ a?

5 Mɩnla yɛ Mosisi hanlɩ a? (Kɩnga Ditilonɔmi 30:​19, 20.) Ɩhakɛlɩ Yizilayamaa yɩ kɛɛ eɣile be baaba be la bɛ anyunu. Nɩ Gyehova keyila Yizilayamaa yɩ ma bɔkɔwʋwa azɩ bɛkɛhyɛ wɔ azɩlɛ mɔɔ ɩva ɩwɔ bɛ anʋhʋba nɩ zʋ. Nɩ azɩlɛ nɩ yɛ pɩkɛ na ɩbɔ alɩyɛ sʋ̃maa! Mosisi hanlɩ azɩlɛ nɩ nwʋ odwokɔ kɛɛ: “Ahyonwa nɣezile mɔɔ ɩyɛ pɩkɛ mɔɔ kɛ mɔwʋ yɛ egyinanlɩ a, nniyia mɔɔ nninyeni baaba hyɛ numɔ manlɩ mɔɔ kɛ mɔwʋ yɛ ɛyɛlɩ nwʋmɔ egyima a, bula mɔɔ kɛ mɔwʋ yɛ oduli a, nɩɩ nwanyɩ egyini nɩɩ olivi nnuno mɔɔ kɛ mɔwʋ yɛ oluwalɩ a.”—Dit. 6:​10, 11.

6. Mɩnla ti mɔɔ Nyamɩnlɩ manlɩ ɔhʋanɩ ma amanlɩ mvʋlɔ lili Yizilayamaa zʋ nkunimi a?

6 Mosisi wɔlɩ Yizilayamaa nɩ kɔkɔ sʋ̃. Ɩmanlɩ bɔnwʋnlɩ kɛɛ, sɛ bɔkɔhɔ zʋ bɔkɔwʋwa azɩlɛ kɩnlɩma nɩ zʋ a, gyɩsɛ bɛfa Gyehova yɩ ahyɛdɩ bɛyɛ egyima. Mosisi hyɛlɩ bɛ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ ‘bɛvá nnwʋanlɩ’ iluwa sutiye mɔɔ bɛkɛyɛ bɛkɛma Gyehova na ‘bɛavʋãmɩ yɩ nwʋ’ nɩ. Naasʋ̃ Yizilayamaa yɩ yɛlɩ Gyehova zʋ azʋ̃nzɩzɩbɛ. Meti Nyamɩnlɩ manlɩ ɔhʋanɩ ma Asiliyiamaa nɩɩ Babilɔnʋmaa lili bɔ zʋ nkunimi na bɛvalɩ bɛ bɔhɔlɩ alɔngɔzʋ̃mɩnlɛ nu.—2 Aw. 17:​6-8, 13, 14; 2 Mm. 36:​15-17, 20.

7. Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla kozuma wɔ Mosisi yi ndwokɔ yɩ nu a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

