1. Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ biꞈ˗eu nga?

 Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ “Miˬyehˇ˗aˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu” meh lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 4:8) Yaw awˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu heu dawˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ Miˬyehˇ˗ahˇ neh oe˗euˬ lehˇ ehˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ heu dawˬ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ jiˇ toˆ˗ehˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui gaˬ aˬ dui˗ahˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ biꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˇ poeˬ baw˗eu dehꞈ ziˇ jiˇ biꞈ˗eu meh.

2. Maꞈtehˬ 22:37-40-ahˇ haw ngeh, aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu zahˇ dawˬ nyiˬ dawˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ dui zahˇ dawˬ nyiˬ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu aˬ jeˬ miˇ neh yaw shaˬ nga?

² Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, zahˇ sahˇ kʼoꞈ pyeuꞈ meh. Mˇ mawꞈ kʼawꞈ za maˬ mˇ mawꞈ kʼawꞈ za lehˇ jahˇ nya˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. (Maꞈtehˬ 22:37-40-ahˇ gui.) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya naˇ, zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ yaw beh dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu yaw awˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ byah kuꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ, zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ nyiˬ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu shaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ maˬ byah kuꞈ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ poˆ na aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ noeˬ keuˆ ni ngehˬ˗awˇ mˇ nya˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ nui noeˬ nui duˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗awˇ, teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu lehˇ jiˇ bi boꞈ taˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ boꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ naˇ Yoˇhaˬ meh.—1 Yoˇhaˬ 3:11, 12.

3. Yoˇhaˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ehˇ˗eu nga?

 ³ Yoˇhaˬ neh boꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ Ka li zaˬ deuˬ nui gaˬ ya mˇ mawˇ meh lehˇ yaw myaˬ poˆ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ “gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ gʼawˬ mya poˆ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ boꞈ˗euˬ dzaˇ˗i smˇ gʼaˬ neh boꞈ˗euˬ laˆ uiˬ leꞈ kʼawꞈ aˬ yawꞈ myaˆ ni maˬ boꞈ taˬ˗aˬ. Yoˇhaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ paˇ dmˬ hawˇ˗eu sahˬ boꞈ smˇ taꞈ˗ahˇ boꞈ ngeh, aˬ yawꞈ aˇ kʼoꞈ tiˬ yaˇ kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni jaˆ luꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Sahˬ boꞈ heu deuˬ˗ahˇ haw ngeh, Ka li zaˬ deuˬ neh kʼaˇ mˇ˗euˬ jeˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh ya bi laˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 4:10, 11) Yoˇhaˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ gʼawˬ myahˇ ni ga leˇ˗euˬ meh.

4. Yoˇhaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ nui gaˬ aˬ myah luꞈ mˇ mawˇ ngaˇ loˇ?

⁴ Yoˇhaˬ zaˬ guˬ ngeh tiˬ poˆ na nui gaˬ maˬ mˇ mawˇ˗aˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Saˬmaˬliˆ˗ahˇ iˇ tsehˆ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ ha˗eu pu tiˬ pu˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Yoˇhaˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ mˬ kʼoeˇ taˆ neh miˬ dzaˬ bi ga le˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ puiˆ dzaˬ jiˇ ni jahˇ˗awˬ loˇ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 9:52-56) Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ maˬ mˇ mawˇ˗euˬ jiˇ tiˬ poˆ jaˆ˗eu meh. Teu ngeh Yaˬkoˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ aˬ nyaꞈ nmˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma˗ahˇ ehˇ nehˬ˗awˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ aˇ maˇ paw tiˬ gʼaˬ, aˇ caˇ paw tiˬ gʼaˬ bi nuiˇ nehˬ laꞈ lehˇ bi shaˇ˗iˇ˗euˬ meh. Gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ya siˬ ngeh, nui ma pehˇ dui dui˗eu meh. (Maꞈtehˬ 20:20, 21, 24) Yoˇhaˬ yaw myaˬ poˆ mˇ lehˬ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ luꞈ˗a siˬ.—Yoˇhaˬ 21:7.

5. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁵ Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui Yoˇhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu nui gaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ja sawˇ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ya mˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ haw ma.

6. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗eu nga?

⁶ Aˬ dui nui gaˬ heu naˇ, tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ ya leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ dawˬ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ nehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ noeˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ maˇ ni gaˬ˗eu jeˬ naˇ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh ya gaˬ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 2:17, 26 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ) Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 4:19) Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dawˬ muiˬ bi boꞈ taˬ˗euˬ heu neh aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 25:10; Loˇmaˆ 8:38, 39) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh jiˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Yoˇhaˬ “Miˬyehˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ˗eu kʼawꞈ, Zaˬmaˇ baˬ da neh  aˬ dui dehꞈ˗eu jeˬ za nya ni miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼehˇ gʼeh le˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ bi mawˇ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 4:9) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ gaˬ˗eu Zaˬmaˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˬ˗eu zahˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi shiˇ le˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 3:16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ meh laˬ lehˇ aˬ dui maˬ jah coeˇ ni maˬ gʼeh˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ?

7. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga?

⁷ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. (Yoˇhaˬ 13:1; 15:15) Aˬ yawꞈ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh jiˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ “Yawˬ ha˗euˬ cawˬ gʼaˇ duˬ shiˇ dah nehˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ huiˬ dzehˬ˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 15:13) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh nga?

8. 1 Yoˇhaˬ 3:18-ahˇ haw ngeh aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

⁸ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:15; 1 Yoˇhaˬ 5:3) Yeˬsuˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ya gaˬ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 13:34, 35) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˇ maˇ ni gaˬ naˇ, gaˬ nya lehˇ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh jiˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 3:18-ahˇ gui.) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ mˇ doˆ laꞈ nya˗eu nga?

9. Nui gaˬ Yoˇhaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ nga?

⁹ Maˇ diˇ naˇ Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da nehˬ˗ehˇ ngaˬ shaˬ poˆ˗eu gaˇ mˇ˗awˇ, pyuˇ gʼawˬ mya ni poˆ˗eu kʼawꞈ za meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ ni tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ ziˇ ziˇ lah ni leh jeh˗euˬ meh. Yoˇhaˬ neh tseˇ˗euˬ jeˬ yaw saˇ saˇ lehˇ ya dehꞈ˗eu dehꞈ ziˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ kʼehˬ gaˇ kʼaˆ gaˇ ya daˬ˗awˇ, A.D. 100 heu kaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ mawˬ dui dui laˇ taˬ ngeh bi teh dzeh˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 3:1; 4:1-3; 5:18; Pah mehˬ˗eu 1:9) Aˬ yawꞈ tawˬ laꞈ kʼoeˇ uˇ luꞈ ngeh kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ luꞈ˗a siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ Baˬmoˇ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ bi ka lahˇ taˬ ngeh aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ “gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ”˗ahˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ˗awˇ sha nehˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 1:1) Aˬ yawꞈ Baˬmoˇ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ neh ya doˆ laˇ ngeh, Yeˬsuˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ paˇ dmˬ boꞈ˗euˬ gaˇ duˇ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, dzaˇ˗i sahˬ boꞈ smˇ taꞈ jiˇ boꞈ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu Yoˇhaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

10. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ doˆ laꞈ nya˗eu nga?

¹⁰ Aˬ dui˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ˗ahˇ haw ngeh aˬ cawˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ gaˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ bi shaˇ noeˬ mawꞈ˗awˇ, gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ pyuˇ shuiˇ poˆ gaˇ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ tsawˇ myahˇ poˆ gaˇ tehꞈ˗ehˇ bi jiˇ leˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ teu loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ aˇ yamˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na ngehˬ˗ehˇ dzehˬ Miˬyehˇ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu meh.

11. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ luꞈ˗eu nga?

