Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 39
Nawˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ “dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ” ahˇ meh laˬ?
“Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ guˆ˗awˇ yaw zeu baw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ gaˇ kawˆ, aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi jaˆ˗eu sahˬ boꞈ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ˗eu meh.”—Maˬlaˬkiˇ 3:16.
Dawˬ caˇ 61 Saˇ kiˇ deuˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ
Kawˆ shawˆ a
Yeˬhawˇbaˬ dzeuˇ laꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ “dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ” laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ deuˬ boꞈ ahˇ lahˬ luꞈ (Aˇ deuˆ 1-2-ahˇ haw)
1. Maˬlaˬkiˇ 3:16-ahˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ boꞈ luꞈ˗eu nga? Teu laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ ahˇ˗eu nga?
Yeˬhawˇbaˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu sahˬ boꞈ paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ boꞈ laꞈ˗euˬ gʼawˬ mya heˇ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ boꞈ taˬ˗awˇ, Aˬbeˬlaˆ˗ahˇ neh dahˬ beh˗awˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. b (Luˇkaꞈ 11:50, 51) Teu ngeh neh taꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ deuˬ boꞈ ahˇ lahˬ luꞈ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ aˇ lam aˇ lam myahˇ˗ahˇ neh boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ sahˬ boꞈ teu˗ahˇ yaw myaˬ jeˬ lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ “dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ” lehˇ kuˇ˗awˇ zmˬ gʼeh ma.—Maˬlaˬkiˇ 3:16-ahˇ gui; Pah mehˬ˗eu 3:5; 17:8.
2. Dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ ahˇ˗eu nga? Aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ bi ahˇ mawꞈ naˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?
2 Sahˬ boꞈ heu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gʼeh˗eu gaˇ ma dahˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui jiˇ Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ ni leh jeh naˇ, sahˬ boꞈ paˇ dmˬ teu dmˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ boꞈ ahˇ taˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 3:16, 36) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ mˬ taˆ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗euˬ tsawˇ myahˇ paˇ dmˬ teu laꞈ kʼoeˇ bi ahˇ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh.
3-4. (a) Nymˬ˗mˇ aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu miˇ neh, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za meh lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? (b) Heu kawˆ hawˇ˗eu nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?
3 Toˆ˗ehˇ naˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ kʼaˇ ahˇ˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za meh lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Dawˬ kʼoꞈ naˇ Doˆ˗iˇ˗eu 32:33 laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ neh Moˇseˬ˗ahˇ ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Teu gaˇ Yeˬhawˇbaˬ “Ngaˬ˗ahˇ mˇ lehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ deuˬ tehꞈ˗ehˇ, ngaˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ngaˇ siˆ byoˆ ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh nymˬ˗mˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ deuˬ kʼawꞈ bi siˆ dzeh nya˗eu meh. Teu naˇ siˆ dzeh nya˗eu sahˬ boꞈ kahˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu tehꞈ meh. (Pah mehˬ˗eu 3:5) Maˬ siˆ dzeh nya˗eu sahˬ boꞈ kahˬ neh boꞈ paˇ laˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ keuˆ ni aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu meh.
4 Toˆ˗ehˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ ahˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu maˬ ahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ nga? Sahˬ boꞈ heu laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ ahˇ˗eu deuˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ aˬ geu ngeh za˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ya siˬ nya ni shiˇ˗euˬ deuˬ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ koeˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ pyeuꞈ leˇ nya ngaˇ laˬ? Naˇ haˬ˗eu jeˬ teu˗euˬ dawˬ kʼoꞈ heu kawˆ hawˇ˗eu nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ya siˬ meh.
Sahˬ boꞈ heu laꞈ kʼoeˇ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ boꞈ ahˇ taˬ˗eu nga?
5-6. Piˇliˇpiˆ 4:3-ahˇ haw ngeh dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ aˬ geu deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ nga? (b) Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ aˬ geu ngeh bi boꞈ ahˇ maˇ maˇ˗eu nga?
