BƆHƆ́ ƆZƲLƆ BƆWƖƐNƖ!
Sayɩnsɩmaa Bebinyia Wɔɔkyɩ Mɔɔ Ikile Mmɩlɩ Mɔ Oyuwadɩ Kɛva Kɛzɩkɛ Nɩ Bɔhɔ Anyunumi—Mɩnla Yɛ Bayɩbʋlʋ Kã Falɩ Nwʋ a?
Sayɩnsɩmaa hanlɩ wɔ January 24, 2023 kɛɛ, wɔɔkyɩ mɔɔ ikile mmɩlɩ mɔ oyuwadɩ kɛva kɛzɩkɛ nɩ a, iɣike ohunluma dasuwonu paa, kile kɛɛ oyuwadɩ eyi yɩ awielɩyɛ iɣike.
“‘Wɔɔkyɩ Mɔɔ Ikile Mmɩlɩ Mɔ Oyuwadɩ Kɛva Kɛzɩkɛ’ nɩ gyĩ kɛnɩ ma asianɩ mɔɔ ɩzʋ̃ ɛzɩkɛlɛ mɔɔ adasamaa yɛzayɛ yɛsɩkɛɛ oyuwadɩ yɩ nu ɩkɛɣa nɩ nu. Na iluwa ndwokɔ azʋlɔtʋ mɔɔ isizii dɩkɛɛ Ukraine kʋnɛ yɩ nɩɩ kezimɔ yɛ amansɔnɩ yɩ ɩsɩnzaa nɩ ti, wɔ Twɔkɔ nɩ, sayɩnsɩmaa binyianlɩ wɔɔkyɩ yɩ ma iɣikeli ohunluma dasuwonu.”—AFP International Text Wire.
“Sayɩnsɩmaa manlɩ ɩlalɩ ali wɔ Twɔkɔ kɛɛ, ‘Wɔɔkyɩ Mɔɔ Ikile Mmɩlɩ Mɔ Oyuwadɩ Kɛva Kɛzɩkɛ’ nɩ iɣike ohunluma dasuwonu paa, kile kɛɛ ɛzɩkɛlɛ mɔɔ bɛkɛzɩkɛ oyuwadɩ yɩ kʋla kʋla nɩ iɣike.”—ABC News.
“Sayɩnsɩmaa mɔɔ bɔwɔ oyuwadɩ munwala nɩ wɔ kɔkɔ kɛɛ, nninyeni mɔɔ adasamaa yɛyɛɛ nɩ yɛ ɩkɛva ɛzɩkɛlɛ mɔɔ ɩtɛla bela ɩkɛɣa a.”—The Guardian.
Asʋ̃ ɩlɛ́kyɛ na bɛazɩkɛ enii nɩɩ azɩlɛ yɩ a? Asʋ̃ ɩsɛ kɛɛ ye kunlu tuli mɔɔ ikezi wɔ eɣile be nɩ nwʋ a? Mɩnla yɛ Bayɩbʋlʋ yɩ kã a?
Mɔɔ Ikezi Wɔ Eɣile Be
Bayɩbʋlʋ yɩ kã kɛɛ “azɩlɛ yɩ mɛyɩ, ɩwɔ kɛnɩ daabaa” na mmenii be sʋ̃ wɔ kɛnɩ mɔɔ “bɔkɔwʋwa zʋlɔ daabaa.” (Odwokɔhanlɛvʋlɔ. 1:4; Ndwomi. 37:29) Meti enii lɔ́kʋla kɛzɩkɛ yɛ azɩlɛ yɩ anzɛnyɩɩ bɔlɔ́kʋla kɛma yɛ pɩlanɛtɩ yɩ kɛyɛ dɩka mɔɔ yɛbʋwa zʋlɔ a ɩáyɛ bʋwɔ.
Naasʋ̃ Bayɩbʋlʋ yɩ kã ɛzɩkɛlɛ be nwʋ odwokɔ. Kɛ ndianwʋ nɩ, ɩkã kɛɛ “oyuwadɩ nɩɩ numɔ akɔnɔ munwatĩĩ bokodua nu.”—1 Dwɔɔnʋ 2:17.
