1. “Yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ” jawˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (1 Beˬtuˆluˆ 4:7)

 Shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui shaˬ zahˬ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jaw dzeuˇ nya˗eu nga? Aˬ dui yaw beuˇ yaw zoˇ zoˇ˗ehˇ jawˇ˗awˇ ‘jah˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ ziꞈ dah ni ya yawꞈ tehˬ taˬ˗eu’ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:7-ahˇ gui.) Aˬ dui yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, nui ma coꞈ ngehˇ ni ya gʼeh˗awˇ, yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu uˬ taꞈ, gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ ya haw˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ nyehꞈ tehˬ nya˗awˇ, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ maˬ paˇ uˆ lahˇ˗eu meh.

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˇ muˇ˗euˬ laꞈ nyiˇ paw neh laˇ˗euˬ shaˬ zahˬ 3 jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ dzeuˇ˗euˬ ma. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ nya˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ 3 jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. Teu naˇ (1) mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ laˆ deuˬ laˇ ngeh (2) mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh (3) aˇ maꞈ aˇ muˇ neh laˆ paˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu yaw shaˬ ngeh heu deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui shaˬ zahˬ teu deuˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ saˇ jaˇ aˬ joˆ˗ehˇ ziꞈ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

3. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ neh laˆ deuˬ nehˬ laꞈ ngeh aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu nga?

³ Nawˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ neh maˬ ehˇ, sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ neh maˬ ehˇ, bi laˆ deuˬ haw maˬ loˇ? Maˇ diˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nawˬ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ laˆ deuˬ˗eu lehˇ jahˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Loˇmaˆ 3:23; Yaˬkoˆ 3:2) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ neh jahˇ˗euˬ jeˬ teu nawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ dui dui laˇ˗awˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗eu miˇ neh maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ ni shaˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. ‘Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ gaˇ neh heu loꞈ˗ehˇ jahˇ nga. Heu naˇ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ  maˇ diˇ ngeuˇ ngaˇ laˬ leˇ heu’ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. (2 Gawˇliˬtu 2:11) Maˬ muiˬ˗eu paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ˗eu nui noeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ bi kaˬ˗iˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ nui ma˗ahˇ laˆ deuˬ laˇ ngeh yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ nya˗eu nga? Aˬ dui lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu nui noeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ yahˇ nya˗eu nga?

4. Yoˇsehˆ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗euˬ nga? Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 50:19-21)

⁴ Nui ma naˇ naˇ˗ehˇ taˬ jawˇ. Yoˇsehˆ zaˬ guˬ guˬ dzawˇ dzawˇ laˇ ngeh aˇ doˆ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ jahˇ doeˇ nehˬ dui dui˗euˬ meh. Aˇ doˆ deuˬ Yoˇsehˆ˗ahˇ bye dui dui˗awˇ, tiˬ deuˬ na ngehˬ˗ehˇ dzehˬ sehꞈ kʼawꞈ sehꞈ mawꞈ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 37:4, 18-22) Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh aˇ doˆ deuˬ Yoˇsehˆ˗ahˇ ahˬ dzaˬ˗awˇ, Yoˇsehˆ 13 kʼoꞈ byah ni ya shaˬ˗euˬ meh. Yoˇsehˆ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ meh laˬ leˇ heu, shaˬ zahˬ puˬ luꞈ ngeh byehˇ dzeh nehˬ laꞈ nya lehˇ noeˬ leˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yoˇsehˆ nui ma naˇ naˇ˗ehˇ maˬ jawˇ˗aˬ. Toˆ˗ehˇ gʼeh ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ nui ma coꞈ ngehˇ ni bi jaˆ˗awˇ, yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yoˇsehˆ aˇ doˆ deuˬ˗ahˇ laꞈ poˆ mˇ˗eu yehꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ ni nui gaˬ mˇ mawˇ nehˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 45:4, 5) Yoˇsehˆ toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗euˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ haw tsoˆ taˬ ni yawˬ paw na luꞈ haw doe˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ haw˗eu miˇ neh meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 50:19-21-ahˇ gui.) Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˬ dui aˬ dui˗ahˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma naˇ naˇ˗ehˇ maˬ ya jawˇ nga, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ maˬ siˬ ngaˇ lehˇ maˬ ya noeˬ nga. Toˆ˗ehˇ noeˬ ngeh to˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ joˇ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ ya shaˇ noeˬ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ dui˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ cawˬ laˇ ngeh, yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ nehˬ laꞈ ngeh, aˬ dui iˬ baˇ˗ahˇ nui gaˬ neh ya pymˬ tehˬ˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 4:8.

