1. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw nya˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ “kʼaˇ beh taˬ˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ huiˬ dzehˬ mahˇ dzehˬ˗eu dehꞈ beh beh le˗euˬ gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ hawˇ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ ahˇ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:15; Ja ceuˬ 103:20) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ Aˬda tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ haw nya meh lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ‘ngaˬ˗euˬ Aˬda hawˇ˗eu naw maꞈ˗euˬ Aˬda’ lehˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 20:17) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh, nui gaˬ ahˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ nymˇ jiˇ tiˇ jiˇ pyeuꞈ laˇ˗eu meh.—Maˬkuˆ 10:29, 30.

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

² Tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui gaˬ ahˇ˗eu Aˬda lehˇ haw˗eu yaw shaˬ meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ mawˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗a. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui gaˬ pyeuꞈ˗eu Aˬda lehˇ haw nya ni maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni maˬ ehˇ, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ ja sawˇ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ jiˇ ja sawˇ ma.

3. Yeˬsuˇ neh mehˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼoeˇ leˇ˗eu nga?

³ Yeˬhawˇbaˬ naˇ nui gaˬ ahˇ˗eu Aˬda tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ngehˬ cawˬ nya˗awˇ, lmˇ boˬ ni gʼeh˗eu aˬ da aˬ ma loꞈ˗ehˇ haw˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ toˆ˗ehˇ bi haw mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ haiˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ bi haw mawꞈ˗a. Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ aˬ jeˬ lehˇ ya shaˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ “Nga maꞈ˗euˬ Aˬda˗oˇ” lehˇ dahˬ beh taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:9) Maˇ diˇ naˇ Yeˬsuˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ” ‘Beh˗euˬ yaw sahˇ’ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ Sahˬpaˬ” lehˇ kuˇ˗awˬ lehˇ kʼawꞈ mehˬ nehˬ nya meh. (Aˇdahˬbeh˗eu  49:25; Iˇsaˬyaˇ 40:28; 1 Tiˆmoˇseˬ 1:17) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Aˬda” lehˇ kuˇ˗awˬ lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh.

4. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ mawꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁴ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui gaˬ ahˇ˗eu Aˬda tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu yaw shaˬ miˇ˗a laˬ? Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, aˬ da aˬ ma˗euˬ nui gaˬ maˬ za˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ nui ma bi saˇ laˇ˗eu meh. Miˬyehˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ˗ahˇ “Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ peh jiˆ laˇ˗awˬ. Naw maꞈ˗euˬ dawˬ peh Miˬyehˇ jiˆ le tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 4:8) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ kʼaˇ muiˬ˗eu Aˬda pyeuꞈ meh.

5. Luˇkaꞈ 10:22-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁵ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dui dui˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ “Ngaˬ˗ahˇ kʼaˇ ya mawˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗aˬ, Aˬda˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ gaˇ duˇ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:9) Yeˬsuˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ Aˬda˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, Aˬda˗ahˇ yaw zeu aˬ joˆ˗ehˇ ya baw˗eu uˬ taꞈ, Aˬda˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗awˇ nui ma maˬ bi cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu aˇ doˆ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ neh Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ, kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 10:22-ahˇ gui.) Aˬ dui tiˬ kawˆ na˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

6. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ nga?

⁶ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw myaˬ poˆ shaˇ keuˆ˗euˬ yaw duˬ baw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. (Luˇkaꞈ 5:16) Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ 12 gʼaˬ˗ahˇ tseˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 6:12, 13) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ nui ma shaˬ zahˬ mˇ dui dui ngeh jiˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ saˇ jaˇ bi puiˬ˗awˇ bi byehˇ dzeh˗eu lehˇ gʼeh ngeh, aˬ yawꞈ mehˬ hu paw ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ  duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼaˬ bi biꞈ le˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 22:41-44.

7. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ meh lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu nya?

⁷ Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, tsaˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 116:1, 2) Iˇdiˬ˗yaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ yawˬ ha ya puˬ luꞈ˗eu nui ma shaˬ zahˬ mˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “2019 kʼoꞈ, Ngaˬ siˬ ba la˗euˬ JW tiˬ biˬ laꞈ kʼoeˇ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya laˆ piˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu naˇ ngaˇ ya puˬ luꞈ˗eu nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ duˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

8. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁸ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 5:20) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh Yeˬsuˇ˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ ni hawˇ˗eu, Yeˬsuˇ gʼaˬ baˬ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui kʼahˇ shiˇ miˇ˗a lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 3:16, 17) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ behˇ dzeˇ aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ nya lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ haw˗aˬ.—Yoˇhaˬ 8:16.

9. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁹ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ mˇ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi siˬ nya laˇ˗awˇ, aˬ dui gʼaˬ baˬ ngeh aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu nymˇ jiˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 6:44) Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ ni gʼawˬ mya jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ jiˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:31, 32) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.

10. Yeˬhawˇbaˬ neh mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, huiˬ laˇ˗euˬ jawˇ duˬ jawˇ zaˇ, dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ, noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ maˬ duˇ leˇ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mˇ lehˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nui ma naˇ leˇ ni mˇ nya˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ nya meh. (Eˇpeˇsu 5:1, 2; 1 Yoˇhaˬ 4:19) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ jeˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

11. Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni “gʼawˬ shaˬ gaˬ”˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

¹¹ Yeˬhawˇbaˬ “gʼawˬ shaˬ gaˬ” nya˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ. (Luˇkaꞈ 1:78) Aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu deuˬ naˇ, shaˬ zahˬ ya puˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba˗eu leh jeh˗eu meh. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 5:19) Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma˗ahˇ ya mawˇ ngeh aˬ yawꞈ “gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗aˬ, yawˇ bo˗eu yaw sahˇ maˬ baw˗eu yawˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ” duˇ˗eu miˇ neh meh. (Maꞈtehˬ 9:36) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗euˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Yeˬsuˇ, naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ taˬ nehˬ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni “kʼaˆ behˆ yaw kah pi˗awˇ gʼaˬ doeˇ doeˇ˗eu tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” shiˬ keuˇ ni gʼeh laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 11:28-30; 14:14.

12. Aˬ dui mehˇ nmˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nehˬ nya˗eu nga?

 ¹² Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ˗eu lehˇ jeˬ hu ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu lehˇ ehˇ˗awˬ. Aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dawˬ gʼoꞈ maˬ doˆ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ naˇ aˬ yawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu paˬ. Aˬ dui ‘Aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh luꞈ˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ nyoeˇ dzaˇ saꞈ mˇ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ iˇ kahˇ laˆ luiˆ laˆ buˇ gaˇ caw ba nehˬ nya meh laˬ?’ lehˇ shaˇ noeˬ haw. Kʼoeˇ naˇ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ gaˇ˗ahˇ neh ya doˆ˗iˇ˗euˬ lehˇ ehˇ˗awˬ. Aˬ dui ‘Aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ bi siˬ ni pyuˇ ui cuiˆ na dawˆ ahˇ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ gaˇ yaw shuiꞈ ma za˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya ngaˇ laˬ?’ lehˇ shaˇ noeˬ haw.

13-14. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

¹³ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni biꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ. (Maꞈtehˬ 5:45) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, mehˇ nmˇ deuˬ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ maˬ shaˇ mi naˆ˗ehˇ, aˬ dui jawˇ paw neh jeˬ hu caw ba nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui maˬ shaˇ kʼawꞈ ni yawˬ nah na luꞈ nahˇ ma bi doˆ laˇ˗awˇ, tsawˇ muiˬ tsawˇ doeˇ maˬ tseˇ paˆ ni teu˗ahˇ neh yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za luꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ, tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni biꞈ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.

¹⁴ Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ maˬ shaˇ laˇ mi naˆ˗ehˇ yawˬ ha jawˇ paw neh jeˬ hu tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, 2013 kʼoꞈ˗ahˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Haiˇyamˬ lehˇ kuˇ˗eu jaˬ lehˇ lehˇ ma baw˗euˬ baˬ da neh mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ˗euˬ iˇ kahˇ cawˆ˗iˇ˗awˇ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ deuˬ jiˇ byoˆ˗iˇ jiˇ˗euˬ meh. Teu ngeh miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ taˆ lehˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ tsoˆ˗eu gaˇ gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ nehˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na tsoˆ˗eu gaˇ˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ˗iˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh tiˬ kʼoꞈ maˬ byah laˇ mi naˆ˗ehˇ nymˇ 750 nymˇ ehˇ gʼaˬ ni laˆ saˆ˗awˇ, paˇ tsoˆ kʼoꞈ nehˬ nya˗euˬ meh. Koˇbiˬ naˇ gawˇ pyeuꞈ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ jiˇ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ leh jeh˗awˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw ba˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ shaˬ zahˬ puˬ luꞈ ngeh taˆ lehˇ caw ba nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

15-16. Luˇkaꞈ 6:36-ahˇ haw ngeh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ naˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

 ¹⁵ Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ. (Luˇkaꞈ 6:36-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 103:10-14) Yeˬsuˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ maˬ byah kuꞈ˗eu kʼawꞈ ni gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 2:1, 2) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nya loˇ?