7 Mɩnla yɛ yesuma wɔ nu a? Sutiyeyɛlɛ ma nnwʋanlɩ. Dɩkɛɛ Yizilayamaa yɩ mɔɔ nɩ ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be ma botwuu Anʋhʋba Azɩlɛ yɩ zʋ nɩ, amɩyɛ sʋ̃ ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be ma yɛwɔlɔ Nyamɩnlɩ yi oyuwadɩ fʋlɔ yɩ mɔɔ ɩva ɩwɔ yɛ anʋhʋba nɩ nu, na ɛkɛnɩ yɛ yɛkɔnwʋ kɛɛ azɩlɛ yɩ munwala ɩlanɩ paladayɩsɩ a. (Ayɩ. 35:1; Lk. 23:43) Bɛkɛyɩ Abɔnsamɩ nɩɩ yɩ azunzuma avinli yi wɔ kɛnɩ. (Yik. 20:​2, 3) Awohwizʋ̃mɩnlɛ bela lɔ́bʋwa kɛnɩ dɔkʋ̃ na bɛahilehile Gyehova nwʋ awohwi ndwokɔ. (Yik. 17:16) Enii aɣanɩ bela ilédi tumi wɔ kɛnɩ na bɛahyɛ mmenii zʋ. (Yik. 19:​19, 20) Gyehova ɩlɛ́ma ɔhʋanɩ ma basabasayɛlɛmaa kɔwʋwa Paladayɩsɩ. (Ndw. 37:​10, 11) Mmenii mɔɔ bɔkɔwʋwa azɩ wɔ paladayɩsɩ munwala nɩ, bekelili Gyehova yɩ mmɛla zʋ na ɩkɛma azʋ̃nudwolɩyɛ kɛɣa. Meti abiyela kɔlɔ yɩ ɔhɔnwʋ na iale yi iali. (Ayɩ. 11:9) Yekilaa ɔzɔ mmɩlɩ yɩ ɔhʋanɩ baaba paa! Na sɛ yetiye Gyehova a, yɛkɔhɔ zʋ yɛkɔwʋwa azɩ daabaa.—Ndw. 37:29; Dwɔ. 3:16.

Sɛ yetiye Gyehova a, sa yɛkʋla yɛbʋwa paladayɩsɩ azɩlɛ yɩ zʋ daabaa (Kila nkyɩkyɛmi 7)


8. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ nwʋ anʋhʋba yɩ wʋwalɩ eliyema be mɔɔ ɩva alʋbɔ sʋ̃maa ɩzʋ̃mɩ kɛɛ odwokɔbadɛlɛlɛvʋlɔ nɩ a? (Dwuudu 20, 21)

8 Sɛ yɛkɔ zʋ yɛdwɩnɩndwɩnɩ nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ mɔɔ Nyamɩnlɩ va wɔ yɛ anʋhʋba nɩ nwʋ a, sa ɩbʋwa yɛ ma yɛkɔ zʋ yɛyɛ sutiye yɛma yɩ ɩávalɩ nwʋmɔ ndwokɔzɩzɩbɛ bela mɔɔ yekeyiyia nɩ. (Kɩnga Dwuudu 20, 21.) Ɔzɔ anʋhʋba yɩ kɔwʋwa yɛ sʋ̃ ma yekeli yɛzayɛ yɛ mɛlɛkɛyɛlɛ zʋ. Eliyema be mɔɔ ɩva alʋbɔ sʋ̃maa ɩzʋ̃mɩ wɔ Africa kɛɛ odwokɔbadɛlɛlɛvʋlɔ mɔɔ nɩ ɩbɔɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ ikeli yɩ mɛlɛkɛyɛlɛ be zʋ nɩ hanlɩ kɛɛ: “Mɩɣa mʋnwʋnlɩ kɛɛ sɛ miádi ɔzɔ mɛlɛkɛyɛlɛ yɩ zʋ a, mʋlɔ́kʋla mʋkɔhɔ paladayɩsɩ. Eyi wʋwalɩ mɩ ma mʋhɔlɩ zʋlɔ mʋhʋnlɩ midiyialɩ mɩ mɛlɛkɛyɛlɛ yɩ, na mʋwɔlɩ Gyehova mpayɩ mbɔmɩ sʋ̃maa. Ɩwʋwalɩ mɩ ma milili zʋlɔ nkunimi.”

