1. Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

 Yeˬsuˇ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh aˬ dui teu gaˇ jawˇ˗awˇ ya naˇ haˬ law nmˇ˗aˬ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ngehˬ keuˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ˗awˇ ngehˬ dahˬ beh˗euˬ dawˬ hawˇ˗eu shiˇ leˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh ngehˬ saˬ saˬ˗euˬ dawˬ tiˬ deuˬ na jiˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. b (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 8:3; Ja ceuˬ 31:5; Luˇkaꞈ 4:4; 23:46) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ smˇ kʼoꞈ taꞈ tiˬ paˆ Miˬyehˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ Jaˇliꞈ gui mehˬ˗awˇ dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ nehˬ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luˇkaꞈ 4:16-20.

2. Yeˬsuˇ huiˬ laˇ luꞈ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

² Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ laˇ ngeh neh Jaˇliꞈ gʼawˬ mya ni ya gui˗awˇ, aˬ cawˬ gui gaˇ gʼawˬ mya poˆ ya gaˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ da aˬ ma pyeuꞈ˗eu Yoˇsehˆ hawˇ˗eu Maˬliˇ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ yaw duˬ baw meh. c (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:6, 7) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ jawˇ nah yawˬ jaw na luꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ iˇ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. (Luˇkaꞈ 4:16) Teu gaˇ jawˇ luꞈ ngeh Yeˬsuˇ aˬ cawˬ gui gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˇ nah naˇ aˬ yawˇ yawꞈ gui nya laˇ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ zmˬ iˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ 12 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh yamˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ yaw  muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu saˬ laˬ deuˬ ‘Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh ngehˬ kʼoꞈ tmˇ kʼoꞈ˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ zahˬ dui dui leˇ˗euˬ meh.ʼ—Luˇkaꞈ 2:46, 47, 52.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

³ Aˬ dui jiˇ ni Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gui naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ gaˬ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗euˬ gaˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ Yeˬsuˇ neh Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu saˬ laˬ deuˬ, Paˬliˬsehˇ deuˬ hawˇ˗eu Saˬduˬgehˇ deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh siˬ laˇ˗eu meh. Zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ heu deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ gui kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ maˬ za˗aˬ. Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ gui gaˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ mehˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ (1) yawˬ ha neh gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni (2) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ poeˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ mawˇ nya ni (3) Jaˇliꞈ neh bi laˆ paˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

4. Luˇkaꞈ 10:25-29 Jaˇliꞈ gui˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh teu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ gʼoˆ shaw mawꞈ˗eu ma. Maˬ gʼoˆ shaw naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ maˬ za nya˗a. “Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ” mehˬ˗eu saˬ laˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ neh ngehˬ kʼoꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Luˇkaꞈ 10:25-29-ahˇ gui.) Saˬ laˬ teu gʼaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ ngaˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za ni aˬ jeˬ ya jahˇ˗a lehˇ naˇ haˬ ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ “Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ taˬ˗aˬ. Nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ gui mawˇ te?” lehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Saˬ laˬ teu gʼaˬ jiˇ Miˬyehˇ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ gaˬ˗awˬ lehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗euˬ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 19:18; Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:5) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ “Yawˬ ha dawˬ peh jawˇ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ ehˇ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ ta” lehˇ paˇ naˇ haˬ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ yawˬ ha neh ya gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ deuˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗iˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗a.

5. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu hawˇ˗eu a lawˆ lawˆ˗ehˇ gui˗eu heu naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁵ Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gui gui˗ehˇ leh jeh naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ toˆ˗ehˇ jahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ tiˬ deuˬ na pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ maˬ gui mi naˆ˗ehˇ jeˬ hu guiˬ lahˬ shaˇ. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ neh ya bi caw ba meh. Teu miˇ neh aˬ dui gui luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ a lawˆ lawˆ˗ehˇ gui. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Teˇ saˇ gui doˆ˗eu hawˇ˗eu teˇ saˇ pah˗awˇ gui caw˗eu heu naˇ, gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗awˇ, noeˬ taˬ nya˗eu uˬ taꞈ, nui ma˗ahˇ ahˇ leˇ dzehˬ˗eu meh. (Yawˇshuˆ 1:8) Nawˇ gui gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ laꞈ sawˬ heu biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ tiˬ poˆ paˇ shaˇ.

