1. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ iˬ baˇ mˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 3:15)

 Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ iˬ baˇ mˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ neh noeˬ tmˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu, Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu meh.—Gui.

2. Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

² Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu dmˬ˗ahˇ ahˇ kʼawꞈ, dzeˇ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ paˇ dmˬ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ tiˬ jeˬ jeˬ lehˇ taꞈ˗eu meh. Paˇ dmˬ tiˬ dmˬ pyeuꞈ laˇ ni seuˬ gʼaˬ aˇ taꞈ deuˬ˗ahˇ gʼeu dzahˬ taˬ˗euˬ aˇ caˆ loꞈ˗ehˇ, Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ heu jiˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ gʼeu taꞈ gʼeu dzoeˇ nehˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ daˬ ma hmˬ bi pyeuꞈ doˆ laˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ daˬ ma teu hmˬ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ paw pyawˬ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ ka kʼoꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ pyehˬ leꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ heu meh. b Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ dui dui˗eu laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, laꞈ oˆ paw jaˆ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ ja sawˇ ma. Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu aˬ joˆ˗ehˇ byah laˇ˗eu nga? Aˬ dui maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ za luꞈ˗eu nga?

4. “Aˇ lawˇ” heu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ nga? Aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁴ Aˇdahˬbeh˗eu 3:14, 15 laꞈ kʼoeˇ “aˇ lawˇ” hawˇ˗eu aˇ lawˇ˗euˬ “zaˬ deuˬ” uˬ taꞈ, “zaˬ miˬ zaˬ” hawˇ˗eu zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ “zaˬ deuˬ” gaˇ kawˆ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. c Aˬ dui “aˇ lawˇ” heu naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ nga lehˇ jeˬ hu haw ma. Maˇ diˇ aˇ lawˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh Eˬdeˬ yaˇ kmˇ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw nya˗a. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ neh yaˇ kʼaˬ daˇ˗euˬ heu naˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ daˇ˗euˬ jeˬ ya bi pyeuꞈ meh. Teu aˬ suˇ gʼaˬ nga? Pah mehˬ˗eu 12:9-ahˇ “aˇ hu ba˗euˬ aˇ lawˇ kʼoeˇ mawˇ” naˇ Nehꞈ Saˬdaˬ pyeuꞈ meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ tawˇ neh aˬ suˇ gʼaˬ nga?

5. Aˇ lawˇ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ keuˬ˗eu nga?

⁵ Jaˇliꞈ˗ahˇ zaˬ deuˬ lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ˗ehˇ ngehˬ keuˆ ngeh, heu naˇ yaw jeˬ ma jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˇ lawˇ˗euˬ zaˬ deuˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Saˬdaˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ puiˬ˗eu, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu saˇ jaˇ maˬ ziꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ Noˇaˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ mˬ taˆ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ byehˇ yaꞈ˗awˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ oe ka˗euˬ maˬ muiˬ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ daˬ Nehꞈ Saˬdaˬ loꞈ˗ehˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ deuˬ jiˇ keuˬ˗eu meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 6:1, 2; Yoˇhaˬ 8:44; 1 Yoˇhaˬ 5:19; Yuˇdaˆ 6.

6. Zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ naˇ, Eˇbaˆ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ pyeuꞈ nya˗eu nga?

⁶ Nymˬ˗mˇ aˬ dui “zaˬ miˬ zaˬ” heu gʼaˬ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga lehˇ haw ma. Zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ naˇ Eˇbaˆ maˬ pyeuꞈ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh maˬ pyeuꞈ nya˗eu nga lehˇ gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ aˇ lawˇ˗euˬ uˬ duˬ˗ahˇ “nawˬ pyehˆ” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui neh ja sawˇ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˇ lawˇ heu naˇ, maˬ muiˬ˗eu yaw sahˇ Saˬdaˬ pyeuꞈ meh.  Eˇbaˆ˗ahˇ neh dehꞈ le˗euˬ maˬ byah kuꞈ˗eu zaˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ Saˬdaˬ˗ahˇ laˆ cawˆ nya˗eu baoˬ maˬ ahˇ˗a. Toˆ˗ehˇ naˇ Saˬdaˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi laˆ cawˆ˗eu nga?

