1. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ehˇ nehˬ˗euˬ nga? Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ nga?

 Yeˬsuˇ shiˇ˗eu myaˆ nah ca ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ oeˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu dawˬ peh peh laˇ˗euˬ nga lehˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ ya siˬ nmˇʼ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:3) Zaˬ lahˇ deuˬ Yuˇdaˆ˗euˬ saˇ ka aˇ saˬ aˬ joˆ˗ehˇ saˬ˗eu lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ neh ngehˬ kʼoꞈ˗euˬ dawˬ heu naˇ, Yuˇdaˆ˗euˬ saˇ ka aˇ saˬ saˬ gaˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ ni, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui dehꞈ luꞈ˗eu “miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu” gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ “aˇ nah aˇ yamˬ kʼoeˇ aˬ geu ngeh keuˆ le˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ siˬ nya˗a. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ maˬ ehˇ, Zaˬmaˇ maˬ ehˇ, maˬ siˬ nya˗a. Aˬda Miˬyehˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ “yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ dehꞈ˗awˇ, yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗awˬ” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh.—Maˬkuˆ 13:32-37.

2. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ deuˬ aˬ myah luꞈ yaw beuˇ beuˇ lehˇ jawˇ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

² Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ deuˬ aˬ myah luꞈ yaw beuˇ beuˇ lehˇ ya jawˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ya buˬ˗iˇ maˬ ya buˬ˗iˇ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ saˇ tiˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu hawˇ˗eu maˬ mˇ caw˗eu nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Yuˇdaˆ˗euˬ saˇ ka aˇ saˬ saˬ˗eu keuˆ le shaw˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ˗ahˇ ya haw˗eu lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. “Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ guiˇ maꞈ deuˬ jawˬ lahˇ le˗euˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, meuˬ kʼoeˇ meuˬ ya cawˆ˗iˇ˗eu aˇ yamˬ keuˆ le˗euˬ gaˇ siˬ nya˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ yamˬ teu keuˆ le ngeh, zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ neh saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ “gawˬ jawˬ paw ya cehˆ daˆ”˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 21:20, 21) Saˇ tiˇ dawˬ heu˗ahˇ mˇ caw˗euˬ deuˬ Loˇmaˆ yehˇ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ le ngeh ya buˬ˗iˇ˗euˬ meh.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

 ³ Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ yaw dehꞈ dehꞈ luꞈ˗eu ma. Teu miˇ neh aˬ dui saˇ tiˇ taˬ˗awˇ yaw beuˇ beuˇ lehˇ aˬ myah luꞈ ya jawˇ˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, nui noeˬ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi jaˆ nya˗eu nga? Yaw beuˇ beuˇ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ nya˗eu nga? Dzeˇ luꞈ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

4. Nymˬ˗mˇ iˬ nah miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ byah laˇ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nui ma ahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁴ Nymˬ˗mˇ iˬ nah miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Jaˇliꞈ˗ahˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ luꞈ gaˇ nui ma ahˇ˗eu gaˇ kahˇ dahˇ˗eu meh. Saˬdaˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ aˇ saˬ saˬ˗eu peh le shaw˗euˬ lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ yaw myaˬ kawˆ˗ahˇ yaw duˬ duˬ lehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:3-14) Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ aˬ dui˗euˬ nui jah ziꞈ dah ni bi jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ, byah laˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ nui ma ahˇ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 1:19-21) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ saˬ saˬ˗eu dmˬ pyeuꞈ˗eu Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ “sahˬ boꞈ heu taꞈ˗aˬ, Yeˬsuˇ Ka li neh pah mehˬ laꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ boꞈ taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ pyeuꞈ˗eu meh. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ bi siˬ bi mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ pah mehˬ nehˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.” (Pah mehˬ˗eu 1:1) Teu miˇ neh aˬ dui nymˬ˗mˇ iˬ nah miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ byah laˇ luꞈ˗eu lehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ nui ma ahˇ˗eu ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, nui deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ ja cawˬ mawꞈ˗eu ma.

5. Aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁵ Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ ja sawˇ ngeh, mehˬ hu paw aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ shehˆ tsaˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˬ bawˬ gm˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ laˆ cawˆ mawꞈ˗eu miˇ neh ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ maˬ tsaˬ maˬ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗awˇ, guˆ kʼaˇ maˬ za ni nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ laˇ ma lehˇ ngehˬ gaˇ ya gaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh aˬ dui 1 Teˇsaˬloˇni 5:3 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ byah laˇ luꞈ˗eu lehˇ shehˆ tsaˬ tsaˬ ngeh to˗aˬ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya haw˗eu meh. Aˬ dui aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ ja sawˇ ngeh, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˬ bawˬ gm˗awˇ, “nui ma tiˬ siˬ tehꞈ˗ehˇ taˬ˗awˇ, nui noeˬ tiˬ gaˇ taꞈ” ni caw ba˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—1 Gawˇliˬtu 1:10; 4:6.

