Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 39
Aˬ dui gaˬ˗eu gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh
‘Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ aˇ myaˆ poˆ bi noeˬ shaˬ˗euˬ nga.’—Ja ceuˬ 78:40.
Dawˬ caˇ 102 “Gʼaˬ baˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ya caw ba”
Kawˆ shawˆ a
1. Yawˬ ha gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngeh, tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?
Nawˇ gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ haw maˬ loˇ? Teu naˇ nawˬ˗ahˇ nui ma bi cawˆ laˇ dui dui˗eu yaw duˬ baw meh. Heˇdaˬ b lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ “Ngaˇ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nehˬ˗ehˇ dahˬ dzaˬ laꞈ˗euˬ oeˬ tseˇ tiꞈ kʼoꞈ byah laˇ ngeh, ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ shiˇ˗euˬ meh. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ nui ma bi cawˆ laˇ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ li Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ uˬ taꞈ, miˬ zaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ shiˇ ngeh naˆ maˬ tseˇ nui ma cawˆ dzehˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.
Aˬ dui gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh aˬ dui aˇ naˆ ni nui ma cawˆ˗eu lehˇ Miˬyehˇ gʼoˆ shaw nehˬ (Aˇ deuˆ 2-3-ahˇ haw) d
2-3. Ja ceuˬ 78:40, 41-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?
2 Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ deuˬ na, aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh aˇ naˆ ni nui ma cawˆ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Yuˇdaˆ 6) Kʼoeˇ naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya poˆ puiˬ ngeh jiˇ, nui ma aˇ naˆ ni cawˆ paˬ nga! (Ja ceuˬ 78:40, 41-ahˇ gui.) Teu miˇ neh, aˬ dui gaˬ˗eu gʼaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, Miˬyehˇ jiˇ nui ma cawˆ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu lehˇ jiˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗awˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu meh.
3 Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui gaˬ˗eu gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh caw ba˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya puˬ luꞈ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ˗ahˇ ya yahˇ nga lehˇ jeˬ hu haw ma.
Yawˬ ha˗ahˇ iˬ baˇ taˬ taˬ
4. Zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?
4 Aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ yawˬ ha gaˬ˗eu zaˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, yawˬ ha yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mehˬ nehˬ˗euˬ miˇ neh nya lehˇ noeˬ leˇ nya˗eu meh. Luˇ˗kiˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngeh, “Ngaˇ ngaˬ˗euˬ baˬ da neh lehˇ noeˬ laˇ nya. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, yuꞈ maꞈ jiˇ maꞈ miˇ˗a. Tiˬ poˆ na˗aˬ, aˇ dzehˬ˗ehˇ nui ma cawˆ˗eu miˇ neh ngoeˇ jiˇ ngoeˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Eˇliˇsaˬbehˆ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ jiˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ muiˬ˗eu aˬ ma tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ nya. Zaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni teu naˆ maˬ tseˇ mehˬ nehˬ law nmˇ gʼaˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.
5. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ yaw lehˬ nga?
5 Yeˬhawˇbaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu, maˬ mˇ˗eu yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ taˬ˗euˬ lehˇ taˬ ngehˇ. Zaˬ tiˬ deuˬ na aˬ da aˬ ma yaw muiˬ˗ehˇ maˬ dehꞈ mehˬ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu lehˇ tseˇ˗eu meh. Zaˬ tiˬ deuˬ na naˇ, aˬ da aˬ da deuˬ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ mehˬ nehˬ kʼawꞈ, huiˬ laˇ ngeh˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ ma laˬ lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha ya tseˇ˗eu meh. (Yawˇshuˆ 24:15) Teu miˇ neh aˬ da aˬ ma deuˬ yawˬ ha˗euˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, nui ma cawˆ dui dui kʼawꞈ yawˬ ha˗ahˇ iˬ baˇ taˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a.
