Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Tɛla kɔ Ndwokɔ mɔɔ bɛhyɩhyɛ

DƖYƐZUMANLƐ ODWOKƆ 37

Fa Wʋ Nwʋ Tiã Gyehova Zʋ Dɩkɛɛ Samɩsɩnɩ

Fa Wʋ Nwʋ Tiã Gyehova Zʋ Dɩkɛɛ Samɩsɩnɩ

“Niibenyia Tumivʋlɔ Gyehova, misiãã wʋ, kakɛ mɩ, na hyɛ mɩ ɛzɩzɩbɛ.”—NDƐ. 16:28.

NDWOMI 30 Mɩ Zɩ, Mɩ Nyamɩnlɩ Nɩɩ Mʋ Ɔhɔnwʋ

MƆƆ YƐBAZUMA a

1-2. Mɩnla ti mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yesuma Samɩsɩnɩ yɩ odwokɔ yɩ a?

 SƐ ƐTƖ dima Samɩsɩnɩ a, mɩnla yɛ ɩba wʋ adwɩnɩ nu a? Ebiye a, kezimɔ nɩ yɩ nwʋ yɛ sɩ nɩ yɛ ɩba wʋ adwɩnɩ nu a. Na ɩdɩ nɔhʋanlɛ. Naasʋ̃ Samɩsɩnɩ zili pɔkɔ tanɩ be mɔɔ ɩmanlɩ ɩnwʋnlɩ amanɩyɛ. Naasʋ̃ Gyehova valɩ yɩ adwɩnɩ ziyeli mmɔdɩnɩ mɔɔ Samɩsɩnɩ ɩwɔlɩ ɩva ɩzʋ̃mɩnlɩ yɩ nɩ zʋ. Na ɩmanlɩ bɛhɛlɛlɩ yɩ ndianwʋ yɩ wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu na ama yeanyia zʋlɔ mfasʋ.

2 Gyehova iluwalɩ Samɩsɩnɩ zʋ ɩyɛlɩ nnwʋánlɩ nninyeni sʋ̃maa ɩva ɩwʋwalɩ yɩ mmenii Yizilayamaa nɩ. Mmɩlɩ mɔ Samɩsɩnɩ wuli alʋbɔ sʋ̃maa mɛda nɩ, Gyehova valɩ yɩ sunzuma hanlɩ sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ ma ɩhɛlɛlɩ yi dima ɩhɩnlanlɩ mmenyia mɔɔ nɩ bɔwɔ dedi kezile nɩ nwʋ. (Hib. 11:​32-34) Samɩsɩnɩ yɩ ndianwʋ yɩ kɔhʋla kɛhyɛ yɛ ɛzɩzɩbɛ. Ɩvalɩ yɩ nwʋ idianlɩ Gyehova zʋ wɔ bʋwabɩlɛ mɔɔ ɩyɛ ɛzɩzɩbɛ po nu. Bɛmá yehila mɔɔ yɛkɔhʋla yekozuma wɔ Samɩsɩnɩ kɛ nɩɩ kezimɔ yɩ ndianwʋ yɩ kɔhʋla kɛhyɛ yɛ ɛzɩzɩbɛ.

SAMƖSƖNƖ VALƖ YƖ NWƲ DIANLƖ GYEHOVA ZƲ

3. Mɩnla egyima yɛ bɛva bowulalɩ Samɩsɩnɩ yɩ sa a?

3 Mmɩlɩ mɔ bɔwʋlɩ Samɩsɩnɩ nɩ, nɩ Fɩlɩsɩtiyiamaa yɩ yɛ nɩ bedi Yizilayamaa yɩ bɔzʋ a, na nɩ bɛhyɛ bɔzʋ paa. (Ndɛ. 13:1) Yizilayamaa yɩ nwʋnlɩ amanɩyɛ iluwakɛɛ nɩ Fɩlɩsɩtiyiamaa yɩ be ti nu yɛ sɩ. Gyehova yɩlɩ Samɩsɩnɩ kɛɛ “ilí Yizilayamaa nɩ bɛ anyunu na ile bɛ wɔ Fɩlɩsɩtiyiamaa yɩ bɛ sa nu.” (Ndɛ. 13:5) Naasʋ̃ nɩ ɩdɩ́ egyima ɣalɛ! Sɛ nɩ Samɩsɩnɩ kɔhʋla kɛyɛ eyi a, nɩ ɩsɛ kɛɛ ɩfa yɩ nwʋ itiã Gyehova zʋ.