5 Dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ ahˇ˗eu nga? Aˬ dui teu˗euˬ dawˬ kʼoꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ muˇ ngaˬ muˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Tiˬ muˇ na˗euˬ tsawˇ myahˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗awˇ, tiˬ muˇ na˗euˬ tsawˇ myahˇ naˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ maˬ ahˇ˗a.
6 Aˇ dahˬ beh˗eu muˇ naˇ, Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ mˬ taˆ bi uˆ lahˇ leˇ˗eu lehˇ bi tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ meh. Dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ ahˇ shaw ngaˬ˗a loˇ? Boꞈ ahˇ shaw˗euˬ meh. Pawˇluˆ Piˇliˇpiˆ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu “gaˇ mˇ cawˬ” deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ leˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:3-ahˇ gui.) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ ahˇ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ saˇ jaˇ ya ziꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ maˬ shiˇ˗euˬ yaw kaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ jmˬ diˬ ngeh yamˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ maˬ paˇ siˆ byoˆ nya ni boꞈ ahˇ maˇ maˇ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 7:3.
7. Pah mehˬ˗eu 7:16, 17-ahˇ haw ngeh, yawˇ nui deuˬ pyeuꞈ˗eu tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma deuˬ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ geu ngeh bi boꞈ ahˇ maˇ maˇ˗eu nga?
7 Nyiˬ muˇ aˬ yawꞈ muˇ naˇ, yawˇ nui deuˬ pyeuꞈ˗eu tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma pyeuꞈ meh. Nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ dzeuˇ shaw ngaˬ˗a laˬ? Boꞈ ahˇ taˬ shaw˗euˬ meh. Aˬmaˬgeˬdoˬ jiˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ ahˇ luꞈ ngaˇ siˬ laˬ? Ahˇ luꞈ meh siˬ. (Pah mehˬ˗eu 7:14) Yeˬsuˇ yawˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:46) Ehˇ kʼawꞈ Aˬmaˬgeˬdoˬ˗ahˇ neh dzeuˇ˗iˇ˗euˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ taˆ lehˇ maˬ za˗a siˬ. Teu ngeh keuˆ ni aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ siˆ byoˆ nya˗eu sahˬ boꞈ kahˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗a siˬ. Tiˬ heˇ kʼoꞈ uˆ lahˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ ‘aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bo˗awˇ, dehꞈ˗eu saꞈ laˇ lawˇ gawˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ˗eu meh.’ Yeˬsuˇ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ, lawˬ haw saˬ saˬ˗eu poˆ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ bi boꞈ ahˇ maˇ maˇ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 7:16, 17-ahˇ gui.
8. Dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ maˬ ahˇ˗eu deuˬ naˇ aˬ geu deuˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?
8 Smˬ muˇ aˬ yawꞈ muˇ naˇ, Aˬmaˬgeˬdoˬ˗ahˇ bi laˆ cawˆ˗eu ciꞈ myehꞈ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ naˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ahˇ˗a. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ ‘mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi laˆ cawˆ’ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:46) Pawˇluˆ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ ‘mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ luˬ˗iˇ seˇ˗iˇ˗eu kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ meh’ lehˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Teˇsaˬloˇni 1:9; 2 Beˬtuˆluˆ 2:9) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ jiˇ teu deuˬ loꞈ˗ehˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi laˆ cawˆ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ maˬ za˗a. Maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗a. (Maꞈtehˬ 12:32; Maˬkuˆ 3:28, 29; Heˬbyehˇ 6:4-6) Nymˬ˗mˇ aˬ dui miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu aˇ muˇ nyiˬ muˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.
Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu deuˬ
9. Gʼaˬkʼehˇ 24:15-ahˇ haw ngeh aˇ muˇ aˬ geu nyiˬ muˇ nga miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu? Aˇ muˇ heu nyiˬ muˇ aˬ jeˬ beu gaˇ˗eu nga?
