Yeˬsuˇ shiˇ˗eu peh laˇ taˬ ngeh, aˬ yawꞈ Ja ceuˬ 22:1 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ngehˬ keuˆ˗euˬ nga?

Maꞈtehˬ 27:46 laꞈ kʼoeˇ “Miˬyehˇ˗oˇ, ngaˬ˗euˬ Miˬyehˇ˗oˇ, aˬ jeˬ miˇ neh ngaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ te” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu naˇ, Yeˬsuˇ shiˇ leˇ ngeh ngehˬ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. Dawˬ heu naˇ Daˬbiˇ neh Ja ceuˬ 22:1 laꞈ kʼoeˇ ngehˬ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ bi byah laˇ˗eu meh. (Maˬkuˆ 15:34) Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ ngehˬ˗eu teu naˇ, teu ngeh yamˬ˗ahˇ nui jah maˬ ahˇ ni pyeuꞈ iˇ taˬ˗euˬ miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma maˬ tsaˬ˗eu miˇ neh kʼawꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh shiˇ˗eu loˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗awˇ, shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ nui ma keuˆ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 16:21; 20:28) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ shiˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ “haw piˇ nehˬ”˗a, maˬ ngehˬ gʼeh nehˬ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Yawˇbaˆ 1:10) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ haw piˇ nehˬ˗eu teu naˇ, Yeˬsuˇ aˇ naˆ ni shaˬ shaˬ zahˬ zahˬ˗ehˇ ya shiˇ kʼawꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu lehˇ bi mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh.—Maˬkuˆ 14:35, 36.

Toˆ˗ehˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh ja ceuˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ nga lehˇ aˬ dui yaw duˬ duˬ˗ehˇ maˬ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ jeˬ baˬ da neh pyeuꞈ nya nga lehˇ ja sawˇ ma. a

Yeˬsuˇ shiˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ ngehˬ maˬ gʼeh nehˬ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ nya ngaˇ laˬ? Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ neh maˬ bi caw ba ni ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ aˇ poeˬ biꞈ˗eu loˬ meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ ‘tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gʼaˇ duˬ shiˇ dah˗eu’ loˬ meh.—Heˬbyehˇ 2:9.

Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ ngehˬ˗eu teu naˇ, ja ceuˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˬ naˇ yaw huiˬ heu hmˬ hmˬ lah ni˗ahˇ bi shaˇ noeˬ mawꞈ˗eu miˇ neh nga laˬ? Yeˬsuˇ˗euˬ  saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ ja ceuˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ maˬ haw ni gui nya taˬ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ deuˆ na˗ahˇ ya gaˬ ngeh, gaˬ naˇ yaw huiˬ teu hmˬ hmˬ lah ni˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ teu loꞈ˗ehˇ bi noeˬ mawˇ mawꞈ˗eu miˇ neh ngehˬ˗euˬ naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ja ceuˬ gaˬ naˇ yaw huiˬ teu hmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬsuˇ shiˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ aˇ deuˆ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ noeˬ mawˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. (Ja ceuˬ 22:7, 8, 15, 16, 18, 24) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, ja ceuˬ sahˬ boꞈ gaˬ naˇ yaw huiˬ heu hmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ja ceuˬ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh.—Ja ceuˬ 22:27-31.

Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ yaw lehˬ maˬ jaˆ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ yuˇ˗awˇ ngehˬ˗euˬ pyeuꞈ nya ngaˇ laˬ? Yeˬsuˇ maˬ bi sehꞈ˗euˬ jeˬ hu maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗ahˇ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ ehˇ˗euˬ gʼaˬ lehˇ bi sawˇ˗awˇ, yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 26:65, 66) Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ myah myah yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ ciꞈ sehˇ gʼahˇ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 26:59; Maˬkuˆ 14:56-59) Aˬ yawꞈ Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ shiˇ geuˇ˗eu iˬ baˇ tiˬ hmˬ˗iˬ maˬ mˇ˗euˬ lehˇ bi siˬ mawꞈ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

Yeˬsuˇ dawˬ heu˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu teu naˇ, ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ Daˬbiˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ Yeˬsuˇ aˬ cawˬ˗ahˇ bi siˬ mawꞈ˗eu miˇ neh nga laˬ? Daˬbiˇ toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu teu naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ paˇ jah˗euˬ miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ nya˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ ehˇ gʼaˬ ngeh jawˇ Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 22:23, 24, 27) Teu gaˇ duˇ ni “Daˬbiˇ˗euˬ Zaˬmaˇ” Yeˬsuˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ ya naˇ ya shaˬ˗eu heu jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a.—Maꞈtehˬ 21:9.

Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ ngehˬ˗euˬ teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ bi ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ haw piˇ nehˬ gaˇ nui ma cawˆ dui dui˗eu miˇ neh nga laˬ? Yaw beh naˇ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ bi shiˇ˗eu lehˇ maˬ lehˬ hmˬ taˬ˗aˬ. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ puiˬ˗euˬ taꞈ naˇ Yeˬsuˇ heu loꞈ˗ehˇ shiˇ˗eu tsaˬ laˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ yaw lehˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, Saˬdaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu Aˬdaˬ neh laˆ smˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zeuˇ kʼoꞈ nya˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ aˇ poeˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 8:31; 1 Beˬtuˆluˆ 2:21-24) Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ mˇ luiˆ jiˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ haw piˇ nehˬ ni, maˬ ngehˬ gʼeh nehˬ ni, tiˬ kʼehˬ ya gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ maˬ ngehˬ gʼeh nehˬ ni tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ gʼeh haw˗aˬ.

Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh heu loꞈ˗ehˇ bi shiˇ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw leˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu miˇ neh nga laˬ? b Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ smˇ kʼoeˬ tahˇ joe loꞈ˗ehˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ shiˇ gaˇ gʼawˬ mya gʼaˬ sahˬ tiꞈ tiꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 1:23) Ehˇ kʼawꞈ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu jeˬ˗ehˇ ya shiˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ jeˬ miˇ neh ya shiˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ naˇ sahˬ tiꞈ tiꞈ˗awˇ maˬ coˬ iˇ˗a. (Gaˬlaˬtiˆ 3:13, 14) Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ smˇ kʼoeˬ tahˇ joe lehˇ maˬ ngeuˇ ni ka kʼoꞈ˗eu gʼaˬ lehˇ hawˇ˗eu meh.

Yeˬsuˇ dawˬ teu˗ahˇ aˬ jeˬ baˬ da neh ngehˬ˗euˬ maˬ kaˬ aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ya daˬ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ ma lehˇ Yeˬsuˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ dawˬ heu˗ahˇ ngehˬ gʼaˬ˗awˇ tiˬ kʼehˬ naˇ, “gaˇ mˇ jiˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 19:30; Luˇkaꞈ 22:37) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ haw piˇ nehˬ˗euˬ aˇ yamˬ tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ luiˆ jiˇ nya˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ “Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu deuˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, Ja ceuˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ” aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ kʼaˇ boꞈ taˬ˗euˬ jeˬ bi byah laˇ jiˇ˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 24:44.