1. Nawˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ nya taˬ de?

 Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, nawˇ nyiˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ tehꞈ˗a. Toˆ˗ehˇ naˇ nawˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ gaˇ kawˆ, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ gaˇ kawˆ, Miˬyehˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ gaˇ kawˆ, heu deuˬ˗ahˇ ya dzaw˗euˬ tehꞈ˗aˬ.—Aˇdahˬbeh˗eu 1:1; Gʼaˬkʼehˇ 17:24-27.

2. Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ meh lehˇ jah˗eu deuˬ˗ahˇ tiˬ deuˬ na aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga?

² Gʼawˬ mya gʼaˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ meh lehˇ jah˗eu taˬ ehˇ, Miˬyehˇ jawˇ meh lehˇ jiˇ maˬ jah˗a. Dehꞈ˗eu jeˬ˗aˬ, maˬ yehˆ maˇ yehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, yaw awˬ awˬ lehˇ gʼeh˗eu dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh yaw kaꞈ yaw siˇ˗ehˇ gʼeh˗eu dehꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ jah˗eu meh. Sahˬ boꞈ dzaw goˇ taˬ˗euˬ tiˬ deuˬ na jiˇ toˆ˗ehˇ jah˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu deuˬ neh, Jaˇliꞈ˗aˬ maˬ ngeuˇ gaˇ ngehˬ˗awˇ, Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ meh lehˇ jah˗eu deuˬ jiˇ sahˬ boꞈ maˬ dzaw goˇ taˬ˗euˬ deuˬ, dawˇ ga deuˬ, kʼaˇ ehˇ kʼaˇ jah jah˗eu deuˬ pyeuꞈ nga lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ jah˗eu meh.

3. Jah˗eu jeˬ laˆ ziꞈ taˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

³ Sahˬ boꞈ dzaw goˇ taˬ˗euˬ deuˬ toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu miˇ neh, teu baˬ da neh nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ jah˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ˗iˇ ma laˬ? Teu naˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah˗eu gaˇ iˇ˗eu tehꞈ meh. Aˬ cawˬ ehˇ miˇ neh jah de laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha poˆ duˬ taˬ˗euˬ miˇ neh jah de laˬ? (1 Gawˇliˬtu 3:12-15) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu aˇ naˆ ni myahˇ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui jah˗eu jeˬ ziꞈ ni aˬ myah luꞈ jahˇ˗eu loˬ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ muiˇ˗eu “tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ˗ahˇ gʼoe˗awˇ mehˇ shuiˇ shuiˇ”˗eu dawˬ˗ahˇ maˬ paˇ tawˆ leˇ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 2:8; Heˬbyehˇ 11:6) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ (1) tsawˇ haˬ deuˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ jah˗eu nga? (2) Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? (3) Jah˗eu jeˬ  ziꞈ daˆ leꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? lehˇ ja sawˇ ma.

4. Heˬbyehˇ 11:1-ahˇ haw ngeh, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jah˗eu jeˬ heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu nga?

⁴ Jah˗eu jeˬ lehˇ ehˇ ngeh tiˬ jawˇ, saˇ kiˇ maˬ jaˆ gaˇ kʼaˇ jah maˬ jah jah gaˇ ehˇ˗eu meh lehˇ tiˬ deuˬ na noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ haw ngeh tiˬ jawˇ toˆ˗ehˇ jah˗eu jeˬ teu naˇ, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jah˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. (Heˬbyehˇ 11:1-ahˇ gui.) Aˬ dui maˬ mawˇ laˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ, Yeˬsuˇ, mˬ taˆ Miˇkʼahˬ, heu deuˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ heu naˇ, maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu saˇ kiˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ neh jah˗eu jeˬ pyeuꞈ ma. (Heˬbyehˇ 11:3) Zaˬ siˬ nui gahˇ dzaw goˇ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ “Nga maꞈ˗euˬ nui jah˗aˬ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ˗ahˇ myaˆ haw maˬ cawˬ ni kʼaˇ ehˇ kʼaˇ jah jah˗eu maˬ ngeuˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh.

5. Tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ jah˗eu nga?

⁵ Aˬ dui˗ahˇ ‘Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu saˇ kiˇ jaˆ gahˬ kʼawꞈ, aˬ jeˬ miˇ neh gʼawˬ mya gʼaˬ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ maˬ jah˗eu nga?’ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ Miˬyehˇ jawˇ meh lehˇ maˬ jah˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ jawˇ ngaˇ laˬ lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha yaw muiˬ˗ehˇ maˬ poˆ tseˇ˗eu miˇ neh meh. Nymˬ˗mˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ Lawˇbeuꞈ “Sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mehˬ˗eu miˇ neh, Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ jah˗eu teu naˇ yaw lehˬ pyeuꞈ nga lehˇ noeˬ˗euˬ ma. Ngaˇ nyiˬ tseˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗awˇ neh hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ neh yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. b—“ Aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.

