Miˇ tsaˬ Guiˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ Naˇziˬ tsawˇ haˬ yaw huiˬ yaw mahˇ tiˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ Paˇlaˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, Eˬgaˬlamˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, guiˇ maˬ deuˆ naˇ, naw maꞈ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ dzeuˇ˗iˇ ni ya shiˇ meh” lehˇ guˇ guˇ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ miˬ beuˆ baꞈ taˬ˗euˬ Ehˇ˗suiꞈEhˇ˗suiꞈ (SS) yehˇ deuˬ gaˇ dzeˇ yawꞈ luꞈ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗aˬ. Mehˇ nmˇ heu deuˬ naˇ nui kʼaˬ ahˇ dui dui˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ guiˇ deuˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˬ maˬ deuˆ leˇ lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ bi mawˇ duˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ naˇ sehꞈ de lehˇ lmˬ guˆ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui guiˇ deuˆ gaˇ maˬ ehˇ, miˇ kʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, tiˬ paw tiˇ paw gʼaˬ baꞈ maˬ baꞈ ni jawˇ˗eu ma.

1. Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ tsawˇ jeuˬ tiˬ jeuˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ

Gaˇ hu ba, Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ jeuˬ bi pyeuꞈ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ ‘miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ poeˬ dzehˬ˗eu deuˬ’ lehˇ kuˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 19:5) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ miˇ tsaˬ pehˇ tsahˇ biˇ paˆ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ guiˇ deuˆ˗iˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ cawˬ cawˬ maˬ ya deuˆ˗a lehˇ, maˬ ya sehꞈ˗a lehˇ Miˬyehˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. a

Nymˬ˗mˇ iˬ nah, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ naˇ “miˇ tsaˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ” laꞈ kʼoeˇ neh laˇ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ meh. (Pah mehˬ˗eu 7:9) Miˬyehˇ˗euˬ  tsawˇ haˬ deuˬ guiˇ deuˆ leˇ gaˇ keuˬ leˇ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ cawˬ cawˬ sehꞈ laˇ nya˗eu meh.

2. Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ guiˇ deuˆ lehˇ dawˬ biꞈ

Gaˇ hu ba, Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ guiˇ aˬ geu ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh ngeh ya deuˆ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ nehꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu, maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu, zaˬ˗ahˇ lawˇ˗eu shehˇ˗eu, heu deuˬ lawˬ muˇ jahˇ˗eu baˬ da neh tsawˇ myahˇ doˆ˗eu Kaˬnaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ lehˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh. Teu naˇ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu maˬ bi byaˆ˗iˇ ni laˆ byoˆ˗eu gʼaˇ duˬ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 18:24, 25) Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ ahˇ leˇ gʼaˬ ngeh, tiˬ poˆ na˗aˬ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ˗eu muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ neh ya dzeuˇ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ guiˇ deuˆ lehˇ dawˬ biꞈ˗eu meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 5:17-25) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ guiˇ yawˬ haˇ yawˬ ha noeˬ tsehˆ˗awˇ neh maˬ bi deuˆ˗iˇ˗a. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ ni teu loꞈ˗ehˇ deuˆ˗iˇ ngeh tiˬ jawˇ, yawˬ jawˇ na luꞈ deuˆ smˇ˗eu meh.—Bawˇtsahˬ 14:41-45; 2 Laˬsaˬbaˬ 35:20-24.

Nymˬ˗mˇ iˬ nah, Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ guiˇ deuˆ lehˇ dawˬ maˬ biꞈ taˬ˗aˬ. Nymˬ˗mˇ iˬ nah miˇ kʼahˬ deuˬ guiˇ deuˆ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ngeuˇ ni yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ deuˆ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ lu geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, jeˬ gaꞈ jeˬ ka hawˇ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu paw jiˇ jeuˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, deuˆ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ deuˬ na aˬ yawꞈ maꞈ guiˇ deuˆ˗eu teu naˇ, yawˬ ha˗euˬ zahˇ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ gʼoe˗awˇ deuˆ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ ma lehˇ ehˇ naˇ tawˇ neh? Yeˬhawˇbaˬ teu loꞈ˗ehˇ maˬ bi jahˇ mawꞈ˗a. Mehˬ hu paw Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗awˇ, muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 16:14, 16) Guiˇ teu poˆ mˇ ngeh guiˇ deuˆ˗eu deuˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ maˬ ngeuˇ˗a. Mˬ taˆ guiˇ maꞈ deuˬ pyeuꞈ meh.—Pah mehˬ˗eu 19:11-15.

3. Jah˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ maˬ sehꞈ ni bi dzeuˇ˗iˇ

Gaˇ hu ba, Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ jah˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu meh. Shiˇ˗eu geuˇ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh daˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ sehꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ  heu nyiˬ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yeˬliˇkoˇ meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ biꞈ ngeh, Laˬhaˇ aˬ yawꞈ jah˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗euˬ miˇ neh, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Laˬhaˇ hawˇ˗eu Laˬhaˇ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ maˬ sehꞈ ni bi dzeuˇ˗iˇ˗euˬ meh. (Yawˇshuˆ 2:9-16; 6:16, 17) Aˇ nah naˇ, Giˇbyoˬ meuˬ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ ngeh tiˬ jawˇ, meuˬ meuˬ lah ni˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ maˬ sehꞈ ni bi dzeuˇ˗iˇ˗euˬ meh.—Yawˇshuˆ 9:3-9, 17-19.

