1. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ ma nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga?

 ‘Aˬ ma tiˬ gʼaˬ yawˬ ha˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ zaˬ˗ahˇ ngehˇ coeˇ ta loˇ?’ Heu naˇ bawˇlawˇpeh Iˇsaˬyaˇ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh naˇ haˬ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ “Aˬ ma zaˬ˗ahˇ ngehˇ gaˇ keuˆ kʼawꞈ, naw maꞈ˗ahˇ ngaˇ maˬ ngehˇ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 49:15) Aˬ myah myah naˇ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ ma nehˬ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ sheu cehˆ˗a. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ poˆ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ nahˬ hawˇ˗eu aˬ ma nui gaˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ ma deuˬ myaˬ˗eu tiˬ paˆ Ja saˬ˗miˬ neh “Aˬ dui zaˬ˗ahˇ aˬ coeˇ bi dawˇ ngeh, aˬ myah luꞈ ziꞈ gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ ahˇ laˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ nui ma tsaˬ˗eu meh.

2. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ˗iˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu meh.

² Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ bawˬ dzaˬ gaˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ gaˇ maˬ paˇ˗iˇ˗euˬ tehꞈ kʼawꞈ, nui ma cawˆ dui dui˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ aˇ heˇ aˇ heˇ gʼaˬ˗ahˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ maˬ paˇ mˇ ni naˬ leˇ˗euˬ b gaˇ ya mawˇ ngeh, aˇ naˆ ni nui ma cawˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga!

3. Yeˬhawˇbaˬ naˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?

³ Naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ ngeh, aˇ muˇ deuˬ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ lmˇ boˬ ni ha˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ ni aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ mawꞈ˗eu ma. (1 Beˬtuˆluˆ 2:25) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? Aˬ dui naˇ haˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ mi naˆ˗ehˇ, tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ miˇ neh bawˬ dzaˬ gaˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ gaˇ maˬ paˇ iˇ˗euˬ nga lehˇ jeˬ hu ya siˬ nya˗eu meh.

4. Mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, tiˬ deuˬ na˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga?

⁴ Tiˬ gʼaˬ na mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ gaˇ tehꞈ˗ehˇ kaꞈ gʼa˗eu meh. Eˇshaˬ nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw pyawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Hoˬ˗uˬ c “Ngaˇ mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ gaˇ tehꞈ˗ehˇ kaꞈ gʼa˗euˬ ma. Ngaˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ jaˆ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya laˇ ngaˇ lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh, gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui˗euˬ ma. Teu gaˇ neh naˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ iˇ ni pyeuꞈ laˇ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh gʼawˬ iˇ˗euˬ ma. Saˬdaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ ni jahˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

5. Maˬ tsehˆ leˇ ni oe˗eu shaˬ zahˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga?

⁵ Mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ na shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu meh. Eˬgaˬlamˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ zaˬ ngaˬ gʼaˬ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Ehˆ, “Ngaˬ˗euˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ dehꞈ le ngeh neh aˇ sehˇ maˬ muiˬ˗a. Aˇ nah naˇ ngaˬ buˇ tiˬ gʼaˬ paˇ bi teh doˆ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ li tiˬ gʼaˬ jiˇ nui ma paw˗euˬ naˇ gawˇ pyeuꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ uˬ duˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ kawꞈ˗eu miˇ neh, bawˬ dzaˬ gaˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ gaˇ maˬ paˇ iˇ ni naˬ leˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ Ehˆ hawˇ˗eu nui deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ miˇ˗a.

6. Gawˇlawˇsehˇ 3:13-ahˇ maˬ mˇ caw naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ kaˬ˗iˇ nya˗eu nga?

⁶ Gawˇlawˇsehˇ 3:13-ahˇ gui. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na neh mˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh nui ma naˇ˗eu meh. Pawˇluˆ aˬ dui yaw myaˬ poˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “iˬ baˇ taˬ kʼaˇ za laˇ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui maˬ noeˬ gahˇ naˇ, nui ma naˇ˗iˇ nya˗awˇ, teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ bi kaˬ˗iˇ nya˗eu meh. Aˬmeˬliˇkaˬ laꞈ oˆ paw pyawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Paˬbaˬ˗loˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ yaw lehˬ mˇ ngaˬ lehˇ bi ja bu˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ za taˬ˗euˬ gaˇ deuˬ jiˇ maˬ paˇ ya mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗euˬ nga? Paˬbaˬ˗loˬ “Ngaˬ˗ahˇ nui ma pehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Teu gaˇ neh naˇ, aˇ muˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

