Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 18

Aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ

Aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ

“Aˬ dui ti gʼaˬ tiˇ gʼaˬ kʼahˇ kʼoꞈ˗awˇ ngehˬ gʼeh kaˇ˗euˇ. . . . Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ tehˇ tehꞈ kaˇ˗euˇ.”—Heˬbyehˇ 10:24, 25.

Dawˬ caˇ 88 Nawˬ˗euˬ gaˇ ma mehˬ nehˬ laꞈ

Kawˆ shawˆ a

1. Aˬ dui aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ aˬ jeˬ miˇ neh biꞈ˗eu nga?

 Aˬ dui aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh iˇ˗eu nga? Kʼaˆ kʼaˆ ni naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ mawꞈ˗eu miˇ neh ma. (Ja ceuˬ 26:12; 111:1) Shaˬ zahˬ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ kʼawꞈ pyeuꞈ meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:11) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗awˇ dawˬ kʼoˆ biꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ meh.

2. Dawˬ kʼoꞈ aˬ geu geuˇ ngeh biꞈ nya˗eu nga?

2 Yawˬ jaw na luꞈ aˬ dui aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ dzaw ngeh dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu uˬ taꞈ, jawˇ nah yaw kaˬ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ poeˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ poˆ ngeh hawˇ˗eu aˇ muˇ Jaˇliꞈ dzaw ngeh uˬ taꞈ, yawˬ kawˆ yawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ jaˆ ngeh jiˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu meh.

3. Dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu nga? Heˬbyehˇ 10:24, 25 aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

3 Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ mawꞈ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ mawꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh shaˬ zahˬ˗ahˇ tahˬ puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ ni gʼeh˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ dawˬ kʼoꞈ gʼawˬ mya poˆ biꞈ mawꞈ kʼawꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ kuˇ nehˬ laꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Heu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Heu˗euˬ dawˬ kʼoꞈ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ neh Heˬbyehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ mawˇ nya meh. Teu gaˇ mehˬ bawˬ heu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ” lehˇ jiˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ gui.) Yawˬ ha˗euˬ nui jah˗ahˇ bi mawˇ˗eu yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu tehꞈ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ nya meh lehˇ noeˬ taˬ˗eu heu naˇ aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ peuˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yawˬ ha dawˬ kʼoꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya biꞈ kʼawꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui deuˬ dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 3:8.

4. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ oeˬ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

4 Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗eu aˇ muˇ muˇ zaˬ˗ahˇ jawˇ naˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga? Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu deuˬ yaw myaˬ jawˇ˗eu aˇ muˇ yaw huiˬ˗ahˇ jawˇ naˇ tawˇ neh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga? Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ leˇ˗eu dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga? Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ja sawˇ ma.

Aˇ muˇ muˇ zaˬ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ

5. Mehˬ bawˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ yaw cuiˆ naˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

5 Aˇ muˇ muˇ zaˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ myaˆ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ gaˇ maˬ ehˇ, dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu tsawˇ ha yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ naˇ, tiˬ poˆ na sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ tiˬ gʼaˬ na dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ dawˬ dawˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, gʼaˬ za laˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Teu ngeh nawˇ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? Teu ngeh nawˇ aˬ laꞈ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ baꞈ diˇ nehˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ cawˬ deuˬ jiˇ aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ mawꞈ laˇ˗eu meh.

6-7. Aˬ dui˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ peuˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

6 Nawˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ naˇ tawˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga? Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jiˇ toˆ˗ehˇ guˆ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nya dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ˗eu nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga lehˇ poˆ tseˇ haw˗awˬ tawˇ. Aˬ joˆ˗ehˇ poˆ tseˇ nya˗eu nga?

7 Loꞈ˗eu nymˇgoˇ yaw myaˬ dmˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. b Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˬ bawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 21:5) Gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw taˬ naˇ dawˬ kʼoꞈ yaw muiˬ˗ehˇ biꞈ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ dawˬ kʼoꞈ yaw nymˇ nymˇ lehˇ ya biꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 15:23; 17:27) Nawˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh naˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ paˇ kʼahˬ lahˇ meh. Tiˬ dawˬ nyiˬ dawˬ tehꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ heu naˇ, gʼawˬ mahˇ ni gʼeh˗awˇ, gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu dawˬ kʼoꞈ naˆ maˬ tseˇ gʼoˆ shaw˗eu awˬ dzehˬ meh. Yawˬ ha˗euˬ dawˬ neh yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu heu naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗awˇ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw taˬ˗euˬ lehˇ bi siˬ laˇ˗eu meh.

8. Aˬ dui neh kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

8 Nawˇ biꞈ taˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗euˬ kʼawꞈ, dawˬ kʼoꞈ tiˬ poˆ nyiˬ poˆ taꞈ˗ehˇ maˬ bi peuˬ naˇ tawˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ de? Nawˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ jahˇ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. (Luˇkaꞈ 21:1-4) Kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ biꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, maˬ gʼeh nya gaˇ keuˆ ni ya jahˇ gaˇ ehˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. (Piˇliˇpiˆ 4:5) Yawˬ ha aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗awˇ, aˇ pyaˇ ya daˬ˗eu uˬ taꞈ, nui ma maˬ suˬ saˬ˗eu gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Jeˬ hu hu saˬ yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ tiˬ hmˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ pyaˇ ya daˬ˗eu meh.

Aˇ muˇ yaw huiˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ

9. Aˇ muˇ yaw huiˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ jaˆ˗eu nga?

9 Tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ yaw myaˬ jawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ jawˇ˗eu jiˇ dzaˇ˗i shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu meh. Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ yaw myaˬ miˇ neh yawˬ ha˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ kuˇ nehˬ laꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ Dehˇniˬ˗oˬ aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ gaˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ ya leˇ˗eu meh. c Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗euˬ nui jah˗ahˇ jiˇ ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ muˇ yaw huiˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ ngeh˗aˬ, tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ aˬ laꞈ baꞈ diˇ kʼawꞈ dawˬ kʼoꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya biꞈ˗a. Tiˬ poˆ na ngehˬ˗ehˇ dzehˬ mehˬ bawˬ jiˇ ngeh keuˆ ni dawˬ kʼoꞈ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ maˬ ya biꞈ˗eu lehˇ jiˇ jaˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ maˬ za laˇ ni pyeuꞈ laˇ nyaˬ. Za haw˗euˬ muiˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ deuˬ smˇ˗iˇ˗euˬ gaˇ duˇ nya. Myahˇ laˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ ngaˬ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ maˬ kuˇ nga lehˇ noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

10. Dawˬ kʼoꞈ gʼawˬ mya ni ya biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga?

10 Nawˇ mehˇ nmˇ Dehˇniˬ˗oˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ haw maˬ loˇ? Nawˇ teu loˆ˗ehˇ ya puˬ naˇ, dawˬ kʼoꞈ maˬ paˇ biꞈ mawꞈ ni aˬ cawˬ biꞈ gaˇ tehꞈ˗ehˇ naˇ haˬ naˇ haˬ˗ehˇ jawˇ mawꞈ laˇ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ, dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ ni nmˇ taˬ gʼeh. Nawˇ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? Mehˬ bawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ dawˬ kʼoꞈ gʼawˬ mya hmˬ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu meh. Dahˬ beh laˇ ngeh maˬ ya biꞈ˗euˬ kʼawꞈ, aˇ nah paw dzaˬ˗ahˇ ya biꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ ngeh aˇ deuˆ aˬ yawꞈ deuˆ yawꞈ gaˇ kawˆ daˬ ma hmˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ gaˇ kawˆ teu laꞈ kʼoeˇ tiˬ tsahˇ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ tsahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu jaˆ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ dawˬ kʼoꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ biꞈ˗eu dawˬ tsuiꞈ yaw naꞈ ahˇ˗eu aˇ deuˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 2:10) Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ naˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗eu miˇ neh meh. Nymˬ˗mˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jahˇ haw˗euˬ kʼawꞈ, dawˬ kʼoꞈ maˬ ya biꞈ naˇ tawˇ neh? Dzaw˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ maˬ beh mi naˆ˗ehˇ aˬ geu deuˆ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ mawꞈ nya lehˇ ehˇ nehˬ˗iˇ nya meh.

11. Piˇliˇpiˆ 2:4 aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ ni gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ nga?

11 Piˇliˇpiˆ 2:4-ahˇ gui. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ noeˬ keuˆ lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Nui noeˬ nui duˇ heu˗ahˇ aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga? Mehˇ nmˇ nui deuˬ jiˇ yawˬ ha loꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ mawꞈ meh lehˇ noeˬ taˬ˗eu heu neh meh.

Aˬ dui dawˬ ngehˬ ngeh aˬ cawˬ bi ngehˬ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ aˇ yamˬ biꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ aˬ cawˬ dawˬ kʼoꞈ bi biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ biꞈ (Aˇ deuˆ 12-ahˇ haw)

12. Mehˬ bawˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

12 Yaw jeˬ ma jeˬ nawˇ cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, cawˬ deuˬ maˬ bi ngehˬ ni yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ ngehˬ ngehˬ˗ehˇ jawˇ ma laˬ? Toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Nawˇ nawˬ˗euˬ cawˬ deuˬ jiˇ bi ngehˬ mawꞈ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui mehˬ bawˬ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ bi za mawꞈ˗eu ma. Maˇ diˇ naˇ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nui jah ngehˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ˗eu heu meh. (1 Gawˇliˬtu 10:24) Aˬ dui toˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

13. Mehˇ nmˇ nui deuˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

13 Aˬ dui jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, mehˇ nmˇ nui deuˬ jiˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui leh jeh˗awˇ yaw nymˇ nymˇ lehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu heu meh. Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ mehˬ nya˗eu meh. Nawˇ dawˬ kʼoꞈ yaw nymˇ nymˇ lehˇ biꞈ ngeh kʼawꞈ, gʼawˬ mya tsahˇ˗ahˇ maˬ ngehˬ keuˆ ni ya yahˇ˗eu meh. Nawˇ tiˬ deuˆ deuˆ lah ni dawˬ kʼoꞈ biꞈ jiˇ naˇ nui deuˬ biꞈ˗eu maˬ paˇ jaˆ meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ nui noeˬ nui duˇ 2 jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu hawˇ˗eu gʼawˬ mya tsahˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu jeˬ˗ahˇ yahˇ˗eu heu pyeuꞈ meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ heu deuˆ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ nawˬ˗ahˇ kuˇ beh beh˗euˬ naˇ, tiˬ tsahˇ tehꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ.

Aˬ geu ngeh nga aˬ dui aˬ laꞈ maˬ baꞈ diˇ˗eu? (Aˇ deuˆ 14-ahˇ haw) f

14. Aˬ dui aˬ laꞈ aˇ myaˆ poˆ baꞈ diˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

14 Dawˬ kʼoꞈ aˇ myaˆ poˆ biꞈ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ taˬ. Nawˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ aˬ laꞈ baꞈ diˇ naˇ, mehˇ nmˇ nui deuˬ dawˬ kʼoꞈ maˬ ya biꞈ˗euˬ kʼawꞈ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ nawˬ˗ahˇ maˬ kuˇ naˇ maˬ muiˬ nga lehˇ noeˬ˗awˇ kuˇ nya˗eu meh. Teu naˇ mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ aˬ laꞈ maˬ baꞈ diˇ peuˬ ni bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh.—Dawˬtsoˆ 3:7.

15. (a) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ maˬ kuˇ ngeh aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ maˬ ya gʼeh˗eu nga? (b) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ keuˆ nya˗eu nga? (“ Dzaw gaˇ nyehꞈ tehˬ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ nui noeˬ nui duˇ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

15 Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu yaw myaˬ gʼaˬ jawˇ naˇ, aˬ dui dawˬ kʼoꞈ yawˬ ha neh kʼaˇ biꞈ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ ya biꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Tiˬ poˆ na˗aˬ, tiˬ poˆ˗iˬ maˬ ya biꞈ˗euˬ lehˇ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ nui ma bi nyiˇ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ sheuˬ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ maˬ kuˇ ngeh nui ma maˬ ya pehˇ˗a.—Dawˬtsoˆ 7:9.

16. Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nawˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

16 Aˬ dui nui ma keuˆ˗eu loꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ ya biꞈ kʼawꞈ nui deuˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. Mehˬ bawˬ jiˇ ngeh jiˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ nya˗eu meh. Ja ceuˬ nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, nawˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ gʼaˬ za˗euˬ loꞈ˗ehˇ gʼaˬ bi za laˇ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 10:21) Ja ceuˬ nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ nya˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh.

Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ nya˗eu dzaˇ˗i nui jeˬ

17. (a) Aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ yawꞈ sehˆ aˬ yawꞈ tsaˬ leˇ˗eu dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ nehˬ nya˗eu nga? (b) Biˬ diˬ oˬ laꞈ kʼoeˇ ya mawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ lehˬ hmˬ ngeh ya jahˇ˗eu aˇ tiˆ 4 tiˆ naˇ aˬ jeˬ nga? (Ehˇ lahˬ˗ahˇ jiˇ haw.)

17 Aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ biꞈ nya nga siˬ? Nawˇ aˬ da aˬ ma pyeuꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ˗ahˇ aˇ shehˆ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu dawˬ kʼoꞈ ya lehˬ hmˬ nehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 21:16) Tiˬ poˆ na˗aˬ, ui cuiˆ na naꞈ suiˇ ni gʼeh˗eu nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu yaw dehꞈ dehꞈ˗eu gaˇ kawˆ lawˬ muˇ ja sawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ zaˬ deuˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu tiˬ deuˆ nyiˬ deuˆ na jaˆ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ laꞈ kʼaˇ baꞈ diˇ ngeh, dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ gʼoꞈ shaw leˇ ni dzawˇ nehˬ taˬ. Teu loꞈ˗ehˇ dzawˇ nehˬ taˬ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ maˬ kuˇ ni aˬ cawˬ˗ahˇ kuˇ ngeh kʼawꞈ nui ma gʼaˬ maˬ baˬ˗a.—1 Tiˆmoˇseˬ 6:18. d

18. Dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh aˬ cawˬ yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi haw tsoˆ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ yahˇ nya˗eu nga? (Dawˬdaˬ 27:2)

18 Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu dawˬ kʼoꞈ lehˬ hmˬ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 25:11) Tiˬ poˆ na dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh, yawˬ ha˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ dawˆ ahˇ nya kʼawꞈ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ngehˬ keuˆ˗eu gʼaˇ duˬ yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Dawˬdaˬ 27:2-ahˇ gui; 2 Gawˇliˬtu 10:18) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 4:11 ) Ehˇ kʼawꞈ aˇ deuˆ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ dawˬ kʼoꞈ bi biꞈ taˬ˗euˬ naˇ, yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ nymˬ˗mˇ keuˆ laˇ˗eu deuˆ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ taˬ˗euˬ meh.

19. (a) Aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ laˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ noeˬ keuˆ nehˬ naˇ aˬ jeˬ za˗eu nga? (Loˇmaˆ 1:11, 12) (b) Aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ nawˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh aˬ jeˬ˗ahˇ ya leˇ nya?

19 Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ ya biꞈ˗eu lehˇ ehˇ tsehˆ taˬ˗euˬ dawˬ maˬ jaˆ kʼawꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ naˇ, tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu meh. Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu tsawˇ haˬ yaw myaˬ naˇ, kʼaˇ ya biꞈ˗euˬ myaˆ ni nui kʼahˇ shiˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ cawˬ deuˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nehˬ nya˗eu meh. Aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ dui aˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ keuˆ nehˬ naˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ “gʼaˬ ahˇ dzehˬ laˇ˗eu” meh.—Loˇmaˆ 1:11, 12-ahˇ gui.

Dawˬ caˇ 93 Nga maꞈ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ laꞈ

a Aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu jeˬ heu naˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ gaˇ guˆ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ, dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu aˇ dzehˬ˗ehˇ ya leˇ˗eu miˇ neh tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ bi kuˇ mawꞈ˗eu meh. Mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gʼaˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ noeˬ keuˆ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Kʼoeˇ naˇ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼoeˇ nya gaˬ nya˗awˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ nya ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga? gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ja sawˇ ma.

b Dzawˇ lahˬ nehˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˇ deuˬ 2019 kʼoꞈ, Tiˬ siˬ ba la˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ myaˆ pyawˬ 8-13-ahˇ hawˇ˗eu 2003 kʼoꞈ, Gʼoeˬ siˬ ba la 1 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ myaˆ pyawˬ 19-22-ahˇ haw nya meh. (Aˬ kaˬ paw neh maˬ jaˆ)

c Tsawˇ myahˇ tiˬ myahˇ na tsawˇ myahˇ myahˇ maˇ maˬ ngeuˇ˗a.

d Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ laˇ—Dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ lehˇ ehˇ˗eu biˬ diˬ oˬ jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ haw.

f Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Aˇ muˇ yaw huiˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ dzeuˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ, yawˬ gʼaˬ yawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ bi biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ luꞈ.