Yeˬhawˇbaˬ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ” aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗awˇ, nui jah paw˗euˬ dzaˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗eu meh lehˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ jah˗eu ma. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Aˬ dui jawˇ paw kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu loˬ meh. Aˬ dui aˬ dui˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ cah˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ daˇ heh˗euˬ teˇ saˇ˗ahˇ ya gaˬ ngeh, tiˬ jeˬ na ya jahˇ˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ “Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kuˇ uiˬ ngeh zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, mehˬ hu paw iˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ” pyuˇ daˇ heh nyiˬ hmˬ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 10:2) Piˇ ma deuˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu lehˇ bi siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, daˇ heh teˇ saˇ yaw myaˬ jeˬ lehˇ ya baw˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 10:3-8) Nymˬ˗mˇ iˬ nah Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ yaw myaˬ jeˬ lehˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za luꞈ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ neh smˇ jeˬ˗ahˇ gaˇ hu daˇ heh baw˗eu teˇ saˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗awˇ ja sawˇ ma. Teu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi uiˬ laˇ˗eu, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ dzaw nehˬ˗eu, aˇ muˇ yawˬ muˇ na luꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu, heu deuˬ pyeuꞈ meh.

Yeˬhawˇbaˬ “tsawˇ haˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ dawˬ tawˆ luꞈ”˗ahˇ nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw˗euˬ sehˬ gʼawˆ gʼoˆ kʼehˬ˗ahˇ bi uiˬ laˇ mawꞈ ngeh, piˇ ma deuˬ daˇ heh nyiˬ hmˬ baw˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 10:3) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu sehˬ gʼawˆ˗euˬ jawˬ law jawˇ lawˇ˗ehˇ oeˬ maꞈ lehˇ biˇ paˆ˗awˇ jawˇ˗eu Iˇsaˬleˬ laˆ yawˬ jeuˬ na luꞈ, daˇ heh˗euˬ teˇ saˇ teu˗ahˇ ya gaˬ˗eu meh. Gʼoˆ kʼehˬ˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗eu deuˬ kawˇ ma˗ehˇ cehˆ keuˆ leꞈ nya kʼawꞈ, gaˇ mahˇ jawˇ˗eu deuˬ naˇ aˇ yamˬ maˬ ehˇ, gʼaˬ maˬ ehˇ, ui cuiˆ ya leh jeh dzehˬ˗eu meh. Dawˬ peh gaˇ mahˇ jawˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ bi uiˬ laˇ mawꞈ˗awˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗eu meh.

Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui sehˬ gʼawˆ˗ahˇ maˬ paˇ uiˬ leˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ deuˬ jaˆ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ smˬ nah mehˬ bawˬ hawˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ nui deuˬ jiˇ ahˇ˗eu meh. Mehˬ bawˬ teu deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ˗awˇ, sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ za˗eu ma. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu Saˇ kiˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, ya siˬ ya gaˬ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ tehꞈ meh. Teu miˇ neh, kʼaˇ uiˬ laˇ˗euˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ baꞈ muˇ muˇ lah˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ neh laˇ˗euˬ deuˬ kʼawꞈ, laˇ poeˬ kʼoꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu meh.

Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ laˇ keuˆ nya gaˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ deuˬ tawˇ neh? Saˇ ka miˇ˗eu caˆ keu ka deuˬ baˬ da neh, aˬ yawꞈ maꞈ kʼawꞈ aˬ dui loꞈ˗ehˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ laˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Beˬniˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ dah zaˇ gʼaˬ laˇ ngeh, Saˬhaˬlaˆ kʼaˇ shuiꞈ dehˬ yaˇ˗ahˇ jaˆ˗eu Naiˇjeuˬ miˇ kʼahˬ, shuiˇ sehˇ kuˬ˗eu Aˬlehˇ meuˬ˗ahˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ˗eu biˬdiˬoˬ pyehˬ gʼeh˗awˇ bi haw˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, nui ma ahˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, 21 gʼaˬ uiˬ laˇ˗awˇ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ jawˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ uiˬ laˇ˗euˬ 44,131  gʼaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya jawˇ gaˇ duˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ “Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ˗eu biˬdiˬoˬ pyehˬ nehˬ leꞈ˗euˬ miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Heu naˇ naw maꞈ nga maꞈ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ paˇ bi siˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ miˇ˗a” lehˇ boꞈ leꞈ˗euˬ meh.

Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ piˇ ma deuˬ daˇ heh tiˬ hmˬ tehꞈ˗ehˇ baw naˇ, sehˬ gʼawˆ˗ahˇ ‘Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ kʼoeˇ taˆ aˬ yuiꞈ aˬ tsu geuꞈ luꞈ˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ ya uiˬ laˇ˗eu meh.’ (Bawˇtsahˬ 10:4) Aˬ yawˬ maꞈ Moˇseˬ˗ahˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu dzaw nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. Teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nawˇ aˇ jeuˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ law nmˇ˗aˬ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ neh kʼawꞈ iˇ keuˆ˗awˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗eu maˬ ngeuˇ loˇ?

