Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Tɛla kɔ Ndwokɔ mɔɔ bɛhyɩhyɛ

DƖYƐZUMANLƐ ODWOKƆ 27

Mɩnla Ti Mɔɔ Ɩsɛ Kɛɛ Ye Kunlu Tuli Gyehova Nwʋ a?

Mɩnla Ti Mɔɔ Ɩsɛ Kɛɛ Ye Kunlu Tuli Gyehova Nwʋ a?

Bɛzabɛ mɔɔ bo kunlu tuli Gyehova nwʋ nɩ yɛ bɛdɩ yɩ ɔhɔnwʋmmɔ paa a.”NDW. 25:14.

NDWOMI 8 Gyehova Dɩ Yɛ Eɣiandinlɛhɔlɛdɩka

MƆƆ YƐBAZUMA a

1-2. Kɛmɔ Ndwomi 25:14 kile nɩ, sɛ yɛpɛ kɛɛ yɛ nɩɩ Nyamɩnlɩ nyia ɔhɔnwʋvalɛ mɔɔ numɔ yɛ sɩ a, mɩnla yɛ ɩsɛ kɛɛ yɛyɛ a?

 SƐ WƲÁBƐ kɛɛ ɔhɔnwʋvalɛ mɔɔ ɩwɔ ɛ nɩɩ abiye avinli nɩ sɩkɛ a, mɩnla subanɩ yɛ nwʋmɔ hyinyia a? Ebiye a ɛkɛhã kɛɛ, ɔhɔnwʋmmɔ mɛyɩ ɩsɛ kɛɛ bɔdɔ bɔ nwʋ na bɔbʋwa bɔ nwʋ sʋ̃. Naasʋ̃ ebiye a ɩlɛ́ba wʋ adwɩnɩ nu kɛɛ bɔlɔ dɩ subanɩ mɔɔ nwʋmɔ hyinyia wɔ ɔhɔnwʋvalɛ nu. Naasʋ̃ kɛmɔ dɩyɛzumanlɛ eyi yi odwokɔtile ma yɛnwʋ yɩ nɩ, bɛzabɛ mɔɔ bɛpɛ kɛɛ bɛ nɩɩ Gyehova nyia ɔhɔnwʋvalɛ mɔɔ numɔ yɛ sɩ nɩ, ɩsɛ kɛɛ “bo kunlu tuli yɩ nwʋ.”—Kɩnga Ndwomi 25:14.

2 Ɩávalɩ nwʋmɔ mmɩlɩ tɩndɩnlɩ mɔɔ yɛva yɛzʋ̃mɩ Gyehova nɩ, ɩsɛ kɛɛ ye munwala yenyia annidi kezile yɛma yɩ. Naasʋ̃ sɛ bɛkã kɛɛ ye kunlu tuli Nyamɩnlɩ nwʋ a, kɛ yɩ tʋ kile a? Kɛ ɩkɛyɛ na yɛazuma kezimɔ ye kunlu koduli Gyehova nwʋ a? Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla yekozuma wɔ Obedaya, Ɔsɔfʋ Ebani Gyehoyada nɩɩ Bulombunli Gyehowahyɩ bɛ ɛkɛnɩ falɩ Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ mɔɔ yekenyia nwʋ a?

BƐKÃ NYAMƖNLƖ NWƲ BƆLƆ A, KƐ YƖ TƲ KILE A?

3. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ bɔlɔ kʋla bɔ yɛ nwʋ banɩ a?

3 Sɛ yezi kɛɛ debe kɔhʋla kɛma yekebila a, ɩkʋla ɩma bɔlɔ kã yɛ. Bɔlɔ mɔɔ ɩdɩ ɛzɛ nɩ dɩ baaba iluwakɛɛ ɩkʋla ɩkã yɛ ma yɛyɛ yɛ dɩyɛ nɣɛlɛbɛ nu. Kɛ ndianwʋ nɩ, sɛ ye kunlu tu kɛɛ yɛkɔdɔ kuma nu a, ɩáma yeduwa kuma yɩ munwa. Sɛ ye kunlu tu kɛɛ yekebila a, ɩma yɛtwɩ̃ yɛ nwʋ wɔ nninyeni mɔɔ ɩkɔhʋla ikebila yɛ nɩ nwʋ. Akʋ̃ sʋ̃, iluwakɛɛ ye kunlu tu kɛɛ ɔhɔnwʋvalɛ mɔɔ yɛ nɩɩ abiye wɔ nɩ kɛzɩkɛ nɩ ti, ɩáma yɛkɩnhã ndwokɔ be anzɛnyɩɩ yɛyɛ nninyeni be mɔɔ ɩkɛyɛ ɛyɛkɛ yɩ.

