Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 45
Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ziꞈ dah ni gaˬ daˆ leꞈ
“Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ nehˬ˗awˬ.”—Zaˬkaˬliˇ 7:9, Miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ.
Dawˬ caˇ 107 Miˬyehˇ nui gaˬ˗euˬ aˇ baˇ pyeuꞈ
Kawˆ shawˆ a
1-2. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
Aˬ dui ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Dawˬdaˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ “Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ, nawˬ˗ahˇ taˬ bi byehˇ dzeh. . . . Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ naˇ˗aˬ, Miˬyehˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ˗euˬ mehˬ shi, gʼoeˇ mˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tsawˇ myahˇ muiˬ˗eu jeˬ poˆ mawˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗awˇ “Gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ, yawˬ ha˗ahˇ muiˬ laˇ duˬ jaˆ˗awˇ” “Nawˇ ziˇ baw ziˇ za nya ni, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu nui ma ahˇ˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh.—Dawˬdaˬ 3:3, 4, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018; 11:17; 21:21.
2 Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ laꞈ kʼoeˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ smˬ kawˆ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Dahˬ beh˗eu kawˆ naˇ aˬ dui ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Nyiˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui aˬ myah luꞈ gaˬ gʼeh˗eu cawˬ jawˇ laˇ˗eu meh. Smˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ mehˬ hu paw aˬ dui guiˬ lahˬ za˗eu uˬ taꞈ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ jiˇ za˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh “Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ nehˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Zaˬkaˬliˇ 7:9, MS.
3. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?
3 Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ oeˬ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. Aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Luˇta˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Nymˬ˗mˇ iˬ nah ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?
Aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
4. Aˬ dui ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Maˬkuˆ 10:29, 30)
4 Aˬ dui dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu meh. (Daˬyeˬlaˇ 9:4) Aˬ dui ‘Miˬyehˇ gaˬ dui dui˗eu zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ duˇ laˇ ni leh jeh’ mawꞈ˗eu ma. (Eˇpeˇsu 5:1) Teu miˇ neh aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ mawꞈ˗eu ma.—Maˬkuˆ 10:29, 30-ahˇ gui.
5-6. Yaw jeˬ ma jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ mˇ duˬ teu tsahˇ˗ahˇ gaˇ mˇ˗eu nga?
5 Aˬ dui ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ ngehˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ nui gaˬ heu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ mawˇ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nya˗eu gʼaˇ duˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ hawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga lehˇ sheu cehˆ haw ma. Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.
6 Gaˇ mˇ duˬ tiˬ tsahˇ˗ahˇ gʼawˬ mya tseˇ kʼoꞈ mˇ laꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ehˇ nya meh. Aˬ yawꞈ teu gaˇ mˇ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ baw leˬ gʼaˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mawˇ haw˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, gaˇ mˇ duˬ teu tsahˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ zahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ nui ma tsaˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ gaˇ mˇ duˬ teu tsahˇ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya leˇ˗eu kʼawꞈ, pyuˇ aˬ yawꞈ siˬ yawꞈ za˗eu miˇ neh nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ heu naˆ maˬ tseˇ muiˬ˗eu gaˇ maˬ za˗eu kʼoeˇ keuˆ ni gaˇ mˇ duˬ heu tsahˇ˗ahˇ, gaˇ˗ahˇ neh gʼaˬ naˬ yuˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ tsaˬ laˇ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni mˇ daˆ leꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ meh.
7-8. (a) Aˬ dui˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (b) Aˬ dui Luˇta sahˬ boꞈ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?
7 Aˬ deuˆ 6˗ahˇ ja sawˇ dzeuˇ˗euˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ hawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ beuˇ gaˇ˗eu jeˬ naˇ, nui ma keuˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ ya mˇ˗eu gaˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ ni, nui ma keuˆ˗eu miˇ neh meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Daˬbiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Daˬbiˇ Yawˇnaˆshaˬ˗euˬ aˬ da aˬ yawꞈ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ leh jeh kʼawꞈ, Yawˇnaˆshaˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Yawˇnaˆshaˬ shiˇ dzeuˇ˗awˇ gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ ngeh keuˆ ni Yawˇnaˆshaˬ˗euˬ aˬ li Meˬpiˇbawˇshehˆ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ daˆ leꞈ˗euˬ meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 20:9, 14, 15; 2 Saˬmeuˬlaˆ 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
8 Aˬ dui Luˇta sahˬ boꞈ˗ahˇ neh ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ gʼawˬ mya jeˬ ya siˬ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Luˇta sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, teu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma. b
Luˇta˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?
9. Nawˇmi Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗eu nga lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ˗eu nga?