6. Aˬ dui 2 Beˬtuˆluˆ 3:11-13-ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁶ 2 Beˬtuˆluˆ 3:11-13-ahˇ gui. Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ haw ngeh, tsaˬ˗eu nui noeˬ bi ahˇ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Miˬyehˇ˗euˬ aˇ nah kʼoeˇ nah yaw kawˇ˗ehˇ keuˆ le ni naw maꞈ dawˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Aˬmaˬgeˬdoˬ oe˗eu “aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ siˬ nya mawꞈ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗eu, dzeˇ luꞈ˗eu aˇ yamˬ heu˗ahˇ ‘yaw dehꞈ dehꞈ˗eu muiˬ˗awˇ shawˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ bi pyeuꞈʼ mawꞈ˗eu miˇ neh ma. (Maꞈtehˬ 24:36; Luˇkaꞈ 12:40) Yaw awˬ˗ehˇ ya ehˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawꞈ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ yaw duˬ bi bawˬ mawꞈ˗eu miˇ neh ma. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah luꞈ yaw beuˇ beuˇ lehˇ ya jawˇ˗eu meh.

7. Aˬ dui yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? (Luˇkaꞈ 21:34)

⁷ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni, yawˬ ha jiˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu Luˇkaꞈ 21:34-ahˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ˗eu meh. (Gui.) Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “naw maꞈ yaw beuˇ  beuˇ˗ehˇ jawˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yaw beuˇ beuˇ lehˇ jawˇ˗eu deuˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ yahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ myah luꞈ jawˇ nya˗eu meh.—Dawˬdaˬ 22:3; Yuˇdaˆ 20, 21.

8. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ nga?

⁸ Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “naw maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ yahˇ˗awˬ. Zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ maˬ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ taˬ dehꞈ. Zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:15, 16) Saˬdaˬ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah luꞈ leh jeh luꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ naw maꞈ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˬ’ lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Saˬdaˬ neh deuˆ laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu meh.—Eˇpeˇsu 5:17.

9. Aˬ dui Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh siˬ nya laˇ nya˗eu nga?

⁹ Jaˇliꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ nya˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ nehˬ taˬ˗aˬ. Jaˇliꞈ˗ahˇ maˇ jawˆ ni maˬ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha ya noeˬ tsehˆ laˇ˗eu jaˆ meh. Aˬ dui yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, “Sahˬ paˬ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ”˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu neh teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu “Ka li˗euˬ nui ma pi”˗eu ngehˬ˗ehˇ leh jeh naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni maˬ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼawꞈ ‘yaw gahˇ gahˇʼ lehˇ noeˬ tsehˆ nya laˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 2:14-16) Yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ na mawˇ duˬ laˇ kʼawꞈ, tiˬ jeˬ na naˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ mawˇ duˬ laˇ˗a.

10. Aˬ dui yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?

¹⁰ Aˬ dui ya yahˇ˗eu jeˬ naˇ, ngehˬ cawˬ niˇ gʼa˗eu, aˇ dzehˬ dzeuˇ ni dzaˬ˗eu dawˇ˗eu, aˬ cawˬ˗ahˇ ngehˬ deuˬ˗eu, diˬ˗eu ceh˗eu biˬdiˬoˬ lawˬ muˇ haw˗eu, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw˗eu heu deuˬ pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 101:3) Aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Saˬdaˬ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah luꞈ leh jeh˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 5:8) Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ Saˬdaˬ, myaˆ naˆ˗eu, saˇ jaˇ maˬ ziꞈ˗eu, nui kʼahˇ huiˬ˗eu, bye˗eu, nui ma huiˬ˗eu, laˆ poˆ poˆ kʼoꞈ mawꞈ˗eu, siˬ yoeˬ heu deuˬ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ sehˬ ahˇ laˇ nya˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:19-21) Dahˬ beh ngeh aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ teu yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ahˇ kʼawꞈ, aˬ dui kawˇ ma˗ehˇ maˬ laˆ byoˆ naˇ, tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ huiˬ laˇ˗awˇ, dzaˇ doꞈ aˇ bawˇ loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ gaˇ kawˆ laˆ doˆ laˇ nya˗eu meh.—Yaˬkoˆ 1:14, 15.

