Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ

Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ˗eu maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ

Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ˗eu maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ

Ngaˇ 1984 kʼoꞈ˗ahˇ mˬ shawˇ jehˆ ni gʼeh˗eu uˬ shawˬ tiˬ shawˬ˗ahˇ Beˬneˬsoeˇlaˬ Kaˬlaˇkaˬ˗suiꞈ meuˬ, smˇ muiˬ deuˬ˗euˬ pu kaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu ngaˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ neh gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ iˇ luꞈ˗eu ma. Gaˇ ma˗ahˇ iˇ luꞈ ngeh ngaˬ˗ahˇ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu kaˬ˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ˗eu meh. Noeˬ doˆ laˇ˗eu teu kawˆ naˇ, ‘Yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga?’ lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ teu pyeuꞈ meh. Ngaˇ gaˇ dahˬ gaˇ dzeˇ haw gʼeh ngeh ‘Tsawˇ haˬ deuˬ ngaˬ˗ahˇ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ mˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw nga laˬ? maˬ ngeuˇ naˇ, pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ mˇ˗awˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw nga laˬ?’ lehˇ noeˬ laˇ nya. Ngaˇ aˬ cawˬ deuˬ ngaˬ˗ahˇ pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ mˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ bi haw mawꞈ˗eu miˇ neh tiˬ jeˬ paˬ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma.

Ngaˇ 1940 kʼoꞈ Ngaˬ siˬ ba la 19 ngeh nah˗ahˇ Leˬbaˬnawˬ miˇ kʼahˬ Amˬyuˬ meuˬ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ ma. Teu gaˇ neh myaˆ kʼoꞈ naˇ, nga pehˬ nymˇ jiˇ dawˬ tawˆ luꞈ Taˇ˗liˇpoˬliˬ meuˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ ma. Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ ma. Ngaˇ aˇ yuiꞈ smˇ gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ doˆ tiˬ gʼaˬ jawˇ˗awˇ, ngaˇ naˇ aˇ nyiˇ nyiˇ saˬ gʼaˬ pyeuꞈ ma. Ngaˬ ma ngaˬ da naˇ pyuˇ poˆ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu maˬ taˬ ni, Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu meh.

Nga maꞈ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ gʼaˬ naˇ, aˇ muˇ Jaˇliꞈ dzaw gaˇ sheuˬ gʼeh˗eu Miˇceˬ˗uˬ Aˇboˆ meh. Aˬ yawꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ Niˬ˗yuˬ Yawˇ jawˇ ngeh ya siˬ nya˗awˇ, 1921 kʼoꞈ˗ahˇ Leˬbaˬnawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ neh oe ka˗euˬ mehˇ nmˇ Ehˇniˬ hawˇ˗eu Gmˇ˗gʼoiˬ Biˇbeuˬ˗ahˇ yaw zeu baw dui dui˗awˇ, caw ba nehˬ˗euˬ gaˇ noeˬ nya siˬ. Aˬ yawꞈ nyaꞈ naˇ ngaˬ˗euˬ muiˬ˗eu gʼoeˇ˗eu cawˬ pyeuꞈ ma. Myahˇ laˇ ngeh tiˬ jawˇ Aˬmeˬliˇkaˬ˗ahˇ Ehˇniˬ nehˬ˗ehˇ paˇ ya mawˇ dzoeˇ kʼoꞈ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˇ nah naˇ Gmˇ˗gʼoiˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ paˇ ya mawˇ dzoeˇ kʼoꞈ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ naˇ Eˬgaˬlamˬ miˇ kʼahˬ Law dawˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ Gʼoiˇpeˬ˗leˬ Guˇ˗cuiˬ nehˬ˗ehˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ taˬ˗euˬ meh.

Leˬbaˬnawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu

Ngaˇ yaw nyiˇ ngeh Leˬbaˬnawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ maˬ jawˇ˗a siˬ. Nga maꞈ zahˇ mehˬ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ kʼawꞈ, leh jeh˗awˇ tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ teu gaˇ pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ nymˬ˗mˇ keuˆ ni noeˬ nya siˬ.

Tiˬ nah ngaˇ aˇ yuiꞈ Saˬnaˬ nehˬ˗ehˇ iˇ kahˇ ngaˬ duˬ tiˬ tsahˇ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ luꞈ ngeh, aˬ da koꞈ dawˬ tiˬ gʼaˬ laˇ˗euˬ meh. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ neh kuˇ laꞈ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ˗ahˇ dawˬ doeˇ ngehˬ˗awˇ, laꞈ jiˇ keuˆ leˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ˗ahˇ dawˬ dzm˗ahˇ neh dehˬ ka nehˬ˗awˇ, laˆ naˇ nehˬ˗euˬ meh. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ neh yehˇ deuˬ˗ahˇ kuˇ gaˬ˗awˇ, yehˇ deuˬ laˇ keuˆ˗awˇ ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ Saˬnaˬ˗ahˇ caw ba laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ da koꞈ dawˬ˗ahˇ jiˇ yehˇ˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ kuˇ gʼeh˗awˇ, poˆ tseˇ ngeh miˬ beuˆ pi luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ yehˇ deuˬ neh “Nawˇ aˬ da koꞈ dawˬ de laˬ? Yaw haiˬ yaw doeˇ deuˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ de laˬ?” lehˇ bi naˇ haˬ˗euˬ meh.

Dzaˇ˗i tiˬ poˆ naˇ nga maꞈ˗euˬ aˇ muˇ lawˬ liˬ tiˬ laˆ ngaˬ˗awˇ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ jaˆ˗eu meuˬ tiˬ meuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗euˬ ma. Nga maꞈ tsaꞈ gaˬ gahˇ leꞈ taˬ˗euˬ ngeh, teu kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ aˬ da koꞈ dawˬ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni sheuˬ laꞈ˗awˇ, nga maꞈ˗ahˇ bi laˆ tsoeˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, kʼaˬ lo neh biˬ˗eu miˇ neh ngaˬ da˗euˬ uˬ duˬ biˬ pehꞈ˗euˬ meh. Teu ngeh ngaˬ da˗euˬ uˬ duˬ shiˬ tehꞈ˗ehˇ jaˆ luꞈ˗eu noeˬ nya siˬ. Ngaˬ da hawˇ˗eu ngaˬ ma lawˬ liˬ jaˆ gaˇ gʼoꞈ iˇ˗euˬ meh. Nga maꞈ jiˇ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh caw teh˗iˇ˗euˬ ma. Ngaˬ ma ngaˬ da˗ahˇ jaˆ gʼaˬ lehꞈ nehˬ luꞈ ngeh, “Yeˬhawˇbaˬ˗oˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ mˇ luꞈ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ maˬ siˬ nya˗a” lehˇ ehˇ gaˇ ngaˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ leˇ nya.

Nyaˆ taꞈ dzaˇ˗i tiˬ poˆ naˇ nga maꞈ, ngaˬ neh dehꞈ le˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ yuiꞈ nyiˇ deuˬ jawˇ gaˇ gʼa˗iˇ˗euˬ ma. Ngaˇ ngaˬ bawˇ pehˬ kahˇ˗ahˇ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu ctiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Biˇshawˇ teu gʼaˬ ngaˬ da ngaˬ ma Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu ngeh ngaˇ koꞈ kʼoꞈ tehꞈ de siˬ. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ “Nawˇ aˬ jeˬ miˇ neh iˇ cuˬ maˬ shawˇ de” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Ngaˇ zaˬ de siˬ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ ya siˬ nya˗awˇ, ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui jah ya ahˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Dawˬ teu˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ ya leˇ˗eu miˇ neh, zaˬ heu gʼaˬ yaw zeu baw˗eu maˬ siˬ nya nga lehˇ ngaˬ bawˇ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.

Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu maˬ muiˬ˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ gʼawˬ mya ni nmˇ maˬ jaˆ˗a. Leˬbaˬnawˬ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, yaw bya bya˗awˇ daˬ yah zawˇ˗ehˇ ha nya˗eu meh. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ yaw muiˬ˗ehˇ ja sawˇ nyaˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ dzaw zaˬ jiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ za˗euˬ ma.

Aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗eu noeˬ tsehˆ

Ngaˇ sahˬ boꞈ dzaw luꞈ˗eu aˇ shehˆ pyeuꞈ ngeh, Beˬneˬsoeˇlaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ Leˬbaˬnawˬ˗ahˇ dawˬ deh gʼa laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nga maꞈ˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ mehˬ bawˬ mˇ laˇ˗awˇ, ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ Gʼaw˗aˬpaˬ˗ahˇ mawꞈ leˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ yuˇ˗awˇ Beˬneˬsoeˇlaˬ˗ahˇ jawˇ˗iˇ˗euˬ meh. Ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ nga maꞈ˗ahˇ noeˬ mawˇ dui dui˗eu miˇ neh, sahˬ boꞈ kʼaˇ boꞈ laꞈ ngeh pehˬ zaˬ ma zaˬ Beˬneˬsoeˇlaˬ˗ahˇ pawˇ le lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ nah naˇ nga pehˬ pawˇ˗iˇ˗euˬ ma.

Nga pehˬ Beˬneˬsoeˇlaˬ˗ahˇ 1953 kʼoꞈ˗ahˇ oe keuˆ˗awˇ, Kaˬlaˇkaˬ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ miˇ kʼahˬ aˬ yuiꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ dawˬ pehˬ jawˇ le˗euˬ ma. Teu ngeh ngaˇ zaˬ tehꞈ siˬ miˇ neh, miˇ kʼahˬ aˬ yuiꞈ gʼaˬ˗euˬ lawˬ liˬ kʼaˇ iˇ tsehˆ ngeh haw sehꞈ leꞈ law miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ ma ngaˬ da˗euˬ gʼaˇ duˬ naˇ, tsawˇ jeuˬ˗euˬ dawˬ, dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ, dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ hawˇ˗eu uˬ jeˬ jaˬ lehˇ lawˬ muˇ heu deuˬ˗ahˇ jawˇ daˬ˗eu maˬ awˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ jawˇ daˬ laˇ ngeh tiˬ jawˇ, yaw doeˇ jeˬ paˇ keuˆ le˗euˬ meh.

Aˇ caˇ paw˗ahˇ neh aˇ maˇ paw: Ngaˬ da. Ngaˬ ma. Ngaˬ˗euˬ aˇ baˇ 1953 kʼoꞈ˗ahˇ nga pehˬ Beˬneˬsoeˇlaˬ˗ahˇ pawˇ le ngeh

Yaw doeˇ jeˬ keuˆ le

Ngaˬ da aˬ myah myah˗ahˇ maˬ duˇ ni jawˇ saˇ maˬ doˆ ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Ngaˬ da naˇ loˆ˗eu shaˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya mawˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ kʼehˬ naˇ shaˬ tsahˬ kiꞈsaˬ (ma le) naˇ gawˇ tiˬ jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ ya siˬ˗awˇ, ya pehꞈ˗euˬ meh. Pehꞈ˗euˬ tiˬ jaw naˇ ngaˬ da shiˇ˗euˬ meh.

Teu ngeh nga pehˬ˗ahˇ nui ma cawˆ˗eu lehˇ˗aˬ, maˬ ehˇ nehˬ nya gaˇ keuˆ ni cawˆ miˇ˗a. Teu ngeh, ngaˇ 13 kʼoꞈ tehꞈ de siˬ. Ngaˬ da shiˇ meh lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ haw˗aˬ. Nui ma jiˇ tsawˬ paˆ tsawˬ shaˆ jiˇ miˬ˗a. Tiˬ jeˬ˗iˬ shaˇ noeˬ˗eu maˬ doˆ nya. Ngaˬ ma maˬ gaˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ gʼawˇ myahˇ ni ga leˇ˗euˬ meh. Nga pehˬ mehˬ shi paw ya cah daˆ leꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu ma. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh cah daˆ leꞈ nya˗euˬ ma. Ngaˇ 16 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ ngeh, Kaˬlaˇkaˬ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ tseˇ daˇ dzaw jiˇ˗euˬ ma. Teu ngeh ngaˬ˗ahˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ caw ba˗eu gaˇ kawˆ shaˇ noeˬ laˇ taˬ˗euˬ meh.

Ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ Saˬnaˬ hawˇ˗eu ngaˬ shahˬ Luˇbeˬ ngaˬ˗ahˇ nui jah paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni caw ba nehˬ

Teu ngeh ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ Saˬnaˬ Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ neh oe ka˗awˇ, Beˬneˬsoeˇlaˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ˗euˬ Luˇbeˬ Aˬluˇhoˬ nehˬ˗ehˇ yuˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ Niˬ˗yuˬ Yawˇ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ meh. Nga pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ ngaˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ bi dzaw tawꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh, ngaˇ Niˬ˗yuˬ Yawˇ meuˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ pehˬ kahˇ˗ahˇ jawˇ˗awˇ, sahˬ boꞈ paˇ dzaw tawꞈ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ caw ba nehˬ˗eu baˬ da neh ngaˇ nui jah paw gʼawˬ naˆ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Buˇkiˬ˗liˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Saˆpeˆ dawˬ ngehˬ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Teu deuˬ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ Miˬ˗uˬtamꞈ Heˇcoˬ˗uˬ hawˇ˗eu Pehˇdeˬ˗liꞈ Paˬlahˬ˗suiꞈ heu nyiˬ gʼaˬ naˇ, Beˬdeˬlaˇ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ ya cawˬ taꞈ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a.

Ngaˇ 1957 kʼoꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ

Niˬ˗yuˬ Yawˇ sahˬ boꞈ dzaw goˇ duˬ˗ahˇ dahˬ beh˗eu kʼoꞈ dzaw jiˇ˗eu keuˆ laˇ ngeh, ngaˬ˗ahˇ ngaˇ aˬ jeˬ jahˇ luꞈ nya heu lehˇ shaˇ noeˬ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Ngaˇ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gui haw˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ laˬ kʼaˬ zawˇ˗ehˇ cehˇ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ hawˇ˗eu Beˬdeˬlaˇ˗euˬ nymˇ jiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ mawˇ haw˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ mawꞈ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, iˇ cuꞈ jiˇ maˬ ya shawˇ˗aˬ siˬ. Teu miˇ neh ngaˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ, ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗euˬ ma. Ngaˇ 1957 kʼoꞈ, Smˇ siˬ ba la 30 ngeh nah˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ ma.

Aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ

Ngaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ mawꞈ laˇ˗euˬ meh. Mˇ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ dui dui kʼawꞈ, teu naˇ maˬ awˬ˗a lehˇ siˬ nya˗eu ma. Ngaˇ sahˬ boꞈ jiˇ dzaw dzaw˗ehˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya˗eu? Teu miˇ neh ngaˇ sahˬ boꞈ maˬ paˇ dzaw ni doˆ˗iˇ˗awˇ, Beˬneˬsoeˇlaˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ˗awˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ laˇ de lehˇ ngaˬ ma hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ sahˬ boꞈ boꞈ boꞈ˗ehˇ gʼawˬ mya poˆ ja sawˇ˗euˬ ma.

Ngaˇ 1957 kʼoꞈ, Koꞈ siˬ ba la˗ahˇ Kaˬlaˇkaˬ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ gʼoꞈ˗iˇ˗euˬ ma. Teu ngeh ngaˇ nymˇ jiˇ pyuˇ shaˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ pyuˇ poˆ paˬ˗ehˇ gʼeh gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ paˬ nga? Ngaˇ pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ ya mˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ heu gaˇ gʼoꞈ laˇ˗euˬ heu naˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu lehˇ gʼoꞈ laˇ˗euˬ miˇ neh, gaˇ teu˗ahˇ jiˇ mˇ mawꞈ miˇ˗a. Teu miˇ neh, ngaˇ gaˇ heu nyiˬ hmˬ luꞈ˗ahˇ mˇ ma lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma. Ngaˇ uˬ taꞈ gʼawˬ mya kʼoꞈ pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ nah ga ni mˇ mˇ˗ehˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ jiˇ geuꞈ˗euˬ ma. Ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ gaˇ myaˬ˗awˇ, teu naˆ naˆ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ puˬ haw˗aˬ siˬ.