9 Luˇta sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Nawˇmi hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ kuiˬ ma Luˇta hawˇ˗eu Bawˇza˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ˗eu meh. Bawˇza naˇ Nawˇmi˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ yuiꞈ nyiˇ pyeuꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ guˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ mehꞈ˗eu shuꞈ˗eu jeˬ keuˆ le ngeh, Nawˇmi aˬ nyaꞈ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li nyiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ Mawˇbaˆ meuˬ˗ahˇ pawˇ iˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ jawˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ shiˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li nyiˬ gʼaˬ naˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ meh. Aˬ nah naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li nyiˬ gʼaˬ luꞈ jiˇ shiˇ˗euˬ meh. (Luˇta 1:3-5; 2:1) Toˆ˗ehˇ ya puˬ ngeh Nawˇmi nui ma cawˆ dui dui˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ muiˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw nga lehˇ noeˬ gaˇ keuˆ ni gʼaˬ baˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh yaꞈ˗euˬ” meh lehˇ ehˇ˗awˇ, “Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ bi keuˆ le˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu uˬ taꞈ, “Baoˬ huiˬ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ neh byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗awˇ, bi shaˬ bi zahˬ laꞈ˗euˬ” meh lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh.—Luˇta 1:13, 20, 21.
10. Yeˬhawˇbaˬ Nawˇmi˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?
10 Nawˇmi˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ Nawˇmi˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh ni aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬbawˇbaˬ “zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ, aˬ cawˬ˗ahˇ nawˬ dzaˬ˗eu kʼoeˇ˗aˬ, aˬ dzawˬ aˇ gah˗euˬ lawˇ behˇ˗ahˇ, yawˬ ha shaˇ baꞈ gaˇ duˇ˗eu meh” lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 7:7) Nawˇmi˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ peh jawˇ meh lehˇ gʼoˆ shaw nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ loˬ luꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? (1 Saˬmeuˬlaˆ 2:8) Miˬyehˇ Luˇta˗ahˇ Nawˇmi˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. Luˇta nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Nawˇmi˗ahˇ gʼaˬ ahˇ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ luꞈ meh siˬ lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Luˇta˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?
11. Mehˇ nmˇ deuˬ, nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh caw ba nehˬ˗eu nga?
11 Ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ. Luˇta Nawˇmi˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗euˬ loꞈ˗ehˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 12:25; 24:10) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ jiˇ “Nui ma baˬ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗awˬ. Gʼaˬ byehˆ byehˆ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗awˬ. Tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ kʼoeˇ taˆ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh.—1 Teˇsaˬloˇni 5:14.
Aˬ dui nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ ngeh gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗eu heu neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya (Aˇ deuˆ 12-ahˇ haw)
12. Aˬ dui nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?
12 Aˬ dui nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi jah ziꞈ˗eu heu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu yawˇ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ caw ba ngeh mawˇ˗eu yaw duˬ baw meh.(Ja ceuˬ 41:1) Dawˬdaˬ 19:17-ahˇ “Iˇ shaˬ zaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ dziˇ dzoˆ paˇ nehˬ gaˇ duˇ˗awˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ dziˇ dzoˆ tsoeˬ nehˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.
Awˇpaˬ Mawˇbaˆ meuˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗euˬ kʼawꞈ, Luˇta Nawˇmi˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh ni ‘Nawˇ kʼaˇ iˇ gaˇ ngaˇ iˇ ma’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇ deuˆ 13-ahˇ haw)
13. Luˇta hawˇ˗eu Awˇpaˬ aˬ jeˬ beu gaˇ˗eu nga? Luˇta ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ daˆ leꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)
13 Aˬ dui Nawˇmi˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li nyiˬ gʼaˬ shiˇ dzeuˇ ngeh Nawˇmi˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ pyehˆ tseˇ haw naˇ, ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Nawˇmi “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗awˇ, dzaˬ la gʼo cehˇ gʼawˬ mya ni bi za le˗euˬ gaˇ kawˆ ya gaˬ” ngeh yawˬ ha˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. (Luˇta 1:6) Dahˬ beh ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ kuiˬ ma nyiˬ gʼaˬ luꞈ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ oe caw˗euˬ meh. Gaˇ ma˗ahˇ iˇ luꞈ ngeh Nawˇmi aˬ yawꞈ˗euˬ kuiˬ ma nyiˬ gʼaˬ luꞈ˗ahˇ Mawˇbaˆ meuˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗awˬ lehˇ smˬ poˆ keuˆ ni ehˇ nehˬ ngeh “Awˇpaˬ gʼaˬ, Nawˇmi˗ahˇ mehˬ cuˇ cuˇ nehˬ yaꞈ˗awˇ, gʼoꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Luˇta gʼaˬ Nawˇmi˗ahˇ maˬ byehˇ coeˇ˗a.” (Luˇta 1:7-14) Nawˇmi neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Awˇpaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Luˇta naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Nawˇmi˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh Nawˇmi nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. (Luˇta 1:16, 17) Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ teu naˇ ya mˇ˗eu gaˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ ni aˬ yawꞈ nui ma keuˆ˗eu miˇ neh meh. Luˇta ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?