Nymˬ˗mˇ iˬ nah, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, “tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ kʼoeˇ taˆ aˬ yuiꞈ aˬ tsu” maˬ ngeuˇ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ yawˇ maꞈ kʼoeˇ taˆ zuiˆ gʼaˬ˗eu deuˬ jiˇ maˬ ngeuˇ˗a. (1 Beˬtuˆluˆ 5:1-3) Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ yawˇ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ˗eu gʼaˇ duˬ, leh jeh˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ dzaw lahˬ le lehˇ kʼaˇ kuˇ ngeh, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu dzaw nymˇ heu naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh. Nawˇ dzaw nymˇ heu˗ahˇ maˬ ya iˇ˗euˬ kʼawꞈ, dzaw nymˇ teu˗ahˇ iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya meh.

Yeˬhawˇbaˬ sehˬ gʼawˆ˗ahˇ jawˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ bi luˆ˗iˇ mawꞈ ngeh, Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ piˇ ma deuˬ˗ahˇ daˇ heh teˇ tsehˆ teˇ tsehˆ˗ehˇ bi baw˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 10:5, 6) Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ jawˇ paˇ˗iˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ jeˬ aˬ yawꞈ yaw luiˆ luiˆ˗ehˇ ya pawˇ˗iˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Tiˬ gʼaˬ na nyiˬ naˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na maˬ pawˇ˗iˇ mawꞈ ni gʼeh nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga?

Maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ya pawˇ˗iˇ nya lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. “Tiˬ poˆ na, uˬ ciꞈ uˬ taw paw aˇ dahˬ beh˗awˇ, uˬ shawˬ paw keuˆ ni tehꞈ˗ehˇ mˬ dmˇ kʼoeˇ naˬ˗eu meh.” Tiˬ poˆ na naˇ, ‘nyiˬ nah myahˇ˗eu maˬ ehˇ, ba la tiˬ siˬ myahˇ˗eu maˬ ehˇ, kʼoeˇ myah maˬ tseˇ myahˇ˗eu maˬ ehˇ’ teu loꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu kʼawꞈ baw˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 9:21, 22) Aˬ yawꞈ maꞈ aˇ myaˆ poˆ ya pawˇ˗iˇ˗euˬ nga? Bawˇtsahˬ gaˬ naˇ yaw huiˬ 33-ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ neh tiˬ gaˇ saˇ˗iˬ tiˬ gaˇ jawˇ naˬ˗euˬ jawˇ duˬ 40 tsahˇ ehˇ gʼaˬ ni˗euˬ tsawˇ myahˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.

Tiˬ poˆ na Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ muiˬ˗eu naˇ shmˇ jaˆ gaˇ ya naˬ laˇ˗eu kʼawꞈ baw meh. “Guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˇ dui dui˗eu bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ laꞈ kʼoeˇ” cah luꞈ ngeh, toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu teu naˇ, nui ma aˇ naˆ ni saˇ laˇ paˬ nga? (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 1:19) Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ dzaˇ˗iˬ tiˬ tsahˇ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗eu lehˇ ya gaˬ ngeh, maˬ muiˬ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ zaˬ laˇ gaˇ guˆ˗eu meh.

Jawˇ paˇ˗iˇ ngeh, tiˬ deuˬ na yawˬ ha˗euˬ aˇ jeuˬ luˆ˗iˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ maˬ dawˬ coeˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yawˬ gʼaˬ na luꞈ daˇ heh teˇ tsehˆ teˇ tsehˆ˗ehˇ baw˗eu teˇ saˇ˗ahˇ ya gaˬ kʼawꞈ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ duiˬ lehˇ maˬ doˆ˗iˇ nya˗a. Daˇ heh teˇ tsehˆ teˇ tsehˆ˗ehˇ baw laˇ naˇ, nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw jawˇ˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ jeu, Iˇsaˬkaˬ tsawˇ jeuˬ, Zeˬbuˬluˬ tsawˇ jeuˬ, heu deuˬ ya doˆ˗iˇ˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 2:3-7; 10:5, 6) Heu deuˬ doˆ˗iˇ gʼaˬ ngeh, piˇ ma deuˬ daˇ heh teˇ tsehˆ teˇ tsehˆ˗ehˇ nyiˬ poˆ tiˬ poˆ paˇ baw doˆ laˇ naˇ, laꞈ oˆ paw naˬ luꞈ˗eu tsawˇ jeuˬ 3 jeuˬ ya doˆ˗iˇ˗eu meh. Piˇ ma deuˬ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ maˬ doˆ˗iˇ jiˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu meh.

Tiˬ poˆ na aˬ dui kʼawꞈ, aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ coeˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ laˆ paˇ coeˇ sehꞈ˗eu maˬ siˬ nga lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, nymˬ˗mˇ jaˆ luꞈ˗eu kʼawꞈ maˬ gaˇ ngaˇ, aˬ jeˬ miˇ paˇ laˆ paˆ˗eu lehˇ kʼawꞈ noeˬ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ dui teu˗ahˇ oˇ˗eu gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗eu uˬ taꞈ, caw teh nya˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ coeˇ ni leh jeh naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗eu yaw duˬ baw meh.

Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ neh kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ miˬ zaˬ deuˬ maˬ ehˇ, zaˬ deuˬ maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ sheuˬ doˆ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ maˬ sheuˬ gʼeh, maˬ ngehˬ gʼeh law nmˇ˗aˬ, tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ buˬ˗iˇ nya˗a. Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ gʼeh˗eu baˬ da neh, aˬ dui˗euˬ nui jah gʼaˬ kʼaˆ˗awˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ˗ehˇ jawˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui jiˇ daˇ heh˗euˬ teˇ saˇ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ mˇ caw˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ loꞈ˗ehˇ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ tsehˆ taˬ luꞈ˗uˇ.