4. Mɩnla bɔlɔ yɛ Setanɩ pɛ kɛɛ mmenii nyia wɔ Gyehova nwʋ a?

4 Setanɩ pɛ kɛɛ yenyia Gyehova nwʋ bɔlɔ mɔɔ ɩávata. Setanɩ ma mmenii nyia adwɩnɩ mɔɔ Ɛlɩfasɩ nyianlɩ nɩ be kɛɛ Gyehova fa ɛya eɣile bela, ɩpɛ kɛɛ ɩtwɩ̃ yɛ azʋ̃ na yɛlɔ́kʋla yɛkɔzɔ yɩ anyɩ kyɩ̃. (Dwb. 4:18, 19) Setanɩ pɛ kɛɛ ye kunlu tuli Gyehova nwʋ nkʋ̃ʋ̃ ma yeyiaki yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ. Mɔɔ yɛkɛyɛ na eyi be ɩádʋlɩ yɛ nɩ, yɛpɛ kɛɛ yenyia Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ mɔɔ ɩfata.

5. Sɛ bɛkã kɛɛ ye kunlu tuli Nyamɩnlɩ nwʋ a, kɛ yɩ tʋ kile a?

5 Enii mɔɔ yi kunlu tuli Nyamɩnlɩ nwʋ wɔ ɔhʋanɩ mɔɔ ɩfata zʋ nɩ, ɩdɔ Nyamɩnlɩ na ɩábɛ kɛɛ ɩyɛ dɩyɛ bela mɔɔ ɩkɛzɩkɛ ɩ nɩɩ yɩ avinli abusunwawɔlɛ. Ɔzɔ bɔlɔ yɩ be yɛ nɩ Gyisɛsɩ ɩwɔ a. (Hib. 5:7) Nɩ yi kunlu iáduli Gyehova nwʋ kɛɛ enii mɔɔ yɩ nwʋ yɛ ɛyɛlɛ be. (Ayɩ. 11:2, 3) Mfomi inyianlɩ ɔlɔlɛ mɔɔ numɔ yɛ sɩ ɩmanlɩ yɩ na nɩ ɩpɛ kɛɛ itiye yi. (Dwɔ. 14:21, 31) Dɩkɛɛ Gyisɛsɩ nɩ, yebu Gyehova na yedi yi nni iluwakɛɛ ɩdɩ ɔlɔlɛ, izi nɣɛlɛbɛ, ɩdɩ pɛlɩpɛlɩ na ɩwɔ tumi. Yezi sʋ̃ kɛɛ Gyehova dɔ yɛ baaba paa na kezimɔ yɛyɛ yɛ dɩyɛ wɔ mɔɔ ikilehile yɛ nwʋ nɩ, nwʋmɔ hyinyia yɩ paa. Sɛ yɛyɛ azʋ̃nzɩzɩbɛ yetiyia Gyehova a idi ɛyɛkɛ na sɛ yɛyɛ azʋnlɩ yetiyie yɩ a, idi fɛlɛkʋ̃ baaba.—Ndw. 78:41; Ɛɣɛ. 27:11.

SUMÁ KƐƐ EKENYIA NYAMƖNLƖ NWƲ BƆLƆ

6. Mɩnla ɔhʋanɩ ɔkʋ̃ yɛ yɛkɔhʋla yekoluwa zʋlɔ yekenyia Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ a? (Ndwomi 34:11)

6 Bɛáfa Gyehova nwʋ bɔlɔ bɔwʋ yɛ, ɩdɩ debe mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yesuma. (Kɩnga Ndwomi 34:11.) Ɔhʋanɩ ɔkʋ̃ mɔɔ yeduwa zʋ yɛyɛ ɔzɔ yɛ lɛ kɛɛ yekehila abɔdɩ. Sɛ yɛkɔ zʋ yɛnwʋ Nyamɩnlɩ yɩ nɣɛlɛbɛ, yi tumi nɩɩ ɔlɔlɛ kezile mɔɔ ɩwɔ ɩma yɛ nɩ wɔ yɩ abɔdɩ nu a, ɩma annidi nɩɩ ɔlɔlɛ mɔɔ yɛwɔ yɛma yɩ nɩ yɛ kezi. (Wul. 1:20) Eliyema baalɛ Adrienne hanlɩ kɛɛ, “Gyehova yɩ nɣɛlɛbɛ mɔɔ mʋnwʋ yɩ wɔ abɔdɩ nu nɩ, ɩyɛ mɩ nnwʋánlɩ baaba na ɩma mʋnwʋ kɛɛ izi mɔɔ ɩdɩ baaba ɩma mɩ.” Iluwakɛɛ ɩkɔ zʋlɔ ɩdwɩnɩndwɩnɩ eyi nwʋ ti ɩhanlɩ kɛɛ, “Mɩábɛ kɛɛ mɩkɛyɛ debe mɔɔ ɩkɛzɩkɛ mɩ nɩɩ Gyehova avinli abusuwawɔlɛ yɩ, iluwakɛɛ mɛyɩ yɛ ɩmanlɩ nnwʋanlɩ mɩ a.” Mɩnla ti mɔɔ wʋále mmɩlɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ dapɛnɩ eyi na ɛfa dwɩnɩndwɩnɩ Gyehova yɩ abɔdɩ be nwʋ a? Sɛ ɛyɛ ɔzɔ a, ɩkɛma annidi nɩɩ ɔlɔlɛ mɔɔ ɔwɔ ɛma Gyehova nɩ kɛyɛ kezi.—Ndw. 111:2, 3.

7. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ mpayɩwɔlɛ bʋwa yɛ ma yenyia Gyehova nwʋ bɔlɔ mɔɔ ɩfata a?

7 Ɔhʋanɩ ɔkʋ̃ sʋ̃ mɔɔ yeduwa zʋlɔ yenyia Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ yɛ lɛ kɛɛ yɛkɔwɔ mpayɩ eɣile bela. Sɛ yɛbɔ mpayɩ eɣile bela a, ɩma yɛnwʋ Gyehova bʋwɔ. Mmɩlɩ bela mɔɔ yekeziã Gyehova kɛɛ ɩma anwʋnzɩzɩbɛ yɛ ma yɛva yegyina ye ndwokɔzɩzɩbɛ be munwa nɩ, ɩkakɛ yɛ kɛɛ ɩwɔ tumi kezile. Sɛ yɛda Gyehova asɩ wɔ yɩ Ɣa mɔɔ ɩva ɩma yɛ nɩ nwʋ a, ɩma yɛkakɛ kɛɛ ɩdɔ yɛ. Na sɛ yɛfa yɛ dɩyɛzianlɛ yetiã Gyehova anyunu kɛɛ ɩwʋwa yɛ ma yeli ɔhawʋ be nwʋ egyima a, ɩma yɛkakɛ kɛɛ ɩdɩ nɣɛlɛbɛvʋlɔ. Mpayɩ mɔɔ ɩdɩdɩ ɔzɔ nɩ, ɩbʋwa ma annidi mɔɔ yɛwɔ yɛma Gyehova nɩ yɛ kezi na yesi yɛ kɛnɣa kɛɛ yɛkɔhwɩ̃ yɛ nwʋ wɔ dɩyɛ bela mɔɔ ɩkɔhʋla ɩkɛzɩkɛ yɛ nɩɩ yɩ avinli abusuwawɔlɛ nɩ nwʋ.

8. Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla yɛkɛyɛ na yɛahɔ zʋ yɛanyia Gyehova nwʋ bɔlɔ a?

8 Sa yɛkʋla yɛkɔ zʋ yenyia Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ iluwa Bayɩbʋlʋ mɔɔ yekozuma na yɛava yɛayɛ yɛ bʋtayɩ kɛɛ yekozuma debe wɔ ndianwʋba nɩɩ ndianwʋ tanɩ mɔɔ bɛhɛlɛ wɔ numɔ nɩ nu. Bɛmá yezunzu Gyehova yɩ azʋ̃mɩvʋlɔ nɔhʋanlɛmaa anwɩ̃ be nwʋ. Bɔnlʋmmɔ yɛ lɛ Obedaya mɔɔ nɩ ikila Bulombunli Ehabɩ yɩ awudo zʋ nɩɩ Ɔsɔfʋ Ebani Gyehoyada. Akʋ̃ sʋ̃, yekehila mɔɔ yekɔhʋla yekozuma wɔ Dwuuda Bulombunli Gyehowahyɩ mɔɔ ɩwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ɩsʋ̃mɩɩ Gyehova bʋwɔ na aɣinzi yi iyiakili yɩ ɔzʋ̃mɩlɛ nɩ kɛnɩ.

