1. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ, aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

 Aˬ dui gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ ngeh maˬ ehˇ, sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ ngeh maˬ ehˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ shaˇ nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ya shaˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ nya˗eu meh. Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu neh Yeˬhawˇba˗euˬ dawˬ peh jiˆ peh leˇ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ bi jahˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ guiˬ lahˬ bi shaˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh “maˬ tsehˆ leˇ ni guiˬ lahˬ shaˇ˗awˬ.” (1 Teˇsaˬloˇni 5:17) Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu neh aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ peh yaw muiˬ˗ehˇ jiˆ leˇ nya˗awˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ gʼaˇ duˬ maˬ kaˬ, nui noeˬ nui duˇ shaˇ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 3:5, 6) Yeˬhawˇbaˬ nui ma jeˇ lo ni gʼeh˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ aˇ myaˆ poˆ keuˆ ni shaˇ nya˗eu lehˇ maˬ ehˇ nehˬ taˬ˗aˬ.

2. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

² Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dui dui˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na˗aˬ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ ni kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu loˬ nya lehˇ kʼawꞈ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, guiˬ lahˬ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ ya shaˇ˗eu lehˇ jiˇ mehˬ nehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ˗eu aˇ yamˬ laˆ baw taˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ˗awˇ, guiˬ lahˬ shaˇ ngeh aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ 5 kawˆ˗ahˇ shaˇ ahˇ˗eu heu neh, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga lehˇ jiˇ ja sawˇ ma.

3. Yeˬsuˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ siˬ nya taˬ˗euˬ nga?

³ Yeˬsuˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ oe mi naˆ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda nehˬ˗ehˇ gʼawˬ mya kʼoꞈ jawˇ laꞈ˗euˬ miˇ neh, Haˬnahˬ,  Daˬbiˇ, Eˇliˇyaˆ hawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ nui deuˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:10, 11, 20; 1 Sahˬpaˬ 19:4-6; Ja ceuˬ 32:5) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ guiˬ lahˬ shaˇ lehˇ mehˬ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 7:7-11.

4. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ zaˬ lahˇ deuˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh, tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ myah luꞈ gaˇ myaˬ˗awˇ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ aˬ myah luꞈ oe˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu aˇ yamˬ biˇ doˆ taˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 6:31, 45, 46) Yeˬsuˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ yaw muiˬ muiˬ˗ehˇ shaˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ uˬ shawˬ yaw naꞈ˗ehˇ tuˇ˗eu meh. (Maˬkuˆ 1:35) Tiˬ poˆ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ Yeˬsuˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ maˬ noeˬ tsehˆ˗eu mi naˆ˗ehˇ uˬ ciꞈ miˇ lah˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 6:12, 13) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ luiˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ guiˬ lahˬ shaˇ dui dui˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 26:39, 42, 44.

5. Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁵ Yeˬsuˇ neh mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˬ dui gaˇ aˇ naˆ ni myaˬ kʼawꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya laˆ baw taˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya laˆ baw taˬ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ uˬ shawˬ yaw naꞈ˗ehˇ ya tuˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, maˬ ngeuˇ naˇ uˬ ciꞈ paw jeˬ nah ui cuiˆ na ya yuꞈ ga˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ laꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ heu˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Le lehˇ kuˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gʼoˆ shaw beh beh ngeh poˆ, laˬ kʼaˬ aˇ naˆ ni cehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nymˬ˗mˇ keuˆ ni noeˬ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh maˬ kaˬ guiˬ lahˬ shaˇ keuˆ nya˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ cawˬ tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ haw˗eu awˬ dzehˬ laˇ nyaˬ. Kʼoeˇ naˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu jiˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh mawꞈ laˇ nyaˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui yaw myaˬ gʼaˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh, shaˇ ahˇ nya˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ 5 kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

