Kamˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu˗euˬ dawˬ tsuiꞈ naˇ, “Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ kiˇ taˬ˗awˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ ma lehˇ, maˇ jawˆ ni saˇ jaˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.” Dawˬ neh maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ neh maˬ ehˇ, kamˬ˗eu meh.

Yeˬsuˇ “kamˬ˗eu jeˬ tiˬ pawꞈ˗iˬ taˬ mˇ . . . Ngeuˇ naˇ ‘Ngeuˇ ma’, maˬ ngeuˇ naˇ ‘Maˬ ngeuˇ’ lehˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ˗awˬ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ˗ehˇ ngehˬ dzehˬ tmˇ dzehˬ˗eu dawˬ deuˬ˗aˬ, Haiˬ˗eu Nehꞈ sahˬ paˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ neh doˆ le˗euˬ dawˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, kamˬ˗eu jeˬ heu naˇ yaw lehˬ jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:33-37) Yeˬsuˇ Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ na˗ahˇ ya kamˬ˗eu jeˬ jaˆ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na jiˇ kamˬ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 14:22, 23; Doˆ˗iˇ˗eu 22:10, 11) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ jiˇ kamˬ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Heˬbyehˇ 6:13-17) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ya kamˬ˗a lehˇ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ kamˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mui niˇ gʼa˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a, aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui yawˬ ha neh ngehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ bi jaˆ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha neh ngehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya mˇ˗eu meh.

Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ nawˬ˗ahˇ kamˬ lehˇ ehˇ laˇ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui yawˬ ha neh ngehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ mˇ nya miˇ˗a laˬ lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Yawˬ ha neh ngehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ nya maˬ mˇ nya˗eu maˬ duˬ naˇ, maˬ kamˬ˗eu muiˬ dzehˬ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Saˇ jaˇ dzaˬ˗awˇ maˬ mˇ byah˗eu naˆ maˬ tseˇ, saˇ jaˇ maˬ dzaˬ ni jawˇ˗eu muiˬ dzehˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 5:5) Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ dui yawˬ ha kamˬ˗eu gaˇ kawˆ heu naˇ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ ngaˇ laˬ lehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ neh dzaw taˬ˗euˬ yawˬ ha˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ ya noeˬ tsehˆ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui kamˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ zahˇ jaˆ˗eu nga lehˇ haw ma.

Kamˬ˗eu tiˬ jeˬ na Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ ngeh saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. Teu jiˇ kamˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Miˬ shuiꞈ yo shuiꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu teu gaˇ jawˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ mehˬ shi aˬ yawꞈ nyaꞈ “yaw dehꞈ kʼaˇ dehꞈ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗awˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu uˬ taꞈ, yaw zeu baw daˆ leꞈ ma” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. (Miˬ sawˇ yo zaˬ tiˬ gu na saˇ jaˇ dzaˬ ngeh uˬ soe loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ tiˬ dawˬ maˬ ngehˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nyaꞈ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh.) Aˬ yawꞈ nyaꞈ saˇ jaˇ dzaˬ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ miˬ sawˇ yo zaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ ziˇ ziˇ lah ni ya jawˇ gʼeh˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:24; 1 Gawˇliˬtu 7:39) Sheuˬ dahˬ dzaˬ ngeh teu loꞈ˗ehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu jeˬ teu naˇ, tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ nehˬ˗ehˇ jiˇ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Kamˬ˗eu jeˬ tiˬ jeˬ na Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ˗eu gʼaˇ duˬ miˬ beuˆ mi cehˇ baꞈ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗eu lehˇ maˬ siˬ˗ehˇ maˬ kamˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu loꞈ˗ehˇ kamˬ˗eu jeˬ teu naˇ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ka li zaˬ deuˬ ‘miˇ tsaˬ  heu˗ahˇ maˬ taꞈ˗eu’ miˇ neh aˬ dui luiˬ gʼa˗awˇ, diˬ˗eu ceh˗eu gaˇ maˬ ehˇ, guiˇ deuˆ gaˇ maˬ ehˇ, maˬ gm leˇ.—Yoˇhaˬ 15:19; Iˇsaˬyaˇ 2:4; Yaˬkoˆ 1:27.