5. Mehˇ nmˇ Miˇkeˬehˇsuiꞈ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ ngeh yaw beuˇ beuˇ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ˗euˬ nga?

⁵ Aˬ dui Aˬmeˬliˇkaˬ laꞈ oˆ paw pyawˬ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ Miˇkeˬehˇsuiꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. b Aˬ yawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ na neh yaw kʼaˆ˗ehˇ bi laˆ deuˬ˗euˬ meh. Aˬ yaw “Ngaˇ nui ma shaˬ zahˬ heu naˆ naˆ˗ehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ haw˗aˬ siˬ, ngaˬ˗ahˇ tsawˬ guˆ˗iˇ˗euˬ lehˇ miˇ˗a. Yuꞈ˗eu jiˇ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ nya. Ngaˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ shaˇ ju nya gaˇ maˬ duˇ˗eu miˇ neh ngoeˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Miˇkeˬehˇsuiꞈ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ nyehꞈ tehˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ hawˇ˗eu kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ maˬ tsehˆ leˇ ni shaˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nya˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ poˆ tseˇ˗euˬ meh. Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ ngeh, nui ma maˬ suˬ saˬ ni, maˬ muiˬ˗eu paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ maˬ noeˬ ni ya leh jeh nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ baˬ da neh teu loꞈ˗ehˇ ngehˬ˗euˬ, teu loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ lehˇ aˬ dui maˬ siˬ nya˗a. Teu miˇ neh gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw mawˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Teu naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ laˆ deuˬ˗eu lehˇ jahˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ bi noeˬ laˇ˗awˇ, iˬ baˇ jiˇ yaw awˬ˗ehˇ pyehˬ nehˬ nya laˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 19:11) Nawˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya˗awˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ meh lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ.—2 Laˬsaˬbaˬ 16:9; Dawˬtsoˆ 5:8.

6. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh mehˬ laˇ tsoˆ laˇ˗eu meh lehˇ noeˬ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? (Heˬbyehˇ 12:5, 6, 11)

⁶ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh bi mehˬ bi tsoˆ ngeh deuˬ dui dui laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui deuˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ naˇ, mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu uˬ taꞈ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ nga, maˬ ngeuˇ naˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ nga lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ, aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu  Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu lehˇ haw˗eu jeˬ heu˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ maˬ za nya˗a. (Heˬbyehˇ 12:5, 6, 11-ahˇ gui.) Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui noe nui ma neh bi uˇ lahˇ naˇ Saˬdaˬ˗ahˇ gaˇ ma pah nehˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ bi ha geuꞈ mawꞈ˗a. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ bi kaˬ˗iˇ mawꞈ˗eu meh. Nawˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗euˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

7. (a) Aˇ baˇ laꞈ kʼoeˇ ya mawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ Beˬtuˆluˆ bi mehˬ bi tsoꞈ˗euˬ naˇ kʼah Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗euˬ nga? (b) Aˬ dui Beˬtuˆluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁷ Mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗euˬ mehˬ shi yaw myaˬ poˆ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 8:33; Luˇkaꞈ 22:31-34) Beˬtuˆluˆ daˬ ga˗iˇ˗euˬ yaw duˬ baw tehꞈ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ je˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ bi mˇ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 21:15-17; Gʼaˬkʼehˇ 10:24-33; 1 Beˬtuˆluˆ 1:1) Aˬ dui Beˬtuˆluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui˗ahˇ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh, aˬ dui daˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ laˆ ga nehˬ laꞈ nyaˬ lehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ maˬ jawˇ naˇ, yawˬ ha hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya ha geuꞈ˗awˇ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ ya mˇ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.