Samɩsɩnɩ valɩ yɩ nwʋ dianlɩ Gyehova zʋ, na nɩ ɩwɔ ɛpɛ kɛɛ ɩkɛyɛ nzɩnzanlɩyɛ na ama ɩahʋla ɩazʋ̃mɩ Gyehova bʋwɔ. Ɩvalɩ mɔɔ Gyehova va manlɩ yɩ nɩ ilili egyima ma Gyehova yi tile nu pɔkɔ ɣalɩ nu (Kila nkyɩkyɛmi 4-5)

4. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyehova wʋwalɩ Samɩsɩnɩ ma ileli yɩ nwʋ wɔ Fɩlɩsɩtiyiamaa yɩ bɛ sa nu a? (Ndɛnɩwuwalɛmaa 15:​14-16)

4 Bɛmá yehila ndianwʋ be mɔɔ ikile kezimɔ Samɩsɩnɩ valɩ yɩ nwʋ dianlɩ Gyehova zʋ na ɩbɩbɛlɩ yɩ kɛnɩ mmʋwalɩyɛ nɩ. Eɣile ɔkʋ̃ be, Fɩlɩsɩtiyiamaa azogyiamaa nɩ hɔlɩ Lihayɩ mɔɔ ɩkɛyɛ kɛɛ ɩwɔ Dwuuda nɩ kɛɛ bɛkɛhyɩ Samɩsɩnɩ. Nɩ Dwuudamaa nɩ bo kunlu du, meti bɛyɛlɩ bɛ adwɩnɩ kɛɛ bɛkɛyɩ Samɩsɩnɩ bɛkɛma adamvʋlɔ yɩ. Samɩsɩnɩ yɩzayɩ yɩ mmenii hɔ hyɩlɩ yɩ na bɛvalɩ ɛyɛma mvʋlɔ anwɩ̃ bɛyɩkyɩlɩ yɩ na bɛvalɩ yɩ bɛɣɩlɛlɩ Fɩlɩsɩtiyiamaa yɩ. (Ndɛ. 15:​9-13) Naasʋ̃, “Gyehova yɩ sunzuma ɩmanlɩ [Samɩsɩnɩ] nyianlɩ anwʋzɩzɩbɛ” na ileli yɩ nwʋ. Akʋ̃ “ɩnwʋnlɩ asʋwasʋwa pɔnkɔ be mɔɔ iwuli a ɩlɛ́kyɛlɩ yɩ ngyepi”, na ibigyialɩ ɩva ihunli Fɩlɩsɩtiyiamaa mmenyia 1,000!—Kɩnga Ndɛnɩwuwalɛmaa 15:​14-16.

5. Mɩnla ti mɔɔ asʋwasʋwa pɔnkɔ yi ngyepi mɔɔ Samɩsɩnɩ va lili egyima nɩ ikile kɛɛ ɩvalɩ yɩ nwʋ idianlɩ Gyehova zʋ a?

5 Nɩ asʋwasʋwa pɔnkɔ yɩ ngyepi ɩ́dɩ dɩyɛ mɔɔ bɛfa bɔkɔ kʋnɛ. Mɛyɩ nɩ mɩnla ti mɔɔ Samɩsɩnɩ va lili egyima a? Pɩlazunɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ, nɩ izi kɛɛ ɩávalɩ nwʋmɔ kʋnɛdɩyɛ bela mɔɔ ɩwɔ yɩ sa nu nɩ, sɛ ɩfa yɩ nwʋ itiã Gyehova zʋ a, Gyehova ɩkɛma ikeli nkunimi. Nyɛ, benyia nɔhʋanlɛvʋlɔ eyi ɩvalɩ dɩyɛ mɔɔ inyianlɩ wɔ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ nu nɩ ilili Gyehova yɩ tile nu pɔkɔ nwʋ egyima. Ɩda ali petee kɛɛ iluwakɛɛ Samɩsɩnɩ valɩ yɩ nwʋ dianlɩ Gyehova zʋ nɩ ti, ɩhʋla ilili ɔzɔ mmenii nɩ munwatĩĩ zʋ nkunimi.

