Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 38

Zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu dehꞈ ziˇ za mawꞈ nya?

Zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu dehꞈ ziˇ za mawꞈ nya?

“Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ nawˬ˗ahˇ loꞈ piˇ˗eu.”—Dawˬdaˬ 2:11.

Dawˬ caˇ 135 Yeˬhawˇbaˬ nahˬ yu ni shaˇ ‘Ngaˬ li˗oˇ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ ahˇ’

Kawˆ shawˆ a

1. Yawˇshaˆ, Awˇziˇ, Yawˇshiˆ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ nga?

 Shaˇ noeˬ haw sheˇ nawˇ nyiˇ ngeh neh Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu sahˬ paˬ ya geuꞈ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ paˬ nga? Nawˇ nawˬ˗euˬ baoˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ deˬ? Jaˇliꞈ˗ahˇ nyiˇ ngeh neh Yuˇdaˆ˗euˬ sahˬ paˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yawˇshaˆ 7 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh, Awˇziˇ 16 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh, Yawˇshiˆ 8 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh sahˬ paˬ ya geuꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ shaˬ dui dui˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu nui deuˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh yaw muiˬ jeˬ gʼawˬ mya ni mˇ nya˗euˬ meh.

2. Aˬ dui Yawˇshaˆ, Awˇziˇ, Yawˇshiˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh poˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

2 Aˬ dui sahˬ paˬ hawˇ˗eu sahˬ paˬ ma maˬ ngeuˇ. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ sahˬ paˬ heu smˇ gʼaˬ˗ahˇ neh yaw muiˬ jeˬ gʼawˬ mya ni dzaw geuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗euˬ poˆ jaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ maˬ noeˬ tsehˆ nya˗euˬ poˆ jiˇ jaˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ngeh muiˬ˗eu cawˬ tseˇ˗eu hawˇ˗eu taˬ aw daˆ leꞈ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ poˆ daˆ leꞈ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

Muiˬ˗eu cawˬ˗ahˇ tseˇ

Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui jiˇ muiˬ˗eu cawˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu neh Yawˇshaˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya (Aˇ deuˆ 3, 7-ahˇ haw) c

3. Sahˬ paˬ Yawˇshaˆ Piˇ ma yaw huiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇyaˬdaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

3 Yawˇshaˆ loꞈ˗ehˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ noeˬ tsehˆ. Aˬ da maˬ baw˗eu sahˬ paˬ Yawˇshaˆ nyiˇ ngeh neh yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Piˇ ma yaw huiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇyaˬdaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ sheuˬ hehˇ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ jiˇ laˆ saˆ muiˬ˗euˬ meh.—2 Laˬsaˬbaˬ 24:1, 2, 4, 13, 14.

4. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ caw teh naˇ, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu nga? (Dawˬdaˬ 2:1, 10-12)

4 Aˬ da aˬ ma maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ nawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ ni hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ dehꞈ caw ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu teu naˇ, nawˇ muiˬ dui dui˗eu laꞈ sawˬ za˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬdaˬ 2:1, 10-12-ahˇ gui.) Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ dzaw nehˬ nya˗eu meh. Mehˇ nmˇ Kaˇtaˬ˗yaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bi noeˬ tsehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ da gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Yawˬ shawˬ na luꞈ sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ tawˬ ha˗iˇ ngeh, aˬ nyaꞈ da zaˬ yawˬ nah na luꞈ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ ja sawˇ˗eu meh. Kaˇtaˬ˗yaˬ “Teu loꞈ˗ehˇ ja sawˇ˗eu teu naˇ teu ngeh nah ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ laˆ piˆ nya ni caw ba nehˬ laꞈ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ da aˬ ma neh Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ, jahˇ doˆ taˬ˗euˬ zahˇ teu aˇ dzehˬ dzeuˇ nya lehˇ noeˬ naˇ tawˇ neh? Aˬ da aˬ ma˗euˬ ehˇ dawˬ teu˗ahˇ mˇ caw ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Ehˇnaˬsaꞈteˆshaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ aˬ da aˬ ma zahˇ aˬ jeˬ miˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ dzawˇ nehˬ laꞈ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Teu loꞈ˗ehˇ dzawˇ nehˬ laꞈ˗euˬ teu naˇ, aˬ da aˬ ma neh jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ zahˇ teu ngaˬ˗ahˇ ngehꞈ suꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ ni ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ haw piˇ nehˬ mawꞈ˗eu miˇ neh nga lehˇ gʼoˆ shaw laˇ nyaˬ. Teu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ aˬ da aˬ ma neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ zahˇ teu˗ahˇ ha geuꞈ˗eu aw dzehˬ laˇ nyaˬ.”