“IKEZI WƲ BƲWƆ”

9. Mɩnla ndwokɔzɩzɩbɛ yɛ Devidi yiyialɩ wɔ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nu a?

9Devidi dɩ bulombunli wɔ Gyehova yi mmenii zʋ na ilili nɔhʋanlɛ ɩmanlɩ Nyamɩnlɩ. Akʋ̃ sʋ̃, nɩ ɩdɩ ndwomidʋlɛvʋlɔ, ɩkɛlɛ ɔwɩnlɛndwokɔ, ɩdɩ kʋnɛhʋnɛvʋlɔ, nɩɩ nkɔmɩhyɛnii sʋ̃. Iyiyialɩ ndwokɔzɩzɩbɛ azʋlɔtʋ. Ɩyɛlɩ kʋbɔvʋlɔ alʋbɔ sʋ̃maa, iluwakɛɛ nɩ iɣiandii Bulombunli Sɔɔlʋ mɔɔ nɩ ɩpɛɛ yɩ kohũ yi nɩ. Devidi ɣa yɛlɩ bulombunli nɩ, nɩ ɩsɛ kɛɛ iɣiandi ɩpɩlɩɩ yɩ nnwʋanlɩ iluwakɛɛ nɩ yɩ ɣa Absɔlɔmɩ pɛ kɛɛ ikũ yi na iali bulombunli. Ɩávalɩ nwʋmɔ ndwokɔzɩzɩbɛ mɔɔ Devidi yiyialɩ nɩɩ mfʋmɩ mɔɔ ilili nɩ, ɩhɔlɩ zʋlɔ ilili nɔhʋanlɛ ɩmanlɩ Nyamɩnlɩ kɔbʋmɩ kɛɛ iwuli. Gyehova hanlɩ yɩ nwʋ odwokɔ kɛɛ “mɛyɩ yɛ ɩdɩ enii mɔɔ ɩsɔ mɩ anyɩ a.” Sɛ yetiye Devidi yi fʋlɔdulɛ yɩ a, ɩkɔwʋwa yɛ paa!—Egy. 13:22; 1 Aw. 15:5.

10. Mɩnla ti mɔɔ Devidi duli yɩ ɣa Sɔlɔmɔnʋ fʋlɔ ansaana ɩbayɛ bulombunli a?

10 Kɛ ndianwʋ nɩ, sunzu fʋlɔdulɛ mɔɔ Devidi va manlɩ yɩ ɣa Sɔlɔmɔnʋ ansaana ɩbayɛ bulombunli nɩ nwʋ. Gyehova yɩlɩ Sɔlɔmɔnʋ kɛɛ, igyiná asɔlɩ aliyia mɔɔ mmenii kɔhɔ kɔzʋ̃mɩ yɩ wɔ kɛnɩ. (1 Mm. 22:5) Nɩ Sɔlɔmɔnʋ keyiyia ndwokɔzɩzɩbɛ azʋlɔtʋ. Mɩnla yɛ Devidi hanlɩ hileli yi a? Bɛmá yehila.

11. Kɛmɔ 1 Awulombunli 2:​2, 3 kã nɩ, mɩnla fʋlɔdulɛ yɛ Devidi va manlɩ Sɔlɔmɔnʋ a, na mmɩlɩ mɔ Sɔlɔmɔnʋ va yɛlɩ egyima nɩ, mɩnla yɛ ɩzʋ̃ numɔ ɩɣalɩ a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

11 Mɩnla yɛ Devidi hanlɩ a? (Kɩnga 1 Awulombunli 2:2, 3.) Devidi hanlɩ hileli yɩ ɣa yɩ kɛɛ, sɛ itiye Gyehova a, ikezi yi bʋwɔ. Alʋbɔ sʋ̃maa mɔɔ Sɔlɔmɔnʋ va diyeli Gyehova yɩ nu nɩ, iyilalɩ yɩ ma inyianlɩ nninyeniba sʋ̃maa na ɩwʋwalɩ yɩ wɔ ahʋanɩ sʋ̃maa nu. (1 Mm. 29:​23-25) Igyinanlɩ asɔlɩ aliyia tɛtɩyɛmʋnlɩ yɩ, ɩhɛlɛlɩ Bayɩbʋlʋ nu awuuku yi be, na yi ndwokɔ yi be sʋ̃ wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ ɔfʋã azʋlɔtʋ be. Iluwa yɩ nɣɛlɛbɛ nɩɩ yɩ anwʋnyia ti, ileli dima. (1 Aw. 4:34) Naasʋ̃ kɛmɔ Devidi hilehileli numɔ nɩ, sɛ nɩ Sɔlɔmɔnʋ tiye Gyehova nkʋ̃ la a, yɛ ikezi yi bʋwɔ a. Alɔbɔ odwokɔ yɛlɛ kɛɛ, aɣinzi yi Sɔlɔmɔnʋ hɔ zʋ̃mɩnlɩ anyamɩnlɩ mvʋlɔ. Ɩɣalɩ yɩ zɔ nɩ Gyehova hwɩnlɩ yɩ nwʋ wɔ yɩ nwʋ, na Sɔlɔmɔnʋ yɩ nɣɛlɛbɛ mɔɔ nɩ ɩfa idi dɩyɛ wɔ ɛdɩnɣɛlɛ nɩɩ pɛlɩpɛlɩlilɛ nu nɩ vili yɩ sa.—1 Aw. 11:​9, 10; 12:4.