6. Mɩnla dɩyɛ ɔkʋ̃ yɛ yesuma wɔ Samɩsɩnɩ yɩ odwokɔ yɩ nu a?

6 Amɩyɛ sʋ̃, sɛ Gyehova ma egyimalilɛ be yɛ mɔɔ ɩyɛ sɩ po a, sa ɩkʋla ɩma anwʋzɩzɩbɛ yɛ ma yɛfa yedi nwʋmɔ egyima, na sa ɩkʋla ɩbʋwa yɛ wɔ ɔhʋanɩ be zʋ mɔɔ ɩkɛyɛ yɛ asibɔnwʋ. Nyia anwʋlazʋ kɛɛ, kɛmɔ Gyehova wʋwalɩ Samɩsɩnɩ nɩ, sɛ ɛfa wʋ nwʋ etiã yɩ zʋ na ɛpɩbɛ yɩ mmʋwalɩyɛ a, ɩkɔwʋwa wʋzawʋ sʋ̃.—Ɛɣɛ. 16:3.

7. Mɩnla ndianwʋ yɛ ɩma yɛnwʋ kɛɛ nwʋmɔ hyinyia kɛɛ yɛpɩbɛ Gyehova yɩ ɔhʋanɩhilelɛ a?

7 Mmeliyema mmaalɛ nɩɩ mmenyia azʋlɔtʋ sʋ̃maa mɔɔ bɔbʋwa ma bekyinangyina asafʋ nniyia azʋlɔtʋ nɩ hile kɛɛ bɔwɔ Gyehova nu anwʋlazʋ. Bɔmʋnlɩ nɩ, nɩ mmeliyema yɩzayɩ yɛ bɛpɩlanɩ na bekyina Kɩndɔm Hɔɔlʋ nɩɩ asafʋ nniyia azʋlɔtʋ nɩ a. Naasʋ̃ iluwakɛɛ mmenii sʋ̃maa bonumaa nɩ ti, ɩma nwʋmɔ ɩɣa ihyinyia kɛɛ ahyɩhyɛdɩ nɩ yɛ nzɩnzanlɩyɛ azʋlɔtʋ. Mmeliyema mɔɔ beli nninyeni anyunu nɩ bɔwɔlɩ mpayɩ bɛbɩbɛlɩ Gyehova yɩ ɔhʋanɩhilelɛ na bodweli ɔhʋanɩ mvʋlɔ behilalɩ dɩkɛɛ aliyia mɔɔ bɔtɔ na besiyeziye. Robert mɔɔ alʋbɔ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ yɛdɩ ɩwʋwa ma begyinagyina asafʋ nniyia azʋlɔtʋ wɔ oyuwadɩ munwala nɩ hanlɩ kɛɛ “Ahyɛasɩ yɩ, nɩ ɩ́la azɩ ɩma ebiyemmɔ kɛɛ bɛkɛva nhyɩhyɛlɩyɛ fʋlɔ eyi bɛkɛyɛ egyima.” Ɩdʋwalɩ zʋlɔ kɛɛ: “Nɩ ɩdɩ sʋnʋnkʋ̃ wɔ mɔɔ yɛva alʋbɔ sʋ̃maa yɛyɛ nɩ nwʋ. Naasʋ̃ nɩ mmeliyema yɩ wɔ ɛpɛ kɛɛ bekele nhyɩhyɛlɩyɛ fʋlɔ eyi bekediã numɔ, na dɩyɛ bela di dasɩlɛ kɛɛ Gyehova iyila nhyɩhyɛlɩyɛ fʋlɔ eyi zʋ.” Eyi dɩ ndianwʋ ɔkʋ̃ mɔɔ ikile kezimɔ Gyehova ɩbʋwaa yɩ mmenii ma bekeli yi tile nu pɔkɔ nwʋ egyima. Ɩyɛ a, ɩsɛ kɛɛ yebizia yɛ nwʋ kɛɛ, ‘Asʋ̃ mɩpɩbɛ Gyehova yɩ ɔhʋanɩhilelɛ na mʋwɔ ɛpɛ kɛɛ mɩkɛyɛ nzɩnzanlɩyɛ na mɩazʋmɩ yɩ bʋwɔ a?’