6. Pah mehˬ˗eu 4:10, 11-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ za geuˇ˗eu nga?

⁶ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ mˇ kʼoeˇ taˆ aˬ yuiꞈ aˬ tsu 24 gʼaˬ aw byaˆ˗awˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗awˇ “yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ maˬ ehˇ, taˬ huiˬ taˬ mahˇ˗eu jeˬ maˬ ehˇ,  baoˬ maˬ ehˇ, nawˇ za geuˇ˗eu meh” lehˇ guˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 4:10, 11-ahˇ gui.) Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mˬ kʼoeˇ taˆ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗euˬ meh. Kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ ya mawˇ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ mawꞈ dui dui˗eu meh.—Yawˇbaˆ 38:4-7.

7. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nya˗eu nga?

⁷ Aˬ dui jiˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ yaw zeu aˇ naˆ ni baw˗eu lehˇ ehˇ nehˬ mawꞈ˗eu ma. Nawˇ Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ ngeh, yaw kʼaˆ˗ehˇ ya leˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ poˆ mawˇ nya ni leh jeh. (Yawˇbaˆ 37:23; Loˇmaˆ 11:33) Kʼoeˇ naˇ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nya lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ maˬ tsehˆ leˇ ni ngehˬ gʼeh bo saˆ luꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui yawˬ ha gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nya˗eu meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 1:27; 2:1, 2.

8. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ huiˬ nya˗eu nga? (1 Teˇsaˬloˇni 5:18)

⁸ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ. Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ baˬ da neh guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:18-ahˇ gui.) Muiˬ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ miˇ neh, yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu muiˬ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:17) Yaw jeˬ ma jeˬ, muiˬ dui dui˗eu miˇ tsaˬ gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu beh taˬ˗euˬ laꞈ zaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ uˬ taꞈ, dehꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ, guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ za taˬ˗euˬ miˇ neh jiˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

9. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗eu nga?

⁹ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ gʼawˬ mya ni za˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. Za taˬ˗euˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ siˬ nya˗a. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui ma aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ laˇ shaw˗euˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ jawˬ laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ maˬ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 6:45.

10. Guiˬ lahˬ kʼoꞈ˗eu siˬ nya˗eu heu naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ mi aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Guiˬ lahˬ kʼoꞈ˗eu siˬ nya˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. 2015 kʼoꞈ, Tiˬ siˬ ba la 15 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Kaˬ˗yawˬsuꞈ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ mi aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˬ pawꞈ˗ahˇ kʼaˆ dui dui˗eu kiꞈsaˬ (ma le) naˇ gawˇ naˇ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Naˇ gawˇ heu naˇ ngaˬ˗ahˇ deuˬ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˇ yawˬ jeˬ na luꞈ ya smˇ˗iˇ jiˇ˗euˬ gaˇ duˇ nya, ngaˬ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ guˆ nya.” Aˬ yawꞈ˗ahˇ  kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ yawˬ miˇ na luꞈ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ mi na˗ehˇ nymˇ mˬ kʼoeˇ taˆ daˆ leˇ˗awˇ, tiˬ nah˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ kʼoꞈ mawꞈ˗eu 5 kawˆ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi noeˬ shaˬ dzeuˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ kʼaˆ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh caw ba nehˬ gaˇ ya mawˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ naˆ maˬ tseˇ myaˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Kaˬ˗yawˬsuꞈ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ kʼoꞈ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ nui ma coꞈ ngehˇ ni jaˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

11. Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ daˆ leˇ gʼaˬ ngeh, aˬ jeˬ miˇ neh zaˬ lahˇ deuˬ nui kʼaˬ ahˇ˗eu loˬ nga?