Devidi yi ndwokɔ mɔɔ itualɩ yɩ tʋ mɔɔ ɩhã ihileli yɩ ɣa Sɔlɔmɔnʋ nɩ bʋwa yɛ ma yɛnwʋ kɛɛ sɛ yetiye Gyehova a, ɩkɛma yekenyia nɣɛlɛbɛ mɔɔ yɛkɛva kezizi abɔkɔ baaba (Kila nkyɩkyɛmi 11-12) b


12. Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla kozuma wɔ Devidi yi ndwokɔ yɩ nu a?

12 Mɩnla yɛ yesuma wɔ nu a? Sutiyeyɛlɛ ma isi yɛ bʋwɔ. (Ndw. 1:​1-3) Ɩwɔ numɔ, Gyehova ɩlɔ́bɔlɩ yɛ anʋhʋba kɛɛ ɩkɛma yekenyia Sɔlɔmɔnʋ yɩ anwʋnyia nɩɩ yɩ animinyiamɩ yɩ be. Naasʋ̃ sɛ yetiye Nyamɩnlɩ a, ɩkɛma yekenyia nɣɛlɛbɛ mɔɔ ɩkɛma yɛkɔhʋla yekezizi abɔkɔ baaba. (Ɛɣɛ. 2:​6, 7; Gye. 1:5) Gyehova yɩ fʋlɔdulɛ kɔwʋwa yɛ ma yekezi pɔkɔba wɔ egyima, sukuuluhɔlɛ, nninyeni mɔɔ yɛfa yede yɛ anyɩ nɩɩ ozukua nwʋ. Sɛ yɛfa yɩ fʋlɔdulɛ yɛyɛ egyima a, ɩkɔwɔ yɛ nɩɩ yɩ avinli abusunwawɔlɛ nwʋ banɩ, na yekenyia nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ. (Ɛɣɛ. 2:​10, 11) Ɩkɛma yekenyia ɔhɔnwʋmmɔ baaba. Na ɩkɔwʋwa yɛ sʋ̃ ma yekenyia anyɩnlɩlelɛ wɔ yɛ abusunwa nu.