SAMƖSƖNƖ VALƖ MƆƆ GYEHOVA VA MANLƖ YƖ NƖ LILI EGYIMA

8. Mmɩlɩ be mɔɔ nɩ ohobe ɩkũũ Samɩsɩnɩ nɩ, mɩnla yɛ ɩyɛlɩ a?

8 Ebiye a, ɛkakɛ nnwʋánlɩ nninyeni azʋlɔtʋ mɔɔ Samɩsɩnɩ yɛlɩ nɩ be. Yɩzayɩ nkʋ̃ ihunli gyata na aɣinzi yɩ ihunli Fɩlɩsɩtiyiamaa 30 wɔ Ahyɩkɛlɔnʋ. (Ndɛ. 14:​5, 6, 19) Nɩ Samɩsɩnɩ zi kɛɛ sɛ kɛ Gyehova yɩ mmʋwalɩyɛ a, ankɩ ɩlɔ́kʋla kɛyɛ hwɩɩ. Eyi lalɩ ali mmɩlɩ mɔ ihunli Fɩlɩsɩtiyiamaa 1,000 iwieli na ohobe ikũũ yɩ nɩ. Mɩnla yɛ ɩyɛlɩ a? Kɛ ankɩ yɩzayɩ ɩkɔhɔ ɩkɛbɩbɛ nzulo yɩ be ɩkɔnlʋ nɩ, izianlɩ Gyehova yɩ mmʋwalɩyɛ.—Ndɛ. 15:18.

9. Mɩnla yɛ Gyehova yɛlɩ wɔ Samɩsɩnɩ yɩ dɩyɛzianlɛ yɩ nwʋ a? (Ndɛnɩwuwalɛmaa 15:19)

9 Gyehova diyeli Samɩsɩnɩ yɩ mpayɩ na iluwalɩ nnwʋánlɩ ɔhʋanɩ zʋ ɩmanlɩ inyianlɩ nzulo. Mmɩlɩ mɔ Samɩsɩnɩ ɩnlʋnlɩ nzulo yɩ nɩ, “inyianlɩ anwʋzɩzɩbɛ dɔkʋ̃ na izia igyinanlɩ yɩ agyia zʋ.” (Kɩnga Ndɛnɩwuwalɛmaa 15:19.) Alʋbɔ sʋ̃maa mɛda mɔɔ sunzuma yɩ hanlɩ nkɔmɩhyɛnii Samʋwɛlɩ ma ɩhɛlɛlɩ Ndɛnɩwuwalɛ buuku yi nɩ, ɩkɛyɛ kɛɛ nɩ nzulo eyi lanwʋ la wɔ kɛ. Yizilayamaa mɔɔ bɔnwʋnlɩ nzulo eyi nɩ ɩhakɛlɩ bɛ kɛɛ, sɛ Gyehova yɩ azʋ̃mɩvʋlɔ nɔhʋanlɛmaa bɛfa bɔ nwʋ betiã yɩ zʋ a, ɩkɔwʋwa bɛ wɔ bɛ anwʋhyɩlɩyɛ mmɩlɩ nu.

Mmɩlɩ mɔ Samɩsɩnɩ ɩnlʋnlɩ nzulo mɔɔ Gyehova va manlɩ yɩ nɩ, inyianlɩ anwʋzɩzɩbɛ dɔkʋ̃. Ɔzɔ la yɛ ɩsɛ kɛɛ amɩyɛ sʋ̃ yɛfa nninyeni mɔɔ Gyehova ɩfa ɩma yɛ nɩ yedi egyima na ama yɛahɔ zʋ yɛayɛ sɩ wɔ sunzuma nu (Kila nkyɩkyɛmi 10)

10. Mɩnla yɛ ɩsɛ kɛɛ yɛyɛ na yeanyia Gyehova yɩ mmʋwalɩyɛ a? (Kila mfonyini yi sʋ̃)

10 Amɩyɛ sʋ̃, ɩávalɩ nwʋmɔ adʋmɩ akyɛdɩ nɩɩ mɔɔ yɛhʋla yɛyɛ wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu nɩ, ihyinyia kɛɛ yɛpɩbɛ Gyehova yɩ mmʋwalɩyɛ. Ɩsɛ kɛɛ yɛzʋ̃ kãnwʋazɩ nu yede yetiã numɔ kɛɛ sɛ yɛkɔhʋla yɛkɛyɛ mɔɔ Gyehova pɛ kɛɛ yɛyɛ a, ɩsɛ kɛɛ yɛfa yɛ nwʋ yetiã yɩ zʋ. Kɛmɔ Samɩsɩnɩ nyianlɩ anwʋzɩzɩbɛ wɔ mmɩlɩ mɔ ɩnlʋnlɩ nzulo yɩ mɛda nɩ, amɩyɛ sʋ̃ sɛ yɛfa nninyeni mɔɔ Gyehova ɩva ɩma yɛ nɩ yedi egyima a, ɩkɛma yɛkɛyɛ sɩ wɔ sunzuma nu.—Mt. 11:28.