¹⁶ Aˬ dui ‘tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ’ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:32) Ehˇ kʼawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗eu miˇ neh ya leh jeh˗eu meh. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. b Aˬ yawꞈ “Teu kawˆ naˇ ngaˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Teu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ deuˬ laˇ˗aˬ lehˇ noeˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma maˬ paˇ pehˇ ni, nui ma laꞈ kʼoeˇ nui saˇ oꞈ ni leh jeh gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ ja sawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh.

17. Maꞈtehˬ 5:16-ahˇ haw ngeh mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nya˗eu nga?

¹⁷ Aˬ dui nui gaˬ tiˬ byah ni ahˇ˗eu miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a. Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ laˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma. Teu miˇ neh aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ehˇ haw ni maˬ mˇ. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ laˇ ni aˬ dui leh jeh˗awˇ muiˬ˗eu jeˬ mˇ˗eu ma.—Maꞈtehˬ 5:16-ahˇ gui.

18. Aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ peuˬ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

 ¹⁸ Aˬ dui mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu miˇ neh tiˬ gʼaˬ na aˬ duiˬ˗ahˇ yehˬ baw sehˇ luꞈ˗ehˇ ehˇ laˇ˗awˇ, kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ nya˗eu meh. Nawˇ yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ dzawˇ nehˬ peuˬ naˇ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ya ngehˬ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu lehˇ taˬ noeˬ shaˬ lehˇ kamˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ ‘Aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh, naw maꞈ ya ngehˬ˗eu dawˬ deuˬ, naw maꞈ˗ahˇ biꞈ nehˬ laꞈ tehꞈ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, naw maꞈ ya ngehˬ ya tmˇ˗eu dawˬ deuˬ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ dawˬ maˬ ngeuˇ˗a. Naw maꞈ˗euˬ Aˬda neh kʼehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ naw maꞈ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗awˇ ngehˬ˗eu dawˬ pyeuꞈ˗eu meh’ lehˇ ehˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 10:19, 20.

19. Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ kʼaˬ duˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ nga?

¹⁹ Lawˇbeuꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ pyeuꞈ ngeh Ehˇpa˗li kaˆ laꞈ oˆ pawˬ˗euˬ yehˇ˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ biˬ kuˇ gʼeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ siˬ nya kʼawꞈ, kʼaˬ duˬ ni mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ nehˬ yehˇ maˬ geuꞈ lehˇ saˇ naˇ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ gaˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ “Nawˬ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗a” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ toˆ˗ehˇ biˬ naˇ haˬ ngeh, teu ngeh nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ pyeuꞈ˗eu Maꞈtehˬ 12:50-ahˇ taˆ lehˇ noeˬ doˆ leˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ “Mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu ngaˬ Da bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ kʼaˇ mˇ˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ, ngaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ, ngaˬ˗euˬ dmˇ ma, ngaˬ˗euˬ aˬ ma pyeuꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Lawˇbeuꞈ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ pyeuꞈ˗eu tehꞈ kʼawꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ˗awˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ teu˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Lawˇbeuꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ dui dui˗eu yaw duˬ baw meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh kʼaˬ duˬ ni tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe naˇ Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

20. Aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Yoˇhaˬ 17:11, 15)

²⁰ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu ma. Aˬ dui muiˬ dui dui˗eu Aˬda hawˇ˗eu aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ˗eu ma. Teu˗ahˇ aˇ yeˇ maˬ huiˬ˗a lehˇ taˬ haw. Aˬ jeˬ miˇ nehˬ ehˇ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah cawˬ teh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ maˬ gaˬ˗a lehˇ noeˬ leˇ ni maˬ ehˇ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ gaˬ ni, mehˬ bawˬ maˬ gm ni maˬ ehˇ, leh jeh luꞈ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ dui aˬ myah luꞈ mehˬ bawˬ gm ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 17:11, 15-ahˇ gui.) Guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ teu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ gaˬ˗awˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ jahˬ ziꞈ luꞈ˗uˇ. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ daˆ leꞈ ni leh jeh˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ luꞈ˗uˇ.