13. Mɩnla yɛ ɩmanlɩ Carmen yɩ ɛbɩlawɔlɛ zili yi bʋwɔ a?

13 Nɩ Carmen mɔɔ ɩda Mozambique nɩ sunzu kɛɛ, sɛ ɩkɔ sukuulu itwuu aɣinzi a, yɛ ɩkɛma ikezi yi bʋwɔ a. Meti ɩhɔlɩ yunivɛsiti. Ɩhanlɩ kɛɛ “Nɩ mɩ anyɩ deli mɔɔ musumaa yɩ nwʋ paa. Naasʋ̃, nɩ ide mɩ mmɩlɩ sʋ̃maa na ɩma mɩfɛ. Nɩ mʋkɔ sukuulu nwɔnɩ 7:30 a, mɩba awudo nunuma 6:00. Nɩ ɩyɛ sɩ kɛɛ mʋkɔhɔ dɩyɛzumanlɛ, na mɩyɛlɩ mɛlɛkɛ wɔ sunzuma nu. Mɩzamɩ mʋnwʋnlɩ kɛɛ, nɩ ɩdɩ kɛɛ mɔɔ mɩpɛ kɛɛ mʋsʋ̃mɩ diibenyiammɔ anwɩ̃.” (Mt. 6:24) Ɩwɔlɩ yɩ bʋwabɩlɛ yɩ nwʋ mpayɩ na ɩyɛlɩ nwʋmɔ ɛbɩbɛlɛnu wɔ yɛ awuuku azʋlɔtʋ yɩ nu. Ɩdʋwalɩ yi odwokɔ yɩ zʋ kɛɛ: “Asafʋ nu mbanimbani nɩɩ mɩ maamɩ duli mʋ fʋlɔ mɛda nɩ, mizili pɔkɔ kɛɛ mikeyiaki yunivɛsiti yi na mɩayɛ mmɩlɩ munwala ɔzʋ̃mɩnlɛ egyima yɩ. Mɩtɩ nɣanlɩ kɛɛ mizili pɔkɔ baaba na mɩ anyɩ le paa kɛɛ mɩyɛlɩ zɔ.”

14. Mɩnla fʋlɔdulɛ paa yɛ nɩ ɩwɔ Mosisi nɩɩ Devidi bo ndwokɔ yɩ nu a?

14 Nɩ Mosisi nɩɩ Devidi dɔ Gyehova baaba paa, na nɩ bezi kɛɛ nwʋmɔ hyinyia paa kɛɛ bekediye yi. Wɔ bo ndwokɔ mɔɔ itualɩ yɩ tʋ nu nɩ, bɛhyɛlɩ mvʋlɔ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ bozumazumá be ndianwʋ yɩ na bɔhɔ zʋlɔ beli bɛ Nyamɩnlɩ Gyehova nɔhʋanlɛ. Akʋ̃ sʋ̃, bɛzabɛ anwɩ̃ yɩ munwala bɔwɔlɩ mmenii kɔkɔ kɛɛ sɛ bɛátiye Gyehova a, ɩkɔhwɩ̃ yɩ nwʋ wɔ bɔ nwʋ na iléyila bɛ. Sa yɛkʋla yenyia bɔ fʋlɔdulɛ yɩ zʋ mfasʋ wɔ nnɛ. Alʋbɔ sʋ̃maa mɛda nɩ, Gyehova yɩ sʋ̃mɩvʋlɔ be sʋ̃ hanlɩ sianti mɔɔ ihyinyia kɛɛ yedi nɔhʋanlɛ yɛma Nyamɩnlɩ nɩ nwʋ odwokɔ.

‘MƆƆ ƖMA MƖ ANYƖ DE TƐLA DƖYƐ BELA’

15. Mɩnla ozumanlɛnwʋnlɛ yɛ sʋ̃mavʋlɔ Dwɔɔnʋ nyianlɩ wɔ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nu a?

15Dwɔɔnʋ dɩ sʋ̃mavʋlɔ mɔɔ Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ dɔ yɩ paa. (Mt. 10:2; Dwɔ. 19:26) Nɩ Dwɔɔnʋ kɩnla Gyisɛsɩ nwʋ wɔ yɩ dasɩlɛlilɛ egyima yɩ munwala nu, ɩnwʋnlɩ nnwʋánlɩ nninyeni mɔɔ ɩyɛlɩ, na mmɩlɩ mɔ Gyisɛsɩ yiyialɩ ndwokɔzɩzɩbɛ yɩ munwala nɩ, nɩ ɩkɩnla yɩ nwʋ. Bokũũ Gyisɛsɩ nɩ, nɩ yɩ anyɩ duwa yɩ, na bodunwonli yi wɔ owulo nu sʋ̃ nɩ ɩnwʋnlɩ yɩ. Mmɩlɩ mɔ Kilisinyianɩ asafʋ yɩ wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ɩtɛlɛɛ, nɩɩ mmɩlɩ mɔ ‘bɔwɔlɩ odwokɔba yɩ nwʋ ɛlawulo behileli abiyela mɔɔ ɩwɔ oyuwadɩ’ munwala nɩ, nɩ ɩwɔ kɛnɩ.—Kol. 1:23.