11. Kɛ ɩkɛyɛ na yɛava yɛ nwʋ yeadiã Gyehova zʋ ma ɩawʋwa yɛ a? Ma nwʋmɔ ndianwʋ.

11 Bɛmá yehila kezimɔ Eliyema Aleksey mɔɔ ɩwɔ Russia nɩ, ɩlɛ akɛnɣazɩzɩbɛ ikyinaa odwodwudiyialɛ yi munwa. Mɩnla yɛ ɩwʋwalɩ yɩ ma ɩhʋla igyinanlɩ ndwokɔzɩzɩbɛ eyimmɔ munwa a? Ihileli numɔ kɛɛ, nɩ ɩ nɩɩ yɩ yɩ bɔwɔ nhyɩhyɛlɩyɛba mɔɔ bɛfa bɔsʋ̃mɩ Gyehova. Ɩhanlɩ kɛɛ: “Nɩ mʋbɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ mikeli nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ mɩfa musuma dɩyɛ na mɩkɩnga Bayɩbʋlʋ nɩ zʋ. Nwɔnɩ bela mɩ nɩɩ mɩ yɩ yesunzu awulohyɩnlɩyɛ odwokɔ yɩ nwʋ na yɛbɔ numɔ yɛbɔ Gyehova mpayɩ.” Mɩnla yɛ yesuma wɔ eyi nu a? Mɛyɩ yɛ lɛ kɛɛ, kɛ ankɩ yɛkɛva yɛ nwʋ yekediã yɛ nwʋ zʋ nɩ, ɩsɛ kɛɛ yɛfa yɛ nwʋ yetiã Gyehova zʋ mfomi. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ a? Mɛyɩ yɛ lɛ kɛɛ yɛkɛyɛ nninyeni mɔɔ ɩkɛma ye dedi kɛyɛ sɩ dɩkɛɛ Bayɩbʋlʋ ɛɣɩngalɛ, mpayɩwɔlɛ, dɩyɛzumanlɛ nɩɩ dasɩlɛlilɛhɔlɛ. Sɛ yɛyɛ zɔ a, Gyehova sʋ̃ ɩkɔwʋwa yɛ ma yɛkɔhɔ zʋ yɛkɔzʋ̃mɩ yɩ. Ɩhyɛlɩ Samɩsɩnɩ ɛzɩzɩbɛ na ɔhʋanɩ bela zʋ sa ɩkʋla ɩhyɛ amɩyɛ sʋ̃ ɛzɩzɩbɛ.

SAMƖSƖNƖ ƖÁMA YƖ PADI KOLƆ

12. Mɩnla pɔkɔ tanɩ yɛ Samɩsɩnɩ zili a, na mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ ɩ nɩɩ Dilayɩla bɛ dɩyɛ dɩ sʋnʋnkʋ̃ a?

12 Nɩ Samɩsɩnɩ iali munli kɛ amɩyɛ la, meti ɩyɛ a nɩ isizi abɔkɔ tanɩ. Pɔkɔ tanɩ ɔkʋ̃ be mɔɔ izili mɛyɩ ɩmanlɩ ɩnwʋnlɩ amanɩyɛ baaba. Mmɩlɩ mɔ Samɩsɩnɩ valɩ mmɩlɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ zʋ̃mɩnlɩ kɛɛ ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ nɩ, “yɩ anyɩ ɩɣa lelili baalɛ be mɔɔ ɩwɔ Sɔlɛkɩ bɔnka yɩ nu mɔɔ bɔfʋlɛ yɩ kɛɛ Dilayɩla nɩ nwʋ.” (Ndɛ. 16:4) Kɛ egyima mɔɔ Nyamɩnlɩ va manlɩ yɩ yɛ nɩ ɩwɔ yɩ adwɩnɩ nu ti mɔɔ ɩhɔ ɩbɛlɩ Dilayɩla a, mfomi ilili yɩzayɩ yɩ akɔnɔ mɛda. Bɔmʋnlɩ nɩ, nɩ Samɩsɩnɩ ɩpɛ kɛɛ ikyia Fɩlɩsɩtiyianii baalɛ be, “Gyehova yɛ ɩmanlɩ nwʋmɔ ɔhʋanɩ” zɔ a, na ama “ɩahʋla ɩahʋ̃ iadiyia Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ.” Aɣinzi yɩ, Samɩsɩnɩ ɩhɔ ɩwʋwalɩ tuutuunii be yɩ awudo wɔ Fɩlɩsɩtiyiamaa bo twonwa Gaza zʋ. Ɔzɔ mmɩlɩ yɩ, Nyamɩnlɩ manlɩ Samɩsɩnɩ anwʋzɩzɩbɛ ma iduduli twonwa yɩ anyɩnkɛ ɩhɔlɩ, meti nɩ twonwa yɩ íni banɩwɔlɛ. (Ndɛ. 14:​1-4; 16:​1-3) Naasʋ̃ ɩkɛyɛ kɛɛ Dilayɩla mɛyɩ nɩ ɩdɩ Yizilayanii, meti nɩ ɩ́dɩ mɔɔ Samɩsɩnɩ iduwa yɩ zʋ ɩkɔhʋ̃ kediyia Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ be a.