6. Aˬ da aˬ ma deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ nya˗eu nga?
6 Aˬ da aˬ ma tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Ja ceuˬ 27:10) Teu naˇ aˬ da aˬ ma˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, doeˇ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ. Iˇsaˬtaˆ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ngoeˇ˗eu ma. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ngaˬ da yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ neh tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ byehˇ dzeh˗euˬ miˇ neh. Ngaˇ ngaˬ da˗ahˇ gaˬ dui dui nya. Teu miˇ neh ngaˬ da aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngeh, aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗eu maˬ siˬ, jawˇ saˇ doˆ˗eu maˬ siˬ lehˇ kʼahˬ lahˇ nya. Tiˬ poˆ na ngaˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ tsawˬ guˆ˗iˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.
7. Aˬ da aˬ ma bi teh doˆ taˬ˗euˬ zaˬ guˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh leˇ˗eu nga?
7 Zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ, naw maꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ naˇ, naw maꞈ loꞈ˗ehˇ nga maꞈ jiˇ nui ma cawˆ dui dui miˇ˗a. Teu naˇ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh laˇ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ luꞈ˗uˇ. Naw maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ gaˬ dui dui˗awˇ, naw maꞈ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ toˆ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ kʼawꞈ, teu naˇ nawˬ˗euˬ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ taˬ ngehˇ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ “yawˬ ha ya pi˗eu kʼaˆ behˆ yawˬ ha jaˆ meh.”—Gaˬlaˬtiˆ 6:5.
8. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ gaˇ dawˬ ba jawˬ˗ehˇ, aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? (“ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)
8 Aˬ dui gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ nah gʼoꞈ laˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ luꞈ˗eu ma. Aˬ dui aˬ yawꞈ gʼoꞈ laˇ gaˇ dawˬ ba jawˬ˗ehˇ yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ dzehˬ laˇ ni ya jahˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, bi teh doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui nui saˇ oꞈ˗awˇ, nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ nya˗eu gʼaˬ ahˇ laˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui jah˗eu jeˬ ziꞈ laˇ ni aˬ jeˬ jeˇ ya jahˇ˗eu nga lehˇ haw ma.
Jah˗eu jeˬ ziꞈ laˇ ni aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?
9. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (“ Aˬ dui gaˬ˗euˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)
9 Aˬ dui aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya leh jeh˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ jiˇ aˬ myah luꞈ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ ya gui˗awˇ, ya shaˇ noeˬ ya shaˇ sawˇ˗eu uˬ taꞈ, mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ya iˇ˗eu meh. Joˬehˬnaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ aˬ da hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ yuiꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Aˬbiˇgeˬlaˆ, Iˇsaˬtaˆ, Yawˇbaˆ, Yoˇsehˆ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ heu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gui ngeh, nui ma saˇ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ ngaˬ˗ahˇ yaw muiˬ paw dzeˇ˗ahˇ noeˬ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗awˇ, nui ma yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ paˇ cawˆ ni jiˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ myuˇsiˆ biˬdiˬoˬ dawˬ caˇ jiˇ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.
10. Aˬ dui noeˬ shaˬ˗awˇ nui ma cawˆ luꞈ ngeh, Ja ceuˬ 32:6-8 aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?
10 Aˬ dui aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˇ naˆ ni noeˬ shaˬ˗awˇ, aˇ naˆ ni nui ma cawˆ luꞈ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ daˆ leꞈ˗eu meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ nya˗awˇ, ‘ya iˇ˗eu gaˇ ma tiˬ kahˇ, mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ’ lehˇ jiˇ shaˇ nya meh. (Ja ceuˬ 32:6-8-ahˇ gui.) Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗eu maˬ awˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ dzawˇ nehˬ laꞈ˗awˬ lehˇ jiˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 34:6; Ja ceuˬ 62:7, 8.
11. Heˬbyehˇ 12:11-ahˇ haw ngeh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui ma taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (“ Aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)
11 Aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, yaw lehˬ mˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 12:11-ahˇ gui.) Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ maˬ tsaˬ nga lehˇ ehˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ mˇ lehˬ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ maˬ haw jiˇ˗euˬ miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ maˬ siˬ nya jiˇ˗a. Teu miˇ neh, aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ noeˬ tsehˆ ngeh, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ”˗euˬ gʼaˇ duˬ, daˇ˗eu lehˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗euˬ meh lehˇ nui ma taˬ˗eu heu naˇ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—2 Laˬsaˬbaˬ 19:6.
12. Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗euˬ nga?
12 Aˬ dui gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngeh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Eˇliˇsaˬbehˆ “Ngaˇ ngaˬ li nehˬ˗ehˇ maˬ ya ngehˬ cawˬ˗eu heu naˇ shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ li Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ gʼaˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗euˬ heu naˇ tsaˬ miˇ˗a. Teu ngeh aˬ yawꞈ gʼawˬ mya jeˬ ya dzaw˗euˬ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Ngaˇ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˬ myah luꞈ yaw tsaˬ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Eˇliˇsaˬbehˆ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Maˇ˗kuiˬ jiˇ “Nga nyaꞈ ngaˬ li bi teh doˆ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ dawˬ maˬ ngehˬ cawˬ taꞈ˗aˬ. Teu miˇ neh, aˇ yamˬ ui cuiˆ myahˇ laˇ ngeh˗aˬ, ngaˬ li gʼoꞈ laˇ mawꞈ nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nga nyaꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ naˇ haˬ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.
13. Aˬ dui nui ma cawˆ luꞈ ngeh aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?
13 Aˬ dui noeˬ shaˬ˗awˇ nui ma cawˆ luꞈ ngeh, aˬ dui˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ dawˬ ngehˬ cawˬ nya˗awˇ, yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ haw daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ cawˬ ya cawˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 12:25; 17:17) Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Joˬehˬnaˬ “Ngaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ nya lehˇ noeˬ laˇ ngeh, nui ma taˬ nya˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ ngeh, nui ma saˇ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ dawˬ baˬ da neh nui ma cawˆ dzehˬ laˇ naˇ tawˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ de?
14. “Iˬ baˇ taˬ kʼaˇ za laˇ ngeh, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ” nehˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?
14 Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma ya mahˇ˗awˇ, ya oˇ oꞈ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ poˆ na luꞈ aˬ dui nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ ngehˬ˗awˇ, mˇ˗eu nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. (Yaˬkoˆ 3:2) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ maˬ byah kuˆ˗eu miˇ neh tiˬ gʼaˬ na aˬ dui nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ “Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗awˬ. Iˬ baˇ taˬ kʼaˇ za laˇ ngeh, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:13) Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ “Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ mawꞈ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh, tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ maꞈ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya ni Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngeh, aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga lehˇ haw ma.
Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ caw ba nehˬ nya
15. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ˗ahˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?
15 Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ˗ahˇ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ lmˇ boˬ ni ha. Miˇliˬyaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngeh, aˬ yawꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu noeˬ shaˬ nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ nyiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu maˬ siˬ lehˇ noeˬ shaˬ nya. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ nyiˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ maˬ ja ni, ngaˬ nehˬ˗ehˇ nui ma cawˆ caw nehˬ laꞈ˗awˇ, ngaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ngaˇ nui ma cawˆ luꞈ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Dzaˇ˗i mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ jiˇ “Ngaˬ li aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngehˬ, mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ laˇ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ ya ngehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ nehˬ˗ehˇ ngoeˇ caw˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ ngaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ dui dui miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.
16. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ taˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba daˆ leꞈ nya˗eu nga?
