1. Ja ceuˬ 18:46 laꞈ kʼoeˇ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga?

 Aˬ dui shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ byah luꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu ma. Aˬ dui maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ shaˬ laˇ nya˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ dehꞈ ziˇ paˇ˗iˇ gaˇ keuˆ ni gʼeh˗eu shaˬ zahˬ keuˆ le nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ shaˇ nya˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Aˬ dui dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za ngeh, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ “dehꞈ luꞈ˗eu” Miˬyehˇ pyeuꞈ nga lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 18:46-ahˇ gui.) Daˬbiˇ dawˬ teu˗ahˇ ngehˬ gʼaˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Ngaˬ˗euˬ lo guˇ” lehˇ paˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ aˬ jeˬ miˇ neh dehꞈ luꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ dehꞈ˗eu lo guˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga?

2. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “ngaˬ˗euˬ lo guˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ neh dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ, aˬ jeˇ jeˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ lo guˇ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga? Teu loꞈ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ˗eu nga? lehˇ haw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ lo guˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ nya˗eu nga? lehˇ haw˗eu uˬ taꞈ, lo guˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh lo guˇ pyeuꞈ˗eu nga?

3. “Lo guˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ˗ahˇ aˬ myah myah naˇ aˬ jeˬ lehˇ zmˬ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

³ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ bi siˬ bi mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “lo guˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu dawˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ˗i maˬ ciˬ cehˆ laˇ nya˗a lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, lo guˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “lo guˇ” lehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ dahˬ beh˗eu poˆ naˇ, Dawˬmehˬmehˬ˗eu 32:4 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Haˬnahˬ jiˇ “aˬ dui˗euˬ Miˬyehˇ loꞈ˗ehˇ ziꞈ˗eu lo guˇ maˬ jaˆ˗a” lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 2:2, MS) Haˬbaˬkuˆ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “lo guˇ” lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. (Haˬbaˬkuˆ 1:12, MS) Yeˬhawˇbaˬ jiˇ yawˬ ha˗ahˇ lo guˇ lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 44:8) Lo guˇ loꞈ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ smˇ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?  Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “aˬ dui˗euˬ lo guˇ” aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ nya˗eu nga?—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 32:31, MS.

4. Yeˬhawˇbaˬ cehˆ zaꞈ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga? (Ja ceuˬ 94:22)

⁴ Yeˬhawˇbaˬ cehˆ zaꞈ duˬ pyeuꞈ. Jaˬ lehˇ lehˇ ma baw laˇ ngeh lo guˇ˗ahˇ cehˆ zaꞈ nya˗eu loꞈ˗ehˇ duˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh aˬ dui˗euˬ cehˆ zaꞈ duˬ pyeuꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 94:22-ahˇ gui. ) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi deuˬ laˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ neh jiˇ haw piˇ nehˬ˗awˇ, mehˬ hu paw aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ shaˬ˗awˇ, bi shaˬ bi zahˬ˗eu shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ jiˇ laˆ byoˆ nehˬ jiˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh.—Yeˬsaˬgeˬlaˇ 34:25, 26.

5. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ lo guˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ nya˗eu nga?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ lo guˇ bi pyeuꞈ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu meh. Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu “Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ” za˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:6, 7) Nui jah baˬ da neh tawˬ˗ahˇ uˇ luꞈ˗eu Aˇteuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ bi tsaw tseˇ ngeh yehˬ bawˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ, lmˬ laˇ gaˇ, ya daˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Tsaw tseˇ˗eu deuˬ ngaˬ˗ahˇ kʼaˇ kuˇ ngeh, ngaˬ˗ahˇ uˬ duˬ kawꞈ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ poˆ na luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu ma. Nui gahˇ hawˇ˗eu nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗eu ma. Tsaw tseˇ laˇ˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui gahˇ zmˬ zmˬ˗ehˇ tsaw tseˇ laˇ kʼawꞈ, ngaˇ saˇ jaˇ ziꞈ nya˗euˬ miˇ neh ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ caw ba˗eu miˇ neh, ngaˬ˗ahˇ kʼaˬ lo˗euˬ kaˇ pyawˇ˗ahˇ cehˆ zaꞈ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ nya.”

6. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gʼoe nya˗eu nga? (Iˇsaˬyaˇ 26:3, 4)

⁶ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh kʼawꞈ gʼoe nya. Lo guˇ naˇ maˬ luˆ˗iˇ ni aˬ myah luꞈ tiˬ gaˇ jaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui caw ba˗eu jeˬ loˬ ngeh aˬ dui˗euˬ behˇ dzeˇ aˬ myah luꞈ jawˇ˗eu meh. Miˬyehˇ˗aˬ, ‘mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ lo guˇ’ pyeuꞈ˗eu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoe nya meh. (Iˇsaˬyaˇ 26:3, 4-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ naˇ aˬ myah luꞈ dehꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ gaˬ nya˗eu meh. Aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ saˇ jaˇ ziꞈ nehˬ˗eu meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 22:26) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗i maˬ ngehˇ˗a. Laꞈ sawˬ biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh.—Heˬbyehˇ 6:10; 11:6.

7. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe ngeh tiˬ jawˇ, aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁷ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ gʼoe˗eu heu neh, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ lo guˇ bi pyeuꞈ nya˗eu meh. Shaˬ˗eu zahˬ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ, aˬ dui muiˬ˗eu jeˬ za meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. (Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18) Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ kʼaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ jah dzehˬ laˇ˗eu ma. Aˇ naˆ ni kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh kʼawꞈ gʼoe nya˗eu lehˇ, caw ba nehˬ laꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ˗i maˬ jawˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ paˇ siˬ duˬ laˇ˗eu meh. Baˬlaˬdiˬmiˬ˗aˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Tawˬ˗ahˇ uˇ luꞈ˗eu aˇ yamˬ heu naˇ, ngaˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ kʼaˇ ziꞈ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ miˇ˗a. Teu ngeh naˇ ngaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗awˇ, gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ poˆ laˇ paˇ laˇ ni jiˇ tiˬ jeˬ˗i maˬ jahˇ nya˗a. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ paˇ gʼoe dzehˬ laˇ nyaˬ.”

8. (a) Yeˬhawˇbaˬ ziꞈdah ni gʼeh˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? (b) Lo guˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗eu miˇ neh aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga? (Ja ceuˬ 62:6, 7)

⁸ Yeˬhawˇbaˬ ziꞈ dah ni gʼeh. Yeˬhawˇbaˬ lo guˇ loꞈ˗ehˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ tiˬ jawˇ˗i maˬ poˆ  maˬ paˇ laˇ˗a. (Maˬlaˬkiˇ 3:6) Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗euˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ laˆ poˆ laˆ paˇ maˬ mˇ˗a. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, “aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ byehˇ dzeh˗a” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:13, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Heu naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ, aˬ suˇ gʼaˬ aˬ jeˬ jahˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ maˬ poˆ maˬ paˇ laˇ˗a lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ maˬ poˆ maˬ paˇ laˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ shaˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ mehˬ hu paw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu saˇ jaˇ dawˬ deuˬ jiˇ byah laˇ ni mˇ nehˬ meh lehˇ noeˬ tmˬ nya meh.—Ja ceuˬ 62:6, 7-ahˇ gui.

9. Taˬyaˬnaˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh, aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ lo guˇ bi pyeuꞈ nya˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ˗eu heu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ ziꞈ dah ni gʼeh ni, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ ni, caw ba nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 16:8) Mehˇ nmˇ Taˬyaˬnaˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nui jah baˬ da neh iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ bi kaꞈ lahˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ gʼawˬ shaˇ shaˬ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ miˇ˗a. Dahˬ beh ngeh shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ gʼaˬ baˬ laˇ nya.” Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ, aˬ yawꞈ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ tiˬ poˆ paˇ ahˇ kʼoꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Heu loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya puˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ ya daˬ luꞈ˗eu lehˇ noeˬ doˆ laˇ ngeh, heu naˇ ngaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi noeˬ dzeuˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.”

10. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ lo guˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

¹⁰ Aˬ dui gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ ya gʼoe˗eu shaˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ˗eu meh. Teu miˇ neh nymˬ˗mˇ aˇ yamˬ heu naˇ aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ caw ba nehˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ ni jahˇ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Gaˇ hu hawˇ˗eu nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ neh ya puˬ laꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ gui˗eu heu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw˗awˇ, gaˇ kawˆ teu naˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga lehˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ lo guˇ pyeuꞈ laˇ˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ lo guˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ

11. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ lo guˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu nga? (“ Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ daˬ nya˗eu aˇ pyaˇ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹¹ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ lo guˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ ja sawˇ laꞈ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ teu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma. Aˬ dui seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ teu deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗eu leh jeh naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ ziꞈ dah ni gʼeh laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ Siˇmoˬ˗ahˇ “Geˬpaˇ” lehˇ myahˇ nehˬ˗euˬ meh. (Gaˬliˇ dawˬ paw naˇ Beˬtuˆluˆ) dawˬ tsuiꞈ naˇ, “kʼaˬ lo˗ahˇ” ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 1:42) Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ  mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, aˇ muˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ nya meh lehˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ “shiˬ deuˬ ni gʼeh˗eu lo guˇ” nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu meh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 32:2) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ lo guˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh.—Eˇpeˇsu 5:1.

12. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ cehˆ zaꞈ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga?

¹² Cehˆ zaꞈ duˬ pyeuꞈ. Mehˇ nmˇ deuˬ uˬ jeˬ jaˬ lehˇ baˬ da neh maˬ ehˇ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ baˬ da neh maˬ ehˇ, iˇ kahˇ ya smˇ˗iˇ˗awˇ ya cehˆ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ cehˆ zaꞈ duˬ pyeuꞈ nya meh. “Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ jawˬ ngehˬ˗ehˇ doeˇ dzehˬ laˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu aˬ kawˬ˗a za dzehˬ laˇ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, caw ba nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh, daˬ yah yaw muiˬ˗ehˇ ha˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ lmˇ boˬ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ ni jahˇ˗eu heu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ hawˇ˗eu, noeˬ shaˬ noeˬ zahˬ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ byah jiˇ taˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ yaw dehꞈ dehꞈ luꞈ˗eu miˇ neh, mehˇ nmˇ deuˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh, nui gaˬ hawˇ˗eu guˆ kʼaˇ maˬ za˗eu jeˬ uˬ taꞈ, shiˬ keuˇ ni gʼeh˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗eu ma.

13. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ cehˆ zaꞈ duˬ aˬ joꞈ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹³ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˇ diˇ jaˬ lehˇ lehˇ ma˗ahˇ ya puˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, jaˬ lehˇ lehˇ ma loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, cehˆ zaꞈ duˬ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ deuˬ uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh maˬ ehˇ, ja pyuˬ ni naˇ laˇ gawˇ laˇ ngeh maˬ ehˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ kawˇ ma˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui jah paw loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ, gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu uˬ taꞈ, yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ caw ba˗eu jeˬ shaˇ˗eu awˬ dzehˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ ngaˇ lehˇ siˬ leˇ˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ  jiˇ mˇ caw˗eu awˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.—1 Teˇsaˬloˇni 2:7, 8, 11.

14. Aˬ dui nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

¹⁴ Nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ. Mehˇ nmˇ deuˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ lehˇ bi jah ziꞈ mawꞈ˗eu ma. (Dawˬdaˬ 17:17) Aˬ dui nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh dzaw geuꞈ˗eu heu neh meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui saˇ jaˇ ya ziꞈ˗awˇ, ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya jaˆ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:37) Kʼoeˇ naˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ caw ba˗eu jeˬ loˬ nga lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ deuˬ za ngeh, za taˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ mehˬ nah caw teh˗awˇ, gaˇ deuˬ mˇ doˆ nya ni ya leh jeh˗eu meh.

15. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?

¹⁵ Nui ma taˬ nya˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ aˬ joˆ˗ehˇ tsoeˬ˗eu nga? Mehˇ nmˇ deuˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ kʼaˇ loˬ ngeh ngehˬ cawˬ nya meh lehˇ ya siˬ ngeh nui ma saˇ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ laꞈ ngaˇ lehˇ ya siˬ ngeh  jiˇ ngaˬ˗ahˇ gaˬ ngaˇ lehˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ lmˇ boˬ ni gʼeh leˇ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui duˇ neh maˬ ngeuˇ ni, Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ, nui noeˬ nui duˇ biꞈ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma taˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ neh ja nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ zaꞈ taˬ nehˬ ngeh jiˇ, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma paˇ taˬ coeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.

16. Aˬ dui ziꞈ dah ni gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ yawˬ ha˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

¹⁶ Ziꞈ dah ni gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ tiˬ byah ni tuˆ tehˬ taˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ noeˬ tsehˆ ngeh, aˬ cawˬ˗euˬ muiˬ˗eu dzaw geuꞈ duˬ pyeuꞈ nya˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni bi jaˆ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. Aˬ dui oˇ loˬ maˇ laˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, mehˬ bahˬ taˬ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ mehˬ nah maˬ caw teh gʼeh˗a. (Eˇpeˇsu 4:14; Yaˬkoˆ 1:6-8) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ jah˗eu miˇ neh, maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh nui ma coꞈ ngehˇ ni ziꞈ dah ni jaˆ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 112:7, 8) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ caw ba nehˬ nya meh.—1 Teˇsaˬloˇni 3:2, 3.

17. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ dzaw geuꞈ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga?

¹⁷ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗aˬ, noeˬ dahˇ doeˬ˗eu, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu, gaˇ yaw luiˆ luiˆ lehˇ mˇ nya˗eu, gaˇ kahˇ dahˇ˗eu, tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ‘jah coeˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu Miˬyehˇ dawˬ kawˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ taˬ’ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ muiˬ˗eu dzaw geuꞈ duˬ pyeuꞈ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni gʼeh ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. (Tiˇtuˆ 1:9; 1 Tiˆmoˇseˬ 3:1-3) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ mehˬ nehˬ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ iˇ˗awˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗iˇ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ni maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ni maˬ ehˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ nya meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ haw tsoˆ taˬ ni caw ba nehˬ nya meh.

18. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ mawꞈ˗awˇ, aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ mawꞈ˗eu nga? (“ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹⁸ Aˬ dui muiˬ dui dui˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ ya siˬ ngeh, aˬ dui jiˇ sahˬ paˬ Daˬbiˇ loꞈ˗ehˇ ‘Ngaˬ˗euˬ lo guˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ ma’ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu ma. (Ja ceuˬ 144:1, YB18) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ nui ma taˬ nya meh. Aˬ dui aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ ni caw ba daˆ leꞈ meh lehˇ nui ma taˬ nya meh. Aˬ dui “aˬ yawꞈ˗aˬ, ngaˬ˗euˬ lo guˇ ma” lehˇ ehˇ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 92:14, 15.