Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ jiˇ cehˇ baˇ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ ngeh miˬ zaˬ gʼaˬ˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ ngeh aˇ poeˬ baw˗eu myawˬ gahˬ, maˬ ngeuˇ naˇ jeˬ zaˬ, maˬ ngeuˇ naˇ pyuˇ shuiˇ biꞈ nya˗eu meh. Tiˬ poˆ na aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ ya mˇ nehˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Yaˬkoˆ Laˬkeˬlaˇ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ shiꞈ kʼoꞈ gaˇ ya mˇ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 29:17, 18, 20) Teu ngeh aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ miˇ neh biꞈ˗eu nga?

Jaˇliꞈ paw pyehˆ tseˇ˗eu nui gahˇ ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Kehˇlawˬ Meˬyeuˬ “Aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu heu naˇ aˬ buˇ teu pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ smˇ˗iˇ˗euˬ aˬ buˇ teu gʼaˬ˗euˬ aˬ yeˇ huiˬ˗eu gʼaˬ gaˇ aˇ poeˬ biꞈ gaˇ duˇ nga” lehˇ ehˇ˗eu meh. Yuiꞈ nyiˇ taꞈ laˇ˗euˬ nymˇ jiˇ teu nyiˬ jiˇ, aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗euˬ miˇ neh paˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh. Nymˇ jiˇ heu nyiˬ jiˇ shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu heu naˇ, jiˇ baˬ kʼaˇ dzeuˇ˗euˬ lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ buˇ gʼaˬ aˬ da gʼaˬ haw piˇ˗eu uˬ moˆ maˬ paˇ jawˇ ni kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ haw piˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗iˇ shaw˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu heu naˇ, aˬ buˇ gʼaˬ˗ahˇ myawˬ gahˬ tiˬ hmˬ loꞈ˗ehˇ ahˬ dzaˬ ka dzaˬ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ (Ancient Israel—Its Life and Institutions) “Iˇsaˬleˬlaˆ saˇ ka˗ahˇ aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu heu naˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ myawˬ zeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ haw laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu heu naˇ, aˬ buˇ teu gʼaˬ˗euˬ aˇ poeˬ biꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ pehˬ jawˇ paw deuˬ leˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw kʼoꞈ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu zahˇ heu jaˆ luꞈ meh siˬ. Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ maˬ˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ shaˇ ngeh aˇ dzehˬ maˬ dzeuˇ ni yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ shaˇ˗eu heu neh “nui ma nahˬ yu ni gʼeh˗eu gaˇ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ siˬ nya ni dehꞈ” paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:5, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018; 1 Gawˇliˬtu 10:32, 33) Toˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ teu naˇ “pyuˇ˗ahˇ mehˇ juiˇ juiˇ˗eu” tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗eu uˬ taꞈ, nuiˇ kʼahˇ huiˬ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:2) Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ shaˇ naˇ, aˬ li gʼaˬ kʼawꞈ aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ cehˇ maˬ baˇ nya ni pyuˇ baꞈ poˆ poˆ˗ehˇ maˬ paˇ ya shaˬ˗eu uˬ taꞈ, pyuˇ poˆ gaˇ leh jeh˗eu miˇ neh huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ˗ahˇ neh naˬ˗eu jiˇ maˬ paˇ loˬ meh.

Miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ naˇ, aˬ ma˗euˬ aˬ coeˇ dawˇ poeˬ ya biꞈ˗eu zahˇ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu zahˇ jahˇ doˆ taˬ gaˇ jawˇ luꞈ naˇ, Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ zahˇ teu˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ Ka li zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ˗ahˇ maˬ bahˬ˗euˬ taꞈ naˇ, “miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ ya jawˇ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh.—Loˇmaˆ 13:1; Gʼaˬkʼehˇ 5:29.