13. Mɩnla yɛ Dilayɩla va yɛlɩ Samɩsɩnɩ a?

13 Dilayɩla hɔ leli ozukua kezile be wɔ Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ bɛ kɛnɩ kɛɛ ɩkɛyɩ Samɩsɩnɩ ɩkɛma. Asʋ̃ ɔlɔlɛ yɛ izunli yɩ anyɩ ma meti ɩánwʋ mɔɔ nɩ Dilayɩla pɛ kɛɛ ɩyɛ nɩ a? Mɔɔ ɩdɩ bela nɩ Dilayɩla hɔlɩ zʋlɔ hyɛlɩ Samɩsɩnɩ kɛɛ, ɩhã dɩka mɔɔ yɩ anwʋzɩzɩbɛ ɩzʋ̃ nɩ ihile yi, na awielɩyɛ kʋlaa nɩ Samɩsɩnɩ hã hileli yi. Alɔbɔ odwokɔ yɛ lɛ kɛɛ, mɔɔ Samɩsɩnɩ yɛlɩ nɩ ɩmanlɩ yɩ anwʋzɩzɩbɛ yɩ dɩlɩ hɔlɩ na ɩ nɩɩ Gyehova bɛ avinli sʋ̃ zɩkɛlɩ mmɩlɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be.—Ndɛ. 16:​16-20.

14. Mɩnla yɛ ɩdʋlɩ Samɩsɩnɩ mmɩlɩ mɔ ɩvalɩ yɩ nwʋ idianlɩ Dilayɩla zʋ nɩ a?

14 Iluwakɛɛ Samɩsɩnɩ ɩáfa yɩ nwʋ itiã Gyehova zʋ̃ na ɩvalɩ yɩ nwʋ idianlɩ Dilayɩla zʋ nɩ ti, ɩnwʋnlɩ amanɩyɛ sʋ̃maa. Fɩlɩsɩtiyiamaa yɩ bɛhyɩlɩ Samɩsɩnɩ na bozunli yɩ anyɩ. Bedianlɩ yɩ fiyiadɩ wɔ Gaza, dɩka mɔɔ mmɩlɩ be iduduli twonwa yɩ yɩ anyɩnkɛ nɩ, na bɛmanlɩ ɩyɛlɩ akɛlɛ mɔɔ nɩ ɩyɛ egyima ɛzɩzɩbɛ. Akʋ̃ Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ yiyialɩ numɔ kɛɛ bɔbɔɔ afɔlɩ bɛkɛma bɛ nyamɩnlɩ Dagɔnʋ kɛɛ ɩyɩ Samɩsɩnɩ ɩma bɛ, na ɛkɛnɩ yɛ bɔgʋlʋlɩ Samɩsɩnɩ nwʋ na bogualɩ yɩ anyunu azɩ a.—Ndɛ. 16:​21-25.

Gyehova hyɛlɩ Samɩsɩnɩ ɛzɩzɩbɛ ma ɩhʋla ilili Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ bɔ zʋ nkunimi (Kila nkyɩkyɛmi 15)

15. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Samɩsɩnɩ izia ihileli kɛɛ ɩva yɩ nwʋ idiã Gyehova zʋ a? (Ndɛnɩwuwalɛmaa 16:​28-30) (Kila Ɔwɩɛnɩlɛ Aɣanɩ yɩ anyunu mfonyini yi.)

