1-2. 1 Tiˆmoˇseˬ 6:20-ahˇ haw ngeh, Tiˆmoˇseˬ aˬ jeˬ za˗euˬ nga?

 Aˬ myah myah naˇ aˬ dui aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ aˬ cawˬ jawˇ gaˇ yuˇ taˬ˗eu meh. Aˬ dui pyuˇ yuˇ taˬ duˬ˗ahˇ pyuˇ yuˇ taˬ iˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ pyuˇ˗ahˇ maˬ bi byoˆ˗iˇ ni smˇ kʼoeˬ maˬ bi kʼoeˬ ni yaw muiˬ˗ehˇ haw saˆ meh lehˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ aˬ cawˬ jawˇ gaˇ yuˇ taˬ˗eu heu naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh.

² 1 Tiˆmoˇseˬ 6:20-ahˇ gui. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ nawˇ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu tsaˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ za taˬ˗euˬ meh lehˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Tiˆmoˇseˬ muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu ‘Miˬyehˇ dawˬ kawˬ ya mehˬ’˗awˇ, ‘laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ jiˇ ya mehˬ’˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 4:2, 5) Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ nawˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ duˇ ni aˬ dui˗ahˇ jiˇ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ a nehˬ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ neh a nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ heu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya bo saˆ˗eu nga?

3-4. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ poeˬ baw dui dui˗eu nga?

³ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsaˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ˗ahˇ bi siˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ maˬ ehˇ, dehꞈ ziˇ muiˬ daˆ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ maˬ ehˇ, ehˇ nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh aˇ poeˬ baw dui dui˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jah˗awˇ mˇ caw ngeh, mehˬ bahˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh ya buˬ˗iˇ˗awˇ, yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ lehˇ dehꞈ nya˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 6:9-11.

⁴ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ aˇ poeˬ bi baw dui dui˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ taˬ aw˗awˇ “tsaˬ˗eu nui ma neh leh jeh˗eu deuˬ”˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ bi siˬ˗eu heu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 13:48, MS) Tsawˇ haˬ heu deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ bi mehˬ˗eu lehˇ ha  geuꞈ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 11:25; 24:45) Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ heu deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ gʼoˆ shaw nya˗a. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗euˬ taꞈ˗ehˇ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ meh.—Dawˬdaˬ 3:13, 15.

5. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ paˇ biꞈ nga siˬ?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ nehˬ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ bi mehˬ˗eu heu meh. (Maꞈtehˬ 24:14) Aˬ dui mehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu miˇ neh, aˇ poeˬ baw dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:16) Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ myaˆ ni tehꞈ˗ehˇ mˇ nya kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ mˇ luꞈ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4) Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ cawˬ ya pyeuꞈ˗euˬ heu naˇ aˇ poeˬ aˇ naˆ ni baw˗eu nga!—1 Gawˇliˬtu 3:9.

6. Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗iˇ˗euˬ nga?

⁶ Tiˆmoˇseˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, Deˬmaˆ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ gaˇ ya mˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 4:10) Piˬgeˬluˇ hawˇ˗eu Heˬlaˇmoˇjeˬ Pawˇluˆ neh ya tahˬ puˬ˗euˬ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ byehˇ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 1:15) Huˬmiˬnehˇ, Aˬleˬsaˬduˇ, Piˇlehˇ, heu deuˬ jiˇ Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗iˇ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 1:19, 20; 2 Tiˆmoˇseˬ 2:16-18) Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ haw˗euˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗eu miˇ neh, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh.

7. Saˬdaˬ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ byehˇ ni aˬ jeˬ jeˇ zmˬ˗eu nga?

⁷ Saˬdaˬ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ˗ahˇ, aˬ dui byehˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ leh jeh˗eu nga? Aˬ dui Saˬdaˬ zmˬ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ bi teˬ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬbiˬ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, iˇteuꞈnehꞈ hawˇ˗eu paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ zmˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ byehˇ ni aˬ dui˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ bi nyehꞈ suꞈ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ bi kʼehˬ bi kʼaˆ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Saˬdaˬ aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ byehˇ ni, Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu deuˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ “‘zaˬ siˬ tawˇ gahˇ’ lehˇ maˬ ngeuˇ gaˇ myahˇ”˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ ni lawˬ haw˗eu meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 6:20, 21.

8. Aˬ dui mehˇ nmˇ Daˬyeˬlaˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁸ Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ byehˇ nya˗eu meh. Biˬdiˬoˬ keˆ mui  gaˇ ya leˇ dui dui˗eu mehˇ nmˇ Daˬyeˬlaˇ˗euˬ b gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ aˇ kʼoꞈ 10 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ keˆ mui˗euˬ ma. Dahˬ beh ngeh ngaˬ neh mui˗euˬ keˆ deuˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ maˬ ahˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ ngaˇ diˬ˗eu ceh˗eu, nehꞈ hawˇ˗eu mah loˬ loˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu keˆ mui laˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ biˬdiˬoˬ keˆ tiˬ nah naˬ liˬ 15 laꞈ ehˇ gʼaˬ ni mui˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Daˬyeˬlaˇ “Maˇ diˇ naˇ ngaˇ mui luꞈ˗eu keˆ teu deuˬ hawˇ˗eu zmˬ luꞈ˗eu aˇ yamˬ teu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ bi kaˬ˗iˇ meh lehˇ ngaˇ siˬ nya ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ˗awˇ, gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ ngaˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a lehˇ noeˬ˗eu ma” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ heu aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ bi smˇ˗iˇ nya˗awˇ, aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jiˇ bi byehˇ dzeh laˇ nya˗eu meh.