11. Aˬ dui yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu maˬ siˬ laˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ya yahˇ˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ mawˇ duˬ laˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ˗eu heu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗awˬ. Nawˇ gaˇ mˇ cawˬ teu gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ˗ahˇ maˬ bi noeˬ doeˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ mˇ muiˬ nehˬ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu leh jeh˗eu meh. Nawˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ nah gʼahˇ hawˬ dzaˬ taꞈ˗awˇ, aˇ nah naˇ yawˬ nah na luꞈ dzaˬ taꞈ laˇ˗euˬ meh. Dahˬ beh ngeh, gaˇ mˇ cawˬ heu gʼaˬ maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ ja ngeh, nawˇ maˬ naˇ haˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ shaw˗euˬ meh. Tiˬ nah gaˇ mˇ gʼaˬ ngeh, tiˬ jeˬ paˬ dawˇ˗iˇ ma lehˇ cawˬ˗eu meh. Teu ngeh nawˇ iˇ caw˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ nawˇ aˬ yawꞈ kʼaˇ ehˇ˗eu jeˬ geuꞈ laˇ˗euˬ meh. Nawˇ gaˇ mˇ cawˬ teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ aˇ myah ni ga leˇ˗euˬ nga? Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ ya mˇ muiˬ nehˬ˗awˇ, yaw zeu ya baw nehˬ˗eu nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui maˬ yahˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ aˬ dui˗ahˇ nyawˬ laˇ nya˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:33) Aˬ dui Yeˬsuˇ neh saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu  dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ loˬ gaˇ cawˬ maˬ cawˬ˗iˇ˗a. (2 Gawˇliˬtu 6:15) Kʼoaˇ naˇ lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ haw mawˇ nya˗awˇ, yahˇ nya˗eu meh.

12. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ dawˬ ba jawˬ˗ehˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga?

¹² Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ dawˬ luꞈ ngeh gaˇ myaˬ dui dui˗eu meh. Yeˬsuˇ aꞈ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ hawˇ˗eu Saˬmaˬliˆ miˇ kʼahˬ doe ni maˬ ehˇ, mˬ dzeˇ miˇ dzeˇ keuˆ ni maˬ ehˇ” tsaꞈ gaˬ˗iˇ lehˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 1:6-8) Gaˇ heu naˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ pyeuꞈ ngaˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu miˇ neh, aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni zmˬ luꞈ˗euˬ meh.

13. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni ya zmˬ˗eu nga? (Gawˇlawˇsehˇ 4:5)

¹³ Gawˇlawˇsehˇ 4:5-ahˇ gui. Aˬ dui yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ luꞈ˗eu nya lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ “maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ maˬ noeˬ˗eu jeˬ” keuˆ le nya˗eu miˇ neh meh. (Dawˬtsoˆ 9:11, MS) Shiˇ˗eu jeˬ aˬ dui kʼoeˇ taˆ aˇ yamˬ maˬ tseˇ ni aˬ myah kʼawꞈ keuˆ le nya˗eu meh.

14-15. Aˬ dui aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga? (Heˬbyehˇ 6:11, 12) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁴ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu heu neh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni leh  jeh˗eu heu neh maˬ ehˇ, aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni zmˬ nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:21) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ ‘gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ˗ehˇ ziꞈ dah ni yawꞈ tehˬ taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ, Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh dui dui˗awˬʼ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:58) Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗euˬ maˬ ehˇ, aˬ dui˗euˬ ziˇ aˇ saˬ saˬ˗euˬ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ ya mˇ nyaˬ lehˇ nui ma maˬ cawˆ˗a.—Maꞈtehˬ 24:13; Loˇmaˆ 14:8.

¹⁵ Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ doe ni Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ gaˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu lehˇ dzaw mehˬ nehˬ laꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ aˬ dui˗ahˇ keu ka gʼawˬ mya jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:18-20) Aˬ dui miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ dawˬ ba jawˬ˗ehˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ hawˇ˗eu mehˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ˗eu heu neh yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu ma. Aˬ dui Heˬbyehˇ 6:11, 12 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu leh jeh naˇ, “aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni” aˬ dui˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ nya˗eu meh.—Gui.

16. Nawˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ de?

¹⁶ Yeˬhawˇbaˬ haiˬ miˇ tsaˬ heu˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ heu˗ahˇ nah paˆ paˆ taˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Aˇ nah teu nah keuˆ le ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dzaˬ taˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ byah˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na aˬ dui˗ahˇ haiˬ miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu aˬ geu nah keuˆ le˗eu nga lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah “gʼawˬ myahˇ ni maˬ paˇ nyi naˬ ni” oe˗eu yaw duˬ baw meh. (Haˬbaˬkuˆ 2:3) Aˬ dui ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ loꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ ziꞈ dah ni dawˬ˗euʼ lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ kaˇ˗euˇ.—Miˇkaˬ 7:7.