8-9. Baˬnaˬdoˬ bi mehˬ bi tsoˆ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ˗ehˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁸ Aˬ dui Moˇsamˬbiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Baˬnaˬdoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ maˬ paˇ ya geuꞈ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ gaˇ maˬ ya leˇ˗eu miˇ neh, nui ma pehˇ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu maˬ siˬ lehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ˗ehˇ haw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ nui ma tiˬ poˆ paˇ taˬ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ ba la nyiˬ siˬ smˇ siˬ ga leˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Baˬnaˬdoˬ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ˗ehˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga?

⁹ Baˬnaˬdoˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ laˆ tsaˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ˗ehˇ haw nya˗eu gʼaˇ duˬ Heˬbyehˇ 12:7-ahˇ zmˬ˗eu  ma. Teu miˇ neh nymˬ˗mˇ ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ ‘Jaˇliꞈ heu deuˆ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu aˬ suˇ suˇ gʼaˬ nga?’ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ hawˇ˗eu ngaˇ jiˇ maˬ ngeuˇ˗a laˬ?” lehˇ naˇ haˬ˗euˬ ma. Teu gaˇ neh naˇ Baˬnaˬdoˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ nui ma taˬ kʼoꞈ nya laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ haˇ yawˬ ha laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu leh jeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ gui dzehˬ laˇ˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ dzehˬ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu maˬ siˬ lehˇ kʼahˬ lahˇ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗awˇ, aˬ myah luꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ daˆ˗iˇ˗eu meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh aˬ yawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ tiˬ poˆ paˇ ya geuꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ meh. Nawˇ Baˬnaˬdoˬ loꞈ˗ehˇ bi mehˬ bi tsoˆ˗euˬ naˇ, daˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ laˆ ga nehˬ laꞈ nya lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ laˆ poˆ laˆ paˇ ya mˇ˗eu meh. c (Dawˬdaˬ 8:33; 22:4) Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.

10. Gaˇ hu˗euˬ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ lawˬ haw˗eu nga?

¹⁰ Aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ gaˇ kawˆ teu aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ bi kaˬ˗iˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ, teu ngeh saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi poˆ bi paˇ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ heu maˬ jaˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ piˇ ma˗euˬ gaˇ mˇ˗awˇ, lawˇ˗eu shehˇ˗eu lawˇ duˬ tsoˆ˗awˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lawˇ nehˬ shehˇ nehˬ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Yawˇbaˆ 1:5) Ehˇ kʼawꞈ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ jaˆ laˇ˗euˬ taꞈ naˇ, nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ heu˗ahˇ maˬ paˇ ya mˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Aˬloˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ piˇ ma bi geuꞈ˗awˇ, lawˇ˗eu shehˇ˗eu gaˇ bi mˇ˗euˬ meh. Nymˇ sahˇ aˬ da aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ Aˬloˬ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ maˬ ngeuˇ gaˇ neh piˇ ma˗euˬ gaˇ mˇ naˇ shiˇ gaˇ ya keuˆ˗eu meh. d (Uˬduˬtahˬ˗eu 17:3-6, 8, 9) Kawˇhaˆ, Daˬtaˬ, Aˬbiˇlamˬ hawˇ˗eu aˬ yuiꞈ aˬ tsu 250 gʼaˬ Moˇseˬ hawˇ˗eu Aˬloˬ˗ahˇ puiˬ˗euˬ teu naˇ, heu loꞈ˗ehˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh nga laˬ? Aˬ dui maˬ ehˇ nya˗a. (Bawˇtsahˬ 16:1-3) Aˬ joˆ˗ehˇ kʼawꞈ Kawˇhaˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ paw pyawˬ˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ˗aˬ. Aˇ maꞈ aˇ muˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ jeˬ nawˬ nehˬ˗ehˇ do lehˇ deuˬ naˇ nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ de?

11. Aˬ dui Leˬbiˇ tsawˇ jeuˬ Kawˇhaˆ pehˬ zaˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

¹¹ Aˇ maꞈ aˇ muˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ cah luꞈ ngeh Kawˇhaˆ pehˬ zaˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ tiˬ hmˬ za taˬ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ sehˬ gʼawˆ kʼaˇ pawˇ˗iˇ ngeh, Kawˇhaˆ pehˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ deuˬ naˇ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ mehˬ shi dawˬ ma saˇ jaˇ bahˬ keuˆ baꞈ˗awˇ neh ya cah˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 3:29, 31; 10:33; Yawˇshuˆ 3:2-4) Heu naˇ yaw duiˇ ma˗ehˇ muiˬ˗eu gaˇ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ le keuˆ ngeh˗aˬ, gaˇ poˆ laˇ paˇ laˇ shaw˗euˬ meh. Teu gaˇ dawˬ ma saˇ jaˇ bahˬ keuˆ jawˇ duˬ baꞈ paˇ˗iˇ˗eu maˬ paˇ loˬ meh. Teu miˇ neh Sawˇlaˬmoˬ sahˬ paˬ geuꞈ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ Kawˇhaˆ pehˬ˗euˬ aˇ jeuˬ tiˬ deuˬ na˗ahˇ dawˬ caˇ caˇ˗eu, laˇ gʼoˆ˗ahˇ loꞈ˗eu, myawˬ gahˬ˗ahˇ haw˗eu, gaˇ heu deuˬ bi mˇ˗euˬ meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 6:31-33; 26:1, 24) Ehˇ kʼawꞈ Kawˇhaˆ pehˬ zaˬ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ ya mˇ˗eu miˇ neh dawˬ gʼoꞈ maˬ doˆ˗a. Heu naˆ maˬ tseˇ huiˬ˗eu gaˇ shaˇ˗a lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ ya mawˇ˗a. Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˇ maꞈ aˇ muˇ laˆ poˆ laˆ paˇ ngeh aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ deuˬ laˇ kʼawꞈ, mehˬ bawˬ gm˗awˇ, nui ma keuˆ˗awˇ, gʼaˬ ya biꞈ nga. Aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ za˗eu maˬ kaˬ gaˇ teu laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ ya cehˇ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu tsawˇ  haˬ pyeuꞈ˗eu teu naˇ, aˬ dui neh za taˬ˗euˬ gaˇ teu baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh za taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dzehˬ˗eu meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 15:22.

12. Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ neh ya doˆ˗iˇ ngeh Zaiˇnaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗euˬ nga?

¹² Poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh yawˬ ha gaˬ dui dui˗eu gaˇ˗ahˇ neh ya doˆ˗iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Zaiˇnaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Mehˇ nmˇ aˬ buˇ heu gʼaˬ naˇ nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw gʼahˇ cah kaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ 23 kʼoꞈ mˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ ya geuꞈ kʼoꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ tsawˬ guˆ˗iˇ˗euˬ lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ laˇ nya. ‘Ngaˇ aˬ jeˬ mˇ bahˬ˗aˬ leˇ heu lehˇ jiˇ noeˬ laˇ nya’”lehˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na “Yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ bym˗eu miˇ neh Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ maˬ paˇ ya mˇ ngaˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ nui ma cawˆ cawˆ˗ehˇ yawˬ miˇ na luꞈ ngoeˇ ngoeˇ˗ehˇ jawˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ “Ngaˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ maˬ jah coeˇ ni tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ gʼeh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Zaiˇnaˬ aˬ joˆ˗ehˇ yaw beuˇ beuˇ lehˇ jawˇ daˆ leꞈ nya˗euˬ nga?

13. Zaiˇnaˬ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ nga?

¹³ Zaiˇnaˬ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ teu˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˬ zahˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˬ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ gui˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, 2001 kʼoꞈ, Nyiˬ siˬ ba la 1 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ nawˇ jiˇ deuˆ gʼaˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ heu kawˆ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya dui dui˗euˬ meh. Teu kawˆ˗ahˇ Jaˇliꞈ boꞈ˗euˬ Maˬkuˆ jiˇ gaˇ poˆ laˇ paˇ laˇ ngeh, nui ma˗ahˇ gʼaˬ baˬ˗euˬ tehꞈ˗a lehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Zaiˇnaˬ “Maˬkuˆ neh ya puˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, nui ma gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu muiˬ˗eu jaˆ gʼaˬ tiˬ ma loꞈ˗ehˇ duˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Zaiˇnaˬ yawˬ ha tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ jawˇ ni, cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ jawˇ˗euˬ meh. Yawˬ haˇ yawˬ ha gʼawˬ shaˬ gaˬ gaˬ˗ehˇ jiˇ maˬ jawˇ˗a. Aˬ yawꞈ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh luꞈ meh. Sheuˬ hehˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh luꞈ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mˇ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh.

14. Mehˇ nmˇ Baˬlaˇdoˬ aˬ jeˬ˗euˬ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁴ Soˬ˗loˬbiˇniˬ˗yaˬ˗ahˇ jawˇ˗eu 73 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Baˬlaˇdoˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ, aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ laˆ uiˬ˗awˇ aˬ yawꞈ jawˇ luꞈ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ maˬ paˇ bi jaˆ ma lehˇ  ehˇ gaˇ ya gaˬ ngeh, aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ mˇ dui dui˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu nga maꞈ˗euˬ Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ paˇ bi jaˆ ngaˬ lehˇ maˬ gʼoˆ shaw laˇ nya. Nui ma cawˆ˗eu lehˇ miˇ˗a. Bawˬdzaˬnymˇ laˆ saˆ˗euˬ jiˇ maˬ myahˇ laˇ˗aˬ siˬ. Kʼoeˇ naˇ ngaˇ laꞈ saˇ maˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Bawˬdzaˬnymˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ myawˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ngaˬ neh jahˇ˗euˬ ma. Aˇ maꞈ aˇ muˇ neh heu loꞈ˗ehˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ nga maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ nmˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Baˬlaˇdoˬ˗ahˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh sheuˬ hehˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ “Aˇ maꞈ aˇ muˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu heu naˇ, aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ bi za meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui ya puˬ˗eu poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ mehˬ hu paw huiˬ dui dui˗eu poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ nawˇ aˇ muˇ laˆ uiˬ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, gaˇ ya mˇ paˇ˗iˇ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ puˬ luꞈ de laˬ? Nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ luꞈ˗uˇ. Nawˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ naˇ guiˬ lahˬ za˗eu yaw duˬ baw meh.—Ja ceuˬ 18:25.

15. Aˬ dui aˬ geu ngeh maˬ kaˬ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh laˇ˗euˬ ha geuꞈ˗eu shaˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁵ Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ ngehˬ˗ehˇ peh laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh laˇ˗eu laꞈ daˬ˗eu shaˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya puˬ meh lehˇ noeˬ tmˬ nya meh. Teu naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ geu ngeh maˬ kaˬ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ nawˬ˗ahˇ laˆ deuˬ nehˬ laꞈ ngeh nui ma naˇ naˇ˗ehˇ taˬ jawˇ. Nawˇ bi mehˬ bi tsoˆ˗euˬ naˇ, daˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ laˆ ga nehˬ laꞈ nyaˬ lehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ maˬ jawˇ ni, nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ jeˬ teu nawˬ˗ahˇ do lehˇ deuˬ laˇ kʼawꞈ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗awˇ sheuˬ hehˇ nehˬ˗eu jeˬ teu˗ahˇ mˇ caw.

16. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ taˬ daˆ leꞈ nya˗eu nga?

¹⁶ Nawˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ ngeh, nawˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ nui ma taˬ daˆ leꞈ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ nawˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ ya jawˇ˗eu meh. Teu naˇ nui ma coꞈ ngehˇ ni jaˆ˗awˇ, yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ noeˬ˗eu leh jeh˗eu uˬ taꞈ, gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Nawˇ loꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ ya puˬ˗euˬ gaˇ hu˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ jawˇ. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ, Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ ni maˬ jahˇ nya˗a.—Yaˬkoˆ 4:7.