16. Aninyiammɔ yɛ benyia Dwɔɔnʋ yɩ ahɛlɛta yɩ zʋ mfasʋ a?

16 Dwɔɔnʋ wʋwalɩ azɩ hyɛlɩ paa, na ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ma iwu nɩ, inyianlɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ ɩhɛlɛlɩ Nyamɩnlɩ Odwokɔ yɩ be. Ɩhɛlɛlɩ nnwʋánlɩ “nninyeni mɔɔ Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ ɩyɩlɩ ihileli” yi nɩ. (Yik. 1:1) Dwɔɔnʋ yɛ ɩhɛlɛlɩ Odwokɔba mɔɔ yi dima la zʋlɔ nɩ a. Nyamɩnlɩ sunzuma hanlɩ yɩ ma ɩhɛlɛlɩ ahɛlɛta asã be sʋ̃. Ɩhɛlɛlɩ yɩ kɛlɛta mɔɔ ɩtɔ zʋlɔ asã yɩ ɩhɔ ɩmanlɩ Kilisinyianii nɔhʋanlɛvʋlɔ be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Geyɔsʋ mɔɔ nɩ Dwɔɔnʋ dɔ yɩ kɛɛ yɩzayɩ yi kunlu ɣalɛ nɩ. (3 Dwɔ. 1) Ɔzɔ mmɩlɩ yɩ, ɩkɛyɛ kɛɛ nɩ mmenii sʋ̃maa wɔ kɛnɩ mɔɔ nɩ Dwɔɔnʋ ɩva bɛ kɛɛ yɩ mma wɔ asafʋ yɩ nu. Mɔɔ ɔzɔ benyia alɩɣa nɔhʋanlɛvʋlɔ yɩ hɛlɛlɩ nɩ, ɩhyɛ Gyisɛsɩ yɩ mɛdalilɛmaa munwala mɔɔ amɩyɛ sʋ̃ yɛkɩnla nwʋmɔ nɩ ɛzɩzɩbɛ.

17. Kɛmɔ 3 Dwɔɔnʋ 4 kile nɩ, mɩnla yɛ ɩfa anyɩnlɩlelɛ mɔɔ ɩtɛla dɩyɛ bela ɩba a?

17 Mɩnla yɛ Dwɔɔnʋ hɛlɛlɩ a? (Kɩnga 3 Dwɔɔnʋ 4.) Dwɔɔnʋ hɛlɛlɩ anyɩnlɩlelɛ mɔɔ yenyia mmɩlɩ mɔ yɛyɛ sutiye yɛma Nyamɩnlɩ nɩ nwʋ odwokɔ. Mmɩlɩ mɔ Dwɔɔnʋ hɛlɛlɩ yɩ kɛlɛta mɔɔ ɩtɔ zʋlɔ asã yɩ nɩ, nɩ abiyemmɔ bɛtɛlɛɛ awohwi ehilehilelɛ nu na bɛlɛ nkyɩkyɛmi bɛbaa asafʋ yɩ nu. Naasʋ̃, nɩ abiyemmɔ bɛlanwʋ la “boluwa nɔhʋanlɛ nɩ nu.” Bɛyɛlɩ sutiye bɛmanlɩ Gyehova na ‘belili Nyamɩnlɩ mmɛla nɩ zʋ.’ (2 Dwɔ. 4, 6) Kɛ Dwɔɔnʋ nkʋ̃ la yɛ Kilisinyiamaa nɔhʋanlɛmaa eyimmɔ bɛmanlɩ yɩ anyɩ leli a, mfomi bɛmanlɩ Gyehova sʋ̃ yɩ anyɩ leli.—Ɛɣɛ. 27:11.

18. Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla kozuma wɔ Dwɔɔnʋ yi ndwokɔ yɩ nu a?

18 Mɩnla yɛ yesuma wɔ nu a? Nɔhʋanlɛlilɛ fa anyɩnlɩlelɛ ba. (1 Dwɔ. 5:3) Kɛ ndianwʋ nɩ, sɛ yezi kɛɛ yɛyɛɛ nninyeni mɔɔ ɩma Gyehova anyɩ de a, ɩma yɛzayɛ sʋ̃ yɛ anyɩ de. Sɛ ɩnwʋ kɛɛ yɛbʋ odwohilalɛ mɔɔ oyuwadɩ yɩ fa ba yɛ zʋ nɩ na yetiyee yi a, idi fɛlɛkʋ̃. (Ɛɣɛ. 23:15) Awɔvʋlɔ yɩ sʋ̃ di fɛlɛkʋ̃. (Lk. 15:10) Amɩyɛ sʋ̃, sɛ yɛnwʋ kɛɛ ye mmeliyema bedii nɔhʋanlɛ, titili mmɩlɩ mɔ beyiyiaa ndwokɔzɩzɩbɛ nɩɩ odwohilalɛ azʋlɔtʋ a, yɛ anyɩ de. (2 Tɛs. 1:4) Na sɛ bɛsɩkɛ Setanɩ yi oyuwadɩ yɩ a, ye munwatĩĩ yɛ anyɩ kele kɛɛ yelili nɔhʋanlɛ yɛmanlɩ Gyehova.

19. Mɩnla yɛ eliyema baalɛ be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Rachel hanlɩ valɩlɩ nɔhʋanlɛ yɩ mɔɔ ikilehile mmenii nɩ nwʋ a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

19 Sɛ yɛkã odwokɔba yɩ be yekile mmenii mvʋlɔ a, yɛ anyɩ de paa. Rachel mɔɔ ɩda Dominican Republic nɩ tɩ nɣanlɩ kɛɛ, ɩdɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ kezile kɛɛ yekehilehile mmenii mvʋlɔ yɛ Nyamɩnlɩ Gyehova yɩ nwʋ dɩyɛ. Ɩwʋwa mmenii sʋ̃maa ma bɛɣa bɔzʋ̃mɩ Gyehova. Ɩkã kɛɛ: “Sɛ mʋnwʋ kezimɔ mmenii mɔɔ mihilehileli bɛ nɩ bɛɣa bɔlɔ Gyehova, bɛva bɔ nwʋ bediã yɩ zʋ, nɩɩ nzɩnzanlɩyɛ mɔɔ bɛyɛ na ama bɛazɔ Gyehova anyɩ a, mɩ anyɩ de nkʋ̃ʋ̃ ma mɩánwʋ mɔɔ mɩhã po. Ɔzɔ anyɩnlɩlelɛ nɩ tɛla mmɔdɩnɩ nɩɩ afɔlɩ bela mɔɔ mʋwɔlɩ na ama mɩahʋla miahilehile bɛ nɩ.”

Sɛ yekilehile mmenii mvʋlɔ ma bɔdɔ Gyehova na betiye yi kɛmɔ yɛyɛ nɩ a, ɩma yɛ anyɩ de paa (Kila nkyɩkyɛmi 19)


MFASƲ MƆƆ YENYA WƆ MMENYIA NƆHƲANLƐMAA BO NDWOKƆ MƆƆ ITUALƖ YƖ TƲ NƖ ZƲ

20. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ yɛdɩ kɛɛ Mosisi, Devidi, nɩɩ Dwɔɔnʋ a?