14. (a) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ jeˬ jahˇ luꞈ˗eu nga? (b) Heˬbyehˇ 13:16-ahˇ haw ngeh Miˬyehˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lawˇ˗eu shehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu nga?
14 Ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ naˇ noeˬ taˬ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Gaˇ hu loꞈ˗ehˇ duˇ ni nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ mawˇ haw˗euˬ kʼawꞈ, ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ luꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ shaˬ luꞈ zahˬ luꞈ ngeh mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ taˆ lehˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Dahˬ beh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Maˬgeˬdawˇniˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ, noeˬ taˬ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ shaˬ luꞈ zahˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ yamˬ hawˇ˗eu myawˬ gahˬ deuˬ “maˬ gʼeh nya gaˇ keuˆ ni kʼawꞈ damˬ˗eu” meh. (2 Gawˇliˬtu 8:3) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ gaˇ ya mawˇ ngeh aˇ naˆ ni nui kʼahˇ shiˇ paˬ nga.—Heˬbyehˇ 13:16-ahˇ gui.
Nymˬ˗mˇ iˬ nah ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?
15-16. Luˇta aˬ yawꞈ gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?
15 Aˬ dui Luˇta neh Nawˇmi˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Aˬ dui tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw ma.
16 Gʼaˬ byehˆ taˬ byehˆ. Dahˬ beh ngeh Nawˇmi Luˇta˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ bi oe caw mawꞈ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Luˇ ta gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ˗eu miˇ neh “Aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Luˇta noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ gaˇ Nawˇmi ya siˬ ngeh, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ paˇ ehˇ ni, ciˬ cuˇ ni jawˇ˗euˬ meh.”—Luˇta 1:15-18.
17. Aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?
17 Mˇ caw nya˗eu jeˬ. Aˬ dui nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba ngeh nui ma ya mahˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ gʼaˬ byehˆ maˬ ya byehˆ˗a. Dahˬ beh ngeh mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui neh caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:2) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui neh caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ tiˬ nah nmˇ ha geuꞈ meh lehˇ noeˬ tmˬ nya˗eu meh.
18. Luˇta aˬ jeˬ miˇ neh nui ma cawˆ nya˗eu nga?
18 Yaw awˬ˗ehˇ nui ma taˬ pehˇ. Nawˇmi hawˇ˗eu Luˇta Behˬlehˬhehˬ meuˬ˗ahˇ gʼoꞈ keuˆ˗iˇ ngeh Nawˇmi aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ kaˬ taꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ “Heu gaˇ neh ngaˇ doˆ˗iˇ ngeh, yawˬ jeˬ na luꞈ jaˆ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ ni, ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ahˇ ni, yawꞈ ngehꞈ˗ehˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ laˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇta 1:21) Dawˬ teu˗ahˇ ya gaˬ ngeh Luˇta˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Luˇta Nawˇmi˗euˬ gaˇ dzeˇ jawˇ˗awˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ngoeˇ caw˗awˇ, gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ, gʼawˬ mya nah tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ cah cah˗ehˇ gʼoꞈ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ gʼoꞈ keuˆ laˇ ngeh Nawˇmi “Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ahˇ ni, yawꞈ ngehꞈ˗ehˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ laˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˇmi neh ngehˬ˗euˬ dawˬ teu naˇ, Luˇta neh mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw gaˇ duˇ˗eu meh. Luˇta nui ma aˇ naˆ ni cawˆ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Nawˇmi˗ahˇ maˬ byehˇ dzehˬ˗a.
19. Aˬ dui˗ahˇ nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?
19 Mˇ caw nya˗eu jeˬ. Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ, aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ caw ba kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ ni ngehˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ yaw awˬ˗ehˇ nui ma taˬ pehˇ. Caw ba˗eu jeˬ loˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ taˬ byehˇ dzeh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ.—Dawˬdaˬ 17:17.
Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Bawˇza˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ deuˆ 20-21-ahˇ haw)
20. Luˇta˗ahˇ mehˬ hu paw cah daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?
20 Gʼaˬ za˗eu loˬ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ. Luˇta Nawˇmi˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ luꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ jiˇ gʼaˬ za˗eu loˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Bawˇza˗ahˇ Luˇta˗ahˇ gʼaˬ biꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. Bawˇza Luˇta˗ahˇ “Nawˇ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu baˬ da neh, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ luꞈ˗uˇ. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ aˬ dahˇ uˬ moˆ, nawˇ tah uˇ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ biꞈ laꞈ luꞈ˗uˇ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Dawˬ heu naˇ Luˇta˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Luˇta Bawˇza˗ahˇ “Nawˇ ngaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ, dawˬ nahˬ yu ni ngehˬ cawˬ nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh, ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ ahˇ dui dui laˇ nya” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇta 2:12, 13) Bawˇza neh ngehˬ˗euˬ dawˬ teu naˇ, Luˇta˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ mehˬ hu paw cah daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.
21. Iˇsaˬyaˇ 32:1, 2-ahˇ haw ngeh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
21 Mˇ caw nya˗eu jeˬ. Tiˬ poˆ na aˬ cawˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu deuˬ jiˇ gʼaˬ za˗eu loˬ meh. Bawˇza Luˇta Nawˇmi˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ gaˇ haw mawˇ˗awˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ loˬ ngeh yamˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ hu paw cah daˆ leꞈ˗eu gʼaˬ ahˇ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 32:1, 2-ahˇ gui.
Ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?
22-23. Nawˇmi˗euˬ nui noeˬ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ iˇ˗euˬ nga, Aˬ jeˬ miˇ neh? (Ja ceuˬ 136:23, 26)
22 Bawˇza, Luˇta hawˇ˗eu Nawˇmi˗ahˇ tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇta 2:14-18) Bawˇza neh jahˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Nawˇmi aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Nawˇmi “Shiˇ dzeuˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, dehꞈ luꞈ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ luꞈ˗uˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇta 2:20) Nawˇmi˗euˬ nui noeˬ paˇ iˇ˗euˬ meh. Dahˬ beh ngeh Nawˇmi myaˆ biˇ ju ju˗ehˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ neh byehˇ dzeh nehˬ laꞈ”˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗eu kʼawꞈ ni, nymˬ˗mˇ naˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ Yeˬhawˇbaˬ “Aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ” pyeuꞈ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ aˬ jeˬ miˇ neh paˇ iˇ˗euˬ nga?
23 Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh Nawˇmi Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Nawˇmi Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ ngeh jiˇ Yeˬhawˇbaˬ Luˇta˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Luˇta 1:16) Kʼoeˇ naˇ Nawˇmi Yeˬhawˇbaˬ ‘Aˬ yawꞈ pehˬ˗ahˇ haw piˇ paˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ’ pyeuꞈ˗eu. Bawˇza˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu Luˇta˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ jiˇ ya siˬ˗euˬ meh. c (Luˇta 2:19, 20) Nymˬ˗mˇ Nawˇmi ‘Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh haw ngaˬ. Ngaˬ˗euˬ behˇ dzeˇ aˬ myah luꞈ jawˇ law hawˇ ngaˬ˗aˇ’ lehˬ noeˬ˗eu paˬ. (Ja ceuˬ 136:23, 26-ahˇ gui.) Nawˇmi Luˇta hawˇ˗eu Bawˇza aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ yawꞈ maꞈ smˇ gʼaˬ luꞈ aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ.
24. Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ ya mˇ mawˇ daˆ leꞈ˗eu nga?
24 Luˇta˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni caw ba nehˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yawˬ ha geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ aˬ cawˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ ya biꞈ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui caw ba˗eu jeˬ loˬ˗eu deuˬ gʼaˬ paˇ ahˇ kʼoꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu ma. (Gʼaˬkʼehˇ 20:35) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu nga? Aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ “Gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ tiˬ byah ni ahˇ”˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ˗eu miˇ neh ma.—Doˆ˗iˇ˗eu 34:6; Ja ceuˬ 33:22.
Dawˬ caˇ 130 Iˬ baˇ pyehˬ
a Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ bi mˇ mawˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui gaˇ hu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ heu aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga lehˇ haw˗eu heu neh, seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Luˇta, Nawˇmi hawˇ˗eu Bawˇza˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ haw ma.
b Heu kawˆ˗ahˇ neh tiˬ byah tiˬ loꞈ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ Luˇta yaw huiˬ 1 hawˇ˗eu 2-ahˇ gui lehˇ gʼaˬ biꞈ mawꞈ miˇ˗a.
c Bawˇza aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ paˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ nga lehˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya mawꞈ naˇ 2012 kʼoꞈ, Tseˇ siˬ ba la, 1 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ myaˆ pyawˬ 20 laꞈ kʼoeˇ “Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui jah˗ahˇ dzaw geuꞈ” ‘Muiˬ˗eu zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ’ lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ haw.