NYIÁ AKƐNƔAZƖZƖBƐ KƐƐ OBEDAYA MƆƆ NƖ YI KUNLU TULI NYAMƖNLƖ NWƲ NƖ

9. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyehova nwʋ bɔlɔ wʋwalɩ Obedaya a? (1 Awulombunli 18:3, 12)

9 Mmɩlɩ mɔ ili bɔmʋnlɩ mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ ɩkãã Obedaya b nwʋ odwokɔ nɩ, ɩhanlɩ kɛɛ nɩ “Obedaya yi kunlu tuli Gyehova nwʋ baaba.” (Kɩnga 1 Awulombunli 18:3, 12.) Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyehova nwʋ bɔlɔ mɔɔ ɩfata mɔɔ Obedaya nyianlɩ nɩ wʋwalɩ yɩ a? Ɩwʋwalɩ yɩ ma ɩyɛlɩ abiye mɔɔ idi nɔhʋanlɛ na bɔkʋla bɛfa bɔ nwʋ betiã yɩ zʋ. Eyi ti bulombunli yi va wulalɩ yɩ sa kɛɛ ihila ahɩ̃mfiye kɛnɩ munwatĩĩ zʋ. (Fa tindã Nehɛmaya 7:2 nwʋ.) Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ mɔɔ Obedaya nyianlɩ nɩ ɩwʋwalɩ yɩ ma inyianlɩ akɛnɣazɩzɩbɛ sʋnʋnkʋ̃ be, nɩ eyi dɩ subanɩ mɔɔ ikehyinyia paa wɔ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ. Ɩwʋwalɩ azɩ wɔ Bulombunli Ehabɩ atinuzɩzɩbɛvʋlɔ mɔɔ “ɩyɛlɩ Gyehova anyɩ zʋ tanɩ ɩdɛlalɩ awulombunli mɔɔ belili yɩ anyunu munwatĩĩ” yɩ mmɩlɩ zʋ. (1 Aw. 16:30) Akʋ̃ sʋ̃, nɩ Ehabɩ yɩ yɩ Gyezibɛlɩ mɔɔ ɩsʋ̃mɩ Baalɩ nɩ, ɩtanɩ Gyehova nkʋ̃ʋ̃ ma ɩwɔlɩ mmɔdɩnɩ kɛɛ ikodu nɔhʋanlɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ tʋ wɔ Yizilaya manlɩ ti sʋlɔ ɔfʋã nu bulombunlimanlɩ yɩ nu. Ihunhunli Nyamɩnlɩ yɩ nkɔmɩhyɛmaa sʋ̃maa po. (1 Aw. 18:4) Eyi ma yɛnwʋ kɛɛ Obedaya zʋ̃mɩnlɩ Gyehova wɔ mmɩlɩ mɔ numɔ yɛ sɩ paa nu.

10. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Obedaya lalɩ akɛnɣazɩzɩbɛ sʋnʋnkʋ̃ ali a?

10 Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Obedaya lalɩ akɛnɣazɩzɩbɛ sʋnʋnkʋ̃ ali a? Mmɩlɩ mɔ Gyezibɛlɩ wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ikunhũũ Nyamɩnlɩ yɩ nkɔmɩhyɛmaa nɩ, Obedaya valɩ nkɔmɩhyɛmaa 100 ziyeli wɔ bʋlɔdanɩ be nu. “Ɩhyɛlɩ bo nu azukua anlu azukua anlu mɔɔ nɩ ɩma alɩyɛ nɩɩ nzulo bɛ.” (1 Aw. 18:13, 14) Sɛ Gyezibɛlɩ zɔlɩ akɛnɣazɩzɩbɛvʋlɔ Obedaya nu a, ankɩ sa ikũ yi. Nɔhʋanlɛ, nɩ Obedaya yi kunlu tu na nɩ ɩábɛ kɛɛ iwu. Naasʋ̃ nɩ ɩdɔ Gyehova nɩɩ bɛzabɛ mɔɔ bɔsʋ̃mɩ yɩ nɩ kʋlaa ɩtɛla yɩzayɩ yɩ nnwʋanlɩ.

Ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ bɛva salɛ bediã ye egyima yɩ zʋ nɩ, eliyema be ɩlɛ akɛnɣazɩzɩbɛ ɩkyɩkyɛɛ asafʋ awuuku ɩkɛma yɩ ɔhɔnwʋmmɔ Dasɩvʋlɔmaa (Kila nkyɩkyɛmi 11) c

11. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ nnɛ mmɩlɩ nu Gyehova azʋ̃mɩvʋlɔ bɛdɩ kɛɛ Obedaya a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

