1. Gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ siˬ dzaˬ laˇ ni gʼeh luꞈ˗eu nga?

 Nymˬ˗mˇ iˬ nah Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ ma lehˇ ehˇ˗eu ka li zaˬ aˇ muˇ deuˬ aˇ muiˇ muˇ dzehˬ ni jawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ siˬ dzaˬ laˇ ni pyeuꞈ luꞈ gaˇ, aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. Gʼawˬ mya gʼaˬ “Zahˇ maˇ tiˬ zahˇ jaˆ ngaˇ loˇ? maˬ ngeuˇ naˇ Miˬyehˇ zahˇ yawˬ zahˇ na luꞈ˗ahˇ nui ma tsaˬ ngaˇ laˬ?” lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ aˬ dui mehˬ˗euˬ jeˬ heu maˇ diˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ pyeuꞈ miˇ˗a laˬ? Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ jah ziꞈ miˇ˗a laˬ? Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ ja sawˇ ma.

2. 1 Teˇsaˬloˇni 1:5-ahˇ haw ngeh Pawˇluˆ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ˗eu nga?

² Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 1:5-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ taˬ˗awˇ jah˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a, Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ poˆ tseˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Jaˇliꞈ dawˬ kawˬ dawˬ tawˆ luꞈ Miˬyehˇ neh bi noeˬ doˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ boꞈ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ” meh lehˇ jah˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:16) Pawˇluˆ Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh, Yeˬsuˇ naˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Meˬsiˇya pyeuꞈ nga lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ teu˗ahˇ Yuˇdaˆ zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ maˬ ha geuꞈ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ ma lehˇ ehˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ bye˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu meh. (Tiˇtuˆ 1:16) Pawˇluˆ˗aˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ ha kʼaˇ jah mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ jah˗eu zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ naˇ “Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” mehˬ˗awˇ mˇ caw˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 20:27.

3. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ za˗eu loˬ ngaˇ laˬ? (“ Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ‘kʼaˬ meh neh maˬ ja jiˇ coeˇ nya’” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ coeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

³ Tiˬ gʼaˬ na zahˇ maˇ pyeuꞈ naˇ, gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ yaw duˬ duˬ lehˇ maˬ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ nehˬ nya jiˇ meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Teu naˇ pyeuꞈ  leˇ nya ngaˇ laˬ? Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “Dawˬ mehˬ kʼaˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ haw˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Pawˇluˆ yawˬ ha jiˇ maˬ gʼoˆ shaw nya˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya kawˆ jaˆ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:21) Aˬ yawꞈ “aˬ dui za taˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ maˬ byah maˬ loꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗awˇ, “nymˬ˗mˇ aˬ dui ya mawˇ luꞈ˗eu heu˗aˬ, pyawˬ haw˗ahˇ haw˗eu loꞈ˗ehˇ duˇ˗awˇ, maˬ mawˇ shawˇ laˇ˗a” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 13:9, 12) Pawˇluˆ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw jiˇ nya˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ maˬ gʼoˆ shaw jiˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ Pawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ehˇ, ya dzaw dahˬ beh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

4. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ laˇ ni jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ, Yeˬsuˇ neh mˇ mawˇ yaꞈ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ ngaˇ laˬ lehˇ sheu cehˆ˗eu heu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ naˇ (1) tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu (2) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ yaw zeu taˬ baw˗eu (3) yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu (4) tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ jaw sawˇ ma.

5. Aˬ dui Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh, aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˬ dui Yeˬsuˇ neh mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga?

⁵ Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 4:8) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ maˬ ehˇ, uˬ duˬ tahˬ ngeh tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ zmˬ˗a.  Miˬyehˇ˗aˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ mawˇ haw˗euˬ miˇ neh, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ duˇ ni maˬ tehˆ nya˗a. (Iˇsaˬyaˇ 46:5) Ehˇ kʼawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ aˇ baˇ mawˇ kawˇ tehˆ˗awˇ uˬ duˬ tahˬ naˇ tawˇ neh? Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ neh nyiˬ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ “Mˬ kʼoeˇ taˆ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ ehˇ . . . kʼaˇ jawˇ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ duˇ˗eu tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ maˬ ya tehˆ˗a. Tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ mehˬ shi nawˇ maˬ ya awˆ byaˆ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 20:4, 5) Miˬyehˇ nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ naˇ, dawˬ heu˗aˬ maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu meh.

6. Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗eu nga?

⁶ Gaˇ hu˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu deuˬ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ deuˬ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ deuˬ, uˬ duˬ tahˬ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ bi jaˆ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ “doeˇ dui dui˗eu nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ jiˇ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ kaˇ˗ahˇ˗euˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu meh. Aˬ dui tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ maˬ shaˇ˗eu uˬ taꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ maˬ shaˇ. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui paˇ loˬ paˇ lehˇ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu uˬ taꞈ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ taˬ huiˬ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kʼaˬ maˬ jahˇ, aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ gʼaˬ maˬ biꞈ. Aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ maˬ kaˬ aˬ dui Yeˬsuˇ neh “Nawˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nawˇ uˬ duˬ ya tah” meh lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ ma.—Maꞈtehˬ 4:10.

7. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ zahˇ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ beu gaˇ˗eu nga?

⁷ Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ tsawˇ myahˇ doˆ˗awˇ, zawˇ˗ehˇ mehˬ nya˗eu saˬ laˬ deuˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu loꞈ˗ehˇ duˇ gaˇ keuˆ ni ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ iˇ˗awˇ paˇ dmˬ deuˬ zeuˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ gʼaˬ biꞈ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ jiˇ pyuˇ gʼawˬ mya ni damˬ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, tiˬ deuˬ na naˇ aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ jah˗eu meh. Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, teu naˆ naˆ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu maˬ siˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ naˇ, saˬ laˬ saˬ ma lehˇ maˬ tseˇ paˆ˗a. Aˬ dui aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw kʼawꞈ ni, Yeˬsuˇ neh “Naw maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ mehˇ nmˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu ma. (Maꞈtehˬ 23:8-10) Aˬ dui zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ ciˬ huiˬ maˬ ciˬ mahˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ maˬ biꞈ. Aˬ dui miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼaˬ baꞈ maˬ baꞈ˗eu uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ jiˇ maˬ taꞈ. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui ka li zaˬ ma lehˇ ehˇ˗eu aˇ muˇ gʼawˬ mya muˇ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu ma.—Yoˇhaˬ 18:36.

8. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, bi ciˬ huiˬ bi ciˬ mahˇ mawꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁸ Tiˬ poˆ Yeˬsuˇ “Aˬda˗oˇ, nawˬ˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ bi mawˇ˗awˬ” lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Kʼoeˇ ngeh mˬ kʼoeˇ taˆ neh teˇ saˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ doˆ le˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ “Ngaˬ˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ tiˬ poˆ paˇ bi mawˇ de siˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 12:28) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh jiˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 17:26) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ya zmˬ gaˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ nehˬ gaˇ maˬ ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.

9. Dahˬ beh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

⁹ Dahˬ beh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ, Ka li zaˬ aˇ muˇ muˇ gʼaˬ˗awˇ tiˬ kʼehˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ “aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca˗ahˇ haw le beh beh ngeh poˆ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗euˬ uˬ moˆ bi jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ” meh. (Gʼaˬkʼehˇ 15:14, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Dahˬ beh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ya zmˬ gaˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ  Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ ya tsaꞈ gaˬ gaˇ maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ Jaˇliꞈ boꞈ ngeh maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ ngeh maˬ ehˇ, gʼawˬ mya ni zmˬ˗euˬ meh. b Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ bi siˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 2:14, 21.

10. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ tehꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ laˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Euˬ, ngeuˇ meh. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ bi siˬ laˇ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ na˗ahˇ haw ma. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ maˬ bi siˬ paˬ˗ehˇ leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ neh yuˇ doˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ maˬ bi zmˬ˗a. c Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, tsawˇ myahˇ heu˗ahˇ yaw zeu taˬ baw˗awˇ, taˬ huiˬ taˬ mahˇ˗eu lehˇ aˬ suˇ gʼaˬ kʼawꞈ siˬ nya˗eu meh. Zahˇ tiˬ zahˇ˗iˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ maˬ tsaꞈ gaˬ˗a. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ nehˬ˗ehˇ geuˇ ni yaw dehꞈ dehꞈ˗eu ma. (Iˇsaˬyaˇ 43:10-12) Aˬ dui Miˇshuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ 240 lam dmˬ dzehˬ ni jahˇ doˆ taˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ heu dmˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ jiˇ paˇ dawˆ ahˇ kʼoꞈ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ zmˬ taˬ˗euˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu paˇ dmˬ deuˬ tiˬ heˇ jeˬ˗eu dawˬ dzehˬ ni jahˇ doˆ taˬ˗euˬ ma.

11. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹¹ Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ teu˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 18:37) Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu zaˬ lahˇ deuˬ jiˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 4:23, 24) Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ Ka li zaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ heu naˇ, “yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma” pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 2:2) Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ tsaˬ leˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ ha geuꞈ˗a. (Gawˇlawˇsehˇ 2:8) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ jiˇ “aˬ myah luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ˗eu” leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ heu naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ caw˗eu meh.—3 Yoˇhaˬ 3, 4.

12. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ laˆ paˇ˗eu loˬ nga lehˇ ya siˬ ngeh aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹² Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ yawˬ kawˆ na luꞈ˗ahˇ siˬ nya jiˇ ma lehˇ nmˇ maˬ ehˇ˗a. Tiˬ poˆ na, aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ tiˬ kawˆ na˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, tiˬ poˆ na naˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu paw laˆ lehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gaˇ kawˆ teu˗ahˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ siˬ nya dzehˬ laˇ meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:9, 10) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ pah mehˬ˗eu meh. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ naˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ bya laˇ˗eu yaw shehꞈ˗ahˇ duˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ ya dawˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 4:18) Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ laˆ paˇ˗eu loˬ nga lehˇ ya siˬ ngeh taˆ lehˇ laˆ paˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ ka li zaˬ aˇ muˇ gʼawˬ mya muˇ jiˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu kʼawꞈ ni, aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ tsawˇ haˬ deuˬ bi ha geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, tsawˇ myahˇ doˆ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu teu naˇ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, Miˬyehˇ˗ahˇ Yeˬsuˇ neh mehˬ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ meh. (Yaˬkoˆ 4:4) Aˬ dui laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu teu naˇ, miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ paˇ laˇ˗euˬ miˇ neh maˬ ngeuˇ. Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ˗euˬ miˇ neh ma. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu ma.—1 Teˇsaˬloˇni 2:3, 4.

13. Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ daˬ ma hmˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Teu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ luꞈ˗eu nga?

¹³ Dahˬ beh˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ muiˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ jaˆ kʼawꞈ ni, teu laꞈ kʼoeˇ neh nui gaˬ naˇ yawˬ jeˬ yawˬ naˆ maˬ tseˇ kʼaˇ mawˇ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ “Naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu jeˬ ahˇ naˇ, naw maꞈ ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ ngaˇ lehˇ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ siˬ nya tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 13:34, 35) Nymˬ˗mˇ iˬ nah miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗awˇ mehˬ bawˬ gm˗eu meh. Aˬ dui aˇ muˇ yawˬ muˇ yawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ maˬ kaˬ, tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca maˬ tseˇ paˆ˗eu uˬ taꞈ, nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ loꞈ˗ehˇ mehˬ bawˬ gm˗eu ma. Aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗awˇ, mehˬ bawˬ gm˗eu lehˇ aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tiˬ nah˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, smˬ nah˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ, nui kʼahˇ shiˇ˗eu lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh.

14. Gawˇlawˇsehˇ 3:12-14-ahˇ haw ngeh aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ziꞈ dah ni gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

¹⁴ Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ “naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ziꞈ dah ni gaˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:8) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu tiˬ je naˇ, tiˬ gʼaˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ oˇ dzeuˇ nehˬ˗awˇ,  nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoe iˇ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu heu meh. Aˬ dui aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ ni jahˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni biꞈ˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh daˬ yah ha˗eu leh jeh˗eu ma. (Gawˇlawˇsehˇ 3:12-14-ahˇ dui.) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ naˇ Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

15. Aˬ dui uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ neh mˇ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw˗eu nga?

¹⁵ Aˬ dui uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ neh mˇ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ nui jeˬ lehˇ jiˇ paˇ mˇ caw˗eu ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jiˇ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ neh mˇ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ, aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ lehˇ baw˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 1:1; Tiˇtuˆ 1:5) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, shiˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, iˬ baˇ mˇ˗awˇ maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ehˇ, gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ neh mˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu ma.—Gʼaˬkʼehˇ 15:28, 29; 1 Gawˇliˬtu 5:11-13; 6:9, 10; Heˬbyehˇ 13:4.

16. Aˬ dui Eˇpeˇsu 4:4-6-ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

¹⁶ Yeˬsuˇ gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ ma lehˇ ehˇ kʼawꞈ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ maˇ diˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 7:21-23) Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ “uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ laꞈ nyiˇ paw tehꞈ˗ehˇ caw teh”˗eu meh lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1, 5) Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ “jah˗eu tiˬ jeˬ tehꞈ˗ehˇ” maˬ ngeuˇ naˇ, zahˇ tiˬ zahˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ha geuꞈ meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Eˇpeˇsu 4:4-6-ahˇ gui.

17. Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗awˇ, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jah˗eu tiˬ jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ tuˆ tehˬ taˬ˗euˬ deuˬ naˇ aˬ geu deuˬ nga?

¹⁷ Nymˬ˗mˇ iˬ nah maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jah˗eu jeˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ tuˆ tehˬ taˬ˗euˬ deuˬ naˇ, aˬ geu deuˬ nga? Aˬ dui Yeˬsuˇ hawˇ˗eu dahˬ beh˗eu Ka li zaˬ deuˬ neh mˇ yaꞈ shaˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, teu deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu ma. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ teu˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ taˬ daˆ leꞈ luꞈ˗uˇ.