7. Pah mehˬ˗eu 12:1, 2, 5, 10-ahˇ haw ngeh, Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga?

⁷ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ˗eu lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ saˬ saˬ˗eu dmˬ˗ahˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 12:1, 2, 5, 10-ahˇ gui.) Zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ naˇ, shiˬ shaˬ jiˇ pi luꞈ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ naˇ ba la˗ahˇ nawˬ tehˬ taˬ˗awˇ, aˬ guiˇ tseˇ nyiꞈ siˬ tsoꞈ˗eu shuiˇ uˬ kʼoˆ kʼoˆ taˬ˗euˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ aˬ myah aˬ myah˗ahˇ maˬ duˇ˗eu zaˬ baw˗euˬ meh. Teu naˇ Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ baw˗euˬ gaˇ ehˇ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ heu kʼahˬ naˇ mˬ taˆ jaˆ˗eu miˇ neh, zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ jiˇ mˬ taˆ˗euˬ ya pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ mˬ taˆ jaˆ˗eu tsehˆ˗ahˇ ehˇ˗eu meh. Teu naˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ neh muˇ taˬ˗euˬ meh.—Gaˬlaˬtiˆ 4:26.

8. Zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ nga? Aˬ yawꞈ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ aˬ geu ngeh pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 22:15-18)

⁸ Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Zaˬ teu naˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ aˇ jeuˬ aˇ ca ya pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 22:15-18-ahˇ gui.) Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ aˇ jeuˬ aˇ ca˗ahˇ neh oe˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 3:23, 34) Heu gaˇ zaˬ deuˬ lehˇ ehˇ˗eu heu laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ naˇ, Nehꞈ Saˬdaˬ˗ahˇ ya laˆ cawˆ˗eu miˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ naˆ maˬ tseˇ baoˬ ya ahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ aˇ kʼoꞈ 30 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni kʼawˆ laˇ ngeh, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi tseˇ doˆ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 3:16) Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ “yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ huiˬ dui dui˗eu, ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu shuiˇ uˬ kʼoˆ” nyehꞈ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ “Nehꞈ sahˬ paˬ neh mˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu” baoˬ hawˇ˗eu ‘mˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jaˆ˗eu baoˬ dawˬ tawˆ luꞈ, biꞈ jiˇ˗euˬ’ meh.—Heˬbyehˇ 2:7; Maꞈtehˬ 28:18; 1 Yoˇhaˬ 3:8.

9-10. (a) Zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ geu deuˬ paˇ ahˇ nga siˬ? Aˬ yawꞈ maꞈ zaˬ deuˬ lehˇ ehˇ˗eu heu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ aˬ geu ngeh pyeuꞈ laˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ paˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁹ Zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ uˬ taꞈ, nui deuˬ jiˇ paˇ jawˇ˗a siˬ. Teu deuˬ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ Ka li˗euˬ tsawˇ haˬ ngeuˇ naˇ, Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ lehˇ sawˇ nya˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ biˇ za tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ gaˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 3:28, 29) Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi tseˇ doˆ ngeh, zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ naˇ, Yeˬsuˇ hawˇ˗eu 144,000 gʼaˬ neh muˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 14:1) Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ nya, mˇ nya ni leh jeh˗eu meh.

¹⁰ Nymˬ˗mˇ aˬ dui Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ heu deuˬ naˇ, aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ˗eu lehˇ ya siˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ bi byah laˇ˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.

11. Zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ˗euˬ “kuiˇ nuiꞈ˗ahˇ” aˬ joˆ˗ehˇ laˆ naˇ˗euˬ nga?

¹¹ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15-ahˇ aˇ lawˇ zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ˗euˬ “aˬ kuiˇ kuiˇ nuiꞈ˗ahˇ” toˆ meh lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Saˬdaˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ hawˇ˗eu Loˇmaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ sehꞈ ngeh maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ teu byah laˇ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 23:13, 20-24) Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ aˇ kuiˇ kuiˇ nuiꞈ˗ahˇ laˆ naˇ naˇ, tiˬ kʼehˬ maˬ cah nya ni gʼeh˗eu loꞈ˗ehˇ, Yeˬsuˇ jiˇ lmˬ bymˇ laꞈ kʼoeˇ smˬ nah ya jawˇ luꞈ ngeh tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ nya˗aˬ.—Maꞈtehˬ 16:21.

12. Aˇ lawˇ˗euˬ uˬ duˬ aˬ geu ngeh aˬ joˆ˗ehˇ bi nawˬ pyehꞈ˗eu nga?

 ¹² Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu bi byah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, Yeˬsuˇ lmˬ bymˇ laꞈ kʼoeˇ shiˇ byoˆ˗awˇ neh maˬ geuꞈ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ aˇ lawˇ˗euˬ uˬ duˬ˗ahˇ ya nawˬ pyehꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ shiˇ˗euˬ smˬ nah aˬ yawꞈ nah˗ahˇ Yeˬsuˇ yaw sahˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ neh gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ meh. Miˬyehˇ neh nah paˇ paˇ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ keuˆ laˇ ngeh, Yeˬsuˇ Saˬdaˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 2:14) Aˇ lawˇ˗euˬ zaˬ deuˬ pyeuˬ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ ngeh Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ jiˇ gm laˇ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 17:14; 20:4, 10. d

13. Aˬ dui byah laˇ luꞈ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ za luꞈ˗eu nga?

¹³ Nawˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, byah laˇ luꞈ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za luꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tsawˇ haˬ zaˬ lehˇ dehꞈ le ngeh, aˬ yawꞈ Aˬda˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 14:9) Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗awˇ gaˬ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬsuˇ neh mehˬ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu nymˬ˗mˇ iˬ nah Ka li zaˬ aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ sheuˬ hehˇ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za luꞈ˗eu ma. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬsuˇ shiˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu kuiˇ nuiꞈ˗ahˇ toˆ naˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za luꞈ˗eu ma. Aˬ joˆ˗ehˇ za˗euˬ nga? Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ byah kuꞈ˗eu Yeˬsuˇ neh lawˇ˗euˬ shehˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh “aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ tsiˬ shawˇ nehˬ laꞈ”˗euˬ meh.—1 Yoˇhaˬ 1:7.

14. Eˬdeˬ yaˇ kmˇ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu byah laˇ˗eu aˇ yamˬ tiˬ kʼehˬ ga leˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ neh Eˬdeˬ yaˇ kmˇ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu byah laˇ˗eu aˇ yamˬ tiˬ kʼehˬ ga leˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, zaˬ miˬ zaˬ gʼaˬ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ baw˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, Saˬdaˬ aˬ yawꞈ jawˇ paw pyawˬ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ uiˬ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, aˇ muˇ heu nyiˬ muˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ muiˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu miˇ neh meh. Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, teu naˇ miˇ tsaˬ heu Saˬdaˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ jaˆ luꞈ˗awˇ, miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ bye meh lehˇ bi siˬ nya nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 13:13; Yoˇhaˬ 17:14) Dzeuˇ laꞈ˗euˬ tiˬ yaˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu byah laˇ gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ byah laˇ˗euˬ nga?

15. Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh bye laˇ luꞈ˗eu nga? Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Saˬdaˬ˗ahˇ guˆ˗eu maˬ loˬ nga?

¹⁵ 1914 kʼoꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ sahˬ paˬ geuꞈ leˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ, Saˬdaˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ bi biˬ ka leꞈ˗euˬ meh. Saˬdaˬ bi laˆ cawˆ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ dawˬ luꞈ˗awˇ, gaˇ ma maˬ dahˇ ni shaˬ luꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 12:9, 12) Aˬ yawꞈ saˇ suˬ ni maˬ jawˇ ni nui ma pehˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ luꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 12:13, 17) Teu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ bye dui dui laˇ luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ paw pyawˬ˗eu deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui jiˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ ‘Miˬyehˇ aˬ dui jawˇ paw pyawˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ paˇ ciˬ daˬ laˇ peuˬ˗eu’ lehˇ jah˗eu ma. (Loˇmaˆ 8:31) Aˬ dui Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ byah laˇ gaˇ ya mawˇ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ jah nya meh.

16-18. Mehˇ nmˇ Keuˇtiˬ˗suiꞈ, Uˇsuˬlaˬ, Jeˬsiˬkaꞈ aˬ ha smˇ gʼaˬ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15-ahˇ gʼoˆ shaw laˇ ngeh tiˬ jawˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ nga?

 ¹⁶ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ nya˗eu meh. Guˬamˬ iˇ jawˇ lahˇ˗ahˇ miˇshaˬnaˬliˬ geuꞈ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ Keuˇtiˬ˗suiꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Tiˬ poˆ na ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.” Mehˇ nmˇ Keuˇtiˬ˗suiꞈ Yeˬhawˇbaˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ byoˆ jiˇ nehˬ˗eu aˇ nah˗ahˇ dawˬ luꞈ˗eu meh.

¹⁷ Jeˬmaˬniˬ miˇ kʼahˬ Baˬbehˇliˬ˗yaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Uˇsuˬlaˬ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15-ahˇ gʼoˆ shaw˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ heu naˇ Miˬyehˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ boꞈ nga lehˇ jah ziꞈ laˇ] nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ dawˬ tawˆ luꞈ, maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu hmˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗euˬ meh. Uˇsuˬlaˬ “Tsawˇ haˬ zaˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni maˬ bi shaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ yaw kawˇ ma˗ehˇ tiˬ jeˬ paˬ jahˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗euˬ miˇ neh ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.

¹⁸ Maiˇkoˬ˗loˬ niˇshaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Jeˬsiˬkaꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ya siˬ nya ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu lehˇ noeˬ luꞈ nya siˬ. Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ byah laˇ luꞈ˗eu meh. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ noeˬ taˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ, nymˬ˗mˇ maˬ ehˇ, mehˬ hu paw maˬ ehˇ, kʼaˇ muiˬ˗eu dehꞈ ziˇ˗ahˇ bi za meh lehˇ bi jah ziꞈ laˇ nya.”

19. Aˬ dui maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ dzeˇ luꞈ˗eu tsehˆ jiˇ byah laˇ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 byah laˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ dui zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ hawˇ˗eu aˇ lawˇ˗euˬ zaˬ deuˬ naˇ aˬ geu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya siˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ aˇ lawˇ neh bi toˆ˗euˬ maˇ naˇ kʼoeˇ taˬ leˇ˗awˇ, nymˬ˗mˇ naˇ maˬ shiˇ nya˗eu baoˬ huiˬ dui dui˗eu sahˬ paˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, zaˬ deuˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ keuˬ˗eu nui deuˬ jiˇ tseˇ gʼaˬ˗eu keuˆ laˇ shaw˗euˬ meh. Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ dahˬ beh˗eu tsehˆ byah laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˇ lawˇ˗euˬ uˬ duˬ˗ahˇ nawˬ pyehˆ meh lehˇ ehˇ˗eu dzeˇ luꞈ˗eu dzaˇ˗i tiˬ tsehˆ jiˇ byah laˇ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ Saˬdaˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi laˆ cawˆ ngeh laˬ kʼaˬ ya cehˇ˗eu meh. Aˬ dui aˇ nah teu nah maˬ keuˆ laˇ˗euˬ kʼoeˆ keuˆ ni gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui nui ma taˬ nya˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ, zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ “tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ”˗ahˇ maˬ gui jiˇ coeˇ ni myaˬ˗eu guiˬ lahˬ biꞈ nehˬ˗eu meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 22:18.