Nymˬ˗mˇ iˬ nah, miˇ kʼahˬ deuˬ guiˇ deuˆ ngeh jah˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ sehꞈ ni maˬ bi dzeuˇ˗iˇ˗a. Tiˬ poˆ na˗aˬ, iˬ baˇ maˬ ahˇ˗eu zaˬ lahˇ deuˬ kʼawꞈ ya shiˇ˗eu meh.

4. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ guiˇ deuˆ ngeh Miˬyehˇ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ ya mˇ caw

Gaˇ hu ba, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ guiˇ deuˆ ngeh Miˬyehˇ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ ya deuˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, meuˬ tiˬ meuˬ˗ahˇ maˬ deuˆ mi naˆ˗ehˇ “laꞈ oꞈ awꞈ ma loˇ lehˇ jeˬ huˬ guˇ naˇ haˬ˗awˬ” lehˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 20:10) Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ yehˇ deuˬ maˬ ehˇ, taˆ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ mawˇ do maˬ ehˇ, nui ma maˬ ehˇ, muiˬ gaˇ shawˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 23:9-14) Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ dawˬ peh dawˬ dzeˇ jaˆ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗euˬ yehˇ deuˬ naˇ, guiˇ deuˆ gʼaˬ ngeh teu gaˇ jawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ˗ahˇ naˇ toˆ˗ehˇ taˬ jahˇ lehˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Meuˬ tiˬ meuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ teu gaˇ nyehꞈ laꞈ˗euˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu deuˬ˗ahˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ mawꞈ naˇ, ba la tiˬ siˬ ya dawˬ˗eu meh.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 21:10-13.

Nymˬ˗mˇ iˬ nah, miˇ kʼahˬ myaˬ tiˬ paˆ guiˇ mˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ laꞈ ma dehˬ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ ma dehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ngehˬ taˬ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ jaˆ˗a.

5. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˇ deuˆ caw nehˬ

Gaˇ hu ba, Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˇ deuˆ nehˬ˗eu meh. Zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ bi deuˆ gʼaˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬliˇkoˇ meuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ “guˇ kʼaˆ leꞈ˗awˇ meuˬ meuˬ lahˇ byaˆ˗iˇ˗euˬ meh.” Teu miˇ neh lˇsaˬleˬlaˆ deu meuˬ˗ahˇ yaw awˇ laꞈ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ meh. (Yawˇshuˆ 6:20) Aˬmawˇliˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tawˇ neh, aˬ joˆ˗ehˇ bi deuˆ gʼaˬ˗euˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ teu deuˬ˗ahˇ “uˬ yehˇ aˇ siˬ aˬ yawꞈ maꞈ kʼoeˇ taˆ bi ga deh˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ neh sehꞈ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ, uˬ yehˇ aˇ siˬ bi ga deh˗awˇ shiˇ˗euˬ myaˬ dzehˬ˗eu meh.”—Yawˇshuˆ 10:6-11.

Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ naˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ ni leh jeh

Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui guiˇ maˬ deuˆ˗eu teu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah naˇ gaˇ hu˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ saˇ ka nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh guiˇ maˬ deuˆ˗eu gaˇ kawˆ nui jeˬ jiˇ paˇ jaˆ˗a siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Miˬyehˇ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za˗euˬ deuˬ, “guiˇ deuˆ˗eu gaˇ kawˆ maˬ mehˬ maˬ sawˇ ni byehˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ guiˇ deuˆ gaˇ maˬ gm leˇ˗a. (Iˇsaˬyaˇ 2:2-4) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ ‘miˇ tsaˬ heu˗ahˇ maˬ taꞈ˗eu’ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ paw˗iˬ gʼaˬ baꞈ maˬ baꞈ˗a lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh.—Yoˇhaˬ 15:19.

Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ teu naˆ maˬ tseˇ mˇ lehˇ jiˇ paˇ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ nui ma bi pehˇ laˇ nya˗eu nui noeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ tsaˬ maˬ dzoeˇ leˇ ni bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu nui noeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu nui noeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, yahˇ lehˇ mehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:21, 22) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lehˇ deuˬ˗ahˇ “tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ ni mˇ”˗awˇ, muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gaˬ lehˇ jiˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 5:9, 44.

Aˬ dui tawˇ neh aˬ dui guiˇ maˬ deuˆ˗iˇ˗eu yawˬ duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ paˬ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ maˬ dzoeˇ leˇ nya˗eu uˬ taꞈ, ceh gaˇ keuˆ ni keuˆ leˇ˗awˇ, aˇ muˇ mehˬ bawˬ maˬ gm ni bi pyeuꞈ luꞈ de laˬ? Toˆ˗ehˇ ngeuˇ naˇ, nui noeˬ teu˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ ya laˆ byoˆ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 4:1, 11.

Aˬ dui guiˇ deuˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ taꞈ maˬ gm leˇ. Ehˇ kʼawꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mehˇ nmˇ deuˬ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ ni maˬ ehˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ ni maˬ ehˇ, leh jeh˗eu ma. (Yoˇhaˬ 13:34, 35) Aˬ dui tiˬ paw tiˇ paw gʼaˬ baꞈ maˬ baꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ guiˇ deuˆ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ byoˆ jiˇ˗eu aˇ nah˗ahˇ dawˬ luꞈ˗uˇ.—Ja ceuˬ 46:9.