15 Samɩsɩnɩ lili mfʋmɩ kezile, naasʋ̃ ɩhɔlɩ zʋlɔ ɩzʋ̃mɩnlɩ Gyehova. Ɩbɩbɛlɩ ɔhʋanɩ azʋlɔtʋ mɔɔ ɩkɔhʋla ikoluwa zʋlɔ ɩkɔhʋ̃ ikediyia Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ kɛmɔ nɩ Nyamɩnlɩ pɛ kɛɛ ɩyɛ nɩ la. (Kɩnga Ndɛnɩwuwalɛmaa 16:​28-30.) Samɩsɩnɩ zianlɩ Gyehova kɛɛ: “Ma muduwa Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ kakɛ.” Nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ yɩ diyeli Samɩsɩnɩ yɩ dɩyɛzianlɛ yɩ, na ɩma izia inyianlɩ yɩ anwʋzɩzɩbɛ yɩ dɔkʋ̃. Awielɩyɛ kʋlaa nɩ, Samɩsɩnɩ ɩhʋla ihunhunli Fɩlɩsɩtiyiamaa sʋ̃maa ɩdɛlalɩ bɔmʋnlɩ nɩ.

16. Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla yekozuma wɔ mfʋmɩ mɔɔ Samɩsɩnɩ lili nɩ nu a?

16 Ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ Samɩsɩnɩ nwʋnlɩ amanɩyɛ iluwa yɩ mfʋmɩ ti nɩ, ɩhɔlɩ zʋlɔ ɩyɛlɩ mɔɔ Gyehova pɛ yɩ. Amɩyɛ sʋ̃, sɛ yedi mfʋmɩ na bɛtɩnɣɛ yɛ anzɛnyɩɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ be mɔɔ yɛlɛ nɩ ifi yɛ sa a, íni kɛɛ yɛ padi kolɔ, ɩsɛ kɛɛ yɛkɔ zʋlɔ yɛsʋ̃mɩ Gyehova. Kakɛ kɛɛ Gyehova yɩ padi iágolɔ wɔ yɛ nwʋ. (Ndw. 103:​8-10) Ɩávalɩ nwʋmɔ yɛ mfʋmɩ nɩ, Gyehova ɩkɔhʋla ɩkɛma anwʋzɩzɩbɛ yɛ ma yɛkɛva yɛkɛyɛ yɩ apɛdɩ kɛmɔ ɩyɛlɩ ɩmanlɩ Samɩsɩnɩ nɩ.

Samɩsɩnɩ lili ɛyɛkɛ mmɩlɩ mɔ ilili mfʋmɩ nɩ, naasʋ̃ ɩáma yɩ padi kolɔ, ɔzɔ la yɛ amɩyɛ sʋ̃ ɩsɛ kɛɛ yɛyɛ a (Kila nkyɩkyɛmi 17-18)

17-18. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Michael yɩ odwokɔ yɩ ɩhyɛ wʋ ɛzɩzɩbɛ a? (Kila mfonyini yi sʋ̃)

17 Bɛmá yehila Eliyema Benyia Michael yɩ ndianwʋ yɩ. Nɩ ɩbɔ mmɔdɩnɩ wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu. Nɩ ɩsʋ̃mɩ kɛɛ asafʋ nu sʋ̃mɩvʋlɔ nɩɩ ɔhʋanɩbukolɛvʋlɔ. Naasʋ̃ alɔbɔ odwokɔ yɛ lɛ kɛɛ, ilili mfʋmɩ be meti ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ eyimmɔ vili yɩ sa. Ɩhanlɩ kɛɛ, “Nɩ mɩlɛ anyɩnlɩlelɛ mʋsʋ̃mɩɩ Gyehova, naasʋ̃ aɣilemvile nu la mɩdɩlɩ nɣanlɩ kɛɛ mɩáhʋla mɩyɛ dɩyɛ bela wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu dɔkʋ̃. Nɩ mizi kɛɛ Gyehova iléyiaki mɩ, naasʋ̃ mɩdɩlɩ nɣanlɩ kɛɛ mɩ nɩɩ yɩ avinli abusunwawɔlɛ yɩ ɩlɛ́yɛ kɛmɔ nɩ ɩdɩ wɔ bɔmʋnlɩ yɩ anzɛnyɩɩ kɛɛ mʋlɔ́kʋla mʋkɔzʋ̃mɩ yɩ kɛmɔ nɩ mɩyɛ yɩ ahyɛasɩ yɩ.”