11 Nnɛ Gyehova azʋ̃mɩvʋlɔ sʋ̃maa da nnɩka mɔɔ bɛva salɛ bediã ye egyima yɩ zʋ. Naasʋ̃ dɩkɛɛ Obedaya nɩ, bɛda annidi ali bekile adumivʋlɔ yɩ na bɔkɔ zʋlɔ bɔsʋ̃mɩ Gyehova. (Mt. 22:21) Kɛ ankɩ bekediye mmenii nɩ, betiye Nyamɩnlɩ mfomi bɛfa bekile kɛɛ bo kunlu tuli yɩ nwʋ. (Egy. 5: 29) Bɔkɔ zʋlɔ bɛkã odwokɔba yɩ na beyiyia nu wɔ ɛɣɩntalɛ nu bɛyɛ dɩyɛzumanlɛ. (Mt. 10:16, 28) Mɔɔ ihyinyia bɛ paa yɛ lɛ kɛɛ be mmeliyema bɛ sa kɛhã sunzuma ɔfʋã nu alɩyɛ mɔɔ behyinyia nɩ. Bɛmá yehila Henri mɔɔ ɩda Africa dɩka be mɔɔ bɛvalɩ salɛ bedianlɩ ye egyima yɩ zʋ yɩ ndianwʋ yɩ. Wɔ ɔzɔ mmɩlɩ nɩ, Henri duli yɩ nwʋ manlɩ kɛɛ ɩkɛhyɩhyɛ asafʋ awuuku ɩkɛma mmeliyema. Ɩhɛlɛlɩ kɛɛ: “Mɩdɩ abiye mɔɔ mɩ anyɩ tʋ dɩyɛ, meti mʋnwʋnlɩ paa kɛɛ annidi kezile mɔɔ mʋwɔ mɩma Gyehova nɩ yɛ ɩmanlɩ minyianlɩ ɔzɔ akɛnɣazɩzɩbɛ mɔɔ nɩ mihyinyia nɩ a.” Asʋ̃ ɔkɔhʋla ekenyia akɛnɣazɩzɩbɛ dɩkɛɛ Henri a? Sɛ yenyia Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ mɔɔ ɩfata a, yekenyia ɔzɔ akɛnɣazɩzɩbɛ yɩ be.

DI NƆHƲANLƐ KƐƐ ƆSƆFƲ EBANI GYEHOYADA

12. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Ɔsɔfʋ Ebanɩ Gyehoyada nɩɩ yɩ yɩ belili nɔhʋanlɛ bɛmanlɩ Gyehova a?

12 Nɩ Ɔsɔfʋ Ebani Gyehoyada kunlu tuli Gyehova nwʋ, na ɔzɔ bɔlɔ nɩ hanlɩ yɩ ma ilili nɔhʋanlɛ na ɩhyɛlɩ mmenii mvʋlɔ ɛzɩzɩbɛ ma bɔzʋ̃mɩnlɩ Gyehova. Eyi lalɩ ali mmɩlɩ mɔ Gyezibɛlɩ yɩ ɣa Atalaya iluwalɩ ɔhʋanɩ tanɩ zʋ ɣa ilili dɩyɛ wɔ Dwuuda nɩ. Nɩ mmenii yi kunlu tuli Atalaya nwʋ paa. Nɩ yi ti nu yɛ sɩ na nɩ yɩ anyɩ bʋlʋ tumililɛ nkʋ̃ʋ̃ ma ɩwɔlɩ mmɔdɩnɩ kɛɛ ikohunhũ yɩzayɩ yɩ nlammɔ mɔɔ bɛdɩ alɩhɩlɛ abusunwa nu maa nɩ munwatĩĩ! (2 Mm. 22:10, 11) Gyehowahyɩ mɔɔ ɩdɩ nnwuakula yɩ bo nu ɔkʋ̃ nyianlɩ yi ti lili numɔ iluwakɛɛ Gyehoyada yɩ yɩ Gyehohyabɛtɩ valɩ yɩ ziyeli. Ɩ nɩɩ yɩ hũ valɩ kuakula nɩ ziyeli na behilalɩ yɩ. Mɔɔ Gyehoyada nɩɩ Gyehohyabɛtɩ yɛlɩ nɩ ɩwʋwalɩ ma bɔwɔlɩ alɩhɩlɛ mɔɔ bɔzʋ̃ Devidi abusunwa yɩ nu nwʋ banɩ. Gyehoyada lili Gyehova nɔhʋanlɛ na ɩáma yi kunlu tuli Atalaya nwʋ.—Ɛɣɛ. 29:25.

13. Mmɩlɩ mɔ Gyehowahyɩ lili alʋbɔ asunwa nɩ, mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyehoyada zialɩ hileli kɛɛ idi nɔhʋanlɛ a?

13 Mmɩlɩ mɔ Gyehowahyɩ lili alʋbɔ asunwa nɩ, Gyehoyada zialɩ hileli kɛɛ idi Gyehova nɔhʋanlɛ. Ɩvalɩ adwɩnɩ be mɔɔ nɩ sɛ ɩba nu a ɩkɛma Gyehowahyɩ kɛɣa kɛyɛ bulombunli mɔɔ ɩfata mɔɔ ɩzʋ̃ Devidi abusunwa nu. Naasʋ̃ sɛ ɩába nu a, ankɩ sa bokũ Gyehoyada wɔ ɔhʋanɩ bela zʋ. Gyehova yɩ mmʋwalɩyɛ ti, adwɩnɩ mɔɔ ɩvalɩ nɩ yɛlɩ egyima. Mbanimbani nɩɩ Levimaa nɩ wʋwalɩ Gyehoyada ma bɔzʋwalɩ Gyehowahyɩ bulombunli na bohunli Atalaya. (2 Mm. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Akʋ̃ Gyehoyada nɩɩ “Gyehova nɩɩ bulombunli yɩ nɩɩ mmenii yɩ munwala yɛlɩ nhyɩhyɛlɩyɛ kɛɛ bɔkɔhɔ zʋ bɛkɛyɛ Gyehova yi mmenii.” (2 Awu. 11:17) Akʋ̃ sʋ̃ “ɩvalɩ bɛzabɛ mɔɔ bɔwɩɛnɩ ayɩnkɛ nɩ igyinanlɩ gyinanlɩ Gyehova yi pika yɩ ayɩnkɛ yɩ munwa, mɔɔ ɩkɛyɛ mɔɔ abiyela mɔɔ yɩ nwʋ ɩádɩ wɔ ɔhʋanɩ bela nu nɩ ɩáwɔlɔlɩ nu.”—2 Mm. 23:19.

14. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyehova lili Gyehoyada nni a?

14 Nɩ Gyehova li bɔmʋnlɩ hã kɛɛ “Bɛzabɛ mɔɔ bedi mi nni nɩ, mɩzamɩ sʋ̃ mikeli bɛ nni.” Na amba sʋ̃ iyilalɩ Gyehoyada. (1 Sa. 2:30) Kɛ ndianwʋ nɩ, ɩma bɛhɛlɛ Gyehoyada yɩ odwokɔ yɩ wɔ Bayɩbʋlʋ nu na yɛahʋla yɛazuma debe wɔ nu. (Wul. 15:4) Na mmɩlɩ mɔ Gyehoyada wuli nɩ, beziyeli yi wɔ annidi ɔhʋanɩ zʋ wɔ “Devidi yɩ twonwa zʋ bɛhɩnlanlɩ awulombunli yi nwʋ, iluwakɛɛ ɩyɛlɩ dɩyɛba wɔ Yizilaya na ɩmanlɩ nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ nɩɩ yi pika nwʋ hyinyianlɩ yɩ.”—2 Mm. 24:15, 16.

Dɩkɛɛ Ɔsɔfʋ Ebani Gyehoyada nɩ, annidi kezile mɔɔ yɛwɔ yɛma Gyehova nɩ kɔhʋla kɛhã yɛ ma yɛkɛva nɔhʋanlɛlilɛ yɛkɔwʋwa ye mmeliyema (Kila nkyɩkyɛmi 15) d

15. Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla yekozuma wɔ Gyehoyada yɩ odwokɔ yɩ nu a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)

15 Gyehoyada yi odwokɔ yɩ kɔhʋla kɔwʋwa yɛ ma yekenyia Nyamɩnlɩ nwʋ bɔlɔ. Asafʋ nu mbanimbani kɔhʋla kozumazuma Gyehoyada na bɛama bɛ anyɩ ɩala kɛ na bɛabɩbɛ ɔhʋanɩ mɔɔ bɔkɔhʋla bokoluwa zʋ bɔkɔwɔ asafʋ yɩ nwʋ banɩ. (Egy. 20:28) Bɛzabɛ mɔɔ bɛ anyɩ dɩ kɔhʋla kozuma debe wɔ Gyehoyada yɩ odwokɔ yɩ nu kɛɛ, sɛ bɛma bo kunlu tuli Gyehova nwʋ na bedi yɩ nɔhʋanlɛ a, ɩkɔhʋla kɛva bɛ ikeli egyima ma yi tile nu pɔkɔ kɛɣa nu. Ɩáyɩ bɛ isiye ahanlɩ. Mmɩlantɩyɛ nɩɩ nɣɛdɛkɛ sʋ̃ bɔkɔhʋla bokozuma debe wɔ kezimɔ Gyehova ɩ nɩɩ Gyehoyada lili nɩ nu na bɛala annidi kezile ali bɛahile bɛzabɛ mɔɔ bɛ anyɩ dɩ, titili bɛzabɛ mɔɔ bɛva nɔhʋanlɛlilɛ bɔzʋ̃mɩ Gyehova bɛhyɛ nɩ. (Ɛɣɛ. 16:31) Akʋ̃ sʋ̃, sa ye munwala yɛkʋla yesuma debe wɔ mbanimbani nɩɩ Levimaa mɔɔ bɔwʋwalɩ Gyehoyada nɩ bɛ ɛkɛ. Bɛmá yɛva nɔhʋanlɛlilɛ yɛwʋwa mbanimbani mɔɔ beli nninyeni anyunu nɩ iluwa sutiye mɔɔ yɛkɛyɛ yɛkɛma bɛ nɩ zʋ.—Hib. 13:17.

ÁMA OSUMAZUMA BULOMBUNLI GYEHOWAHYƖ

16. Mɩnla yɛ nɩ ikile kɛɛ nɩ Bulombunli Gyehowahyɩ yɛ mɛlɛkɛ?

16 Gyehoyada wʋwalɩ bulombunli Gyehowahyɩ ma ɩyɛlɩ enii baaba. (2 Aw. 12:2) Eyi ti mmɩlɩ mɔ nɩ bulombunli yi dɩ kuakula nɩ, nɩ ɩpɛ kɛɛ ɩyɛ mɔɔ ɩsɔ Gyehova anyɩ. Naasʋ̃ mmɩlɩ mɔ Gyehoyada wuli nɩ, Gyehowahyɩ diyeli mbanimbani mɔɔ beyiaki Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nɩ. Mɩnla yɛ ɩzʋ̃ numɔ ɩɣalɩ a? Ɩ nɩɩ yɩ manlɩmaa yɩ wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ bɔsʋ̃mɩɩ awʋzʋmɩ fadumi nɩɩ mmoduwaba.” (2 Mm. 24:4, 17, 18) Ɩyɛlɩ Gyehova ɛyɛkɛ baaba na ɩhɔlɩ zʋlɔ ɩzʋ̃manlɩ nkɔmɩhyɛmaa ma ‘bɔhɔlɩ bɛ ɛkɛnɩ mbɔmɩ sʋ̃maa kɛɛ bezia bɛɣɩla yɩ pɛ, naasʋ̃ bɛátiye.’ Na nɩ Zakalɩya dɩ Gyehoyada yɩ ɣa, Gyehova yɩ nkɔmɩhyɛnii nɩɩ ɔsɔfʋ sʋ̃. Akʋ̃ sʋ̃ nɩ ɩdɩ Gyehowahyɩ yɩ wʋa, naasʋ̃ mɛyɩ po bɛátiye yi. Ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ Zakalɩya yɩ abusunwa yɛ beleli bulombunli Gyehowahyɩ nnwʋanlɩ nɩ, ɩmanlɩ bohunli Zakalɩya.—2 Mm. 22:11; 24:19-22.

17. Mɩnla yɛ ɩdʋlɩ Gyehowahyɩ a?

17 Gyehowahyɩ ɩákɔ zʋ inyia Gyehova nwʋ bɔlɔ mɔɔ ɩfata, meti nninyeni ɩákɔ bʋwɔ ma yɩ kʋlaa. Nɩ Gyehova li bɔmʋnlɩ ɩhã kɛɛ “Bɛzabɛ mɔɔ bobu mɩ animitiya nɩ mɩlɛ́fa bɛ mɩkɛyɛ hwɩɩ.” (1 Sa. 2:30) Siliya azogyiamaa ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be lili Gyehowahyɩ yɩ azogyiamaa sʋ̃maa zʋ nkunimi na bebilalɩ Gyehowahyɩ baaba. Siliyamaa yɩ hɔlɩ mɛda nɩ, Gyehowahyɩ yɩzayɩ yɩ nkɛlɛ hunli yi iluwakɛɛ ihunli Zakalɩya ti. Iluwakɛɛ bowuli yi kɛɛ bulombunli atinuzɩzɩbɛvʋlɔ ti, bɛásiye yɩ wɔ “dɩka mɔɔ besiye awulombunli nɩ.”—2 Mm. 24:23-25.

18. Kɛmɔ Gyɛlɩmaya 17:7, 8 kã nɩ, kɛ ɩkɛyɛ na yɛázumazumanlɩ Gyehowahyɩ a?

18 Mɩnla yɛ yɛkɔhʋla yekozuma wɔ mɔɔ Gyehowahyɩ yɛlɩ yɩ nu a? Nɩ ɩdɩ kɛɛ bɩlɛna mɔɔ bɛva owudo bozuni yi. Mmɩlɩ mɔ Gyehoyada mɔɔ nɩ ɩdɩ kɛɛ owudo yɩ da azɩ nɩ, nɩ Gyehowahyɩ sʋ̃mɩ Gyehova bʋwɔ. Naasʋ̃ mmɩlɩ mɔ Gyehoyada wuli na Gyehowahyɩ wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ itiyee bɛzabɛ mɔɔ bɛázʋ̃mɩ Gyehova nɩ iyiakili Gyehova ɔzʋ̃mɩnlɛ. Eyi ɩma yɛnwʋ kɛɛ, kɛ ye mmeliyemma anzɛnyɩɩ ye mmusunwamaa ti yɛ ɩsɛ kɛɛ yɛyɛ sutiye yɛma Nyamɩnlɩ a. Sɛ yɛkɛyɛ sɩ wɔ sunzuma ɔfʋã nu a, ɩsɛ kɛɛ yɛzayɛ yesuma dɩyɛ eɣile bela, yɛdwɩnɩndwɩnɩ nwʋ na yɛbɔ mpayɩ ama ɔlɔlɛ nɩɩ annidi mɔɔ yɛwɔ yɛma Gyehova nɩ ɩayɛ kezi.—Kɩnga Gyɛlɩmaya 17:7, 8; Kol. 2:6, 7.

19. Mɩnla yɛ Gyehova ɩpɩbɛɛ wɔ yɛ ɛkɛ a?

19 Gyehova iáhila ɔhʋanɩ kɛɛ yɛkɛyɛ mɔɔ ɩbʋlʋ yɛ anwʋzɩzɩbɛ zʋ. Mɔɔ ɩpɩbɛɛ wɔ yɛ ɛkɛnɩ nɩ, bɔwɔ yɩ dɔkɔ wɔ Odwokɔhanlɛvʋlɔ 12:13. Ɩkã kɛɛ: “Ma wu kunlu duli nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ yɩ nwʋ na di yɩ mmɛla ndwokɔ zʋ na eyi yɛ lɛ enii yɩ asɛdɩ a.” Sɛ ye kunlu tuli Nyamɩnlɩ nwʋ dɩkɛɛ Obedaya nɩɩ Gyehoyada a, ɩávalɩ nwʋmɔ mɔɔ yekeyiya bela nɩ sa yedi Gyehova nɔhʋanlɛ. Na dɩyɛ bela ɩlɔ́kʋla ɩkɛzɩkɛ yɛ nɩɩ Gyehova avinli.

NDWOMI 3 Yɛ Anwʋzɩzɩbɛ, Yɛ Anyɩnlɩlazʋ Nɩɩ Yɛ Anwʋlazʋ

a Odwokɔpɔkɔ “bɔlɔ” mɔɔ bɛva belili egyima wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu nɩ, ɩkɔhʋla ikehile nninyeni sʋ̃maa. Odwokɔ kʋ̃ mɔɔ bɛkãã nɩ yɛ ɩkɛma yɛkɔnwʋ mɔɔ ikile a, kɛɛ ɩdɩ anwʋdudulɛ anzɛnyɩɩ annidi. Dɩyɛzumanlɛ eyi kɔwʋwa yɛ ma yekenyia bɔlɔ mɔɔ ɩkɛhyɛ yɛ ɛzɩzɩbɛ ma yekenyia akɛnɣazɩzɩbɛ na yɛali nɔhʋanlɛ wɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ mɔɔ yɛfa yɛma yɛ sʋlɔ Ɛzɩlɛ nɩ nu.

b Obedaya eyi kɛ mɛyɩ yɛ lɛ nkɔmɩhyɛnii Obedaya mɔɔ ɩhɛlɛlɩ Obedaya buuku mɔɔ yi dima la zʋlɔ nɩ.

c MFONYINI NWƲ NDWOKƆ: Ozumanlɛnwʋnlɛ mɔɔ bɛyɛ nwʋmɔ yɛkile: eliyema be ɩkyɩkyɛɛ asafʋ awuuku ɩkɛma mmeliyema wɔ mmɩlɩ mɔ bɛva salɛ bediã ye egyima yɩ zʋ.

d MFONYINI NWƲ NDWOKƆ: Eliyema baalɛ kɛdɛkɛ be isumaa kezimɔ ikeli dasɩlɛ wɔ foonu zʋ wɔ eliyema baalɛ ebani be kɛ. Eliyema ebani be ɩlɛ akɛnɣazɩzɩbɛ idii dasɩlɛ wɔ bagua nu; eliyema benyia be mɔɔ yɩ nwʋ ɩwʋkwa ikilee mvʋlɔ kezimɔ bekeziyeziye nninyeni be wɔ Kɩndɔm Hɔɔlʋ.