9 Jaˇliꞈ˗ahˇ “tsawˇ muiˬ” hawˇ˗eu “tsawˇ doeˇ” lehˇ kuˇ˗eu, miˇ tsaˬ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu aˇ muˇ nyiˬ muˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 24:15-ahˇ gui.) “Tsawˇ muiˬ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, dehꞈ luꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ˗eu meh. “Tsawˇ doeˇ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ myaˬ tiˬ paˆ naˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Aˇ muˇ heu nyiˬ muˇ luꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ maˇ˗iˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ tawˇ neh, dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ ngaˬ˗a laˬ? Aˬ dui dawˬ kʼoꞈ teu˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ aˇ muˇ aˬ yawꞈ muˇ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.
10. “Tsawˇ muiˬ” deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu nga? Tiˬ deuˬ na aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu “Gui˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ gaˇ haw.)
10 Oeˬ muˇ aˬ yawꞈ muˇ naˇ, “tsawˇ muiˬ” deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ dehꞈ luꞈ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ shiˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ neh bi siˆ dzeh ngaˇ˗a laˬ? Maˬ, maˬ bi siˆ dzeh˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ laꞈ kʼoeˇ “dehꞈ luꞈ˗a” siˬ. Yeˬhawˇbaˬ naˇ “shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ Miˬyehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Dehꞈ luꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ Miˬyehˇ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ mehˬ shi dawˬ tawˆ luꞈ yaw dehꞈ meh.” (Luˇkaꞈ 20:38) Dawˬ heu naˇ tsawˇ muiˬ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh, dahˬ beh ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ siˆ byoˆ nya˗eu sahˬ boꞈ kahˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ kʼawꞈ, dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ luꞈ meh siˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 14:14) Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu tiˬ deuˬ na ‘miˇ kʼahˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ, uˆ lahˇ˗eu’ gaˇ mˇ˗eu meh.’—Ja ceuˬ 45:16.
11. “Tsawˇ doeˇ” deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jah˗eu nga?
11 Ngaˬ muˇ aˬ yawꞈ muˇ naˇ, “tsawˇ doeˇ” deuˬ pyeuꞈ meh. Aˇ muˇ heu muˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ dehꞈ luꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ ya dzaw haw˗euˬ miˇ neh yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ maˬ dehꞈ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ahˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu heu neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ leˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ˗eu meh. “Tsawˇ doeˇ” heu deuˬ naˇ caw ba˗eu jeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ loˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ deuˬ na dehꞈ luꞈ ngeh maˬ muiˬ˗eu yaw doeˇ jeˬ mˇ yaꞈ˗euˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw nya ni mehˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ˗euˬ Miˇ kʼahˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ jaˆ haw˗euˬ huiˬ dui dui˗eu mehˬ˗eu tsoˆ˗eu gaˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu meh.
12. (a) Tsawˇ doeˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ˗eu deuˬ naˇ aˬ geu deuˬ nga? (b) Aˬ yawꞈ maꞈ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?
12 Tsawˇ doeˇ deuˬ˗ahˇ aˬ geu deuˬ mehˬ˗eu nga? Tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma hawˇ˗eu gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu tsawˇ muiˬ deuˬ mehˬ˗eu meh. Tsawˇ doeˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ya jaˆ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya a nehˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ hawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ tsawˇ doeˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 20:4) Aˇ kʼoꞈ 100 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ kʼawꞈ ni aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha neh ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ naˇ bi laˆ cawˆ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 65:20) Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ haw mawˇ nya˗awˇ, tiˬ gʼaˬ neh˗iˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ bi laˆ cawˆ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh.—Iˇsaˬyaˇ 11:9; 60:18; 65:25; Yoˇhaˬ 2:25.
Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu hawˇ˗eu gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ ya daˬ˗eu
13-14. (a) Aˬ dui yaw beh Yoˇhaˬ 5:29 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ nga? (b) Aˬ dui dawˬ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ neh aˬ jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu nga?
13 Yeˬsuˇ jiˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ “Aˬ yawꞈ kuˇ laˇ ngeh, lmˬ bymˇ˗ahˇ baꞈ pahˬ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ teˇ saˇ ya gaˬ˗awˇ, lmˬ bymˇ˗ahˇ neh doˆ laˇ tehꞈ˗a. Yaw muiˬ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗aˬ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ za tehꞈ˗a. Yaw doeˇ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗aˬ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ ya daˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 5:28, 29, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Yeˬsuˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?