18 Anyɩnlɩlelɛ odwokɔ yɛ lɛ kɛɛ Michael ɩáma yɩ padi kolɔ. Ɩva ɩhɩnlanlɩ nwʋmɔ kɛɛ: “Mɩva miziyeli mɩ anyɩ zʋ kɛɛ mikeziyeziye mɩ nɩɩ Gyehova avinli dɔkʋ̃ iluwa mpayɩwɔlɛ, nɩɩ dɩyɛ mɔɔ mukozuma na mɩadwɩnɩndwɩnɩ nwʋmɔ eɣile bela nɩ zʋ.” Aɣinzi yi Michael izia inyianlɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ azʋlɔtʋ yɩ dɔkʋ̃. Sikalɛyɩ, ɩsʋ̃mɩ kɛɛ asafʋ nu ebani nɩɩ ɔhʋanɩbukolɛvʋlɔ. Ɩhanlɩ kɛɛ: “Mmʋwalɩyɛ mɔɔ mɩ sa hanlɩ, titili wɔ asafʋ nu mbanimbani bɛ ɛkɛnɩ nɩ yɛ ɩwʋwalɩ mɩ ma mʋnwʋnlɩ kɛɛ Gyehova ɩlanwʋ la ɩdɔ mɩ a. Sikalɛyɩ mɩlɛ tile ɔwʋwaba baaba mʋsʋ̃mɩɩ Gyehova. Eyi ma mʋnwʋ kɛɛ, sɛ abiye zʋ̃ yɩ ahʋnlɩnɩ nu inu yɩ nwʋ a, Gyehova ɩkɛva ɩkɛhyɛ yɩ.” Sɛ yeli mfʋmɩ be na yɛsɩnza yɛ ɔhʋanɩ na yɛkɔ zʋlɔ yɛfa yɛ nwʋ yetiã Gyehova zʋ a, sa yɛkʋla yenyia anwʋlazʋ kɛɛ, Gyehova kɔwʋwa yɛ na ɩahɔ zʋ ɩava yɛ iali egyima.—Ndw. 86:5; Ɛɣɛ. 28:13.

19. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Samɩsɩnɩ yɩ odwokɔ yɩ ɩhyɛ wʋ ɛzɩzɩbɛ a?

19 Wɔ dɩyɛzumanlɛ eyi nu nɩ, yɛɣa yɛnwʋ Samɩsɩnɩ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nu ndwokɔ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃. Nɩ iáli munli, naasʋ̃ wɔ mfʋmɩ mɔɔ ilili wɔ ɩ nɩɩ Dilayɩla bo odwokɔ yɩ nu mɛda po nɩ, ɩhɔlɩ zʋlɔ ɩzʋ̃mɩnlɩ Gyehova. Na Gyehova sʋ̃ ɩáma yɩ padi kolɔ wɔ yɩ nwʋ. Nyamɩnlɩ zia valɩ Samɩsɩnɩ lili egyima wɔ ɔhʋanɩ sʋnʋnkʋ̃ be zʋ. Nɩ Gyehova lanwʋ la nwʋ yɩ kɛɛ ɩdɩ benyia mɔɔ ɩwɔ dedi kezile, meti ɩmanlɩ bɛvalɩ yi dima bɛhɩnlanlɩ nɔhʋanlɛmaa mɔɔ bɔ nwʋ odwokɔ wɔ Hibulumaa yi ti 11 yɩ nu nɩ nwʋ. Kila kezimɔ ɩhyɛ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ yɛnwʋ kɛɛ, yɛsʋ̃mɩ sʋlɔ Ɛzɩlɛ mɔɔ ɩwɔ ɛpɛ kɛɛ ɩkɛhyɛ yɛ ɛzɩzɩbɛ mmɩlɩ mɔ yehyinyia yɩ mmʋwalɩyɛ nɩ! Meti dɩkɛɛ Samɩsɩnɩ nɩ, bɛmá yeziã Gyehova kɛɛ: “Misiãã wʋ, kakɛ mɩ, hyɛ mɩ ɛzɩzɩbɛ.”—Ndɛ. 16:28.

NDWOMI 3 Yɛ Anwʋzɩzɩbɛ, Yɛ Anyɩnlɩlazʋ, Yɛ Anwʋlazʋ

a Samɩsɩnɩ mɔɔ ɩwɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu nɩ, mmenii sʋ̃maa zi yɩ nwʋ odwokɔ, mɔɔ bɛzabɛ mɔɔ béni Bayɩbʋlʋ nu nnimidi sʋ̃maa po kɩnla wʋ. Bɛfa yɩ nwʋ ndwokɔ bɔtʋ ndwomi, na bɛfa bɛyɩ fɩlɩmɩ sʋ̃. Naasʋ̃, yɩ ɛbɩlawɔlɛ nu ndwokɔ yɩ ɩ́dɩ ndwondwo bela kɛkɛ. Sa yɛkʋla yesuma sʋ̃maa wɔ benyia eyi mɔɔ nɩ ɩwɔ dedi kezile nɩ kɛnɩ.