20 Mmɩlɩ mɔ Mosisi, Devidi, nɩɩ Dwɔɔnʋ va wʋwalɩ azɩ nɩɩ bɔ bʋwabɩlɛ dɩ sʋnʋnkʋ̃ wɔ yɛ dɩyɛ yɩ nwʋ. Naasʋ̃ yɛ nɩɩ bɛ di nsɛ wɔ ahʋanɩ sʋ̃maa nu. Bɔzʋ̃mɩnlɩ nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ nɩ, kɛmɔ amɩyɛ sʋ̃ yɛyɛ nɩ la. Kɛmɔ bɛyɛlɩ nɩ, yɛbɔ Gyehova mpayɩ, yɛfa yɛ nwʋ yetiã yɩ zʋ, na yɛpɩbɛ ɔhʋanɩhilelɛ wɔ yɩ kɛnɩ. Na dɩkɛɛ ɔzɔ mmenii yi nɩ, yɛwɔ dedi kɛɛ Gyehova yila bɛzabɛ mɔɔ betiye yi nɩ.

21. Sɛ yɛfa mmenyia nɔhʋanlɛmaa dɩkɛɛ Mosisi, Devidi, nɩɩ Dwɔɔnʋ bɔ fʋlɔdulɛ yɩ yɛyɛ egyima a, mɩnla nyilalɛ yɛ yekenyia a?

21 Bɛmá yɛva mmenyia mbanimbani eyimmɔ bɔ fʋlɔdulɛ yɩ yɛyɛ egyima, na yɛyɛ sutiye yɛma Gyehova. Yɛyɛ zɔ a, ikezi yɛ bʋwɔ wɔ mɔɔ yɛkɛyɛ bela nu. Yekenyia nnwʋanlɩ na ‘yɛkɔwʋwa azɩ yɛkɛhyɛ,’ nyɛ, yɛkɔwʋwa azɩ daabaa! (Dit. 30:20) Na yekenyia anyɩnlɩlelɛ kɛɛ yɛyɛɛ mɔɔ ɩsɔ yɛ sʋlɔ Ɛzɩlɛ mɔɔ ɩwɔ ɔlɔlɛ nɩ anyɩ. Mɛyɩ yɛ ikeyila yɛ ma ikowulu zʋ a.—Ɛfɩ. 3:20.

NDWOMI 129 Yɛkɔhɔ Zʋ Yekegyina Pindinyii

a Yizilayamaa mɔɔ bɔnwʋnlɩ nnwʋánlɩ nninyeni mɔɔ Gyehova yɛlɩ wɔ Ngyemvile Kɔkɔlɔ yɩ nu nɩ, bo nu sʋ̃maa bɛátwu Anʋhʋba Azɩlɛ yɩ zʋ. (Nɔ. 14:​22, 23) Gyehova hanlɩ kɛɛ mmenyia mɔɔ beli alʋbɔ 20 mɔɔ ɩkɔɔ nɩ kowuwu wɔ ɛsɛlɛ yɩ zʋ. (Nɔ. 14:29) Naasʋ̃, Dwohyuwa, Kelɛbɩ, nɩɩ mmenii sʋ̃maa mɔɔ nɩ belédili alʋbɔ 20, nɩɩ Lɛvi abusunwa yɩ nu maa sʋ̃maa dualɩ Dwɔdanɩ nzulo yɩ na bɔhɔlɩ Anʋhʋba Azɩlɛ yɩ zʋ.—Dit. 1:​24-40.

b MFONYINI NWƲ ODWOKƆ : Bɛnɩ: Devidi ɩlɛ fʋlɔdulɛ mɔɔ itualɩ yɩ tʋ ɩmaa yɩ ɣa Sɔlɔmɔnʋ. Nyini: Mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ benyiaa ehilehilelɛ mɔɔ ɩtɛla ebiyela wɔ Ɔhʋanɩbukolɛmaa Ɔzʋ̃mɩnlɛ Sukuulu tʋ.