6. Aˬ dui gui ngeh yawˬ haˇ yawˬ ha naˇ haˬ˗awˇ yaw nymˇ nymˇ lehˇ boꞈ doˆ taˬ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh muiˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁶ Aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu dzaˇ˗i nui noeˬ nui duˇ nyiˬ hmˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. Yawˬ ha neh ya gui˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yawˬ haˇ yawˬ ha naˇ haˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, ‘Aˬ dui gui luꞈ˗eu gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu nga? Aˬ suˇ gʼaˬ ngehˬ luꞈ˗eu nga? Aˬ suˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ luꞈ˗eu nga? Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ngehˬ˗eu nga? Gaˇ kawˆ teu aˬ geu gaˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, aˬ geu yamˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?ʼ Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ni hawˇ˗eu aˬ dui gui luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ caw ba  nehˬ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui gui ngeh yaw nymˇ nymˇ lehˇ boꞈ taˬ˗eu heu meh. Toˆ˗ehˇ boꞈ taˬ˗eu teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ noeˬ taˬ nya dzehˬ laˇ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui naˇ haˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu poˆ tseˇ za˗euˬ dawˬ kʼoꞈ uˬ taꞈ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ heu deuˬ boꞈ taˬ nya˗awˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ aˬ dui neh gui˗euˬ jeˬ teu aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh laˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ˗ehˇ boꞈ taˬ nya˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ boꞈ taˬ˗eu jeˬ heu naˇ, Jaˇliꞈ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ maˇ diˇ boꞈ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ laˇ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh.

7. Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh ya ahˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh? (Maꞈtehˬ 24:15)

⁷ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 24:15-ahˇ gui.) Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu deuˬ naˇ, yawˬ ha gui luꞈ˗eu gaˇ kawˆ teu aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga lehˇ siˬ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˇ jawˆ ni maˬ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ haw mawˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ jaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ gaˇ kawˆ deuˬ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui kʼaˇ ya gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu jeˬ loˬ˗eu meh.

8. Jaˇliꞈ gui ngeh tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

⁸ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu ahˇ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ. (Dawˬdaˬ 2:6) Aˬ dui neh guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tsaˬ ni aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya˗eu nga? Aˬ dui neh gui˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ. Kʼoeˇ naˇ teu yawˬ ha neh siˬ nya taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga lehˇ haw. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ poˆ tseˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ poˆ tseˇ˗eu keu ka. Poˆ tseˇ˗eu keu ka teu deuˬ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu  nga lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 5:14) Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh tseˇ mˇ biˇ paˆ nya naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ gʼoˆ shaw laˇ˗eu meh.

9. Saˬduˬgehˇ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu nga?

⁹ Saˬduˬgehˇ deuˬ naˇ Heˬbyehˇ˗euˬ Jaˇliꞈ dahˬ beh˗eu ngaˬ dmˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ yeˇ huiˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Saˬduˬgehˇ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ naˇ haˬ ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Moˇseˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ miˬ dzaˬ doꞈ˗eu baw duˆ gaˇ kawˆ naw maꞈ maˬ gui haw˗aˬ loˇ. ‘Ngaˇ˗aˬ, Aˬbyaˬhaˬ, Iˇtsaˆ, Yaˬkoˆ˗euˬ Miˬyehˇ maʼ lehˇ, Moˇseˬ˗ahˇ Miˬyehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ, kʼoeˇ gaˇ boꞈ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a loˇ” lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 12:18, 26) Saˬduˬgehˇ deuˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ yaw myaˬ poˆ ya gui dzeuˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ˗eu gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.—Maˬkuˆ 12:27; Luˇkaꞈ 20:38. d

10. Jaˇliꞈ gui ngeh aˬ jeˬ˗ahˇ mawˇ laˇ ni ya poˆ˗eu nga?

¹⁰ Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh aˬ dui neh kʼaˇ ya gui˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu meh. Aˬ dui laꞈ taˆ paw tehꞈ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗eu maˬ ngeuˇ˗ehˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ naꞈ suiˇ ni gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ poˆ mawˇ mawꞈ˗eu ma.

11. 2 Tiˆmoˇseˬ 3:16, 17-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh poeˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ aˬ joˆ˗ehˇ poˆ mawˇ nya˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh poeˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ aˬ joˆ˗ehˇ poˆ mawˇ nya˗eu nga? 2 Tiˆmoˇseˬ 3:16, 17-ahˇ haw kaˇ˗euˇ. (Gui.) Teu deuˆ˗ahˇ “Jaˇliꞈ dawˬ kawˬ dawˬ tawˆ luꞈ” (1) mehˬ ngeh (2) iˬ baˇ˗ahˇ toeˬ mehˬ ngeh (3) maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ ngeh (4) mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ ngeh “gaˇ dahˇ tsoeˬ” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ zmˬ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ neh jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu heu 4 jeˬ˗ahˇ za nya˗eu meh. Aˬ dui neh gui˗euˬ gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ehˇ, aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, iˬ baˇ toeˬ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ sawˇ. Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, byehˇ dzeh nya˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ haw. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ shaˇ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ˗euˬ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu jeˬ ahˇ˗eu nga lehˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw. Aˬ dui gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu heu 4 hmˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ noeˬ keuˆ naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh poeˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ˗ahˇ poˆ mawˇ nya˗eu meh.

12. Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh Paˬliˬsehˇ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ maˬ ya gui haw˗aˬ loˇ” lehˇ naˇ haˬ˗eu nga?

¹² Yeˬsuˇ neh “Naw maꞈ maˬ ya gui haw˗aˬ loˇ” lehˇ naˇ haˬ taˬ gaˇ haw ngeh, Paˬliˬsehˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ya gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ taˬ˗euˬ lehˇ mawˇ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 12:1-7) e Teu ngeh Paˬliˬsehˇ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ jawˇ nah˗euˬ zahˇ˗ahˇ mˇ bahˬ nga lehˇ iˬ baˇ taˬ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nyiˬ kawˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Hawˇseˬ sahˬ boꞈ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. Teu naˇ Paˬliˬ sehˇ deuˬ jawˇ nah˗euˬ zahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ gʼoˆ shaw˗euˬ uˬ taꞈ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu nui ma maˬ ahˇ nga lehˇ jiˇ bi mawˇ laˇ˗eu meh. Paˬliˬsehˇ deuˬ Jaˇliꞈ gui gaˇ neh aˬ jeˬ miˇ neh Jaˇliꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ laˆ paˇ nehˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ poˆ mawꞈ˗eu hawˇ˗eu nui kʼahˇ huiˬ˗eu nui ma neh gui˗eu miˇ neh meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ neh gui˗eu miˇ neh gui˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw nya˗a.—Maꞈtehˬ 23:23; Yoˇhaˬ 5:39, 40.

13. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui ma neh ya gui˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹³ Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh tsaˬ˗eu nui noeˬ nui ma neh ya gui nga lehˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ ma. Aˬ dui Paˬliˬsehˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ ni nahˬ yu ni tsaˬ˗eu nui noeˬ nui ma neh ya ha geuꞈ˗eu meh. Aˬ dui ‘Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, aˬ yawꞈ neh nui ma laꞈ kʼoeˇ ka taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈʼ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:21) Aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh naˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ ziꞈ dah ni bi ziꞈ laˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ poˆ˗eu, nui kʼahˇ huiˬ˗eu heu deuˬ maˬ ahˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui gaˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh.

14. Aˬ dui Jaˇliꞈ neh bi laˆ paˇ˗euˬ hawˇ˗eu maˬ bi laˆ paˇ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

 ¹⁴ Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ neh bi laˆ paˇ˗euˬ hawˇ˗eu maˬ bi laˆ paˇ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Paˬliˬsehˇ deuˬ Jaˇliꞈ neh maˬ bi laˆ paˇ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ ‘maˬ bahˬ maˬ muˆ˗euʼ tsawˇ haˬ˗ahˇ iˬ baˇ taˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 12:7) Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ neh bi laˆ paˇ˗euˬ hawˇ˗eu maˬ bi laˆ paˇ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui aˬ cawˬ laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw de laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ iˬ baˇ poˆ de laˬ? Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗awˇ, aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ maˬ laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ poˆ˗awˇ mˇ kʼoꞈ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ de loˇ? Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ laꞈ kʼoeˇ heu deuˬ ahˇ miˇ˗a laˬ lehˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ, Jaˇliꞈ neh bi laˆ paˇ˗euˬ hawˇ˗eu maˬ bi laˆ paˇ˗euˬ lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 4:12, 15; Heˬbyehˇ 4:12.

15. Jaˇliꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

¹⁵ Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Ja ceuˬ 40:8 laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu meh. Teu gaˇ “Miˬyehˇ nawˬ˗euˬ nui kʼahˇ byah ni, ngaˇ mˇ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ ma. Nawˬ neh mehˬ˗euˬ tsoˆ˗euˬ dawˬ deuˬ, nui ma laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗euˬ meh. Aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ shaˇ dawˆ taˬ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 1:1-3.

16. Nawˇ Jaˇliꞈ gui gaˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ de? (“ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ aˬ dui neh gui taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ ni caw ba nehˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹⁶ Aˬ dui Yeˬsuˇ neh ngehˬ yaꞈ mˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ huiˬ daˆ mahˇ daˆ leꞈ ni leh jeh mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, a lawˆ lawˆ˗ehˇ gui˗eu heu neh naˇ haˬ˗eu jeˬ naˇ haˬ˗awˇ, yaw nymˇ nymˇ lehˇ boꞈ doˆ taˬ˗eu heu neh Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ˗awˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui neh ya gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ sawˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ neh jiˇ poˆ tseˇ nya˗eu meh. Aˬ dui yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ zmˬ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ jiˇ, poeˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ poˆ mawˇ nya ni leh jeh naˇ, Jaˇliꞈ gui˗eu paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu meh. Aˬ dui tsaˬ˗eu nui noeˬ nui ma neh Jaˇliꞈ gui˗eu heu neh, Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ caw naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 119:17, 18; Yaˬkoˆ 4:8.