5. Nawˬ neh mˇ˗euˬ shaˇ˗euˬ jeˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ da aˬ ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga? (Dawˬdaˬ 22:6; 23:15, 24, 25)

5 Nawˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw ngeh aˬ da aˬ ma deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 22:6; 23:15, 24, 25-ahˇ gui.) Aˬ dui Yawˇshaˆ neh aˇ kʼoꞈ yaw nyiˇ ngeh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu naˇ, gʼawˬ mya jeˬ muiˬ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ?

6. Yeˬhawˇyaˬdaˬ shiˇ dzeuˇ ngeh, Yawˇshaˆ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ nga? Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? (2 Laˬsaˬbaˬ 24:17, 18)

6 Yawˇshaˆ neh noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ. Yeˬhawˇyaˬdaˬ shiˇ˗euˬ taꞈ naˇ, Yawˇshaˆ maˬ muiˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ laˇ shaw˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 24:17, 18-ahˇ gui.) Yawˇshaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gaˬ˗eu Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ laˇ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ aˬ yawꞈ teu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗iˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. (Dawˬdaˬ 1:10) Yawˇshaˆ maˬ muiˬ˗eu cawˬ deuˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ tiˇ biꞈ laˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ taꞈ˗eu Zaˬkaˬliˇ˗ahˇ jiˇ sehꞈ˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 24:20, 21; Maꞈtehˬ 23:35) Haw sheˇ Yawˇshaˆ aˇ naˆ ni doeˇ˗eu jeˬ mˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ dahˬ beh laˇ dzaˬ˗ahˇ yaw muiˬ kʼawꞈ, aˇ nah dzaˬ˗ahˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ muiˬ˗a. Aˬ yawꞈ puiˬ˗eu tsawˇ haˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ sehꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ iˇ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ, aˬ yawꞈ yaw huiˬ yaw mahˇ gaˇ mˇ˗eu deuˬ neh bi laˆ sehꞈ˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 24:22-25) Yawˇshaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ cawˬ cawˬ law nmˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ teu loꞈ˗ehˇ maˬ ya jiˇ˗a. Aˬ dui Yawˇshaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

7. Cawˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

7 Aˬ dui Yawˇshaˆ neh noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ mawꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ mˇ ni caw ba nehˬ˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ ya tseˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ aˇ shehˆ deuˬ nehˬ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ cawˬ˗eu maˬ loˬ˗a. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, Yawˇshaˆ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ Yeˬhawˇyaˬdaˬ taꞈ˗ehˇ aˇ kʼoꞈ gʼawˬ naˆ ni nyiˇ˗eu meh. Cawˬ tseˇ ngeh yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Cawˬ heu gʼaˬ ngaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ ngaˇ laˬ? Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw mawꞈ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ ngaˇ loˇ? Aˬ yawꞈ maꞈ dawˬ ja ja ngeh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ ngaˇ laˬ? Ngaˇ mˇ bahˬ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ laˆ tsaˬ laˆ tsahˇ nehˬ ngaˇ laˬ?’ (Dawˬdaˬ 27:5, 6, 17) Nawˬ˗euˬ cawˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gaˬ naˇ, tiˬ jeˬ˗i gʼeh neh˗iˬ cawˬ taˬ cawˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗awˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ nawˬ˗euˬ muiˬ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu yaw duˬ baw meh.—Dawˬdaˬ 13:20.