14 Aˬ dui yaw beh naˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ heu˗ahˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ˗euˬ miˇ tsa tiˬ deuˬ na yaw muiˬ jeˬ mˇ˗awˇ, tiˬ deuˬ na yaw doeˇ jeˬ mˇ gaˇ ehˇ mawꞈ nga lehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ lmˬ bymˇ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗eu deuˬ yaw muiˬ jeˬ mˇ tehꞈ˗a, yaw doeˇ jeˬ mˇ tehꞈ˗a lehˇ maˬ ehˇ˗a. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ boꞈ dahˬ beh˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ “yaw muiˬ jeˬ mˇ˗euˬ” hawˇ˗eu “yaw doeˇ jeˬ mˇ˗euˬ” tsawˇ haˬ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ shaˇ˗euˬ jeˬ teu naˇ, maˬ shiˇ mi naˆ˗ehˇ mˇ˗euˬ jeˬ ya bi pyeuꞈ meh. Heu loꞈ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗eu heu naˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ? Miˇ shuiꞈ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ yaw doeˇ jeˬ maˬ paˇ mˇ nya meh. Teu miˇ neh tsawˇ doeˇ deuˬ yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ shiˇ mi naˆ˗ehˇ mˇ˗euˬ jeˬ ya bi pyeuꞈ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ Yeˬsuˇ neh “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ za tehꞈ˗a”, “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ ya daˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya gʼoˆ shaw˗eu nga?
15. “Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu” deuˬ naˇ, aˬ geu deuˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?
15 Dehꞈ ngeh yaw muiˬ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ muiˬ deuˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ dzeuˇ˗euˬ miˇ neh “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu” meh. Teu miˇ neh Yoˇhaˬ 5:29 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “yaw muiˬ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ” deuˬ˗euˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, Gʼaˬkʼehˇ 24:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “tsawˇ muiˬ” deuˬ˗euˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu tehꞈ meh. Heu loꞈ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ jeˬ heu naˇ Loˇmaˆ 6:7-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu meh. Teu gaˇ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ shiˇ ngeh, iˬ baˇ˗euˬ baoˬ˗ahˇ buˬ˗iˇ law˗iˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Tsawˇ muiˬ deuˬ shiˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ neh saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ naˇ, aˬ yawꞈ yaw oeˇ loꞈ˗ehˇ jaˆ luꞈ meh siˬ.(Heˬbyehˇ 6:10) Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ tsawˇ muiˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ saˇ jaˇ ya ziꞈ daˆ leꞈ˗eu meh.
16. “Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ ya daˬ”˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga?
16 Dehꞈ luꞈ ngeh maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ˗euˬ deuˬ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ shiˇ ngeh iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ law˗iˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ lehˇ maˬ jaˆ˗a. Dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ maˬ ahˇ˗a. Teu miˇ neh Yoˇhaˬ 5:29 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “yaw doeˇ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ” deuˬ˗euˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, Gʼaˬkʼehˇ 24:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ doeˇ deuˬ˗euˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ ya daˬ”˗eu meh. c Yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ nga lehˇ haw gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Luˇkaꞈ 22:30) Tsawˇ doeˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu geuˇ maˬ geuˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ loˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ˗eu meh.
17-18. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Pah mehˬ˗eu 20:12, 13 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “mˇ yaꞈ˗euˬ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ geu ngeh mˇ˗euˬ gaˇ ehˇ˗eu nga?
17 Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu yaw beh tsawˇ muiˬ pyeuꞈ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, tsawˇ doeˇ pyeuꞈ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ heˇ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ pah taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ paˇ yoˆ yaw shuiꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zahˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ ya mawˇ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ huiˬ zaˬ nyiˇ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ, dzoeˬ dzaˬ nuiˇ mahˬ kʼoeˇ˗euˬ mehˬ shi yawꞈ luꞈ gaˇ ngaˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ ngeh, sahˬ boꞈ pah˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, dehꞈ˗eu saꞈ laˇ sahˬ boꞈ pah˗euˬ meh. Shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ, sahˬ boꞈ kʼoeˇ deuˬ laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, yawˬ ha neh kʼaˇ mˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ geuˇ ni yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗euˬ meh.”—Pah mehˬ˗eu 20:12, 13.
18 Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ deuˬ aˬ geu ngeh “mˇ yaꞈ˗euˬ” jeˬ baˬ da neh yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗eu nga? Maˬ shiˇ mi naˆ˗ehˇ mˇ yaꞈ˗euˬ baˬ da neh nga laˬ? Teu baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui neh ja sawˇ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ shiˇ ngeh iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ law˗iˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ neh maˬ shiˇ mi naˆ˗ehˇ “mˇ yaꞈ˗euˬ” mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ pyeuꞈ nya˗a. Heu naˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ mˇ˗eu gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Miˇ shuiꞈ˗ahˇ Noˇaˬ, Saˬmeuˬlaˆ, Daˬbiˇ, Daˬyeˬlaˇ heu deuˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ kʼawꞈ Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ gaˇ kawˆ ya dzaw˗awˇ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jah˗eu lehˇ ya mˇ mawˇ naˇ, tsawˇ doeˇ deuˬ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ maˬ ya dzaw paˬ nga loˇ?
19. Muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ heu˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu deuˬ kʼoeˇ taˆ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?
19 Muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ heu˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu deuˬ kʼoeˇ taˆ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga? Pah mehˬ˗eu 20:15-ahˇ ‘Dehꞈ˗eu saꞈ laˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ maˬ kʼaˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ, miˬ dzaˬ lah˗ahˇ bi baꞈ puꞈ jiˇ˗eu meh’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi laˆ cawˆ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗awˇ, ahˇ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu nga!
Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ huiˬ dui dui˗eu mehˬ˗eu tsoˆ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ luꞈ (Aˇ deuˆ 20-ahˇ haw)
20. Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ jaˆ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)
20 Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ heu naˇ aˇ naˆ ni nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ nga? Teu ngeh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ jaˆ haw˗euˬ huiˬ dui dui˗eu mehˬ˗eu tsoˆ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ tsawˇ muiˬ hawˇ˗eu tsawˇ doeˇ deuˬ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗eu aˇ yamˬ jiˇ pyeuꞈ meh. (Iˇsaˬyaˇ 26:9; Gʼaˬkʼehˇ 17:31) Mehˬ˗eu tsoˆ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Nyaˆ taꞈ kawˆ naˇ aˬ dui˗ahˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni aˇ poeˬ taˬ baw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.
Dawˬ caˇ 147 Mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ jeˬ˗euˬ saˇ jaˇ
a Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yoˇhaˬ 5:28, 29 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗eu “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu” gaˇ kawˆ hawˇ˗eu, “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ ya daˬ˗eu” gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw paˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu teu nyiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗awˇ, aˬ suˇ suˇ gʼaˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu nga lehˇ jiˇ ya siˬ meh.
b Yeˬhawˇbaˬ sahˬ boꞈ heu˗ahˇ “mˬ beh miˇ beh ngeh neh” dahˬ beh˗awˇ boꞈ luꞈ˗eu meh. Mˬ beh miˇ beh ngeh neh lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:34; Pah mehˬ˗eu 17:8) Teu miˇ neh dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ tsawˇ muiˬ pyeuꞈ˗eu Aˬbeˬlaˆ˗euˬ tsawˇ myahˇ jeˬ hu hu saˬ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ yaw duˬ baw meh.
c Yaw beh aˬ dui “yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ˗ahˇ yaw bahˬ mˇ˗euˬ miˇ neh yaˇ kʼaˬ daˇ gaˇ ya daˬ˗eu lehˇ gʼoˆ shawˬ˗euˬ ma. Maˇ diˇ naˇ dawˬ tsuiꞈ teu loꞈ˗ehˇ kʼawꞈ jaˆ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ heu tsahˇ˗ahˇ “yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ haw gaˇ, yaw muiˬ˗ehˇ poˆ tseˇ gaˇ ehˇ˗eu meh. Heu naˇ Gaˬliˇ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ “mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗eu” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh.