Kamˬ˗eu jeˬ tiˬ jeˬ na naˇ siˬ nya˗eu nui ma˗ahˇ ya zmˬ˗eu meh. Aˬ dui tiˬ jeˬ na˗ahˇ kamˬ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, maˬ kamˬ mi naˆ˗ehˇ Yeˬsuˇ neh “Loˇmaˆ sahˬ paˬ˗euˬ myawˬ Loˇmaˆ sahˬ paˬ˗ahˇ biꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ myawˬ Miˬyehˇ˗ahˇ biꞈ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ jeˬ hu ya shaˇ noeˬ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 20:25.

Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ jahˇ ngeh maˬ ehˇ, Paˇsaꞈ˗poꞈ jahˇ ngeh maˬ ehˇ, saˇ jaˇ ya dzaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Miˇ kʼahˬ teu kʼahˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ kamˬ˗eu jeˬ teu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ neh dzaw taˬ˗euˬ aˬ dui˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma teu loꞈ˗ehˇ maˬ bi kamˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma bi shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kamˬ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ teu˗ahˇ tiˬ jeˬ na bi laˆ saˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ taˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

Laˆ saˆ taˬ˗euˬ kamˬ˗eu jeˬ teu naˇ, Loˇmaˆ 13:1 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ ya jawˇ meh” lehˇ ehˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu kamˬ˗eu jeˬ teu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi yaw bahˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗eu miˇ neh, jahˇ nya˗eu meh.

Aˬ dui kamˬ ngeh, myawˬ tiˬ jeˬ paˬ˗ahˇ ya toeˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ paˬ lehˇ ya luˆ ya laˆ naˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ yawˬ ha˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma neh ya noeˬ tsehˆ˗eu meh. Gaˇ hu˗euˬ Loˇmaˆ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ maˬ baw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, mi cehˇ zmˬ˗awˇ kamˬ˗eu meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, nui ma taˬ coeˇ˗eu tiˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ guiˇ˗euˬ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ kiˇ taˬ˗awˇ kamˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Gaˇ hu˗euˬ Gaˬliˇ tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ aˬ laꞈ mˬ˗ahˇ baꞈ diˇ˗awˇ kamˬ˗eu meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ maꞈ neh ngehˬ˗awˇ, mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mawˇ˗eu miˬ yehˇ jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ Miˬyehˇ teu gʼaˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ leˇ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ kamˬ ngeh, zahˇ kʼawꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu keu ka deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ maˬ kamˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ saˇ naˇ deuˬ nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ kʼoeˇ taˆ aˬ laꞈ bi baꞈ daˆ laꞈ˗awˇ, kʼaˇ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ ehˇ ma lehˇ bi kamˬ laꞈ naˇ tawˇ neh? Teu jeˬ naˇ nawˇ kamˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na luˆ jeˬ luˆ kawˆ neh kamˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 24:2, 3, 9; 47:29-31) Teu loꞈ˗ehˇ kamˬ˗eu jeˬ teu naˇ, kʼaˇ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ ehˇ ma lehˇ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi kamˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ taˬ ngehˇ. Teu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ naˇ haˬ laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ ehˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ ya lehˬ hmˬ dah taˬ˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ heu naˇ aˇ poeˬ baw dui dui˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui yawˬ poˆ na luꞈ maˬ kamˬ mi naˆ˗ehˇ teu naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh dzaw taˬ˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma hawˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ maˬ bahˬ˗eu lehˇ yaw duˬ bi baw˗eu gʼaˇ duˬ, yaw muiˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui kamˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ naˇ, aˬ dui neh kamˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya mˇ caw˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 2:12.