Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 25

Dawˬ caˇ 7 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˬ

Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ “dehꞈ luꞈ˗eu” Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ taˬ

Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ “dehꞈ luꞈ˗eu” Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ taˬ

“Sahˬpaˬ Miˬyehˇ dehꞈ luꞈ˗eu meh.”Ja ceuˬ 18:46.

Yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu tsahˇ

Aˬ dui uˬ duˬ tahˬ luꞈ˗eu Miˬyehˇ˗aˬ, “dehꞈ luꞈ˗eu” Miˬyehˇ pyeuꞈ meh lehˇ noeˬ taˬ˗eu heu naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui˗eu meh.

1. Shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

 Nymˬ˗mˇ aˬ dui “shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ” laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ dehꞈ luꞈ˗eu meh lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Aˬ dui miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu miˇ neh laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya puˬ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ daˆ leꞈ nya ni aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗eu ngaˬ? Aˬ dui˗ahˇ caw ba nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, “dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ”˗eu lehˇ ya siˬ˗eu heu pyeuꞈ meh.—Yeˬlaˬmiˇ 10:10; 2 Tiˆmoˇseˬ 1:12.

2. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ siˬ nya˗eu nga? Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

2 Yeˬhawˇbaˬ maˇ diˇ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mawˇ jiˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 16:9; Ja ceuˬ 23:4) Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ noeˬ taˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ, kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ sahˬ paˬ Daˬbiˇ neh ya puˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw ma.

3. Daˬbiˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ dehꞈ luꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ ngeh, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

3 Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Sahˬ paˬ Sawˇluˆ hawˇ˗eu muiˇ˗eu nui deuˬ Daˬbiˇ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ teh ngeh, Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 18:6) Yeˬhawˇbaˬ Daˬbiˇ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼah, Daˬbiˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ dehꞈ luꞈ˗eu” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 18:46) Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ heu˗ahˇ haw ngeh, Daˬbiˇ Miˬyehˇ˗aˬ maˇ diˇ dehꞈ luꞈ˗eu meh lehˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ “Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ˗eu dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ yawˬ ha˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh Yeˬhawˇbaˬ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗awˇ, teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ daˆ leꞈ ni gʼaˬ biꞈ˗euˬ meh.—Ja ceuˬ 18:28, 29, 49.

4. Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ jah ziꞈ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

4 Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ jah ziꞈ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ peh jiˆ peh leˇ˗eu lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ nya ni jiˇ caw ba nehˬ laꞈ nya˗eu meh.

Dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ

5. Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, ziꞈ dah gʼeh nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Piˇliˇpiˆ 4:13)

5 Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ noeˬ taˬ naˇ, aˬ dui ya puˬ˗eu yaw huiˬ yaw nyiˇ maˬ kaˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu meh. Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ maˬ laˆ piˇ nehˬ nya˗eu shaˬ zahˬ lehˇ maˬ jaˆ˗a. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:13-ahˇ gui.) Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui jah neh kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ yaw nyiˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ kamˬ daˬ coeˇ ni Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, huiˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ jiˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh.

6. Daˬbiˇ yaw nyiˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ jaˆ˗eu nga?

6 Daˬbiˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ nyiˬ kawˆ˗ahˇ haw ma. Dahˬ beh˗eu kawˆ naˇ, Daˬbiˇ yaw nyiˇ ngeh aˬ yawꞈ aˬ da˗euˬ yawˇ bo ngeh meh. Aˇ laˬ jaˬ shiˇ hawˇ˗eu kʼaˬ hmˇ yawˇ zaˬ˗ahˇ baꞈ dzaˬ laˇ ngeh, Daˬbiˇ kʼaˬ duˬ ni caw teh gʼeh˗awˇ yawˇ zaˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ doˆ˗eu meh. Daˬbiˇ aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu teu naˇ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ da neh maˬ ngeuˇ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu miˇ neh meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 17:34-37) Daˬbiˇ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗eu jeˬ teu˗ahˇ tiˬ jawˇ˗i maˬ ngehˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu teu naˇ, Daˬbiˇ˗ahˇ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ mehˬ hu paw kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ bi jah ziꞈ˗eu meh.

7. Daˬbiˇ aˬ jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ nga? Teu naˇ Gawˇliˇyaˆ nehˬ˗ehˇ deuˆ˗iˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

7 Daˬbiˇ zaˬ guˬ gʼeh ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ˗euˬ taˆ˗ahˇ gʼa˗iˇ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ, Gawˇliˇyaˆ lehˇ kuˇ˗eu huiˬ dui dui˗eu Piˇliˇtiˆ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ lmˬ lmˬ˗ehˇ ‘Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kuˇ’˗eu miˇ neh, guˆ gaˇ Daˬbiˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 17:10, 11) Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ Gawˇliˇyaˆ˗euˬ mawˇ do huiˬ dui dui˗awˇ, aˬ yawꞈ neh lmˬ lmˬ˗ehˇ guˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ keuˆ˗eu miˇ neh guˆ dui dui˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 17:24, 25) Ehˇ kʼawꞈ Daˬbiˇ naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ haw˗a. Daˬbiˇ Gawˇliˇyaˆ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ guˇ guˇ˗ehˇ lmˬ˗eu heu naˇ, “dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ guˇ guˇ˗ehˇ lmˬ”˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 17:26) Daˬbiˇ aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ aˬ da˗euˬ yawˇ bo ngeh Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, heu poˆ jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh Daˬbiˇ Gawˇliˇyaˆ nehˬ˗ehˇ deuˆ˗iˇ˗awˇ, deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 17:45-51.

8. Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

8 Aˬ dui jiˇ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah luꞈ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ lehˇ noeˬ taˬ naˇ, shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 118:6) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh dzeuˇ yaꞈ ngeh mˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu neh aˬ yawꞈ˗ahˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ gui˗eu heu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ka kʼoꞈ nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 37:17, 33-37) Aˬ dui jahˇ nya˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ mawˇ laˇ˗eu jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ haw nya, gui nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ laꞈ haw˗euˬ lehˇ jiˇ noeˬ mawˇ haw. Nawˇ Daˬbiˇ loꞈ˗ehˇ kʼaˬ hmˇ hawˇ˗eu aˇ laˬ jaˬ shiˇ˗ahˇ deuˆ ceh ceh˗euˬ heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ jaˆ kʼawꞈ, tiˬ jeˬ˗i maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, dzeuˇ yaꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ yaw myaˬ jeˬ lehˇ caw ba nehˬ laꞈ haw˗euˬ miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ peh jiˆ peh laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 6:44) Maˇ diˇ naˇ nawˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ nya˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗awˇ, loˬ luꞈ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ ngeh, shaˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ dzeuˇ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ ngeh, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu lehˇ noeˬ mawˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ nya meh. Gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ caw ba daˆ leꞈ meh lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh leˇ˗eu nga? (Aˇ deuˆ 8-9-ahˇ haw)


9. Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗eu nga? (Dawˬdaˬ 27:11)

9 Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ meh lehˇ aˬ myah luꞈ siˬ nya taˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga? Aˬ dui ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Saˬdaˬ yaw kaˬ jaˆ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ kawˆ˗ahˇ bi mawˇ laˇ˗eu meh. Saˬdaˬ˗aˬ, aˬ dui kʼaˆ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh meh lehˇ ja bu˗eu meh. (Yawˇbaˆ 1:10, 11; Dawˬdaˬ 27:11-ahˇ gui.) Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Saˬdaˬ naˇ jaˬ myawꞈ mehˇ shiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nymˬ˗mˇ nawˇ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ neh laˆ tsoeˬ laˇ˗eu, mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu shaˬ˗eu, tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ de laˬ? Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ naˇ, heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ leˇ ni mˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ pyeuꞈ meh lehˇ taˬ ngehˇ. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui maˬ kamˬ coeˇ gaˇ keuˆ ni lawˬ haw˗eu jeˬ maˬ bi keuˆ le˗a lehˇ jiˇ taˬ ngehˇ. (1 Gawˇliˬtu 10:13) Yeˬhawˇbaˬ nawˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu meh.

Dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ

10. Dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ biꞈ˗eu nga?

10 Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ laꞈ sawˬ aˬ myah luꞈ biꞈ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 11:6) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nymˬ˗mˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗awˇ, mehˬ hu paw jiˇ aˬ dui˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ tmˬ nya˗awˇ jah ziꞈ nya meh. Teu loꞈ˗ehˇ jah ziꞈ˗eu teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˇ hu˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ myah luꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ mˇ ni Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ jiˇ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh.—Heˬbyehˇ 6:10-12.

11. Tiˆmoˇseˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui˗eu nga? (1 Tiˆmoˇseˬ 4:10)

11 1 Tiˆmoˇseˬ 4:10-ahˇ gui. Tiˆmoˇseˬ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, leh jeh˗awˇ mˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ mehˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh˗awˬ lehˇ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ zaˬ guˬ, tsawˇ mawˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ mehˬ nehˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Kʼaˆ dui dui˗eu gaˇ jiˇ a nehˬ˗euˬ meh. Teu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ lehˇ ya mehˬ paˇ tsoˆ paˇ kʼawꞈ, nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya mˇ˗eu heu pyeuꞈ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:11-16; 2 Tiˆmoˇseˬ 4:1-5) Tiˆmoˇseˬ tiˬ poˆ na˗aˬ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ mawˇ kʼawꞈ, aˇ poeˬ maˬ taˬ baw kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh.—Loˇmaˆ 2:6, 7.

12. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

12 Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗eu, mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu, gaˇ heu deuˬ mˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, yaw myaˬ gʼaˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ tsoˆ˗eu gaˇ paw hawˇ˗eu shaˬ zahˬ caw pi˗eu gaˇ paw caw ba˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, naˇ gawˇ laˆ saˆ˗eu paw˗euˬ gawˬmiˬtiꞈ jiˇ mˇ˗eu meh. Gaˇ heu deuˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗aˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh.—Gawˇlawˇsehˇ 3:23, 24.

Dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ nawˇ aˇ muˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˇ gaˇ mˇ gaˇ laꞈ sawˬ biꞈ (Aˇ deuˆ 12-13-ahˇ haw)


13. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

13 Yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ pyeuꞈ nya˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ na jaˆ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ gaˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ dui miˇ kʼahˬ doe ni˗euˬ gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ pyuˇ ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ damˬ nehˬ nya˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ haw mawˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ shaꞈ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗awˇ, Bawˬdzaˬnymˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh Miˬyehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ haw dzeuˇ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ ngeh jiˇ aˬ cawˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Nawˇ yawˬ ha neh kʼaˇ mˇ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ laꞈ sawˬ biꞈ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 21:1-4.

Dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ aˬ myah luꞈ jawˇ

14. Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

14 Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ naˇ aˬ yawˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu kʼawꞈ yaw awˬ meh. Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Yoˇsehˆ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ˗a. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui ma cawˆ˗eu jeˬ maˬ mˇ mawꞈ˗a. (Aˇdahˬbeh˗eu 39:9) Aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ mawꞈ naˇ, Jaˇliꞈ gui˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya biꞈ˗eu meh. Yoˇsehˆ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ nui ma cawˆ˗eu jeˬ maˬ mˇ˗a.—Yaˬkoˆ 4:8.

Dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ (Aˇ deuˆ 14-15-ahˇ haw)


15. Aˬ dui Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? (Heˬbyehˇ 3:12)

15 Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ ngehˇ˗euˬ deuˬ naˇ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ˗eu yaw awˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ maˇ diˇ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh laˬ leˇ lehˇ oˇ loˬ maˇ laˬ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “Sahˬ paˬ Miˬyehˇ aˬ dui maꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ ngaˇ loˇ maˬ jawˇ nga loˇ” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 17:2, 7) Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ puiˬ˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh.—Heˬbyehˇ 3:12-ahˇ gui.

16. Aˬ dui˗euˬ nui jah˗ahˇ lawˬ haw laˇ nya˗eu aˬ geu jeˬ nga?

16 Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ maˬ bi gʼoeˇ leˇ ni jahˇ˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ Miˬyehˇ jawˇ meh lehˇ maˬ jah˗a. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ dehꞈ dzaˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui˗euˬ nui jah˗ahˇ lawˬ haw laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ jawˇ meh lehˇ jah kʼawꞈ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ meh laˬ leˇ heu lehˇ, oˇ loˬ maˇ laˬ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ja ceuˬ 73 boꞈ˗euˬ gʼaˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ dehꞈ dzaˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu, gaˇ dahˇ tsoeˬ ngaˇ laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ leˇ˗euˬ meh.—Ja ceuˬ 73:11-13.

17. Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

17 Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ teu gʼaˬ˗ahˇ nui noeˬ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ jaˆ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 73:18, 19, 27) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ za˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 73:24) Aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗euˬ law nmˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ nya meh. Teu loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗eu teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, “Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ peh ya jawˇ˗eu jeˬ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ dui dui nya” lehˇ ehˇ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 73:28.

18. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ guˆ˗eu maˬ loˬ˗eu nga?

18 Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui “maˇ maˇ ni gʼeh˗eu dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ ” uˬ duˬ tahˬ luꞈ˗eu miˇ neh, aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. (1 Teˇsaˬloˇni 1:9) Aˬ dui˗euˬ Miˬyehˇ˗aˬ, maˇ diˇ jawˇ luꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah luꞈ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh. Dzeuˇ yaꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗awˇ caw ba˗euˬ loꞈ˗ehˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗awˇ caw ba˗eu meh. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ dui miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tiˬ jawˇ˗i maˬ mawˇ haw˗euˬ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ ya puˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 41:10) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ “nui ma kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ, ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngehˬ gʼeh luꞈmeh. Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ guˆ kʼaˇ maˬ za’” lehˇ ehˇ nya meh.—Heˬbyehˇ 13:5, 6.

Dawˬ caˇ 3 Nga maꞈ˗euˬ gʼaˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ nui ma taˬ jeˬ