Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 19
Dawˬ caˇ 22 Uˆ lahˇ˗eu Miˇkʼahˬ keuˆ le shaw—Bi keuˆ le˗awˬ
Yeˬhawˇbaˬ mehˬ hu paw yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ jeˇ siˬ nya˗eu nga?
‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗a.’—2 Beˬtuˆluˆ 3:9.
Yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu tsahˇ
Aˬ dui mehˬ hu paw Yeˬhawˇbaˬ dawˇ coe ni yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.
1. Aˬ dui nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ yaw dehꞈ dehꞈ luꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?
Aˬ dui nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ yaw dehꞈ dehꞈ luꞈ˗eu ma. Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ byah laˇ luꞈ gaˇ aˬ dui˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ luꞈ˗eu ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui “laꞈ taˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ” hawˇ˗eu “laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ” miˇ tsaˬ tiˬ siˬ siˬ lah ni uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ gʼaˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ deuˆ ceh ceh luꞈ gaˇ ya mawˇ˗eu ma. (Daˬyeˬlaˇ 11:40, Miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui miˇ kʼahˬ doe ni Miˬyehˇ miˇ kʼahˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ luꞈ˗awˇ, tsawˇ haˬ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ neh ha geuꞈ luꞈ gaˇ ya mawˇ luꞈ˗eu ma. (Iˇsaˬyaˇ 60:22; Maꞈtehˬ 24:14) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui “aˇ yamˬ tsaˬ tsaˬ ni” nui jah paw˗euˬ dzaˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ ni za luꞈ˗eu ma.—Maꞈtehˬ 24:45-47.
2. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jah ziꞈ nya˗eu nga? Ehˇ kʼawꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ ya ha geuꞈ˗eu nga?
2 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu nga? (Dawˬdaˬ 4:18; Daˬyeˬlaˇ 2:28) Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ beh laˇ˗euˬ nehˬ˗ehˇ aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ mehˬ bawˬ gm˗eu gʼaˇ duˬ siˬ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ya siˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ siˬ nya˗eu gaˇ kawˆ jiˇ jaˆ meh lehˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ na˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gʼoˆ shaw paˇ˗euˬ nga lehˇ ja sawˇ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui mehˬ hu paw nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ mˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ dui neh siˬ nya taˬ˗euˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ jiˇ ja sawˇ ma.
Aˬ dui maˬ siˬ nya˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?
3. Yaw beh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu deuˬ, aˬ geu ngeh Yeˬhawˇbaˬ paw pyawˬ˗euˬ aˬ kawˬ˗aˬ maˬ paˇ za˗euˬ nga lehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?
3 Yaw beh aˬ dui huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ dahˬ beh laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ paw maˬ pyawˬ˗eu deuˬ maˬ ya buˬ˗iˇ ni Aˬmaˬgeˬdoˬ˗ahˇ ya bi laˆ cawˆ meh lehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ ma. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Noˇaˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ iˇ cuꞈ dahˬ pymˬ ngeh pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ miˇ neh ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ iˇ cuꞈ maˬ dahˬ pymˬ le mi na˗ehˇ saˇ baoˬ laˇ oˆ˗ahˇ piˬ tehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ dahˬ beh laˇ ngeh jiˇ Saˬdaˬ˗euˬ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ “laˇ oˆ piˬ tehˬ˗eu” meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ jawˇ paw maˬ pyawˬ˗euˬ deuˬ buˬ˗iˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ paˇ za meh lehˇ noeˬ˗euˬ maˬ.—Maꞈtehˬ 24:37-39.
4. Aˬ dui iˇ cuꞈ dahˬ pymˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ehˇ nya ngaˇ laˬ?
4 Aˬ dui iˇ cuꞈ dahˬ pymˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ehˇ nya ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ ehˇ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ teu loꞈ˗ehˇ dawˇ coe ni maˬ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. a Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ zaꞈ le˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ Noˇaˬ˗euˬ saˇ ka nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ Noˇaˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, pyeuꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu tiˬ jeˬ paˬ˗ahˇ ehˇ keuˆ mawꞈ˗eu meh lehˇ maˬ sheu cehˆ haw˗aˬ. Saˇ baoˬ˗euˬ laˇ oˆ piˬ tehˬ˗eu gaˇ kawˆ heu˗ahˇ jiˇ maˬ sheu cehˆ haw˗aˬ. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Noˇaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu iˇ cuꞈ dahˬ pymˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh.