Teu ngeh yamˬ˗ahˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu Jeˬmaˬniˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Seˬbiˬ˗yaˬ nehˬ˗ehˇ mawˇ dzoeˇ˗awˇ, yuˇ˗euˬ ma. Teu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ paˇ cehˇ dui dui laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ Beˬneˬsoeˇlaˬ˗ahˇ pawˇ laˇ˗euˬ meh. Ngaˇ zaˬ nyiˬ gʼaˬ jawˇ le˗euˬ ma. Aˬ li gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ naˇ Miˇceˬ˗uˬ (Maiˇ) lehˇ kuˇ˗awˇ, aˬ buˇ gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ naˇ Saˬmiˬlaˬ lehˇ kuˇ˗eu meh. Ngaˬ ma˗ahˇ kʼawꞈ ni ngaˇ ya bo saˆ˗eu miˇ neh, iˇ kahˇ˗ahˇ bi jawˇ laˇ˗euˬ ma. Ngaˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ ya mˇ cu˗eu miˇ neh, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ maˬ paˇ ya mˇ˗euˬ kʼawꞈ, nui ma nmˇ maˬ jiˇ leˇ nya siˬ. Teu miˇ neh yehꞈ laˇ ngeh tiˬ jawˇ Seˬbiˬ˗yaˬ nga nyaꞈ tiˬ poˆ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu ma.

Dzaˇ˗i aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ paˇ noeˬ tsehˆ

Heu kawˆ˗euˬ dahˬ beh laˇ gaˇ ngehˬ taˬ˗euˬ teu ngeh yamˬ˗ahˇ zaˬ deuˬ sahˬ boꞈ dzaw luꞈ˗a siˬ. Teu ngeh ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ tiˬ sheuˇ maˬ gaˇ dui dui˗awˇ, gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ˗euˬ deuˬ jiˇ ngaˬ˗ahˇ yaw zeu baw dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ˗ahˇ aˬ cawˬ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ bi haw mawꞈ nya. Ngaˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ noeˬ˗eu maˬ jiˇ leˇ˗eu miˇ neh, ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ pyuˇ shuiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗euˬ ma. Ngaˇ pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ naˇ, caw ba˗eu pyuˇ ui cuiˆ yaw myaˬ za˗eu meh. Nga pehˬ dziˇ dzoˆ kʼawꞈ maˬ daˆ˗eu miˇ neh, yaw tsiˬ tsiˬ˗ehˇ dehꞈ naˇ gʼawˬ myahˇ tiˬ saˆ dehꞈ nya ngaˇ˗a.

Toˆ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗eu maˬ awˬ kʼawꞈ ni ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ hawˇ˗eu ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ tiˬ poˆ paˇ geuꞈ kʼoꞈ nya˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Yawˬ jeˬ na luꞈ tiˬ sheuˇ maˬ gaˇ luꞈ gaˇ neh maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ, maˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.

Nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ paˇ ya puˬ

Nga nyaꞈ aˬ li zaˬ saˬ Gaˬbeˬ˗uˬ dehꞈ le˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ

Tiˬ nah saˬ laˬ gʼoˬ Seˬbiˬ˗yaˬ zaˬ pi leˇ ngaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Nga nyaꞈ˗ahˇ zahˬ leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Nga nyaꞈ dehꞈ le˗eu zaˬ heu gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ tawˇ neh aˇ joˆ˗ehˇ paˇ jahˇ paˬ nga?

Ja sawˇ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ yaw beh neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ gʼeh ma lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma. 1985 kʼoꞈ, Oeˬ siˬ ba la˗ahˇ aˬ li Gaˬbeˬ˗uˬ dehꞈ le˗euˬ meh. Ngaˇ 1985 kʼoꞈ Koꞈ siˬ ba la˗ahˇ pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ mˇ luꞈ gaˇ neh doˆ˗iˇ˗awˇ, aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ tiˬ poˆ paˇ geuꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ ma. Aˇ nah naˇ ngaˇ saˇ naˇ˗euˬ Gawˬmiˬtiꞈ gaˇ mˇ˗eu muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ saˇ naˇ Kaˬlaˇkaˬ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ maˬ jaˆ˗eu miˇ neh, 50 laˇ ehˇ gʼaˬ ni kaˬ gaˇ tiˬ jaw laꞈ kʼoeˇ nyiˬ nah smˬ nah ehˇ gʼaˬ ni gʼoˆ laˆ gʼoꞈ dmˇ˗ehˇ ya cah˗eu meh.