8. Aˬ dui Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ zmˬ ngeh, aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ keuˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

8 Aˬ dui cawˬ deuˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ zmˬ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni aˬ cawˬ neh bi noeˬ huiˬ˗eu gʼaˬ duˬ, yawˬ ha aˬ jeˬ zeuˇ˗euˬ, aˬ jeˬ jahˇ luꞈ˗eu lehˇ aˇ baˇ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ yuˇ daˆ yuˇ daˆ˗ehˇ kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu meh. Nawˇ Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ zmˬ naˇ yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Ngaˇ aˬ cawˬ neh bi noeˬ huiˬ mawꞈ˗eu miˇ neh zmˬ nya laˬ? Aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ zmˬ nya laˬ? Kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu gʼaˇ duˬ zmˬ nya laˬ? Ngaˇ aˬ cawˬ neh Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ˗ahˇ yuˇ daˆ taˬ˗euˬ gaˇ tehꞈ˗ehˇ haw haw˗ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ noeˬ luꞈ, ngehˬ luꞈ, mˇ laˇ luꞈ nya laˬ?’ Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Naˬdaˬ Naw nui noeˬ nui duˇ heu loꞈ˗ehˇ biꞈ˗eu meh. “Tsawˇ haˬ deuˬ bi ya leˇ˗eu gʼaˇ duˬ taˬ leh jeh sehꞈ. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ya leˇ ni paˇ pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ mˇ. Nawˇ toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ nawˬ˗ahˬ ya leˇ˗eu meh.”

Aˬ myah luꞈ taˬ aw

9. Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu miˇ neh Awˇziˇ aˬ jeˬ jahˇ nya˗euˬ nga? (2 Laˬsaˬbaˬ 26:1-5)

9 Awˇziˇ loꞈ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ. Sahˬ paˬ Awˇziˇ yaw nyiˇ ngeh taˬ aw˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ’˗eu leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ 68 kʼoꞈ˗ahˇ keuˆ ni dehꞈ˗awˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni za˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 26:1-5-ahˇ gui.) Awˇziˇ muiˇ˗eu deuˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ deuˆ gʼaˬ˗awˇ, Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw piˇ nehˬ nya˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 26:6-15) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ miˇ neh, Awˇziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu yaw duˬ baw meh.—Dawˬtsoˆ 3:12, 13.

10. Awˇziˇ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗euˬ nga?

10 Awˇziˇ neh noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˬ myah myah naˇ sahˬ paˬ Awˇziˇ aˬ cawˬ˗ahˇ laꞈ noeˇ toeˬ toeˬ˗ehˇ bi mˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, ngaˇ kʼaˇ mˇ mawꞈ˗eu jeˬ mˇ nya ma lehˇ noeˬ˗eu meh. Tiˬ nah sahˬ paˬ Awˇziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma laꞈ kʼoeˇ yaw shaw jeˬ lawˇ˗eu lehˇ ahˇ leˇ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ sahˬ paˬ deuˬ teu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ˗a. (2 Laˬsaˬbaˬ 26:16-18) Piˇ ma yaw huiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Aˬzaˬyiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ taˬ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ kʼawꞈ, maˬ naˇ haˬ ni nui ma paˇ pehˇ dui dui˗eu meh. Sahˬ paˬ Awˇziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ laꞈ˗euˬ kʼawꞈ, teu poˆ maˬ naˇ haˬ˗euˬ baˬ da neh aˬ yawꞈ˗ahˇ coi doi naˇ gawˇ bi nyawˬ leˇ˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 26:19-21) Sahˬ paˬ Awˇziˇ taˬ aw daˆ leꞈ law nmˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ teu loꞈ˗ehˇ maˬ pyeuꞈ˗iˇ˗a.

Yawˬ ha neh mˇ pyeuꞈ nya˗euˬ jeˬ˗ahˇ kʼahˬ sehˇ jehˆ ngeh to˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh (Aˇ deuˆ 11-ahˇ haw) d

11. Taˬ aw maˬ taˬ aw˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

11 Awˇziˇ baoˬ jaˆ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ muiˬ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw ni ngehˇ˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui neh za taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ hawˇ˗eu aˇ poeˬ baw˗eu gaˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh lehˇ aˬ myah luꞈ noeˬ mawˇ. Aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha kʼahˬ sehˇ jehˆ ngeh to˗aˬ, teu loꞈ˗ehˇ mˇ pyeuꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. b (1 Gawˇliˬtu 4:7) Aˬ dui maˬ byah kuˆ˗eu miˇ neh aˬ myah luꞈ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ meh lehˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ 60 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ bawˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Aˬ cawˬ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh nui ma maˬ ya pehˇ, nui ma gʼaˬ maˬ ya baˬ nga. Toˆ˗ehˇ gʼeh ngeh to˗aˬ, noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ ya leh jeh daˆ leꞈ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma.” Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guˆ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ myah luꞈ taˬ aw daˆ leꞈ naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ muiˬ daˆ laˇ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 22:4.

Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ poˆ daˆ leꞈ

12. Yawˇshiˆ zaˬ guˬ pyeuꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ poˆ˗euˬ nga? (2 Laˬsaˬbaˬ 34:1-3)

12 Yawˇshiˆ loꞈ˗ehˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ noeˬ tsehˆ. Yawˇshiˆ 16 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ poˆ dahˬ beh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ siˬ nya mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ yaw awˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˇ yamˬ teu yamˬ laꞈ kʼoeˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ byah jiˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, muiˬ˗eu shawˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ laˆ saˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, nui kʼaˬ ya ahˇ˗eu meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ kʼoꞈ 20 kʼoꞈ maˬ byah laˇ mi naˆ˗ehˇ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu zahˇ kʼawꞈ deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh.—2 Laˬsaˬbaˬ 34:1-3-ahˇ gui.

13. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu heu naˇ, nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

13 Nawˇ jiˇ Yawˇshiˆ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˇ kʼoꞈ yaw nyiˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ nya meh. Ngehˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ a nehˬ mawꞈ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ ngeh, nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ jeˬ paˇ laˇ˗eu nga? Aˇ kʼoꞈ 14 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh neh iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ Luˇ˗kiˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ iˬ nah neh taꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ baˬ tiꞈ taˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ ma.” (Maˬkuˆ 12:30) Nawˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ tsehˆ taˬ naˇ guiˬ lahˬ za˗eu yaw duˬ baw meh.

14. Zaˬ guˬ tiˬ deuˬ na sahˬ paˬ Yawˇshiˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

14 Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu zaˬ guˬ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ nya˗eu nga? Aˇ kʼoꞈ 12 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ Yoˇhaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ, cawˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya kʼawˬ dawˇ ni ka tiˇ laˇ gaˇ ya daˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ka tiˇ laˇ˗eu jeˬ teu˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ya kʼawˬ dawˇ˗eu heu naˇ yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ˗eu lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ 14 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ Leˇsheuˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ, sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ ciˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ, “Ngaˇ aˬ jeˬ jahˇ kʼawꞈ, aˬ jeˬ ngehˬ kʼawꞈ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ shaˇ noeˬ˗eu ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzaw nymˇ˗ahˇ gaˇ hu˗euˬ gaˇ kawˆ tiˬ hmˬ na˗ahˇ ya dzaw ngeh, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ ngeuˇ naˇ, maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ tiˬ hmˬ na˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu ma. Tiˬ gʼaˬ paˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh jiˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ aˬ geu deuˆ pah nehˬ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˬ neh ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ sahˬ paˬ Yawˇshiˆ neh ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗awˇ, saˇ jaˇ ziꞈ nya meh. Aˬ dui nyiˇ ngeh neh shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ laˆ piˇ nya naˇ, huiˬ laˇ ngeh ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ jiˇ kamˬ daˬ coeˇ˗awˇ laˆ piˇ nya˗eu meh.

15. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ ni Yawˇshiˆ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nga? (2 Laˬsaˬbaˬ 34:14, 18-21)

15 Sahˬ paˬ Yawˇshiˆ 26 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma laˆ saˆ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh “Miˬyehˇ neh Moˇseˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ sahˬ boꞈ mawˇ˗euˬ meh.” Sahˬ paˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ teu˗ahˇ gui gaˇ ya gaˬ ngeh taꞈ lehˇ mˇ caw˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 34:14, 18-21-ahˇ gui.) Nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ yawˬ nah na luꞈ gui mawꞈ miˇ˗a laˬ? Nawˇ gui luꞈ naˇ gui˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ miˇ˗a laˬ? Nawˇ nawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ boꞈ doˆ taˬ ma laˬ? Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Luˇ˗kiˬ jiˇ yawˬ ha ya leˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ doˆ taˬ˗eu ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ boꞈ taˬ naˇ yawˬ ha aˬ jeˬ ya gui˗euˬ, aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ lehˇ noeˬ taˬ˗eu yaw awˬ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ gaˬ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ sahˬ paˬ Yawˇshiˆ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ mˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ nawˬ˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.