5. (a) Iˇ cuꞈ maˬ dahˬ pymˬ leˇ mi naˆ˗ehˇ Noˇaˬ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (Heˬbyehˇ 11:7; 1 Beˬtuˆluˆ 3:20) (b) Noˇaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ hawˇ˗eu aˬ dui˗euˬ saˇ ka˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nga?
5 Noˇaˬ Yeˬhawˇbaˬ neh saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh, aˬ yawꞈ saˇ baoˬ tsoˆ˗eu heu neh nui jah mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 11:7; 1 Beˬtuˆluˆ 3:20-ahˇ gui.) Teu gaˇ duˇ ni Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ ya gaˬ˗eu deuˬ jiˇ jah˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ neh ya gaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 3:17-20) Beˬtuˆluˆ Noˇaˬ˗ahˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mehˬ˗eu gʼaˬ” lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Beˬtuˆluˆ 2:5) Ehˇ kʼawꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, iˇ cuꞈ maˬ dahˬ pymˬ laˇ mi naˆ˗ehˇ Noˇaˬ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ maˬ tsaꞈ gaˬ˗eu nmˇ aˬ dui maˬ siˬ nya˗a. Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh, miˇ kʼahˬ doe ni tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gm leˇ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˇ naˆ ni leh jeh kʼawꞈ, aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ nmˇ maˬ tsaꞈ gaˬ doe jiˇ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh?
6-7. Aˇ saˬ saˬ˗eu maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ tsaꞈ gaˬ doe nya˗eu nga?
6 Yeˬsuˇ aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ aˬ gaˇ keuˆ ni ya mˇ gʼeh˗eu nga lehˇ ehˇ˗eu nga? Yeˬsuˇ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ “miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ heu doe ni, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ doe tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 24:14) Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byah laˇ haw˗euˬ jeˬ˗ehˇ byah laˇ taˬ˗euˬ meh. Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ 1,000 jeˬ˗euˬ dawˬ dzehˬ ni za nya˗awˇ, jw.org gʼoeˇsaiˇ baˬ da neh tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ meh.
7 Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “meuˬ yawˬ meuˬ na luꞈ˗ahˇ naw maꞈ gaˇ maˬ mˇ jiˇ mi naˆ˗ehˇ” yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ tsaꞈ gaˬ doe jiˇ mi naˆ˗ehˇ, yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˇ nah keuˆ le meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 10:23; 25:31-33) Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ heu naˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗euˬ saˇ ka˗ahˇ jiˇ byah laˇ˗eu meh. Tsawˇ haˬ yaw myaˬ lam gʼaˬ aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ laˆ tsoeˬ taˬ˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, yawˬ peu na luꞈ zaˬ deuˬ aˇ yaˇ aˇ yaˇ gʼaˬ˗ahˇ neh dehꞈ le luꞈ˗eu meh. Aˬ dui “miˇ kʼahˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsaꞈ gaˬ luꞈ˗eu ma. (Pah mehˬ˗eu 14:6) Ehˇ kʼawꞈ aˇ saˬ saˬ˗eu maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ nmˇ maˬ tsaꞈ gaˬ doe jiˇ nya˗a.
8. Mehˬ hu paw Yeˬhawˇbaˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ lehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
8 Toˆ˗ehˇ naˇ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ya gaˬ˗euˬ deuˬ tawˇ neh? Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ a nehˬ˗euˬ Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu nga? (Yoˇhaˬ 5:19, 22, 27; Gʼaˬkʼehˇ 17:31) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ daˬ ma hmˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ ‘tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗a.’ “Dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ bi noeˬ poˆ” mawꞈ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:9; 1 Tiˆmoˇseˬ 2:4) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ maˬ ya gaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ maˬ ehˇ nehˬ˗aˬ siˬ lehˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu mehˬ hu paw mˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗eu maˬ loˬ˗a.
Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ maˬ gaˬ haw˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu nga? (Aˇ deuˆ 8-ahˇ haw) c
9. Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ pah mehˬ nehˬ taˬ˗euˬ nga?