Dzaˇ˗i tiˬ gaˇ paˇ pawˇ˗iˇ

Saˇ naˇ Laˬ Biˬtoˇliˬ˗yaˬ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu miˇ neh nga pehˬ teu˗euˬ dawˬ peh pawˇ˗iˇ lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma. Teu naˇ nga pehˬ ya noeˬ tsehˆ˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu poˆ pyeuꞈ meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ Baˬhaˬ ngaˬ ma˗ahˇ haw saˆ nehˬ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Ngaˬ li Maiˇ jiˇ nymˇ dahˬ shaˇ baw˗euˬ meh. Ngaˬ buˇ Saˬmiˬlaˬ hawˇ˗eu ngaˬ li Gaˬbeˬ˗uˬ nmˇ nga nyaꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ Laˬ Biˬtoˇliˬ˗yaˬ˗ahˇ ya pawˇ˗iˇ˗eu miˇ neh, Kaˬlaˇkaˬ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ˗euˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ ya byehˇ dzeh yaꞈ˗euˬ meh. Ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Seˬbiˬ˗yaˬ jiˇ ni meuˬ meuˬ ma˗ahˇ neh meuˬ meuˬ zaˬ˗ahˇ ya pawˇ˗iˇ˗eu miˇ neh, daˬ laˇ ni ya leh jeh˗eu meh. Iˇ kahˇ kahˇ zaˬ˗ahˇ tehˬ leˇ taˬ˗awˇ ya jawˇ˗eu daˬ laˇ taˬ˗euˬ miˬ˗aˇ. Poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ nmˇ maˬ paˇ ehˇ jiˇ coeˇ miˇ˗a.

Dzaˇ˗i poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ paˇ ya puˬ˗euˬ ma. Gaˬbeˬ˗uˬ nymˇ dahˬ shaˇ baw˗awˇ, Saˬmiˬlaˬ jiˇ aˬ yawˇ yawꞈ jawˇ˗iˇ˗euˬ meh. 2007 kʼoꞈ˗ahˇ Seˬbiˬ˗yaˬ nga nyaꞈ˗ahˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ laˇ lehˇ kuˇ˗eu meh. Nga nyaꞈ nymˬ˗mˇ keuˆ ni teu gaˇ ya mˇ luꞈ˗eu ma. Ngaˬ˗euˬ aˬ li aˬ yuiꞈ yuiꞈ saˬ Maiˇ naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ luꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ Mawˇniˇkaꞈ nehˬ˗ehˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗euˬ aˬ li Gaˬbeˬ˗uˬ jiˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ Amˇbaˬ˗laˬ nehˬ˗ehˇ Iˇdaˬliˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗euˬ aˬ buˇ Saˬmiˬlaˬ gʼaˬ naˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗eu uˬ taꞈ, iˇ kahˇ˗ahˇ neh Beˬdeˬlaˇ˗euˬ gaˇ caw ba˗eu meh.

Aˇ caˇ paw˗ahˇ neh aˇ maˇ paw: Ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Seˬbiˬ˗yaˬ nehˬ˗ehˇ Beˬneˬsoeˇlaˬ˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ. Aˬ li aˬ yuiꞈ yuiꞈ saˬ pyeuꞈ˗eu Maiˇ hawˇ˗eu Mawˇniˇkaꞈ. Ngaˬ buˇ Saˬmiˬlaˬ. Ngaˬ li Gaˬbeˬ˗uˬ hawˇ˗eu Amˇbaˬ˗laˬ

Teu loꞈ˗ehˇ paˇ noeˬ tsehˆ ma siˬ

Ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya kawˆ˗ahˇ yawˬ mya poˆ ya noeˬ tsehˆ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ toˆ˗ehˇ maˬ noeˬ tsehˆ law nmˇ˗aˬ gʼaˬ law ngaˬ˗aˇ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ nya. Nyaˆ taꞈ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ paˇ noeˬ tsehˆ ma siˬ. Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ ya mˇ˗euˬ miˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Dzeuˇ laꞈ˗euˬ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, nyiˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ suˬ saˬ ni yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ “tsawˇ haˬ zaˬ maˬ noeˬ coeˇ˗eu” nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:6, 7) Seˬbiˬ˗yaˬ nga nyaꞈ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ luꞈ ma. Nga nyaꞈ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ˗eu maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma.