1-2. Aˬ dui Saˬsoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh dzaw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

 Saˬsoˬ lehˇ ehˇ˗eu tsawˇ myahˇ ya gaˬ ngeh, nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ nya? Aˬ yawꞈ naˇ gʼaˬ kʼaˆ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ mawˇ laˇ nya˗eu meh. Tsaˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ noeˬ tsahˆ lehˬ˗euˬ miˇ neh shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Saˬsoˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ bawˬ˗awˇ, aˬ dui bi dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ˗ahˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh.

² Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ˗ahˇ caw baˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Saˬsoˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ yahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya jeˬ jahˇ˗euˬ meh. Saˬsoˬ shiˇ dzeuˇ˗euˬ yaw myaˬ yaˇ kʼoꞈ naˇ kʼahˬ Yeˬhawˇbaˬ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗ahˇ laˆ noeˬ˗awˇ, nui jah ahˇ˗eu deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ laꞈ kʼoeˇ Saˬsoˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ bi boꞈ ahˇ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 11:32-34) Saˬsoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗euˬ meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Saˬsoˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

3. Saˬsoˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ za˗euˬ nga?

³ Saˬsoˬ dehꞈ le ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ deuˬ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh bi kʼehˬ bi kʼaˆ˗euˬ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 13:1) Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ haiˬ dui doeˇ dui dui˗eu miˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ ‘Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ neh ka kʼoꞈ nehˬ˗eu’ gʼaˇ duˬ Saˬsoˬ˗ahˇ tseˇ˗euˬ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 13:5) Gaˇ teu kʼaˆ dui dui˗eu miˇ neh Saˬsoˬ gaˇ teu˗ahˇ mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh.

4. Yeˬhawˇbaˬ Saˬsoˬ˗ahˇ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ ka doˆ nehˬ˗euˬ nga? (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 15:14-16)

 ⁴ Saˬsoˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ bi siˬ laˇ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ˗ahˇ haw˗eu ma. Tiˬ poˆ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ Saˬsoˬ˗ahˇ nyehꞈ le˗eu gʼaˇ duˬ, Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ Leˬkiˇ meuˬ˗ahˇ oe˗euˬ meh. Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ guˆ˗eu miˇ neh Saˬsoˬ˗ahˇ nyehꞈ˗awˇ muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ a nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Saˬsoˬ˗ahˇ aˇ caˆ yaw shuiꞈ nyiˬ caˆ neh paꞈ˗awˇ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ jawˇ gaˇ sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 15:9-13) Ehˇ kʼawꞈ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗awˇ” aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ laꞈ˗ahˇ paꞈ taˬ˗euˬ aˇ caˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ behˇ tsehˆ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ “shiˇ˗euˬ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ mahˬ tahˬ laˆ tiˬ mawˇ˗euˬ mehˬ oꞈ shaˬ yoeˬ tiˬ hmˬ aˬ yawꞈ mawˇ”˗awˇ, teu neh Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ 1,000 gʼaˬ˗ahˇ sehꞈ˗euˬ meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 15:14-16-ahˇ gui.

5. Saˬsoˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi mawˇ˗euˬ nga?

⁵ Saˬsoˬ aˬ jeˬ miˇ neh mahˬ tahˬ laꞈ˗euˬ mehˬ oꞈ shaˬ yoeˬ zmˬ˗awˇ, Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ iˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ guiˇ deuˆ behˬ nya˗euˬ teu naˇ, aˬ jeˬ˗euˬ keu ka zmˬ˗eu nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗euˬ miˇ neh, muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya gaˇ aˬ dui ya mawˇ˗euˬ ma.

6. Gaˇ biˇ daˇ nehˬ laꞈ ngeh tiˬ jawˇ aˬ dui Saˬsoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁶ Aˬ dui aˇ naˆ ni shaˬ˗eu gaˇ za taˬ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˇ teu˗ahˇ mˇ luiˆ nya ni gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui neh maˬ noeˬ doˆ coeˇ˗euˬ gaˇ keuˆ ni biꞈ nehˬ nya meh. Teu miˇ neh Saˬsoˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 16:3.

7. Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ poˆ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁷ Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ tsoˆ˗eu paw gaˇ mˇ˗eu mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Gaˇ hu mehˇ nmˇ deuˬ Bawˬdzaˬnymˇ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ nymˇ deuˬ jaˆ˗eu loˬ ngeh, myaˬ myaˬ ni naˇ yaw shuiꞈ shuiꞈ lehˇ tsoˆ paˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ naˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ luꞈ˗eu miˇ neh, tiˬ jeˬ na laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu loˬ laˇ˗euˬ meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ˗awˇ, yaw shuiꞈ shuiꞈ lehˇ mˇ haw˗euˬ meh. Yaw  jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ tsoˆ taˬ˗euˬ nymˇ deuˬ˗ahˇ zeuˇ˗awˇ laˆ saˆ muiˬ kʼoꞈ˗awˇ zmˬ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ doe ni yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ tsoˆ˗eu paw gaˇ mˇ haw˗euˬ mehˇ nmˇ Lawˇbeuꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Dahˬ beh ngeh yaw myaˬ gʼaˬ yaw shuiꞈ shuiꞈ lehˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ jeˬ heu˗ahˇ ha geuꞈ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, teu naˇ yaw beh mˇ laꞈ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ mˇ˗awˇ, poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ yaw shuiꞈ jeˬ heu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ gaˇ maˇ jawˆ ni ya mawˇ˗euˬ meh.” Gaˇ kawˆ teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ sheuˬ hehˇ luꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah nya ni caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laˇ˗eu tiˬ kawˆ tehꞈ˗aˬ siˬ. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ poˆ˗awˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ mˇ miˇ˗a laˬ lehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ naˇ haˬ?’

8. Tiˬ poˆ Saˬsoˬ iˇ cuꞈ mehꞈ dui dui laˇ ngeh aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga?

⁸ Nawˇ Saˬsoˬ neh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ ya gui haw˗euˬ paˬ. Aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ aˇ laˬ jaˬ shiˇ˗ahˇ sehꞈ˗awˇ, aˇ nah naˇ Aˬsaˇgaˬloˇ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ smˬ tseˇ gʼaˬ˗ahˇ jiˇ sehꞈ˗euˬ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 14:5, 6, 19) Saˬsoˬ Yeˬhawˇbaˬ maˬ caw ba naˇ, gaˇ teu˗ahˇ maˬ mˇ pyeuꞈ nya˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ aˬ yawꞈ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ 1,000-ahˇ sehꞈ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼah mˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ mehꞈ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ maˬ gʼoe ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 15:18.

9. Yeˬhawˇbaˬ Saˬsoˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗euˬ nga? (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 15:19)

⁹ Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ maˇ byoe bi dahˇ laˇ˗awˇ, kʼoeˇ gaˇ neh iˇ cuꞈ bi doˆ laˇ˗euˬ heu neh Saˬsoˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ meh. Saˬsoˬ iˇ cuꞈ teu˗ahˇ ya dawˇ ngeh, “gʼaˬ paˇ ahˇ kʼoꞈ laˇ˗euˬ meh.” (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 15:19-ahˇ gui.) Iˇ cuꞈ maˇ byoe teu yaw myaˬ kʼoꞈ jaˆ laꞈ˗awˇ, bawˇlawˇpeh Saˬmeuˬlaˆ Yaˇkaˬdaˇ˗euˬ sahˬ boꞈ boꞈ ngeh yamˬ˗ahˇ keuˆ ni jaˆ keuˆ laꞈ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ yoeˇ le˗eu iˇ cuꞈ maˇ byoe teu˗ahˇ kʼaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ loˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gʼoe nya meh lehˇ laˆ noeˬ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

10. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za mawꞈ naˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Aˬ dui jiˇ aˇ naˆ ni bym byehˆ˗eu maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw myaˬ jeˬ mˇ byah nya˗euˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. Aˬ dui taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ luiˆ nya meh lehˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Saˬsoˬ Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ neh taˬ˗euˬ iˇ cuꞈ˗ahˇ dawˇ˗euˬ baˬ da neh gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗euˬ loˬ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗awˇ nui jah paw gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 11:28.

11. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi mawˇ nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ ehˇ haw.

¹¹ Aˬ dui kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya puˬ˗euˬ Laˇsiˬyaˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Aˬlehˇsiˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗euˬ nga? Aˬlehˇsiˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu meh. Aˬlehˇsiˬ “Ngaˇ aˬ myah luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗awˇ, yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗eu ma. Nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ gui˗awˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ maˬ gʼoe ni aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ gʼoe nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui jah˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗eu Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ya mˇ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Saˬsoˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.

12. Saˬsoˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ nga? Heu naˇ yaw beh aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga?

¹² Saˬsoˬ jiˇ aˬ dui loꞈ˗ehˇ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ yaw myaˬ poˆ noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ aˬ yawꞈ noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ miˇ neh maˬ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Saˬsoˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu tiˬ kʼehˬ naˇ, “Sawˇyehˆ deh kʼawꞈ˗ahˇ jawˇ˗eu Deˬliˇlaˆ lehˇ myahˇ˗euˬ zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ, Saˬsoˬ zaˬ kʼaˬ kʼaˬ˗euˬ meh.” (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 16:4) Teu˗euˬ jeˬ hu Saˬsoˬ Piˇliˇtiˆ˗euˬ zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu lehˇ ja tsaˬ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ “Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ guiˇ deuˆ mawꞈ˗eu miˇ neh, Saˬsoˬ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ mˇ ni laˆ saˆ taˬ˗euˬ” jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ˗euˬ meuˬ pyeuꞈ˗eu Gaˬzaˬ meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˬ maˬ laˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ yaꞈ iˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ meuˬ teu meuˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu meuˬ lahˇ laˇ gʼoˆ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ Saˬsoˬ˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗euˬ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 14:1-4; 16:1-3) Ehˇ kʼawꞈ Deˬliˇlaˆ naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu gaˇ duˇ˗eu miˇ neh, Deˬliˇlaˆ nehˬ˗ehˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu heu naˇ beu gaˇ˗eu meh.

13. Deˬliˇlaˆ Saˬsoˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ muˇ˗euˬ nga?

¹³ Deˬliˇlaˆ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ neh biꞈ˗eu pyuˇ za mawꞈ˗eu miˇ neh, Saˬsoˬ˗ahˇ saˇ jaˇ puiˬ˗euˬ meh. Saˬsoˬ Deˬliˇlaˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ gaˬ˗eu miˇ neh Deˬliˇlaˆ˗ahˇ maˬ jah coeˇ ni maˬ gʼeh˗aˬ. Deˬliˇlaˆ Saˬsoˬ gʼaˬ kʼaˆ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kʼaˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh, Saˬsoˬ maˬ kamˬ coeˇ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Saˬsoˬ teu loꞈ˗ehˇ mˇ lehˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ gʼaˬ kʼaˆ˗eu jeˬ smˇ˗iˇ˗awˇ aˇ yamˬ tiˬ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ˗euˬ meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 16:16-20.

14. Saˬsoˬ Deˬliˇlaˆ˗ahˇ jah˗euˬ miˇ neh aˬ jeˬ keuˆ le˗euˬ nga?

¹⁴ Saˬsoˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ maˬ jah ni Deˬliˇlaˆ˗ahˇ jah˗euˬ miˇ neh, shaˬ zahˬ tmˬ jawˆ ni ya daˬ˗euˬ meh. Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ Saˬsoˬ˗ahˇ  nyehꞈ˗awˇ, myaˆ nuiˆ keuꞈ doˆ dzeh˗awˇ Gaˬzaˬ meuˬ˗ahˇ paꞈ kuˆ˗ahˇ nyehꞈ ahˇ taˬ iˇ˗euˬ meh. Dzeuˇ laꞈ ngeh Saˬsoˬ Gaˬzaˬ meuˬ˗ahˇ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ daˬ ga ni jahˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ naˇ Saˬsoˬ Gaˬzaˬ meuˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ geuꞈ˗awˇ paꞈ kuˆ laꞈ kʼoeˇ lo lehˬ lehˬ gaˇ ya mˇ luꞈ˗eu meh. Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ Saˬsoˬ˗ahˇ nyehꞈ mi nya˗euˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ Daˬgoˬ miˬyehˇ baˬ da neh pyeuꞈ meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Teu miˇ neh Daˬgoˬ miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ, huiˬ dui dui˗eu bawˬ˗iˬ jahˇ nehˬ˗euˬ meh. Bawˬ˗iˬ jahˇ ngeh “laˆ byawˬ”˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Saˬsoˬ˗ahˇ paꞈ kuˆ laꞈ kʼoeˇ neh nyehꞈ doˆ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ gʼaˬ kʼaˆ dui dui˗eu Saˬsoˬ˗ahˇ daˬ ga ni jahˇ˗euˬ meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 16:21-25.

15. Saˬsoˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaˇ˗i tiˬ poˆ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ gʼoe˗euˬ nga? (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 16:28-30) (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹⁵ Saˬsoˬ huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh a nehˬ taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh daˆ leꞈ˗euˬ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 16:28-30-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ Saˬsoˬ neh ‘Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi jahˇ kʼoꞈ nehˬ’ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, gʼaˬ biꞈ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Saˬsoˬ dzeuˇ laꞈ ngeh naˆ maˬ tseˇ Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˆ sehꞈ nya˗euˬ meh.

16. Aˬ dui Saˬsoˬ neh mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁶ Saˬsoˬ mˇ bahˬ˗euˬ baˬ da neh yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ ni naˬ leˇ taˬ˗awˇ maˬ jawˇ˗aˬ. Aˬ dui jiˇ mˇ bahˬ˗awˇ bi mehˬ bi tsoˆ ngeh, muiˬ˗eu gaˇ deuˬ maˬ paˇ ya mˇ ngeh gʼaˬ maˬ ya baˬ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ laˇ˗aˬ siˬ, noeˬ tmˬ luꞈ meh siˬ lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. (Ja ceuˬ 103:8-10) Aˬ dui mˇ bahˬ haw˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi Saˬsoˬ loꞈ˗ehˇ aˇ poeˬ baw luꞈ meh siˬ.

17-18. Maiˇkeuˬ neh ya puˬ˗euˬ jeˬ heu naˇ, nawˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ jeˬ miˇ neh ahˇ laˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Maiˇkeuˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ naˇ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu tiˬ gʼaˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ mˇ bahˬ˗euˬ miˇ neh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ maˬ paˇ ya mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Aˬ myah myah naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ myaˬ dui dui gaˇ neh maˬ noeˬ˗eu gaˇ heu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ jiˇ maˬ paˇ siˬ dzaˬ laˇ miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ pyehˇ dzehˬ˗eu lehˇ nmˇ ngaˇ jah ma. Ehˇ kʼawꞈ ni ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ nya˗eu maˬ siˬ miˇ˗a. Aˇ muˇ laꞈ  kʼoeˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ mˇ kʼoꞈ laˇ nya˗eu maˬ siˬ miˇ˗a lehˇ kʼahˬ lahˇ nya.”

¹⁸ Toˆ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ Maiˇkeuˬ gʼaˬ maˬ baˬ˗aˬ. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ paˇ za kʼoꞈ˗awˇ, nymˬ˗mˇ naˇ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ jiˇ pyeuꞈ laˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. “Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ heu ngehˬ˗ehˇ dzehˬ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ gaˬ luꞈ ngaˇ siˬ lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗awˇ, siˬ nya˗eu nui ma shawˇ jehˆ ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi mˇ kʼoꞈ laˇ nya miˬ˗aˇ. Teu miˇ neh ngaˇ maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ ngaˇ lehˇ ya siˬ nya shaw ma.” Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ naˇ, laˆ muiˬ laˆ saˆ kʼoꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe daˆ leꞈ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ zmˬ daˆ leꞈ˗awˇ, guiˬ lahˬ jiˇ gʼawˬ mya ni biꞈ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 86:5; Dawˬdaˬ 28:13.

19. Saˬsoˬ neh ya puˬ˗euˬ jeˬ heu naˇ nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Saˬsoˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ tiˬ deuˬ naˆ˗ahˇ ya ja sawˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ Deˬliˇlaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ mˇ bahˬ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ mˇ ni naˬ leˇ taˬ˗awˇ maˬ jawˇ˗aˬ. Saˬsoˬ gʼaˬ maˬ baˬ˗aˬ. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ jiˇ Saˬsoˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗aˬ. Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ sehꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ zmˬ kʼoꞈ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui jah ahˇ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗awˇ, nui jah gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ cawˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ Heˬbyehˇ gaˬ naˇ yaw huiˬ 11 laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui uˬ duˬ tahˬ luꞈ˗eu Miˬyehˇ heu gʼaˬ naˇ, nui gaˬ tiˬ byah ni ahˇ˗eu mˬ taˆ Aˬda pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui gʼaˬ baˬ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu miˇ neh gʼaˬ ahˇ laˇ dui dui miˇ˗a. Teu miˇ neh aˬ dui jiˇ Saˬsoˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ‘Ngaˬ˗ahˇ taˬ ngehˇ nehˬ laꞈ. Ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ’ lehˇ shaˇ kaˇ˗euˇ.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 16:28.