9 Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ mˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ pah mehˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ maˬ ya gaˬ˗euˬ uˬ taꞈ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ za˗euˬ “tsawˇ doeˇ” deuˬ˗ahˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ ma lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 24:15; Luˇkaꞈ 23:42, 43) Teu miˇ neh, aˇ yeˇ huiˬ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ doˆ laˇ˗euˬ meh.
10. Aˬ jeˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ doˆ laˇ˗euˬ nga?
10 Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ shiˇ˗euˬ deuˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi laˆ cawˆ˗awˇ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ nga laˬ? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Aˬmaˬgeˬdoˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ neh, bi laˆ cawˆ˗euˬ muiˇ˗eu deuˬ maˬ paˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Teˇsaˬloˇni 1:6-10) Ehˇ kʼawꞈ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh, tsawˇ mawˬ mawˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, laˆ tahˬ laˆ naˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ cawˬ neh bi sehꞈ˗euˬ miˇ neh, ya shiˇ˗euˬ deuˬ tawˇ neh? aˬ joˆ˗ehˇ nga? (Dawˬtsoˆ 9:11; Zaˬkaˬliˇ 14:13) Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ shuiꞈ˗ahˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu “tsawˇ doeˇ” deuˬ laꞈ kʼoeˇ keuˬ ngaˇ laˬ? Aˬ dui maˬ siˬ nya˗a.
Aˬ dui siˬ nya˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?
11. Aˬmaˬgeˬdoˬ aˇ nah˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗eu nga?
11 Aˬ dui mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, yaw myaˬ jeˬ siˬ nya taˬ˗euˬ ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui Aˬmaˬgeˬdoˬ˗euˬ aˇ nah˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ neh yaˇ kʼaˬ bi daˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu ma. (Maꞈtehˬ 25:40) Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu deuˬ naˇ, yawˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi daˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui Ka li˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ beh laˇ ngeh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ luꞈ meh siˬ lehˇ siˬ nya˗awˇ, Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ dahˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ bi kuˇ daˆ jiˇ meh lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu ma. Teu miˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni nui ma yaw sui yaw dawˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:31, 32; Pah mehˬ˗eu 12:17) Gaˇ kawˆ heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu nga?
12-13. “Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma” bi laˆ cawˆ gaˇ ya mawˇ ngeh, tiˬ gʼaˬ na aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
12 Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ dahˬ beh laˇ˗awˇ, tiˬ deuˬ na “Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma” bi laˆ cawˆ gaˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ngehˬ haw˗euˬ meh lehˇ noeˬ doˆ leˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ tiˬ deuˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah laˇ ngaˇ laˬ?—Pah mehˬ˗eu 17:5; Yeˬsaˬgeˬlaˇ 33:33.
13 Teu loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ naˇ, teu naˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Moˇseˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh. Teu ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ ngeh, “nui deuˬ tsawˇ jeuˬ gʼawˬ mya ni” caw teh gʼeh˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ teu deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ gʼaˬ na, Moˇseˬ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ guˆ gaˆ tseˇ jeˬ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah dahˬ beh laˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 12:38) Teu gaˇ duˇ ni Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma bi laˆ cawˆ gaˇ ya mawˇ˗euˬ deuˬ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah maˬ beh laˇ mi na˗ehˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ gm laˇ naˇ, aˬ dui nui ma maˬ muiˬ ni gʼeh paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ laˬ? Aˬ dui toˆ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui ‘gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗awˇ, caw ba nya˗eu, yaw awˇ laꞈ˗ehˇ nui ma maˬ pehˇ˗eu uˬ taꞈ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ tiˬ byah ni ahˇ˗awˇ, saˇ jaˇ ziꞈ dui dui˗eu’ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu ma. b—Doˆ˗iˇ˗eu 34:6.
“Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma” bi laˆ cawˆ gaˇ ya mawˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ neh ngehˬ yaꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ (Aˇ deuˆ 12-13-ahˇ haw) d
14-15. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ geu gaˇ jawˇ˗awˇ aˬ geu ngeh shiˇ˗euˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ ngaˇ laˬ? (Ja ceuˬ 33:4, 5)
14 Tiˬ poˆ na aˬ dui mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, “Aˬ yawꞈ maꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ shiˇ nmˇ maˬ gaˇ˗eu beu” lehˇ ngehˬ gaˇ ya gaˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ ngehˬ˗eu teu naˇ, yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ za˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ geu ngeh shiˇ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Yeˬhawˇbaˬ naˇ byah kuꞈ˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ dawˇ coe ni yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu yaw duˬ baw meh. (Ja ceuˬ 33:4, 5-ahˇ gui.) Aˬ dui “miˇ kʼahˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taꞈ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu yaw sahˇ gʼaˬ” tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ mˇ meh lehˇ nui jah taˬ nya meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 18:25.