¹¹ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh nui kʼaˬ bi ahˇ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ maˬ gʼoꞈ daˆ leˇ mi naˆ˗ehˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ hawˇ˗eu Saˬmaˬliˆ miˇ kʼahˬ doe ni maˬ ehˇ, mˬ dzeˇ miˇ dzeˇ keuˆ ni maˬ ehˇ” aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ saˇ kiˇ kamˬ lehˇ dawˬ biꞈ yaꞈ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 1:8; Luˇkaꞈ 24:46-48) Teu gaˇ neh gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Yuˇdaˆ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ˗ahˇ baꞈ dzah˗euˬ mehˬ shi nyehꞈ gʼeh˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ˗ahˇ guˆ tsiˬ nyehꞈ˗awˇ taˬ paˇ tsaꞈ gaˬ lehˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 4:18, 21) Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

12. Gʼaˬkʼehˇ 4:29, 31-ahˇ haw ngeh, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga?

¹² Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ guˆ tsiˬ bi nyehꞈ˗euˬ kʼawꞈ, Yuˇdaˆ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu heu nyiˬ jeˬ, Miˬyehˇ mehˬ shi aˬ geu jeˬ tsaˬ dzehˬ ta lehˇ naw maꞈ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Nga nyaꞈ law nmˇ˗aˬ, nga nyaꞈ neh kʼaˇ ya gaˬ kʼaˇ ya mawˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu maˬ ja˗ehˇ maˬ jawˇ coeˇ nya” lehˇ ehˇ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 4:19, 20) Aˬ yawꞈ maꞈ gʼoˆ doˆ laˇ ngeh tiˬ jawˇ “Nawˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ˗eu nga maꞈ nawˬ˗euˬ dawˬ kʼaˬ duˬ ni mehˬ nehˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ” lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh doˆ laˇ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗euˬ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 4:29, 31-ahˇ gui.

13. Aˬ dui mehˇ nmˇ Jeˇheˬyawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ neh, aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹³ Miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ aˬ dui˗ahˇ taˬ paˇ tsaꞈ gaˬ lehˇ dawˬ biꞈ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui tsaˬ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ naˬ leˇ˗eu heu neh zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Tiˬ paw tiˇ paw gʼaˬ baꞈ maˬ baꞈ˗eu miˇ neh tawˬ˗ahˇ ya uˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Jeˇheˬyawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ tawˬ laꞈ kʼoeˇ uˇ luꞈ ngeh, tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ bi kaꞈ lahˇ taˬ˗euˬ tawˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ ya haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ maˬ ya ngehˬ˗a. Jeˇheˬyawꞈ nui gahˇ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ kʼaˬ duˬ ni kʼaˇ yehꞈ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ peuˬ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 5:29) Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ laꞈ˗euˬ meh. Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu nui kʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh, tawˬ kuˆ lawˆ˗euˬ laˇ gʼoˆ mehˬ shi aˇ yamˬ 5 peu tehꞈ˗ehˇ zmˬ zmˬ˗ehˇ yaw myaˬ gʼaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh nya˗euˬ ma. Ngaˇ yawˬ nah yawˬ˗ahˇ tawˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ biꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ uˬ ciꞈ paw neh sahˬ boꞈ boꞈ˗eu ma.” Aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ byah nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui mehˇ nmˇ Jeˇheˬyawꞈ loꞈ˗ehˇ duˇ ni zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu nui kʼaˬ shaˇ nya meh.

14. Shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh, aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Ja ceuˬ 37:3, 5)

¹⁴ Shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ. Aˬ dui yaw myaˬ gʼaˬ gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ ya mˇ luꞈ˗eu meh. Yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ bi shiˇ˗euˬ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ kawˆ jaˆ˗eu, kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ gaˇ ya daˬ˗eu,  maˬ ngeuˇ naˇ shaˬ zahˬ nui deuˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui yaw jaw naˇ gawˇ maˬ ngeuˇ naˇ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, shaˬ zahˬ teu deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ˗eu shaˬ dzehˬ˗eu meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ puˬ luꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ˗ahˇ ja nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ dzawˇ nehˬ˗awˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ “nawˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh tehꞈ˗a” lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 37:3, 5-ahˇ gui.

15. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu naˇ, “shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ” nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹⁵ Maˬ tsehˆ leˇ ni guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ “shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ” nya ni caw baˬ nehˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 12:12) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ “aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ kuˇ ngeh ka kʼoꞈ nehˬ˗eu meh.” (Ja ceuˬ 145:18, 19) 29 kʼoꞈ kawˆ laˇ˗euˬ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu mehˇ nmˇ Kaˬ˗leˇsaꞈ˗tiꞈ maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ kʼaˆ dui dui˗eu naˇ gawˇ ya puˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ mˇ dui dui luꞈ˗eu meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma jiˇ kʼaˆ dui dui˗eu naˇ gawˇ jaˆ nga lehˇ paˇ ya siˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ aˬ yawꞈ nah yawꞈ dzeuˇ˗iˇ nya ni gʼaˬ biꞈ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ ngaˇ leh jeh˗awˇ aˬ myah luꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ jiˇ jahˇ˗euˬ ma. Ngaˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu baˬ da neh shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ kʼawꞈ daˬ dzeuˇ nya˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ aˬ myah luꞈ jawˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh. Ngaˬ˗euˬ nui ma saˇ laˇ nyaˬ, naˇ gawˇ nmˇ jaˆ luꞈ meh siˬ ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ nui ma saˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu heu neh, guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh.” Aˬ dui ‘Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi buˬ˗iˇ˗eu gaˇ kawˆ, Miˬyehˇ siˬ nya meh’ lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ.—2 Beˬtuˆluˆ 2:9.

16. Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ neh bi caw ba˗eu loˬ nga?

¹⁶ Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ. Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗awˇ mˇ lehˬ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ˗eu miˇ neh, aˬ myah luꞈ ya deuˆ ceh  ceh˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Saˬdaˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw awˬ˗ehˇ maˬ bi deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ leh jeh˗eu tiˬ jeˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu byawˬ gʼa muˆ gʼa˗eu jeˬ neh, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu heu meh. Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu byawˬ gʼa moˆ gʼaˬ jeˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ bi ahˇ laˇ˗awˇ, huiˬ˗eu iˬ baˇ bi mˇ laˇ nya˗eu meh.—Maˬkuˆ 7:21-23; Yaˬkoˆ 1:14, 15.

17. Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ shaˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ yawˬ ha jawˇ paw neh jiˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu loˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ neh ya bi caw ba˗eu meh. Yeˬsuˇ neh zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ mehˬ nehˬ˗euˬ shaˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ “Iˬ baˇ muˇ juˇ mehˬ nah, taˬ bi iˇ laꞈ, yaw haiˬ laꞈ kʼoeˇ, bi dzeuˇ˗iˇ laꞈ” lehˇ shaˇ taˬ˗eu heu dawˬ jiˇ ahˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:13) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui jawˇ paw neh jiˇ ya tahˬ shaˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jiˇ ya mˇ caw˗eu meh. Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ tsawˇ myahˇ doˆ luꞈ˗eu nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ maˬ gui maˬ naˇ haˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ya leh jeh˗eu meh. (Ja ceuˬ 97:10) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu neh, nui ma laꞈ kʼoeˇ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ ya dawˆ ahˇ taˬ˗eu meh. Mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu, tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu heu naˇ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui maˬ kamˬ coeˇ gaˇ kawˆ ni maˬ bi lawˬ haw lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh.—1 Gawˇliˬtu 10:12, 13.

18. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ˗eu loˬ nga?

¹⁸ Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu loˬ meh. Nui ma laꞈ kʼoeˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ nah na luꞈ aˇ yamˬ ya biˇ doˆ taˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ‘aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi dzawˇ nehˬ’ mawꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 62:8) Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ huiˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya ciˬ huiˬ ya ciˬ mahˇ˗eu meh. Kʼaˬ duˬ ni tsaꞈ gaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ neh maˬ kaˬ, aˬ suˇ neh maˬ kaˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu˗ahˇ taˬ bi laˆ tsoeˬ laˇ. Aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.