16 Aˬ dui tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ˗ahˇ, gʼaˬ ya biꞈ daˆ leꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ teu ngeh yamˬ˗ahˇ aˬ myah myah naˇ maˬ tseˇ nui gaˬ hawˇ˗eu gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 10:24, 25) Tiˬ poˆ na, aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ haw cawˬ nehˬ laꞈ nya lehˇ noeˬ leˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ taˬ bi noeˬ leˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ aˬ da aˬ ma deuˬ˗euˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, yaw kʼaˆ˗ehˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, ja ceuˬ nehˬ˗eu loˬ meh. Maˬliˬ˗yaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗awˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ byehˇ dzeh yaꞈ˗euˬ meh. Maˬliˬ˗yaˬ “Cawˬ tiˬ gʼaˬ na iˇ kahˇ laˇ˗awˇ gʼawˬ nyoeˇ jahˇ caw nehˬ laꞈ˗awˇ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ laꞈ˗awˇ, ngaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ngoeˇ caw nehˬ laꞈ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na ngaˬ˗ahˇ maˬ muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ ngehˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ ngehˬ piˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ baˬ da neh ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ kʼoꞈ laˇ˗euˬ lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 12:13, 15.
Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ˗ahˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ nya (Aˇ deuˆ 17-ahˇ haw) e
17. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?
17 Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya leh jeh˗eu meh. Heu naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ pyeuꞈ meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:14) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˬ bawˬ dahˬ maˬ beh mi naˆ˗ehˇ maˬ ehˇ, jiˇ ngeh maˬ ehˇ, yawꞈ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ngehˬ cawˬ˗awˇ, gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ iˇ kahˇ gʼa iˇ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ nya˗eu uˬ taꞈ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ nya˗awˇ, nymˇ jiˇ uˬ duˬ tiˬ kawˆ loꞈ tahˬ nya˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ ya ngehˬ gʼeh nehˬ˗awˇ gʼawˬ shaˬ ya gaˬ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, nui gaˬ ya mˇ mawˇ˗eu meh.—1 Teˇsaˬloˇni 2:7, 8.
Bi teh doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ daˆ leꞈ
18. 2 Beˬtuˆluˆ 3:9-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?
18 Yeˬhawˇbaˬ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ bi noeˬ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ oˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.” (2 Beˬtuˆluˆ 3:9-ahˇ gui.) Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ ni, aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw luꞈ˗a siˬ. Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ bi kamˇ shiˇ le˗euˬ gaˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ neh ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ aˬ li tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ duˇ˗eu iˬ baˇ zaˬ deuˬ, aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ˗awˇ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 15:11-32) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ deuˬ aˇ nah naˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ ha geuꞈ˗eu meh. Uˬ soe dahˬ beh laˇ gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Eˇliˇsaˬbehˆ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li aˇ muˇ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ ngeh aˬ yawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ li gʼoꞈ laˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ daˆ leꞈ nya ni gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.
19. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ nui ma taˬ nya˗eu nga?
19 Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ nui ma taˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ bi mˇ˗euˬ yaw jeˬ naˆ luꞈ aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, uˬ duˬ tahˬ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ, tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni biꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui shaˬ zahˬ mˇ˗awˇ nui ma cawˆ luꞈ ngeh, aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a lehˇ jah ziꞈ luꞈ˗uˇ. (Heˬbyehˇ 13:5, 6) Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Maˇ˗kuiˬ “Yeˬhawˇ baˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a. Miˬyehˇ aˬ dui shaˬ zah puˬ luꞈ ngeh aˬ dui˗euˬ behˇ jeˇ aˬ myah luꞈ jawˇ˗awˇ caw ba meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ “huiˬ dui dui˗eu baoˬ” biꞈ daˆ leꞈ˗eu meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 4:7) Teu miˇ neh aˬ dui gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ ni aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ gʼoꞈ laˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ nya˗eu meh.
Dawˬ caˇ 44 Shaˬ zahˬ mˇ˗eu deuˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ
a Aˬ dui gaˬ˗eu gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh aˬ dui nui ma cawˆ dui dui˗eu ma. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma. Kʼoeˇ naˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya puˬ luꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nui ma cawˆ˗eu jeˬ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ kamˬ daˬ nya˗awˇ, jah˗eu jeˬ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ˗awˇ, toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ ya puˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗awˇ, gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nehˬ nya˗eu lehˇ jiˇ ja sawˇ ma.
b Tsawˇ myahˇ tiˬ myahˇ na tsawˇ myahˇ myahˇ maˇ maˬ ngeuˇ˗a.