15 Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ geu gaˇ jawˇ˗eu heu nehˬ˗ehˇ jiˇ maˬ taꞈ˗a. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ maˬ ya gaˬ haw˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗euˬ miˇ neh tehꞈ˗ehˇ “ciꞈ myehꞈ” pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ daˇ˗a. Yaw tsaˬ yaw dawˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ kʼahˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taꞈ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ tsawˇ haˬ teu deuˬ˗ahˇ aˬ dui naˆ maˬ tseˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:46) Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ aˬ dui maˬ siˬ nya˗a. Tiˬ poˆ na tsawˇ haˬ teu deuˬ, Miˬyehˇ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ siˬ duˬ ni jahˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ dzaw laˇ˗awˇ, nui jah mˇ mawˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ paw pyawˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu meh.—Yeˬsaˬgeˬlaˇ 38:16.
Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ dahˬ beh laˇ ngeh, gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya puˬ ya mawˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na nui ma paˇ laˇ nya ngaˇ laˬ?
16. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
16 Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ aˇ naˆ ni taˬ baw˗eu lehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ bi kamˇ shiˇ le˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 3:16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu lehˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 49:15) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ dui shiˇ˗euˬ naˇ kʼawꞈ, aˬ dui nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ yaw oeˇ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ duˇ dehꞈ dehꞈ dawˆ ahˇ˗awˇ laˆ dehꞈ nya gaˇ keuˆ ni aˬ dui˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 10:29-31) Teu miˇ neh aˬ dui, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ daˇ nehˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗awˇ, tsaˬ˗eu dawˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu miˇ neh meh.—Yaˬkoˆ 2:13.
Yeˬhawˇbaˬ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗awˇ, tsaˬ˗eu dawˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu miˇ neh, yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ meh lehˇ jah ziꞈ nya (Aˇ deuˆ 16-ahˇ haw)
17. Aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?
17 Gʼoˆ shaw paˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu yaw beh naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga? Kʼoeˇ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni aˬ jeˬ laˆ noeˬ nehˬ˗eu nga? Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu˗ahˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.
Dawˬ caˇ 76 Nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya?
a Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ miˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ˗euˬ nga lehˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya mawꞈ naˇ, 2015 kʼoꞈ, Smˇ siˬ ba la 15 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ “Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ gaˇ nui ma tsaˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ, myaˆ pyawˬ 7-11-ahˇ haw.
b Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ bi laˆ cawˆ gʼaˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Maˬgawˇgaˆ˗euˬ Gawˇgaˆ deuˆ laˇ ngeh, lawˬ haw gaˇ ya daˬ˗eu meh. Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ bi laˆ cawˆ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼah Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gm laˇ˗eu deuˬ jiˇ lawˬ haw laˇ gaˇ ya daˬ meh.
c Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ.: Miˇ kʼahˬ doe ni tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ luꞈ kʼawꞈ, aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ gʼaˬ na jawˇ gaˇ maˬ le keuˆ nya˗eu lehˇ bi siˬ˗eu aˇ baˇ 3 baˇ. (1) Zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ maˬ tsaꞈ gaˬ leˇ nya˗eu aˇ dzehˬ˗ehˇ nyehꞈ suꞈ˗eu zahˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ. (2) Miˬ sawˇ yo zaˬ tiˬ gu aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ. (3) Zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ maˬ le keuˆ nya˗eu kaˬ dui dui˗eu jawˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ.
d Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Saˇ kiˇ maˬ paˇ pyeuꞈ ni doˆ iˇ˗euˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma” bi laˆ cawˆ meh lehˇ ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ paˇ noeˬ doˆ laˇ. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ, Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu aˬ da aˬ ma jawˇ gaˇ gʼoꞈ kʼoꞈ˗iˇ. Aˬ dui toˆ˗ehˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ.