9. 1 Tiˆmoˇseˬ 1:18, 19-ahˇ haw ngeh, Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ aˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga?

⁹ 1 Tiˆmoˇseˬ 1:18, 19-ahˇ gui. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ yehˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘yaw muiˬ jeˬ gʼaˇ duˬ guiˇ deuˆ’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Guiˇ heu naˇ maˇ maˇ ni deuˆ˗eu guiˇ maˬ ngeuˇ˗a, nui jah paw˗euˬ guiˇ pyeuꞈ meh. Ka li zaˬ deuˬ guiˇ deuˆ deuˆ luꞈ˗eu yehˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ˗eu nga? Aˬ dui Ka li˗euˬ yehˇ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui Pawˇluˆ neh zmˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu 5 jeˬ˗ahˇ haw ma. Heu 5 jeˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ tuˆ tehˬ taˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

10. Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu jeˬ bi lahˬ laˇ. Muiˬ˗eu yehˇ deuˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ yawˬ ha gaˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh aˇ poeˬ taˬ baw˗euˬ jeˬ˗ahˇ loꞈ piˇ haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ guiˇ deuˆ˗eu meh. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu jeˬ bi lahˬ laˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:7) Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ gaˬ˗awˇ, yaw zeu yaw kʼaˆ˗ehˇ baw naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ taˬ mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 4:8-10; 6:6.

11. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ˗eu nga?

¹¹ Yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ. Yehˇ deuˬ guiˇ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ taˬ mawꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ˗eu meh. Tiˆmoˇseˬ Pawˇluˆ neh shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ ceh ceh˗awˇ, muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ ahˇ laˇ ni leh jeh˗eu uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ lehˇ ehˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ heu deuˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu miˇ neh, nui jah paw˗euˬ guiˇ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ taˬ˗euˬ meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:22) Nymˬ˗mˇ aˬ dui jiˇ ni guiˇ deuˆ luꞈ˗eu ma. Aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 7:21-25) Aˬ dui yaw dehꞈ dehꞈ˗eu yaw oeˇ lehˆ dzeh˗awˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu yaw shuiꞈ jeˬ dm˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh ngeh, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:22, 24) Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui nah ga ni gʼaˬ doeˇ mˇ doeˇ ngeh jiˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ ha˗ahˇ ya ka tiˇ˗eu meh.—Heˬbyehˇ 10:24, 25.

12. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹² Yehˇ deuˬ guiˇ deuˆ˗eu keu ka˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya zmˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ myah luꞈ ya zmˬ dzaw˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui jiˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya zmˬ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ zmˬ˗eu gaˇ kawˆ mehˬ bawˬ˗ahˇ neh dzaw nya˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:15) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw laˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ naˇ, aˬ dui jiˇ ni yawˬ jawˇ na luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ ya pyehˆ tseˇ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni bi gʼeh laˇ˗eu gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ ya zmˬ˗eu meh. Heu naˇ Jaˇliꞈ gui˗eu gaˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw tsaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui neh ya gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ, aˇ maꞈ  aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya poˆ tseˇ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:13-15) Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, Jaˇliꞈ zmˬ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ mehˬ nya laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, mehˬ˗eu jeˬ heu naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gui nehˬ gaˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗iˇ˗eu lehˇ siˬ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu aˇ yamˬ laˆ duˬ taˬ˗awˇ teu˗ahˇ aˬ myah luꞈ mˇ caw naˇ, aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ zmˬ˗awˇ mehˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 3:16, 17.

13. Heˬbyehˇ 5:14-ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ya haw doˆ nya˗eu nga?

¹³ Haw doˆ nya. Yehˇ deuˬ guˆ˗eu gaˆ˗eu jeˬ aˬ geu gaˇ jaˆ˗eu lehˇ ya haw doˆ nya˗awˇ, teu˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ ni aˬ dui˗ahˇ lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ ya haw doˆ nya˗awˇ, teu˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 22:3; Heˬbyehˇ 5:14-ahˇ gui.) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ naˬ naˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ ya tseˇ˗eu meh. Tiˬbiˬ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ doˆ laˇ˗eu meh. Aˇ baˇ teu deuˬ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ bi teˬ iˇ˗eu miˇ neh aˬ dui maˬ haw. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ bye˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu meh.—Eˇpeˇsu 5:5, 6.

