Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 22

Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni caw ba nehˬ

Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni caw ba nehˬ

“Naw maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ . . . iˇ cuꞈ shawˇ˗awˬ.”—Gʼaˬkʼehˇ 2:38.

Dawˬ caˇ 72 Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ tsaˬ˗eu jeˬ bi siˬ

Kawˆ shawˆ a

1. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ uiˬ laˇ˗euˬ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗eu nga?

 Tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca gʼawˬ mya ni Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ uiˬ laˇ taˬ ngeh, teu ngeh nah˗ahˇ zahˬ dui dui leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ tiˬ deuˬ na uiˬ laˇ taˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗euˬ dawˬ neh mehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ neh mehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ neh mehˬ˗euˬ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Gaˇ kawˆ teu laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ jah˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za meh lehˇ ehˇ˗eu dawˬ jiˇ ahˇ˗eu meh. Dawˬ teu baˬ da neh tsawˇ haˬ aˇ maꞈ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗awˇ, “Nga maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ‘Naw maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗awˬ’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 2:37, 38.

Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ neh Jaˇliꞈ dzaw nehˬ luꞈ (Aˇ deuˆ 2-ahˇ haw)

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

2 Zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˬ jeˬ paˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Teu ngeh nah 3,000 gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Teu naˇ Yeˬsuˇ neh zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ lehˇ biꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ dahˬ beh˗euˬ poˆ pyeuꞈ˗awˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni gaˇ teu˗ahˇ mˇ luꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ iˬ nah naˇ, aˬ dui tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ naˬ liˬ myaˆ laꞈ laꞈ kʼoeˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni maˬ jahˇ nya˗a. Zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, ba la gʼawˬ mya siˬ, maˬ ngeuˇ naˇ aˇ kʼoꞈ aˇ kʼoꞈ˗ahˇ neh ga leˇ nya˗eu meh. Nawˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ nehˬ luꞈ naˇ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni ya leh jeh˗eu lehˇ siˬ nya˗eu paˬ. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ ni caw ba nehˬ

3. Maꞈtehˬ 28:19, 20-ahˇ haw ngeh, dzaw zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

3 Dzaw zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi naˆ˗ehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ mˇ caw˗eu loˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:19, 20-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ naˇ, Yeˬsuˇ neh yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ yaw naꞈ naꞈ˗ehˇ kʼahˬ˗awˇ nymˇ kʼaˬ loꞈ kʼoeˇ taˆ tsoˆ˗eu “noeˬ dahˇ doe˗eu tsawˇ haˬ” loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 7:24, 25; Luˇkaꞈ 6:47, 48) Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Aˬ dui jahˇ nya˗eu smˇ jeˬ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

4. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? (“ Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ pyaˇ daˬ ni hawˇ˗eu aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ byah nya ni caw ba nehˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

4 Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ˗ahˇ aˇ pyaˇ daˬ ni caw ba nehˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Nawˇ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ gaˇ ma doˆ˗iˇ˗euˬ lehˇ ehˇ˗awˬ, gaˇ pehˇ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ muiˬ˗awˇ shiˬ keuˇ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ gʼaˬ naˬ tiˬ kʼehˬ naˬ˗awˇ iˇ naˇ, yawˬ ha iˇ˗eu gaˇ ma yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ kaˬ gaˇ duˇ˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ? Teu gaˇ duˇ ni, dzaw zaˬ deuˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗awˇ, teu˗ahˇ mˇ byah nya ni leh jeh naˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ gaˇ le keuˆ nya miˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ˗eu meh. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ pyaˇ daˬ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu “Ngaˇ mˇ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ zmˬ nya˗eu meh. Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ mehˬ gʼaˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ˗eu heu naˇ, aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ le keuˆ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ ja sawˇ. Dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ nui jeˬ jaˆ naˇ, “Yawˬ jeˬ yawˬ” lehˇ ehˇ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ boꞈ taˬ nya meh. Dzaw zaˬ nehˬ˗ehˇ aˇ pyaˇ daˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ngeh, “Ngaˇ mˇ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu tsahˇ˗ahˇ aˬ myah luꞈ zmˬ luꞈ˗uˇ.