7. Siˬ nya˗eu nui ma maˬ saˇ˗eu heu naˇ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu nga?

⁷ Tiˬ gʼaˬ na Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ bahˬ haw˗euˬ miˇ neh, siˬ nya˗eu nui ma maˬ saˇ ni pyeuꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ za˗eu maˬ geuˇ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ iˬ baˇ noeˬ poˆ˗awˇ, gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu maˬ geuˇ nya lehˇ noeˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Mehˇ nmˇ Paˬ˗lahˬsiˇsaꞈ˗koꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗euˬ baˬ da neh, ngaˇ bi mehˬ˗euˬ ma. Aˇ dahˬ beh ngeh mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ luꞈ kʼawꞈ, aˇ nah naˇ gʼaˬ baˬ laˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu maˬ geuˇ nya lehˇ noeˬ laˇ˗euˬ meh. Siˬ nya˗eu nui ma maˬ saˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ˗a lehˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ nya. Aˇ nah naˇ ngaˇ aˇ muˇ nehˬ˗ehˇ gʼawˬ˗iˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ nymˬ˗mˇ aˬ dui neh ja sawˇ leꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya? Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ? Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tawˇ neh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?

8. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ haw˗euˬ deuˬ˗ahˇ ngehˇ ngaˇ loˇ?

⁸ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ mˇ nehˬ haw˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a. (Heˬbyehˇ 6:10) Bawˇlawˇpeh Iˇsaˬyaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni ngehˬ gʼeh˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ dui dui˗eu yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Iˇsaˬyaˇ ‘Yawˇ bo˗eu yaw sahˇ yawˇ˗ahˇ bo saˆ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ yawˇ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ bo saˆ nehˬ˗awˇ, yawˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ gaˇ jaˬ uiˬ jiˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ bawˇ kʼahˇ˗ahˇ ciˬ meh’ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 40:11) Yawˇ  maꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˇ tiˬ mawˇ byoˆ˗iˇ ngeh, Huiˬ dui dui˗eu Yawˇ bo˗eu yaw sahˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga? Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. “Yawˇ tiˬ yaˇ mawˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ, yawˇ tiˬ mawˇ byoˆ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nmˇ lehˇ naw maꞈ noeˬ˗eu nya. Gʼoeˬ tseˇ gʼoeˬ mawˇ˗ahˇ gawˬ jawˬ˗ahˇ bi gaˆ tawˬ yaꞈ˗awˇ, byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ kʼoeˇ mawˇ˗ahˇ poˆ˗iˇ tehꞈ˗a. Aˬ yawꞈ yawˇ kʼoeˇ mawˇ poˆ mawˇ ngeh, maˬ byoˆ˗euˬ yawˇ gʼoeˬ tseˇ gʼoeˬ mawˇ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, poˆ mawˇ kʼoꞈ˗euˬ yawˇ kʼoeˆ mawˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ tehꞈ˗a lehˇ ngaˇ ehˇ˗eu ma.”—Maꞈtehˬ 18:12, 13.

9. Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ naˇ, yawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

⁹ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh tsaˬ leˇ˗eu nga? Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ naˇ, yawˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ laˬ jaˬ shiˇ hawˇ˗eu kʼaˬ hmˇ nehˬ˗ehˇ dawꞈ ceh ceh˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 17:34, 35) Muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ naˇ, yawˇ tiˬ mawˇ tehꞈ˗ehˇ byoˆ˗iˇ˗euˬ kʼawꞈ siˬ nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 10:3, 14) Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ, yawˇ 99 mawˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ kaꞈ lahˇ taˬ˗euˬ yawˇ kuˆ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, yawˇ bo yaw sahˇ nui gʼaˬ˗ahˇ a nehˬ yaꞈ˗awˇ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ kʼoeˇ mawˇ˗ahˇ poˆ˗iˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ zmˬ˗awˇ, “mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu naw maꞈ˗euˬ Aˬda˗aˬ, tsawˇ haˬ yaw nyiˇ heu deuˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi byoˆ˗iˇ mawꞈ˗a” lehˇ aˬ dui˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ mehˬ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 18:14.

10. Yeˬsaˬgeˬlaˇ 34:11-16-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˇ maꞈ laꞈ kʼoeˇ neh byoˆ˗iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˬ˗eu meh. Miˬyehˇ bawˇlawˇpeh Yeˬsaˬgeˬlaˇ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ, byoˆ˗iˇ taˬ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ poˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗eu lehˇ duꞈ yawˇ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ, mˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ duˇ  leˇ˗eu meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 34:11-16-ahˇ gui.) Dahˬ beh ngeh, yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ zmˬ˗awˇ leh jeh dui dui˗eu meh. Yawˇ teu mawˇ˗ahˇ poˆ mawˇ ngeh, baˬ maꞈ laꞈ kʼoeˇ sheuˬ kʼoꞈ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, naˇ luꞈ mehꞈ luꞈ naˇ jiˇ ciˬ˗awˇ maˇ naˇ˗ahˇ jaˆ gʼaˬ kaꞈ uˬ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, dzaˇ biꞈ nehˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ byoˆ˗iˇ naˇ, ‘Miˬyehˇ neh a nehˬ taˬ˗euˬ yawˇ yawˇ maꞈ˗ahˇ bo saˆ˗eu’ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:2, 3) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ poˆ˗iˇ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ sheuˬ kʼoꞈ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. d

11. Muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ aˬ jeˬ siˬ nya˗eu nga?

¹¹ Muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ˗aˬ, yawˇ byoˆ˗iˇ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ maˬ jahˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ tiˬ kʼehˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ deuˬ na˗ahˇ, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga lehˇ haw ma.

12. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗euˬ nga?

¹² Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ za taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ ni cehˆ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw awˬ˗ehˇ nui ma maˬ jiˇ laˇ˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ loꞈ˗ehˇ, Yawˇnaˆ˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah nya ni loˬ˗eu gʼaˬ deuˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 2:7; 3:1, 2) Aˇ nah naˇ Yeˬhawˇbaˬ iˇ puˬ aˇ bawˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˇ naˆ ni aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ Yawˇnaˆ˗ahˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 4:10, 11) Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw awˇ laꞈ˗ehˇ nui ma maˬ ya jiˇ laˇ˗a. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh byoˆ˗iˇ˗euˬ nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, ya leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ngeh, nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya ngehˬ gʼeh nehˬ meh.

13. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh Ja ceuˬ sahˬ boꞈ gaˬ naˇ yaw huiˬ 73 boꞈ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹³ Ja ceuˬ sahˬ boꞈ gaˬ naˇ yaw huiˬ 73 boꞈ˗euˬ gʼaˬ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ dehꞈ dzaˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh gʼaˬ baˬ laˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ˗eu heu naˇ, ngeuˇ miˇ˗a laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 73:12, 13, 16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ  nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ teu˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ paˇ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ teu gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ˗eu heu naˇ, aˬ geu jeˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ kaˬ muiˬ dzehˬ ngaˇ lehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 73:23, 24, 26, 28) Teu gaˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ ngeuˇ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ taˆ lehˇ noeˬ doeˇ ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ngehˬ˗awˇ toˆ˗ehˇ mˇ˗eu nga lehˇ gʼoˆ shaw nya ni ya leh jeh˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ loˬ˗eu loꞈ˗ehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ neh gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh.

14. Eˇliˇyaˆ aˬ jeˬ miˇ neh caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

¹⁴ Bawˇlawˇpeh Eˇliˇyaˆ sahˬ ma Yeˬsaˬbeˬlaˇ˗euˬ laꞈ˗ahˇ neh cehˆ dzeuˇ˗eu lehˇ cehˆ˗eu meh. (1 Sahˬpaˬ 19:1-3) Eˇliˇyaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ bawˇlawˇpeh aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ paˇ dzeˇ miˬ˗a, ngaˬ neh mˇ laꞈ˗euˬ jeˬ yawˬ ngehꞈ tehꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗awˇ, maˬ dehꞈ nahˇ ni gʼaˬ baˬ laˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 19:4, 10) Yeˬhawˇbaˬ Eˇliˇyaˆ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ dzeˇ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ bi siˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya˗eu uˬ taꞈ, mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ deuˬ jiˇ gʼawˬ mya ni jaˆ˗a siˬ lehˇ bi siˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Eˇliˇyaˆ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ dzawˇ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, gaˇ yaw shuiꞈ deuˬ jiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 19:11-16, 18) Teu gaˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ maˬ ehˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yawˇ˗ahˇ nahˬ yu ni ya mˇ nehˬ˗eu meh. Nui ma naˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ za geuˇ nya lehˇ noeˬ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ  pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ ngehˬ doˆ leꞈ ngeh, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ byoˆ˗iˇ taˬ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ siˬ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh.

15. Yoˇhaˬ 6:39-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗euˬ yawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

¹⁵ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ byoˆ˗iˇ taˬ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ Yeˬsuˇ mˇ mehˬ nehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ yawˇ yawˬ mawˇ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ baw meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, “byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ”˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 15:24; Luˇkaꞈ 19:9, 10) Yeˬsuˇ muiˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yawˇ tiˬ mawˇ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ maˬ bi byoˆ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh dui dui˗eu meh.—Yoˇhaˬ 6:39-ahˇ gui.

16-17. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (“ Byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹⁶ Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “gaˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mˇ˗awˇ gʼaˬ baˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ya caw ba meh. ‘Za˗eu naˆ maˬ tseˇ biꞈ˗eu guiˬ lahˬ huiˬ dzehˬ meh’ lehˇ Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ kʼoeˇ dawˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 20:17, 35) Heu gaˇ haw ngeh, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ jaˆ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Saˆpeˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Saˇgʼawˬdawˬ “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ aˇ naˆ ni kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ laˇ nya. Yeˬhawˇbaˬ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ deuˬ˗ahˇ, yawˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bi ngehˬ gʼeh mawꞈ meh lehˇ ngaˇ siˬ nya ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

¹⁷ Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ teu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ za˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ shaw˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ gʼoꞈ laˇ mawꞈ˗eu deuˬ jiˇ gʼawˬ mya ni jawˇ˗a siˬ. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ paˇ ja sawˇ ma.