6. Tiˬ deuˬ na Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ jah˗eu nga?

 ⁶ Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, mawˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ jah lehˇ ngehˬ˗awˇ, Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ maˬ jah˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ mawˇ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nmˇ, maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu saˇ kiˇ jaˆ˗eu miˇ neh jah˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ jah˗eu jeˬ jiˇ maˬ mawˇ laˇ˗eu jeˬ˗euˬ maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu saˇ kiˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 11:1) Saˇ kiˇ teu˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha pyehˆ tseˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ hawˇ˗eu gʼaˬ loˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, gʼawˬ mya gʼaˬ aˇ yamˬ maˬ biꞈ mawꞈ˗a, gʼaˬ maˬ shaˇ doˆ nahˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ saˇ kiˇ teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ pyehˆ tseˇ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ maˬ jawˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh.

7. Nui gahˇ ahˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ Beh˗euˬ yaw sahˇ maˬ jawˇ˗a lehˇ ehˇ ngaˇ laˬ?

⁷ Miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ ahˇ˗eu tiˬ deuˬ na saˇ kiˇ teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ ngeh, boeˬ boeˬ luˆ luˆ˗ahˇ Miˬyehˇ neh behˬ˗euˬ ngaˇ lehˇ ha geuꞈ laˇ˗euˬ meh. c Tiˬ deuˬ na Lawˇbeuꞈ loꞈ˗ehˇ duˇ ni sahˬ  boꞈ dzaw goˇ duˬ˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ gaˬ haw˗euˬ miˇ neh, Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ meh lehˇ maˬ noeˬ˗a. Miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ ahˇ˗eu gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ, gaˬ laˇ˗euˬ meh. Aˬ dui jiˇ sahˬ boꞈ aˇ naˆ ni dzaw goˇ taˬ˗euˬ kʼawꞈ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ ahˇ˗eu teu deuˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ ziꞈ ni aˬ myah luꞈ ya leh jeh˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ mˇ dah nehˬ nya˗a.

8-9. (a) Nymˬ˗mˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

⁸ Aˬ dui Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ jah coeˇ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Jahˇ nya˗eu oeˬ jeˬ˗ahˇ ja sawˇ ma.

⁹ Beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ. Aˬ dui jeˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ bawˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ guiˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ haw naˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 19:1; Iˇsaˬyaˇ 40:26) Aˬ dui gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ naˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ meh lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ beh˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ duꞈ yawˇ ni ja sawˇ nehˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ahˇ˗eu meh. Tiˬ tsahˇ na˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗awˇ, maˬ gui ni taˬ tsawˬ dzeuˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh pyehˆ tseˇ˗awˇ boꞈ taˬ˗awˬ. Maˬ myahˇ laˇ˗euˬ myaˆ kʼoꞈ˗ahˇ smˬ nah mehˬ bawˬ˗ahˇ byaˬ˗euˬ beh˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ, jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ haw kʼoꞈ˗iˇ nya meh.

10. Aˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Loˇmaˆ 1:20)

¹⁰ Beh˗euˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh, Beh˗euˬ yaw sahˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi siˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu meh. (Loˇmaˆ 1:20-ahˇ gui.) Nahˇ ma˗aˬ, dehꞈ˗eu jeˬ loˬ˗eu yaw lahˇ hawˇ˗eu yaw shehꞈ biꞈ˗eu nmˇ ngeuˇ kʼawꞈ, tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ deuˬ˗eu yaw shehꞈ tiˬ jeˬ jiˇ tahˬ leꞈ˗eu meh. Yaw shehꞈ heu maˬ bi taˆ laˇ ni haw piˇ nehˬ˗eu loˬ meh. Maˇ diˇ naˇ, heu˗ahˇ haw piˇ nehˬ taˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ taˬ˗euˬ nga? Miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ˗ahˇ jaˆ˗eu oˬzoˬ lehˇ kuˇ˗eu mˬ aˇ lawˆ heu naˇ, dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ˗eu yaw shehꞈ teu˗ahˇ neh haw piˇ nehˬ˗eu meh. Nahˇ ma yaw shehꞈ teu jeˬ ngehˬ˗ehˇ tahˬ leꞈ naˇ ngehˬ˗ehˇ oˬzoˬ˗euˬ mˬ aˇ lawˆ saꞈ jiˇ ngehˬ˗ehˇ myaˬ laˇ˗eu meh. Teu gaˇ haw ngeh, boeˬ boeˬ luˆ luˆ˗ahˇ nyehꞈ tehˬ luꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ? Teu gʼaˬ naˇ nui gaˬ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ tiˬ byah ni ahˇ˗eu Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ meh.