¹¹ Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, yawˬ ha hawˇ˗eu nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ bym ni mˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ jiˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ deuˬ na shaˬ zahˬ caw pi˗eu gaˇ˗ahˇ caw ba˗awˇ, tiˬ deuˬ na tsoˆ˗eu gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ miˇ kʼahˬ doe ni˗euˬ gaˇ gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ Miˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui yawˬ jaw na luꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ gm leˇ˗eu heu neh, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ luꞈ˗eu ma. Aˬ dui gʼaˬ doeˇ doeˇ kʼawꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ  maˬ byehˇ˗eu uˬ taꞈ, yaw dzuˬ dzuˬ kʼawꞈ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu ma. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na lu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ tiˬ gʼaˬ tiˬ jeˬ˗ehˇ jaˆ kʼawꞈ, mehˬ bawˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ maˬ ehˇ, jiˇ ngeh maˬ ehˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu leh jeh˗eu ma. (Heˬbyehˇ 10:24, 25) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dui dui˗eu ma.

12. Yoˇhaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

¹² Yoˇhaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu heu neh jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui jah hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ, iˬ baˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nui noeˬ nui duˇ jiˇ dawˇ coe ni biꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 1:8–2:1, 13, 14) Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na maˬ muiˬ˗eu jeˬ noeˬ luꞈ mˇ luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nahˬ yu ni dawˇ coe ni saˇ tiˇ biꞈ˗eu heu neh nui gaˬ ya mˇ mawˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ kʼaˬ duˬ ni ya gʼeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ cawˬ yaw muiˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ saˇ tiˇ biꞈ˗awˇ, bym laˇ byehˆ laˇ ni caw ba meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Dawˬdaˬ 27:17.

13. Aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹³ Tiˬ poˆ na aˬ dui tiˬ jeˬ na maˬ mˇ˗eu heu neh mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ jeˬ na ngehˬ gaˇ ya gaˬ ngeh aˬ dui nui ma pehˇ laˇ˗eu aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ kawˇ. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ saˬ saˬ ngeh yamˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ za mawꞈ naˇ, ngaˬ˗euˬ shaˬ jiˇ ya dzaˬ˗awˇ shiˬ ya dawˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ gaˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Yoˇhaˬ 6:53-57) Gʼawˬ mya gʼaˬ teu loꞈ˗ehˇ ya gaˬ ngeh tsawˬ guˆ˗iˇ dui dui˗awˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ cawˬ yaw muiˬ deuˬ teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ˗aˬ. Teu laꞈ kʼoeˇ Yoˇhaˬ jiˇ keuˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw˗euˬ uˬ taꞈ, tsawˬ guˆ˗iˇ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh gaˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ coeˇ ni maˬ gʼeh˗aˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ ngehˬ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 6:60, 66-69) Teu miˇ neh aˬ dui aˬ cawˬ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ nui ma pehˇ ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ neh ngehˬ˗euˬ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ bi dzawˇ nehˬ˗eu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga!—Dawˬdaˬ 18:13; Dawˬtsoˆ 7:9.

14. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh bye˗eu jeˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ bi huiˬ laˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga?

¹⁴ Yoˇhaˬ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ya bye˗a lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Aˬ dui saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ dawˬ heu˗ahˇ maˬ naˇ haˬ naˇ, Saˬdaˬ muiˇ laˇ nya˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 2:11; 3:15) Gaˇ kawˆ heu naˇ, dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ˗euˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ  nmˇ deuˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ haw˗euˬ meh. Saˬdaˬ teu ngeh˗euˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ bye ni gʼawˬ˗iˇ gʼehˇ˗iˇ ni jahˇ˗eu meh. Yoˇhaˬ sahˬ boꞈ teu˗ahˇ boꞈ ngeh Saˬdaˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui ma ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ na aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ laˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Daˬyawˇdaˬlaˇ aˇ muˇ˗ahˇ pyaˆ laˇ shaˆ laˇ ni jahˇ˗eu meh. (3 Yoˇhaˬ 9, 10) Aˬ yawꞈ uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ neh sha laꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maˬ ya leˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ ha˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ teh dzeh˗eu leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ naˇ maˬ gaˇ˗eu jahˇ geuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ Saˬdaˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ bye ni gʼawˬ˗iˇ gʼehˇ˗iˇ ni jahˇ luꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui mehˇ nmˇ yaw kaˬ˗ahˇ bye˗eu jeˬ neh taˬ bi laˆ gʼawˬ laˇ.

15. Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya noeˬ taˬ˗eu nga?

¹⁵ Nymˇ sahˇ aˬ da yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu heu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:8) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ ya noeˬ taˬ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ ni ya caw ba nehˬ˗eu heu meh. (Maꞈtehˬ 5:3) Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Yoˇhaˬ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ shiˇ leˇ luꞈ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ naˇ dui dui luꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma gaˇ dzeˇ yawꞈ luꞈ˗eu Yoˇhaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ shiˇ dzeuˇ˗euˬ naˇ kʼah aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 19:26, 27) Maˇ diˇ naˇ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma˗ahˇ ngehˬ gʼeh nya˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ nyiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, teu ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ maˬ duˇ˗a. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, shiˬ shaˬ jiˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, loˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu yaw duˬ baw˗eu lehˇ laˆ duˬ taˬ yaꞈ mawꞈ˗eu meh.

16. Yoˇhaˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ ya mˇ˗eu nga?

¹⁶ Yoˇhaˬ˗euˬ gaˇ kah dui dui˗awˇ myaˬ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ya sheuˬ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, nymˇ dahˬ baw laˇ˗euˬ gaˇ kʼawꞈ duˇ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ shiˬ shaˬ jiˇ paw loˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui jah paw loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya ngehˬ gʼeh˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 9:5) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ Yoˇhaˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

17. Nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹⁷ Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ kah˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh naˇ, Yeˬhawˇbaˬ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu  jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:5, 6; Tiˇtuˆ 2:9, 10) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ deuˬ jaˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya ngehˬ gʼeh˗eu maˬ ngeuˇ naˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ya sheuˬ gʼeh˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ yawꞈ miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Miˬ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ deuˬ nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ˗ahˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ shiˬ shaˬ jiˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, loˬ˗eu jeˬ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu yaw duˬ baw meh.—Eˇpeˇsu 5:28, 29; 6:4.

18. Yoˇhaˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu nga?

¹⁸ Yoˇhaˬ gʼawˬ myahˇ ni dehꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui jah˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ laˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ caw˗awˇ, Yeˬsuˇ neh mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ jiˇ mˇ caw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ zahˬ aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ Yoˇhaˬ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:15-17; 15:10; 1 Yoˇhaˬ 4:16) Yoˇhaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗eu jeˬ neh maˬ ehˇ, mˇ˗eu jeˬ neh maˬ ehˇ, nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ Yoˇhaˬ˗ahˇ maˬ laˆ naˬ nya˗a.

19. 1 Yoˇhaˬ 4:7-ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga, aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁹ Yoˇhaˬ˗ahˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ Saˬdaˬ uˆ lahˇ luꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu ma. Aˬ yawꞈ naˇ gaˬ˗eu maˬ siˬ nya˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ bye˗eu miˬ yehˇ pyeuꞈ meh. (1 Yoˇhaˬ 3:1, 10) Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ paˇ gaˬ ni jahˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui laꞈ maˬ daˬ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ laˇ nya˗a. Teu miˇ neh aˬ dui aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, ngehˬ˗eu jeˬ neh maˬ ehˇ, mˇ˗eu jeˬ neh maˬ ehˇ, gaˬ˗eu lehˇ mˇ doˆ laꞈ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, dehꞈ ziˇ noeˬ tmˬ kʼaˇ za˗eu meh.—1 Yoˇhaˬ 4:7-ahˇ gui.