5. Maˬkuˆ 10:17-22-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ smˇ muiˬ muiˬ˗eu aˬ li tiˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

5 Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euꞈ dehꞈ ziˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ. (Maˬkuˆ 10:17-22-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ smˇ muiˬ smˇ baw heu gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ myawˬ dawˬ tawˆ luꞈ ahˬ jiˇ˗awˇ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ mˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 10:23) Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh meh. Tiˬ poˆ na aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗eu gʼaˇ duˬ, maˬ dah laˇ˗a siˬ lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ mˇ lehˇ ehˇ˗eu gʼaˇ duˬ nyiˬ naˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nui ma yaw oeˇ lehˆ dzeh˗awˇ nui ma yaw shuiꞈ dm paˇ˗eu heu naˇ, aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:9, 10) Ehˇ kʼawꞈ nawˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ dzaw zaˬ nehˬ˗ehˇ kawˇ ma˗ehˇ ja sawˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ kawˇ ma˗ehˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ ja sawˇ˗eu teu naˇ, nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Ja ceuˬ 141:5; Dawˬdaˬ 27:17.

6. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ dzaw luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya naˇ haˬ˗eu nga?

6 Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ dzaw luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ naˇ haˬ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ dzaw luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗euˬ ngaˇ laˬ, jah ngaˇ laˬ lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ myah luꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, mehˬ hu paw aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ ha geuꞈ˗eu maˬ awˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu awˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni ahˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzaw deuˆ 04˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ noeˬ taˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ kuˇ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga?” lehˇ naˇ haˬ taˬ˗awˇ, dzaw deuˆ 09˗ahˇ naˇ “Nawˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ mawꞈ nya?” lehˇ naˇ haˬ taˬ˗euˬ meh. Dahˬ beh ngeh dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui paˇ dmˬ teu dmˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu aˇ baˇ deuˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ nya˗eu lehˇ mehˬ nehˬ˗eu heu neh aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh.

7. Aˬ dui puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

7 Dzaw zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ mˇ˗eu loˬ nga lehˇ ya siˬ ngeh tiˬ jawˇ, maˇ diˇ mˇ caw nya˗eu gʼaˇ duˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja nehˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzaw zaˬ deuˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ maˬ oe naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ lehˇ ehˇ˗eu biˬdiˬoˬ bi haw. Biˬdiˬoˬ teu naˇ, Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ˗euˬ gaˇ kawˆ 14 laꞈ kʼoeˇ “Haw lahˬ” lehˇ ehˇ gaˇ ahˇ meh. Kʼoeˇ naˇ paˇ dmˬ teu dmˬ laꞈ kʼoeˇ “Naꞈ suiˇ ni dzaw” maˬ ngeuˇ naˇ “Haw lahˬ” lehˇ ehˇ˗eu tsahˇ˗ahˇ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya kawˆ ahˇ˗eu meh. b Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ “Aˬ yawꞈ maꞈ jahˇ nya ngeh to˗aˬ, nawˇ jiˇ jahˇ nya tehꞈ˗aˬ” lehˇ sheu cehˆ˗awˇ maˬ ya ngehˬ˗a. Toˆ˗ehˇ ngehˬ ngeh to˗aˬ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawˇ yawꞈ ya bi siˬ leˇ˗eu meh. Aˬ dui biˬdiˬoˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ caw nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga lehˇ dzaw zaˬ nehˬ˗ehˇ ja sawˇ. Aˬ dui biˬdiˬoˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ daˬ ma hmˬ maˬ ngeuˇ naˇ dzaw zaˬ deuˬ dzaw geuꞈ nya˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ na˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ jiˇ ngehˬ keuˆ.

8. Aˬ dui dzaw zaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

8 Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ ni caw ba nehˬ. Aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ. Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ meh lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ. (1 Tiˆmoˇseˬ 1:11; Heˬbyehˇ 11:6) Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ dzawˇ nehˬ. (Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18) Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ gaˬ laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ mawꞈ laˇ˗eu meh.—1 Yoˇhaˬ 5:3.

Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ

9. Maˬkuˆ 10:29, 30-ahˇ haw ngeh, byehˇ dzeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

9 Dzaw zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya byehˇ dzeh laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ smˇ muiˬ smˇ baw kʼoeˇ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, dzaw zaˬ tiˬ deuˬ na pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ ya byehˇ dzeh laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ maˬ tsaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼawꞈ ya byehˇ dzeh laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ paˇ ya cawˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ˗ahˇ maˬ ya leˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh bi byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ toˆ˗ehˇ byehˇ dzeh˗eu teu naˇ yaw shaˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawˬ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nui ma ya cawˆ gaˇ taˬ guˆ lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ duˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. (Maˬkuˆ 10:29, 30-ahˇ gui.) Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ laꞈ sawˬ teu˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

10. Aˬ dui mehˇ nmˇ Maˬnuˬ˗eˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

10 Dzaw zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ ni leh jeh. Dzaw zaˬ˗ahˇ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Mehˆsiˬkoˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Maˬnuˬ˗eˬ aˬ yawꞈ dzaw zaˬ pyeuꞈ ngeh, “Yawˬ poˆ na luꞈ Jaˇliꞈ maˬ dzaw mi naˆ˗ehˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ nya, tiˬ sheuˇ maˬ gaˇ miˇ˗a laˬ lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu teu naˇ, ngaˬ˗euˬ nui ma saˇ laˇ˗awˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ doˆ nehˬ nya miˇ˗a. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ maˇ diˇ kʼahˬ lahˇ ngaˇ lehˇ jiˇ siˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

11. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ cawˬ cawˬ nehˬ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ˗eu nga?

11 Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ cawˬ cawˬ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ cawˬ ya cawˬ nehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 3:22) Gʼeh nya naˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ kahˇ˗ahˇ kuˇ˗awˇ, kawˇpiˬ dawˇ taꞈ˗eu, tiˬ jeˬ na dzaˬ taꞈ˗eu maˬ ngeu naˇ, yawˬ siˬ na luꞈ doˆ laˇ˗eu JW tiˬbiˬ haw˗eu lawˬ muˇ ya jahˇ˗eu meh. Aˬ poeˬ lawˬ muˇ lawˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ dzaw zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ gm leˇ nya˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kuˇ˗awˇ cawˬ cawˬ taꞈ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yuˬkaˇdaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Kaˬziˇgʼoeˬ “Jaˇliꞈ dzaw ngeh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ ngeh jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya ni ya siˬ˗euˬ ma. Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni ngehˬ gʼeh nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Teu naˇ ngaˇ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Jaˇliꞈ mehˬ˗iˇ ngeh mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kuˇ paˇ kuˇ paˇ˗ehˇ mehˬ iˇ naˇ dzaw zaˬ deuˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh yaw awˬ (Aˇ deuˆ 12-ahˇ haw) c

12. Aˬ dui Jaˇliꞈ mehˬ˗iˇ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya kuˇ gʼeh˗eu nga?

12 Jaˇliꞈ mehˬ˗iˇ ngeh mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kuˇ gʼeh. Tiˬ poˆ na aˬ dui Jáˇliꞈ mehˬ˗iˇ ngeh tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ iˇ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ mehˇ nmˇ aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ cah˗eu heu naˇ, awˬ dzehˬ nya lehˇ noeˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ kuˇ gʼeh naˇ, dzaw zaˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ dzehˬ˗eu meh. Mawˬdoˬbaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Diˬmiˬtiˬ˗liˬ “Ngaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ gaˇ laˇ caw˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ kawˆ˗ahˇ yawˬ paw yawˬ dzeˇ dzaˬ˗ahˇ neh jiˇ dzawˇ lahˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya siˬ nya taˬ dzeuˇ˗euˬ miˇ neh mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ beh beh ngeh poˆ jiˇ shaꞈ dawˇ shaꞈ dawˇ˗ehˇ maˬ gʼeh nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

13. Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni aˬ jeˬ miˇ neh ya caw ba nehˬ˗eu nga?

13 Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni caw ba nehˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ya caw ba nehˬ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uiˬ leˇ˗awˇ bawˬ dzaˬ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, teu naˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. (Heˬbyehˇ 10:24, 25) Kʼoeˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nymˇ jiˇ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu heu naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ iˇ kahˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ kuiˇ dui dui˗eu dzaˬ byawˇ dzaˬ taꞈ dawˇ taꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni caw ba nehˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni caw ba nehˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ heu naˇ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ deuˬ puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

14. Dzaw zaˬ deuˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

14 Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ˗euˬ gaˇ kawˆ 10-ahˇ zmˬ. Paˇ dmˬ heu maˬ doˆ le mi naˆ˗ehˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ na neh bi zmˬ haw˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ kawˆ 10-ahˇ zmˬ˗eu heu naˇ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni caw ba nehˬ gaˇ yaw duiˇ ma˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ nga lehˇ˗aˬ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ bi oe˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ kawˆ 10-ahˇ dzaw keuˆ gaˇ dawˬ˗eu maˬ loˬ˗a. Kawˇ ma˗ehˇ cawˬ˗awˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ cawˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Dzaw zaˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ maˬ duˇ leˇ˗a. Teu miˇ neh nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ oe nya˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗awˇ caw ba nehˬ. Dzaw zaˬ deuˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ oe˗euˬ siˬ naˇ kʼawꞈ, gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ cawˬ daˆ leꞈ luꞈ˗uˇ.

Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu nui ma˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ

15. Dzaw zaˬ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ guˆ nya˗eu nga?

15 Nawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ ngeh guˆ˗euˬ gaˇ noeˬ miˇ˗a siˬ laˬ? Nawˇ iˇ kahˇ doe ni ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ gaˇ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ, cawˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ guˆ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, nawˇ dzaw zaˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ dui guˆ˗eu nui ma ahˇ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu nui ma teu baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ ni taˬ gʼeh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ yaꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 10:16, 17, 27, 28) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

16. Dzaw zaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ dzawˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

16 Dzaw zaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ dzawˇ peuˬ ni tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ dzaw nehˬ. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ guˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ gaˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗awˇ, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya tsaꞈ gaˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 10:5-7) Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui jiˇ dzaw zaˬ˗ahˇ aˬ geu deuˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu lehˇ ya mehˬ nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui dzaw zaˬ˗ahˇ nawˇ Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ siˬ nya ma laˬ lehˇ naˇ haˬ nya meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ teu˗ahˇ yaw awˬ awˬ lehˇ dzawˇ nehˬ nya ni caw ba nehˬ. Aˬ dui Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ “Tiˬ gʼaˬ na ehˇ˗eu” “Tiˬ gʼaˬ na naˇ haˬ˗eu” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ tsahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ mehˬ nehˬ. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh yaw awˬ yaw gahˇ gahˇ lehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya ni caw ba nehˬ.

17. Aˬ dui dzaw zaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ Maꞈtehˬ 10:19, 20, 29-31 keuˆ ni˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga?

17 Dzaw zaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ ni caw ba nehˬ. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 10:19, 20, 29-31-ahˇ gui.) Aˬ dui jiˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Guiˬ lahˬ shaˇ ngeh dzaw zaˬ deuˬ neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ ahˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya laˇ niˇ ya caw ba nehˬ˗eu meh. Poˆlehˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Pa˗lamˬsiˇzehˬ “Ngaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh ngaˬ neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ shaˇ ahˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh tiˬ jawˇ ngaˬ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ shaˇ nya laˇ miˬ˗a. Ngaˇ gaˇ yaw shuiꞈ za ngeh huiˬ˗eu mehˬ bawˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ shaˇ naˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Ehˇ˗euˬ loˆ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ dui dui gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

18. Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu deuˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

18 Yeˬhawˇbaˬ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ maˇ diˇ nui ma ahˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu deuˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni leh jeh luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ leh jeh˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 52:7) Nymˬ˗mˇ aˬ dui dzaw zaˬ maˬ jawˇ siˬ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ dzaw zaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni caw mˇ caw shaˇ nehˬ nya meh.

Dawˬ caˇ 60 Heu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ pyeuꞈ

a Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma. Kʼoeˇ naˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, jahˇ doˆ taˬ˗euˬ Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ yaw shuiꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ tiˬ deuˬ na˗ahˇ jiˇ ja sawˇ ma.

b Kʼoeˇ naˇ aˬ dui puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ (1) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ poˆ tseˇ˗eu keu ka lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ “Jaˇliꞈ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ iˇ˗awˇ, “Maˇ diˇ zmˬ nya˗eu aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ” hawˇ˗eu “Jaˇliꞈ tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ laˆ paˇ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ˗iˇ. (Loꞈ˗eu nymˇgoˇ neh laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ) (2) JW Laiˇbaˬliˬ ehˆ laꞈ kʼoeˇ aˇ baˇ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ iˇ˗awˇ, “Naˇ haˬ tseˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu Puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ haw.

c Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ luꞈ. Mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ kuˇ paˇ gʼeh.