11. Aˬ dui˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ aˬ gaˇ mawˇ nya˗eu nga? (“ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹¹ Aˬ dui˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ bi jah ziꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ hawˇ˗eu jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ neh beh taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ pyehˆ tseˇ nya meh. Aˬ dui “Beh˗euˬ nga loˇ?” lehˇ ehˇ˗eu jaˆ tawˆ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ neh pyehˆ tseˇ nya meh. Teu laꞈ kʼoeˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu, jeˬ zaˬ deuˬ hawˇ˗eu dzaˇ˗i beh taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw nymˇ nymˇ lehˇ ja sawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, miˇ tsaˬ nui gahˇ ahˇ˗eu deuˬ beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ, tiˬ jeˬ jeˬ˗ahˇ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ jiˇ ahˇ˗eu meh.

12. Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹² Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ. Dahˬ beh laˇ gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ dzaw goˇ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ, dahˬ beh ngeh Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ maˬ jah˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ jah laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ jah laˇ˗euˬ teu naˇ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗euˬ miˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗euˬ miˇ neh ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya taˬ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ aˬ myah luꞈ jah ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ ya pyehˆ tseˇ daˆ leꞈ˗eu meh. (Yawˇshuˆ 1:8; Ja ceuˬ 119:97) Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ gaˇ hu pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˇ naˆ ni duꞈ yawˇ ni boꞈ taˬ˗euˬ nga lehˇ pyehˆ tseˇ haw˗awˇ, maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ pyehˆ  tseˇ haw. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ boꞈ˗euˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ tiˬ gaˇ cehˆ tsaˬ leˇ gaˇ shaˇ noeˬ haw. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ dui nui gaˬ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ ni ahˇ˗eu Beh˗euˬ yaw sahˇ˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ beh˗awˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ˗euˬ ngaˇ lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 3:14; 2 Beˬtuˆluˆ 1:21.

13. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ maˇ diˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ bi mawˇ laˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹³ Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ deuˬ aˇ naˆ ni gaˇ dahˇ tsoeˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˇ hu ba neh pyuˇ˗ahˇ nui kʼahˇ jaˆ˗eu heu naˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, “noeˬ shaˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ ciˬ tehˬ˗eu” meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:9, 10; Dawˬdaˬ 28:20; Maꞈtehˬ 6:24) Nui noeˬ nui duˇ teu nymˬ˗mˇ keuˆ ni gaˇ dahˇ tsoeˬ ngaˇ laˬ? Paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ “Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ nui kʼahˇ jaˆ˗eu deuˬ laˬ kʼaˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ cehˇ˗eu uˬ taꞈ, nui ma shaˬ zahˬ mˇ dzehˬ˗eu meh. Smˇ muiˬ muiˬ mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma paw maˬ ehˇ, gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, deuˬ leˇ dzehˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Pyuˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ neh saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ heu naˇ, maˇ diˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ? Nawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ nui deuˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ miˇ˗a loˇ? Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ ngehˬ˗ehˇ ya mawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga lehˇ siˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ laˇ˗awˇ, nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:5) Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18.

14. Aˬ dui Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu miˇ neh pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ ya bi pyeuꞈ meh. (Yoˇhaˬ 17:3) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh maˬ ehˇ, Miˬyehˇ neh beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh maˬ ehˇ, Miˬyehˇ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ ya siˬ˗eu meh. Seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ teu˗ahˇ pyehˆ tseˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ maˇ diˇ jawˇ˗eu lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 34:6, 7; Ja ceuˬ 145:8, 9) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ jah dzehˬ laˇ˗awˇ, gaˬ dzehˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.

15. Yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ ngeh aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

¹⁵ Yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui jah ziꞈ dah ni gʼeh laˇ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ Miˬyehˇ maˇ diˇ jawˇ meh laˬ lehˇ naˇ haˬ laˇ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ya ehˇ kʼoꞈ nehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya naˇ, gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ poˆ tseˇ˗awˇ paˇ dzawˇ kʼoꞈ nehˬ˗iˇ nya meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:15) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya meh. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ ehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ teu gʼaˬ ha geuꞈ maˬ ha geuꞈ kʼawꞈ, aˬ dui toˆ˗ehˇ ya pyehˆ tseˇ˗euˬ miˇ neh yaw teˬ aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗euˬ nui jah jiˇ ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, sahˬ boꞈ dzaw goˇ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu nui gahˇ ahˇ˗eu deuˬ neh Beh˗euˬ yaw sahˇ maˬ jawˇ˗a lehˇ ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ jiˇ maˬ paˇ jah leˇ meh.