Bayɩbʋlʋ yɩ kã oyuwadɩ awielɩyɛ nwʋ odwokɔ, na sɛ ɛpɛ kɛɛ ɔnwʋ mɔɔ yɩ tʋ kile a, kɩnga odwokɔ mɔɔ ise “Oyuwadɩ Eyi Ɩba Awielɩyɛ Anzɛnyɩɩ? Asʋ̃ Bayɩbʋlʋ Yɩ Kã Kɛɛ bɛkɛzɩkɛ Dɩyɛ Bela Anzɛnyɩɩ?”
Sɛ ɛpɛ kɛɛ osuma sʋ̃maa falɩ mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã falɩ sɛnkyɩlɛdɩ mɔɔ ikile kɛɛ oyuwadɩ eyi yɩ awielɩyɛ iɣike nɩ nwʋ a, mɛyɩ nɩ kɩnga odwokɔ mɔɔ ise “Mɩnla Mmɩlɩ Yɛ Oyuwadɩ Eyi Kɛzɩkɛ a?”
Nyia Anwʋlazʋ Kɛɛ Nninyeni Kɛyɛ Bʋwɔ
Ɩávalɩ nwʋmɔ ndwokɔzɩzɩbɛ mɔɔ yeyiyia wɔ oyuwadɩ eyi nu nɩ, Bayɩbʋlʋ yɩ kɔhʋla kɔwʋwa yɛ ma yekenyia anwʋlazʋ anzɛnyɩɩ adwɩnɩba. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ a?
Bayɩbʋlʋ yɩ fa fʋlɔdulɛ ma yɛ. (2 Timoti. 3:16, 17) Kɛ ndianwʋ nɩ, kɩnga odwokɔ mɔɔ ise “Kezimɔ Ɛkɛdɩ Wʋ Adwɩnɩndwɩnɩ Zʋ” na ɔkɔnwʋ kezimɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kɔhʋla kɔwʋwa wʋ ma ekenyia adwɩnɩba na wʋanyia anwʋlazʋ ɩávalɩ nwʋmɔ ndwokɔzɩzɩbɛ mɔɔ eyiyiaa nɩ.
Bayɩbʋlʋ yɩ ma yenyia eɣile be nwʋ anyɩnlɩlazʋ mɔɔ idi munli. (Wulomimaa. 15:4) Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ mɔɔ yɛkɔhʋla kehila yɩ ɔhʋanɩ wɔ nnɛ nɩɩ eɣile be, na eyi bʋwa yɛ ma yɛfa anwʋlazʋ yekyina ndwokɔ mɔɔ isizii wɔ oyuwadɩ eyi nu nɩ munwa.
Mɔɔ ɩkɛyɛ na wʋanyia Bayɩbʋlʋ zʋ mfasʋ sʋ̃maa nɩ, yɛtʋʋ salɛ yɛkɔvʋlɔ wʋ kɛɛ ɛ nɩɩ yɛ zuma Bayɩbʋlʋ yɩ mɔɔ olótuwa hwɩɩ.
a “Wɔɔkyɩ Mɔɔ Ikile Mmɩlɩ Mɔ Oyuwadɩ Kɛva Kɛzɩkɛ nɩ dɩ debe mɔɔ ɩbɔ yɛ kɔkɔ wɔ ɛzɩkɛlɛ mɔɔ oyuwadɩ yɩ kɛva kɛzɩkɛ, iluwa nninyeni azʋlɔtʋ mɔɔ amɩyɛzayɛ yɛyɛ nɩ ti. Ɩ́dɩ wɔɔkyɩ ankasa, mfomi ɩdɩ ɛhakɛlɛ mɔɔ bɛkakɛ yɛ ma yɛnwʋ nninyeni azʋlɔtʋ mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yeyiaki yi ɛyɛlɛ na ama yɛázɩkɛlɩ azɩlɛ yɩ, kezimɔ ɩkɛyɛ mɔɔ yɛkɔhɔ zʋlɔ kɔwʋwa zʋ.”—Bulletin of the Atomic Scientists.