1. Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gʼaˬ biꞈ˗eu gaˇ kawˆ mehˬ˗euˬ nga?

 Aˬbyaˬhaˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ leˇ˗eu ja uˇ˗euˬ gaˇ kawˆ jaˆ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu gaˇ kawˆ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Aˬbyaˬhaˬ nui ma shaˬ zahˬ mˇ dui dui˗eu meh. Aˬbyaˬhaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ “Iˬ baˇ maˬ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, iˬ baˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ nawˇ laˆ cawˆ nehˬ˗eu lehˇ gʼeh te loˇ . . . Miˇ kʼahˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu yaw sahˇ gʼaˬ˗aˬ, dawˇ coe ni mˇ˗eu tsaˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ˗eu Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu naˇ Miˬyehˇ tsawˇ muiˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ laˆ cawˆ˗eu yaw duˬ baw˗eu heu pyeuꞈ meh. Teu naˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ jiˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 18:23-33.

2. Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ meh lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?

² Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ meh lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga? ‘Sahˬ paˬ Miˬyehˇ˗aˬ nui ma˗ahˇ haw˗eu’ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh jah ziꞈ nya˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 16:7) Yeˬhawˇbaˬ “aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui duˇ dawˬ tawˆ luꞈ aˬ yawꞈ siˬ nya meh.” (1 Sahˬpaˬ 8:39) Heu naˇ maˇ diˇ ngeuˇ˗eu zahˬ dui dui leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu jeˬ˗aˬ, aˬ dui gʼoˆ shaw nya˗eu naˆ maˬ tseˇ gʼawˬ naˆ ni dzehˬ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, “Aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ siˬ nya”˗a lehˇ ehˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 11:33.

3-4. Tiˬ poˆ na aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu nga? Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga? (Yoˇhaˬ 5:28, 29)

 ³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ meh lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ tiˬ poˆ na Aˬbyaˬhaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. ‘Yeˬhawˇbaˬ neh yaˇ kʼaˬ daˇ˗euˬ Sawˇdoˬ meuˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬ mehˬ hu paw paˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ nya meh loˇ? Meuˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na “tsawˇ doeˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ shiˇ˗euˬ gaˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu heu deuˬ laꞈ kʼoeˇ keuˬ ngaˇ laˬ?—Gʼaˬkʼehˇ 24:15.

⁴ Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui neh gʼoˆ shaw taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ paˇ ja sawˇ poˆ kaˇ˗euˇ. Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu kaˬ˗ahˇ ‘gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu’ hawˇ˗eu ‘gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ gaˇ ya daˬ˗eu’ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, gʼoˆ shaw taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ meh. a (Yoˇhaˬ 5:28, 29-ahˇ gui.) Gʼoˆ shaw paˇ˗euˬ yaw shuiꞈ jeˬ heu˗ahˇ heu kawˆ hawˇ˗eu nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ paˇ ja sawˇ lahˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ siˬ nya˗awˇ, aˬ jeˬ jeˇ maˬ siˬ nya˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jeˬ hu ja sawˇ ma.

Aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu nga?

5. Dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ dui˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ, yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗euˬ Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ja sawˇ nehˬ yaꞈ haw˗euˬ nga?

⁵ Dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ dui˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh yaˇ kʼaˬ daˇ˗euˬ tsawˇ doeˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ jaˇ sawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yaw beh aˬ dui Miˬyehˇ neh yaˇ kʼaˬ daˇ˗euˬ Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ meh lehˇ ja sawˇ nehˬ yaꞈ haw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ ngeh, aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ ehˇ nya ngaˇ laˬ lehˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ doˆ laˇ˗euˬ meh.

6. Yeˬhawˇbaˬ neh tsawˇ doeˇ deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ jaˆ˗eu nga? Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu nga?

⁶ Kʼoeˇ naˇ tsawˇ doeˇ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ doˆ laˇ nya˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nui deuˬ jiˇ ahˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Noˇaˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ iˇ cuꞈ dahˬ sehꞈ jiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Miˇyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ haw˗euˬ tsawˇ jeuˬ shiꞈ jeuˬ˗ahˇ bi laˆ cawˆ˗euˬ deuˬ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ neh tiˬ miˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ laˆ cawˆ˗euˬ Aˬshuˇliˆ˗euˬ yehˇ 185,000 gʼaˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 7:23; Dawˬmehˬmehˬ˗eu 7:1-3; Iˇsaˬyaˇ 37:36, 37) Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ teu deuˬ˗ahˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˆ cawˆ˗eu lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗euˬ gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga?

7. Iˇ cuꞈ bi dahˬ pymˬ ngeh hawˇ˗eu Kaˬnaˬ miˇ kahˬ˗ahˇ bi laˆ cawˆ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui maˬ siˬ nya˗eu aˬ jeˬ nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

⁷ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ daˇ˗euˬ lehˇ maˬ siˬ nya˗a. Kʼoeˇ naˇ shiˇ dzeuˇ˗euˬ tsawˇ haˬ teu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya dzaw ngeh, noeˬ poˆ noeˬ paˇ mˇ maˬ mˇ˗eu jiˇ maˬ siˬ nya˗a. Noˇaˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ, Noˇaˬ “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 2:5) Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Noˇaˬ saˇ baoˬ tsoˆ luꞈ ngeh, iˇ cuꞈ maˬ dahˬ pym le mi na˗ehˇ tsawˇ haˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu leh jeh˗eu meh lehˇ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Teu gaˇ duˇ ni Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tsawˇ doeˇ teu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya dzaw˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za nmˇ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗eu lehˇ jiˇ maˬ ehˇ nya˗a.

8. Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui maˬ siˬ nya˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁸ Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬ tawˇ neh? Tsawˇ muiˬ pyeuꞈ˗eu Lawˇtaˬ Sawˇdoˬ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Lawˇtaˬ meuˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ lehˇ aˬ dui siˬ nya ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ siˬ nya˗a. Teu gaˇ˗euˬ meuˬ zaˬ deuˬ doeˇ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ tsaˬ maˬ tsaˬ˗eu siˬ nya ngaˇ laˬ? Lawˇtaˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ laˇ˗euˬ daˬ yah˗ahˇ yuꞈ taꞈ˗eu lehˇ laˇ˗euˬ teu meuˬ˗ahˇ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ baˬ maꞈ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw sheˇ. Jaˇliꞈ˗ahˇ teu gaˇ laˇ˗euˬ teu deuˬ laꞈ kʼoeˇ “zaˬ guˬ tsawˇ kʼaˆ maˬ ehˇ” keuˬ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 19:4; 2 Beˬtuˆluˆ 2:7) Gʼawˬ shaˬ  gaˬ˗eu jeˬ byah˗eu Yeˬhawˇbaˬ teu meuˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ paˇ laˆ dehꞈ nehˬ meh lehˇ aˬ dui maˇ diˇ siˬ nya ngaˇ laˬ? Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ tseˇ gʼaˬ kʼawꞈ maˬ jawˇ byah˗a lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 18:32) Teu meuˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ doeˇ dui dui˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui “tsawˇ doeˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ shiˇ˗euˬ gaˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ” lehˇ ehˇ˗eu teu laꞈ kʼoeˇ, teu meuˬ˗ahˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ keuˬ˗a lehˇ maˇ diˇ ehˇ nya ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ ehˇ nya˗a.

9. Sawˇlaˬmoˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui maˬ siˬ nya˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁹ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dahˬ beh ngeh yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ gaˇ neh maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Sawˇlaˬmoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh. Sawˇlaˬmoˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya dzaw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni biꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ, maˬ ngeuˇ˗eu miˬ yehˇ deuˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗iˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma pehˇ dui dui leˇ˗awˇ, Sawˇlaˬmoˬ neh mˇ˗euˬ iˬ baˇ baˬ da neh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ gʼawˬ mya yaˇ kʼoꞈ ya shaˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Sawˇlaˬmoˬ “aˬ yawꞈ ziˇ dehꞈ jiˇ˗awˇ” Daˬbiˇ˗euˬ meuˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ baꞈ pahˬ nehˬ˗euˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 11:5-9, 43; 2 Sahˬpaˬ 23:13) Teu miˇ neh Sawˇlaˬmoˬ aˇ diˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ aˬ dui ehˇ nya ngaˇ laˬ? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ teu loꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ shiˇ ngeh, iˬ baˇ˗euˬ baoˬ˗ahˇ buˬ˗iˇ law˗iˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, tiˬ gʼaˬ na Sawˇlaˬmoˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ noeˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 6:7) Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ shiˇ dzeuˇ˗euˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za meh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. Miˬyehˇ laꞈ sawˬ heu˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ uˬ duˬ tahˬ mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ biꞈ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 14:13, 14; Yoˇhaˬ 6:44) Sawˇlaˬmoˬ laꞈ sawˬ heu˗ahˇ za˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ ngaˇ laˬ? Aˬ dui maˬ siˬ nya˗a. Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui siˬ nya˗eu je naˇ, Yeˬhawˇbaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ˗eu yaw duˬ baw˗eu heu meh.

Aˬ dui aˬ jeˬ siˬ nya˗eu nga?

10. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga? (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 33:11) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Yeˬsaˬgeˬlaˇ 33:11-ahˇ gui. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu lehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Bawˇlawˇpeh Yeˬsaˬgeˬlaˇ neh boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, . . . tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:9) Dawˬ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ dui dui˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, gaˇ kahˇ maˬ dahˇ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ maˬ laˆ cawˆ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ byah˗eu miˇ neh kʼaˇ yehꞈ kʼaˇ tsaˬ laˇ ngeh aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu meh.

11. Aˬ geu deuˬ nga maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu? Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?

¹¹ Maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui aˬ jeˬ siˬ nya˗eu nga? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ meh. b Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ Yuˇdaˆ Iˇsaˬgaˬliˬoˆ maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maˬkuˆ 14:21; Yoˇhaˬ 17:12) Yuˇdaˆ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ muiˇ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 3:29) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu zahˇ aˬ yuiꞈ tiˬ deuˬ na jiˇ ma ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 23:33 Yoˇhaˬ 19:11) Kʼoeˇ naˇ Pawˇluˆ jiˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh.—Heˬbyehˇ 6:4-8; 10:29.

12. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ jeˇ siˬ nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹² Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui siˬ nya˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga? Aˬ yawꞈ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗eu” lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ bi mawˇ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ nehˬ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, sahˬ paˬ Daˬbiˇ huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ joe˗awˇ tsawˇ haˬ sehꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh tiˬ jawˇ Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ  nehˬ˗euˬ meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 12:1-13) Dzaˇ˗i tiˬ gʼaˬ naˇ sahˬ paˬ Maˬnaˇseˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ tiˬ ziˇ ziˇ lah ehˇ gʼaˬ ni yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ mˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 33:9-16) Heu gaˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yawˬ ha neh mˇ˗euˬ jeˬ huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ ha geuꞈ˗eu uˬ taꞈ, noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu meh.

13. (a) Yeˬhawˇbaˬ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗euˬ nga? (b) Aˇ nah naˇ Yeˬsuˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ehˇ˗eu nga?

¹³ Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu ma. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ “Kʼoeˇ gaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˇ naˆ ni maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ ngaˇ siˬ duˬ luꞈ ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ mˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ nehˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ gaˇ Yawˇnaˆ nui ma pehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu maˬ tseˇ paˆ nya˗eu “iˬ baˇ maˬ ahˇ˗eu zaˬ yaw nyiˇ” gʼawˬ mya ni jawˇ˗eu meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Aˇ nah naˇ Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ zmˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ “yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˇ nah keuˆ le ngeh” Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ “tuˇ laˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu” meh lehˇ ehˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 12:41.

14. ‘Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ gaˇ ya daˬ˗eu’ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

¹⁴ Miˬyehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ le ngeh Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ“tuˇ laˇ˗awˇ” gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga? Mehˬ hu paw ‘gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ, yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ gaˇ ya daˬ˗eu deuˬ jawˇ meh’ lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 5:29) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ uˆ lahˇ˗eu 1,000 kʼoꞈ aˇ yamˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu meh. Teu ngeh, “tsawˇ muiˬ tsawˇ doeˇ dawˬ tawˆ luꞈ” gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 24:15) Tsawˇ doeˇ deuˬ˗aˬ, ‘ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ gaˇ ya daˬ˗eu meh.’ Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ yaw dehꞈ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ˗eu nga, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ ngaˇ laˬ lehˇ haw gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu lehˇ tseˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ dehꞈ˗eu jeˬ maˬ za˗a. (Iˇsaˬyaˇ 65:20) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗eu meh.—Daˬyeˬlaˇ 12:2.

15. (a) Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬtiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗a lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ehˇ nya˗eu nga? (b) Yuˇdaˆ yaw nyiˇ 7 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu dawˬ heu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (“ Yuˇ daˆ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹⁵ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu deuˬ hawˇ˗eu,  aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ “yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu Aˇ nah”˗ahˇ Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ naˆ maˬ tseˇ ya daˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 10:14, 15; 11:23, 24; Luˇkaꞈ 10:12) Yeˬsuˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ dui teu ngeh Yeˬsuˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni ngehˬ nga lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ toˆ˗ehˇ ehˇ gaˇ maˬ duˇ˗a. Yeˬsuˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ gaˇ ya daˬ tehꞈ˗a lehˇ ehˇ ngeh, Yeˬsuˇ teu loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. c Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh zmˬ taˬ˗euˬ “yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu Aˇ nah” heu naˇ, Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh zmˬ taˬ˗euˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˇ nah nehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ tiˬ nah pyeuꞈ meh. Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬ jiˇ yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ mˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ naˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ zaˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ ‘gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ, yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ gaˇ ya daˬ˗eu’ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, “yaw haiˬ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ”˗ahˇ jiˇ ehˇ keuˆ mawꞈ˗eu meh lehˇ taˬ ngehˇ. (Yoˇhaˬ 5:29) Teu miˇ neh Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ zaˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ na ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ya mehˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ gaˇ duˇ˗eu meh.

16. Yeˬhawˇbaˬ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui aˬ jeˬ siˬ nya˗eu nga? (Yeˬlaˬmiˇ 17:10)

¹⁶ Yeˬlaˬmiˇ 17:10-ahˇ gui. Jaˇliꞈ heu deuˆ naˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu lehˇ pahˬ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, “tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ, yaw gʼoꞈ yaw dawˇ lawˬ haw˗eu” heu pyeuꞈ meh. Mehˬ hu paw gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, ‘yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼaˇ oꞈ kʼaˇ geuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh’ lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. Loˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ ziꞈ dah ni gʼeh kʼawꞈ, aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga lehˇ poˆ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kʼoeˇ gʼaˬ heu gʼaˬ maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗a lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ ya noeˬ˗a.

“Miˇ kʼahˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu yaw sahˇ gʼaˬ˗aˬ, dawˇ coe ni mˇ˗eu tsaˬ tehꞈ˗a”

17. Shiˇ dzeuˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mehˬ hu paw aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁷ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ Saˬdaˬ nehˬ˗ehˇ gm leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ puiˬ ngeh neh taꞈ naˇ, tsawˇ haˬ gʼawˬ  mya heˇ lam gʼaˬ ya shiˇ luꞈ˗eu meh. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ, muiˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ cehˆ dzeuˇ nya˗a. (1 Gawˇliˬtu 15:26) Shiˇ dzeuˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mehˬ hu paw aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˇ muˇ muˇ zaˬ tiˬ muˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ 144,000 gʼaˬ mˬ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗awˇ, shiˇ˗eu maˬ baw˗eu dehꞈ ziˇ za˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 14:1) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ naˇ, “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu” “tsawˇ muiˬ” deuˬ laꞈ kʼoeˇ keuˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu 1,000 kʼoꞈ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ lawˬ haw ngeh aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gʼeh˗eu meh. (Daˬyeˬlaˇ 12:13; Heˬbyehˇ 12:1) 1,000 kʼoꞈ uˆ lahˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ maˇ diˇ “yaw haiˬ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ” pyeuꞈ˗eu “tsawˇ doeˇ” deuˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ ya mˇ haw˗euˬ deuˬ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ laˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗eu meh. (Luˇkaꞈ 23:42, 43) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ deuˬ na˗ahˇ naˇ, yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ mˇ dui dui˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ muiˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui kʼahˇ maˬ mˇ caw˗eu miˇ neh maˬ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗a.—Luˇkaꞈ 12:4, 5.

18-19. (a) Yeˬhawˇbaˬ shiˇ dzeuˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ daˇ nehˬ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh siˬ nya˗eu nga? (Iˇsaˬyaˇ 55:8, 9) (b) Aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

¹⁸ Yeˬhawˇbaˬ yaˇ kʼaˬ daˇ ngeh gaˇ kawˆ yawˬ kawˆ na luꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ daˇ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya ngaˇ laˬ? Jah ziꞈ nya˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬbyaˬhaˬ neh yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, byah kuꞈ˗awˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu uˬ taꞈ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ byah˗eu “miˇ kʼahˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu yaw sahˇ gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ dzaw nehˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ a nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 5:22) Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 9:4) Teu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ Da zaˬ “dawˇ coe ni mˇ˗eu” yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh.

¹⁹ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu leh jeh˗awˇ, aˬ yawꞈ yawˬ kawˆ na luꞈ˗ahˇ dawˇ coe ni daˇ meh lehˇ jah ziꞈ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ daˇ nya˗eu aˇ tiˆ maˬ jaˆ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu ma. (Iˇsaˬyaˇ 55:8, 9-ahˇ gui.) Teu miˇ neh aˬ dui yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu yawˬ jeˬ yawˬ kawˆ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗eu aˬ dui˗euˬ Sahˬ paˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ jiˇ ya a nehˬ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 11:3, 4) Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu jeˬ teu tawˇ neh? Aˬ dui siˬ nya˗eu aˬ jeˬ jaˆ˗awˇ, aˬ dui maˬ siˬ nya˗eu aˬ jeˬ jaˆ˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.