16. Aˬ dui jah˗eu jeˬ maˬ laˆ ziꞈ taˬ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu aˇ naˆ ni myahˇ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗ahˇ jah˗eu jeˬ ziꞈ ni aˬ myah luꞈ ya leh jeh˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Saˇ tiˇ maˬ taˬ naˇ, jah˗eu jeˬ gʼaˬ baˬ˗iˇ nya˗eu miˇ neh meh. Jah˗eu jeˬ heu naˇ maˬ mawˇ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, maˇ diˇ jaˆ˗eu jeˬ˗euˬ maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu saˇ kiˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu lehˇ taˬ ngehˇ. Maˬ mawˇ laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, ngehˇ˗eu yaw awˬ meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ nui jah maˬ ahˇ˗eu jeˬ heu naˇ, “deuˇ geuˆ ni lahˇ cuꞈ taꞈ˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ” duˇ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 12:1) Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui nui jah aˬ myah luꞈ ziꞈ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?—2 Teˇsaˬloˇni 1:3.

17. Aˬ dui˗ahˇ jah˗eu jeˬ ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

 ¹⁷ Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ. Aˬ jeˬ miˇ neh? Jah˗eu jeˬ heu naˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ siˬ le˗eu aˇ siˬ tiˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:22, 23) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ caw ba naˇ, Beh˗euˬ yaw sahˇ˗ahˇ maˬ jah laˇ nya˗a. Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ daˆ leꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ biꞈ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. (Luˇkaꞈ 11:13) Aˬ dui “Nga maꞈ jah˗eu jeˬ bi myaˬ laˇ nehˬ laꞈ” lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ nya meh.—Luˇkaꞈ 17:5.

18. Ja ceuˬ 1:2, 3-ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za taˬ˗euˬ nga?

¹⁸ Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ myah luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 1:2, 3-ahˇ gui.) Ja ceuˬ sahˬ boꞈ teu˗ahˇ boꞈ ngeh, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ Miˬyehˇ˗euˬ Zahˇ dawˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ jaˆ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Sahˬ paˬ hawˇ˗eu piˇ ma deuˬ tehꞈ˗ehˇ za nya˗eu meh. “Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ, zaˬ miˬ zaˬ deuˬ, zaˬ deuˬ” hawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ shiꞈ kʼoꞈ˗ahˇ tiˬ poˆ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ teu gui nehˬ gaˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 31:10-12) Yeˬsuˇ˗euˬ saˇ kaˇ˗ahˇ jiˇ sahˬ boꞈ paˇ yoˆ teu, uˬ duˬ tahˬ nymˇ hawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ na jawˇ gaˇ jaˆ˗eu tehꞈ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah naˇ tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ yawˬ ha˗euˬ Jaˇliꞈ lehˇ jaˆ˗eu meh. Teu naˇ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu nga. Aˬ dui teu˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

19. Aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ gui˗eu heu neh Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu meh. Yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ yehꞈ laˇ dah laˇ˗awˇ neh jahˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˇ yamˬ yaw muiˬ˗ehˇ laˆ baw taˬ˗awˇ ya jahˇ˗eu meh.

20. Aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

²⁰ Aˬ dui naˇ miˇ tsaˬ˗euˬ “zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu siˬ˗eu nya˗eu tsawˇ haˬ deuˬ”˗ahˇ maˬ duˇ˗eu, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu ziꞈ dah ni gʼeh˗eu jah˗eu jeˬ jaˆ˗eu ma. (Maꞈtehˬ 11:25, 26) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu miˇ neh, miˇ tsaˬ heu siˬ aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ nah saˇ˗iˬ tiˬ nah doeˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Teu miˇ neh aˬ dui yawˬ ha˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ laˇ ni hawˇ˗eu kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, aˬ dui˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ bi jah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ luꞈ˗uˇ. (1 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4) Kʼoeˇ naˇ Pah mehˬ˗eu 4:11-ahˇ “Nga maꞈ˗euˬ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗oˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ nawˬ neh beh˗awˇ, nawˬ˗euˬ nui kʼahˇ baˬ da baˇ neh, jaˆ luꞈ jawˇ luꞈ˗eu baˬ da neh, yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ . . . nawˇ za geuˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ dawˬ luꞈ˗uˇ.