14. Haw doˆ nya˗eu jeˬ mehˇ nmˇ Daˬyeˬlaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗euˬ nga?

¹⁴ Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Daˬyeˬlaˇ diˬ˗eu ceh˗eu, nehꞈ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu mahˬ loˬ loˬ˗eu biˬdiˬoˬ keˆ mui˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ deuˬ nga lehˇ haw doˆ nya laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ sahˬ boꞈ taˬ duˬ awˆlai˗ahˇ poˆ tseˇ˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ keˆ teu˗ahˇ maˬ paˇ mui ni naˬ nya laˇ˗awˇ, awˆlai keˆ aˇ muˇ˗ahˇ neh doˆ le nya˗eu uˬ taꞈ, keˆ teu deuˬ˗ahˇ mui˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ maˬ paˇ cawˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Daˬyeˬlaˇ “Ngaˇ keˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ paˇ mui ni, ngaˬ˗euˬ aˇ yamˬ laꞈ nyiˇ paw tiˬ jeˬ paˬ jahˇ˗iˇ gaˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ gaˇ zmˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ mehˇ nmˇ Daˬyeˬlaˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu meh.

15. Jaˬ myawꞈ mehˇ shiˇ dawˬ heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁵ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ naˇ, guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ya haw doˆ nya˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:1, 7; 2 Tiˆmoˇseˬ 2:16) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ngeuˇ˗eu gaˇ kawˆ pehˬ kʼawˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ nui ma maˬ taˬ coeˇ ni jahˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ  nya meh. Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu jaˬ myawꞈ mehˇ shiˇ deuˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ iˇ nya˗eu meh. Aˬ dui jaˬ myawꞈ mehˇ shiˇ dawˬ heu˗ahˇ maˬ ya jah˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, jaˬ myawꞈ mehˇ shiˇ dawˬ teu deuˬ “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ maˬ paˇ ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ”˗ahˇ neh laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ aˇ pyaˇ naˇ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ “tsawˇ pyehˇ pyehˇ˗awˇ ja dzaˬ mawꞈ˗eu” miˇ neh meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:4, 5) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ ja bu˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ bi jah mawꞈ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma maˬ paˇ taˬ ni bi gʼeh mawꞈ˗eu meh.

16. Aˬ dui aˬ dui˗ahˇ maˬ bi haw tsoˆ taˬ nya ni bi gʼeh˗eu aˬ jeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu nga?

¹⁶ Haw tsoˆ taˬ. Tiˆmoˇseˬ “Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu yehˇ tiˬ gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nui jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ ya haw tsoˆ taˬ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4) Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui jiˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ za mawꞈ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ maˬ haw tsoˆ taˬ nya ni maˬ ya bi gʼeh˗a. “Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui ma” heu naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ bi teˬ˗iˇ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw ni bi pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ maˬ ja mehˬ nehˬ mawꞈ ni jiˇ bi pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 13:22) Aˬ dui yaw awˬ awˬ˗ehˇ ya dehꞈ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ “Miˬyehˇ˗euˬ Miˇ kʼahˬ . . . jeˬ huˬ poˆ” gaˇ ya zmˬ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 6:22-25, 33.

17-18. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁷ Taˆ lehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ. Yehˇ deuˬ yawˬ ha˗ahˇ haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ jeˬ hu neh ya shaˇ noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ ni Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ mawꞈ naˇ, lehˬ laˇ ca laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ jeˬ hu neh ya shaˇ noeˬ taˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui lehˬ laˇ ca laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ ya tahˬ puˬ ngeh, taˆ lehˇ yahˇ pyawˇ nya˗eu meh.

¹⁸ Yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ dui saˇ pawˇ˗ahˇ dziˬ luꞈ ngeh, ha˗eu deuˬ kawˇ ma˗ehˇ cehˆ doˆ nya˗eu laˆ gʼoˆ aˬ geu gaˇ jaˆ˗eu lehˇ tsoeˬ mehˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na pyeuꞈ laˇ ngeh teu gaˇ dziˬ luꞈ˗eu deuˬ taˆ lehˇ cehˆ doˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui jiˇ aˬ dui˗euˬ “cehˆ doˆ” duˬ aˬ geu jeˬ nga lehˇ jeˬ hu ya shaˇ noeˬ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui biˬdiˬoˬ, tiˬbiˬ haw luꞈ ngeh maˬ ehˇ, iˇteuꞈnehꞈ mui luꞈ ngeh maˬ ehˇ, maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu aˇ baˇ hawˇ˗eu diˬ˗eu ceh˗eu jeˬ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu deuˬ neh pyehˬ kʼawˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, ya mawˇ naˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ jeˬ hu neh ya shaˇ noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui jeˬ hu neh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ taˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ gaˇ laˆ cawˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ taˆ lehˇ yahˇ pyawˇ nya˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ˗ehˇ dehꞈ daˆ leꞈ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 101:3; 1 Tiˆmoˇseˬ 4:12.

19. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ˗ahˇ bo saˆ naˇ, aˬ jeˬ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ teu ya mehˬ˗eu muiˬ dui dui˗eu gaˇ heu˗ahˇ ya bo saˆ taˬ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ siˬ nya˗eu nui ma shawˇ jehˆ ni gʼeh˗awˇ, dehꞈ ziˇ aˇ poeˬ baw˗eu uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni ya caw ba nehˬ˗euˬ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ neh aˬ dui˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ bo saˆ nya˗eu yaw duˬ baw meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 6:12, 19.