16. Yawˇshiˆ aˬ jeˬ miˇ neh huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ nga? Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

16 Yawˇshiˆ neh noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ. Yawˇshiˆ 39 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh tiˬ jeˬ paˬ mˇ lehˬ˗awˇ ya shiˇ˗euˬ meh. Teu naˇ Miˬyehˇ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼoe˗eu jeˬ maˬ gʼoe ni, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu miˇ neh meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 35:20-25) Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˬ dui aˇ kʼoꞈ aˇ naˆ ni kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ naˆ ni siˬ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ ya poˆ daˆ leꞈ˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ ya poˆ˗eu nga? Miˬyehˇ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ gui˗eu uˬ taꞈ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ neh nui noeˬ nui duˇ shaˇ. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui huiˬ˗eu iˬ baˇ maˬ mˇ ni yahˇ nya˗awˇ, laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ ya dehꞈ meh.—Yaˬkoˆ 1:25.

Zaˬ guˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu dehꞈ ziˇ za nya

17. Aˬ dui Yuˇdaˆ˗euˬ sahˬ paˬ heu smˇ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

17 Zaˬ guˬ˗eu aˇ yamˬ muiˬ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Yawˇshaˆ hawˇ˗eu Awˇziˇ uˬ taꞈ, Yawˇshiˆ˗euˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ naˇ, zaˬ guˬ deuˬ yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ dehꞈ nya ngaˇ lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Sahˬ paˬ heu smˇ gʼaˬ luꞈ mˇ bahˬ˗euˬ baˬ da neh, maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, maˬ mˇ lehˬ ni leh jeh naˇ, nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ za˗eu meh.

Daˬbiˇ nyiˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ (Aˇ deuˆ 18-ahˇ haw)

18. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ nawˇ kʼawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu dehꞈ ziˇ za nya˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

18 Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu zaˬ guˬ nui deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ jiˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni dehꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Daˬbiˇ jiˇ teu laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ nyiˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu sahˬ paˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ na, aˬ yawꞈ mˇ bahˬ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu meh. (1 Sahˬpaˬ 3:6; 9:4, 5; 14:8) Nawˇ Daˬbiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ˗eu gʼaˬ za˗eu meh. Maˬ ngeuˇ naˇ nawˇ Maˬkuˆ hawˇ˗eu Tiˆmoˇseˬ˗euˬ gaˇ kawˆ pyehˆ tseˇ nya meh. Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ nyiˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shiˇ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗awˇ mˇ˗eu jeˬ teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ za˗eu meh.

19. Nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu dehꞈ ziˇ za mawꞈ nya?

19 Nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ gʼeh˗eu teu naˇ, nymˬ˗mˇ nawˇ yaw dehꞈ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ˗eu gaˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Nawˇ yawˬ ha˗euˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼoe ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe naˇ aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 20:24) Nawˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu dehꞈ ziˇ za nya meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ noeˬ taˬ. Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ dui gaˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu taꞈ˗ehˇ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ meh.

Dawˬ caˇ 144 Laꞈ sawˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ

a Zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ naw maꞈ aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ˗eu heu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya˗eu meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni yaw gahˇ gahˇ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu nga? Aˬ dui Yuˇdaˆ˗euˬ sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu zaˬ guˬ smˇ gʼaˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

b jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ “Awˆlai paw tsawˇ myahˇ doˆ˗eu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ “Taˬ aw˗eu taˬ jahˇ geuꞈ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw. (Aˬkaˬ paw maˬ jaˆ)

c Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ : Aˬ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, aˇ kʼoꞈ nyiˇ dzehˬ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ luꞈ.

d Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ : Tiˬ nah mehˬ bawˬ˗ahˇ seu geu kʼoeˇ taˆ ya daˆ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe. Aˬ yawꞈ yawˬ ha neh mˇ pyeuꞈ nya˗euˬ jeˬ˗ahˇ kʼahˬ sehˇ maˬ jehˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ.