1. Mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ na ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

 Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu ma. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu teu naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ Miˬyehˇ˗ahˇ bi siˬ nya laˇ mawꞈ˗eu miˇ neh ma. Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ya leˇ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ naˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu shaˬ dui dui˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tiˬ gʼaˬ na˗aˬ zawˇ˗ehˇ shaꞈ dawˇ nya˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ nui jah yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ahˇ˗eu miˇ neh meh. Aˬ cawˬ maˬ kuˇ gaˇ iˬ kʼahˇ iˇ˗eu teu naˇ tiˬ deuˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ nui ma maˬ saˇ˗a. Tiˬ deuˬ na˗aˬ teh doˆ laˇ gaˇ guˆ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ya suˬ saˬ iˇ˗a lehˇ ya jah ya gaˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Mehˇ nmˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui kʼawꞈ maˬ siˬ maˬ suˇ˗eu deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu heu naˇ, aˇ dzehˬ˗ehˇ shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ heu deuˬ gaˇ heu naˇ aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh aˬ myah luꞈ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

2. Nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ maˬ cehˇ ni pyeuꞈ luꞈ naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh gʼaˬ maˬ ya baˬ˗eu nga?

² Nawˬ˗ahˇ laꞈ taˆ deuˆ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ maˬ cehˇ ni gʼeh miˇ˗a laˬ? Ngeuˇ naˇ, gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Nawˇ yawˬ ha˗ahˇ nui jah maˬ ahˇ˗eu teu naˇ nawˇ taˬ aw˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, nawˇ aˬ cawˬ neh maˬ bi noeˬ huiˬ mawꞈ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu uˬ taꞈ, tsawˇ pyehˇ maˬ pyehˇ dzaˬ mawꞈ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Maˇ diˇ naˇ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ˗iˬ dawˬ doeˇ maˬ daˬ mawꞈ. Aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ nehˬ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ nawˇ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ maˇ diˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 41:13) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ nui ma maˬ saˇ ni pyeuꞈ laˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ ngaˬ jeˬ˗ahˇ haw ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ cehˇ dzehˬ laˇ nya˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.

 Jaˇliꞈ neh nawˇ˗ahˇ gʼaˬ bi biꞈ

3. Yeˬlaˬmiˇ aˬ jeˬ˗euˬ baˬ da neh aˬ cawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ nya˗euˬ nga?

³ Gaˇ hu ba Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ shaˬ dui dui˗eu doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ byah nya ni gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ gaˇ a nehˬ ngeh, dahˬ beh ngeh Yeˬlaˬmiˇ yawˬ ha˗ahˇ nui jah maˬ ahˇ˗a. Aˬ yawꞈ “ngaˇ dawˬ ngehˬ tsaˬ maˬ siˬ˗ehˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawꞈ maˬ zeh laˇ nyaˬ siˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yeˬlaˬmiˇ 1:6) Aˬ jeˬ baˬ da neh Yeˬlaˬmiˇ yawˬ ha˗ahˇ nui jah ahˇ laˇ˗euˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ baˬ da neh meh. Yeˬlaˬmiˇ “nawˬ˗euˬ dawˬ kawˬ ngaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ, miˬ dzaˬ doꞈ gaˇ duˇ nya. Ngaˇ kʼaˇ dzahˬ tehˬ coeˇ˗eu jahˬ kʼawꞈ, maˬ dzahˬ tehˬ gʼaˬ coeˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yeˬlaˬmiˇ 20:8, 9) Yeˬlaˬmiˇ tsawˇ haˬ deuˬ maˬ naˇ haˬ˗eu tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ tsaꞈ gaˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ teu aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˇ teu˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh.

4. Aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh aˬ jeˬ za˗eu nga? (Gawˇlawˇsehˇ 1:9, 10)

⁴ Aˬ dui jiˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za nya˗eu meh. Pawˇluˆ Gawˇlawˇsehˇ meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ ngeh, tsaˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ Gawˇlawˇsehˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ miˇ neh ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ bi dehꞈ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ naw maꞈ dehꞈ nya laˇ˗awˇ’ “naw maꞈ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ jeˬ gʼawˬ mya ni doˆ laˇ”˗euˬ meh lehˇ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:9, 10-ahˇ gui.) Pawˇluˆ neh ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ heu naˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah dzehˬ laˇ˗awˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh teu na na˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw dzehˬ laˇ˗eu meh.

5. Aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loˆ za˗eu gʼaˬ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

⁵ Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loˆ za˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ gui ngeh, pyehˆ tseˇ ngeh, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, maˬ teh ni aˇ yamˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya zmˬ˗eu meh. Maˬ gʼoˆ shaw laˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ya mawˇ naˇ kʼawꞈ maˬ pyehˆ tseˇ ni taˬ byehˇ. Teu deuˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu gʼaˬ duˬ, Gʼawˇ˗ciˬtaoˬbeuˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ toeˬ mehˬ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ poˆ tseˇ˗eu keu ka heu deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ pyehˆ tseˇ nya meh. Aˇ yamˬ zmˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ naˇ, Jaˇliꞈ ehˇ˗eu heu maˇ diˇ tsaˬ ngaˇ˗a lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:21) Ngehˬ˗ehˇ jah ziꞈ laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˇ ya ja nehˬ ngeh laˬ kʼaˬ cehˬ˗eu meh.

Tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ

6. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁶ Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ naˇ, nymˇ sahˇ gʼaˬ˗ahˇ yaw muiˬ yaw seuˆ seuˆ lehˇ  tsaꞈ gaˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ maˬ bi tsaꞈ gaˬ˗iˇ mi na˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 10:1-11) Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ neh mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw ngeh, yawˬ mya jeˬ lehˇ mˇ byah nya˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh.—Luˇkaꞈ 10:17.

7. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁷ Aˬ dui tsaꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha˗eu dawˬ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzawˇ nehˬ nya˗eu nga lehˇ ya shaˇ noeˬ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ nymˇ sahˬ deuˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ naˇ haˬ laˇ nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ kʼoꞈ nya˗eu nga lehˇ jiˇ shaˇ noeˬ taˬ. Jiˇ naˇ aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh yaw bya, yaw awˬ, yaw saw saw lehˇ ya ngehˬ˗eu meh.

8. Ka li zaˬ deuˬ miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nga?

⁸ Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Aˬ dui ya mˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ heu˗ahˇ “poeˬ dui dui˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ heu deuˬ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ” nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 4:7) Poeˬ dui dui˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ heu naˇ aˬ jeˬ nga? Tsawˇ haˬ˗euˬ ziˇ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu heu meh. (2 Gawˇliˬtu 4:1) Miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Pawˇluˆ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ jeˬ gaꞈ gaꞈ˗eu deuˬ aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ, aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ hawˇ˗eu pyuˇ lawˬ muˇ miˇ tsaˬ oeˬ lahˬ˗ahˇ dawˆ ahˇ˗awˇ cah˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ bi tsaꞈ gaˬ˗euˬ meh. Teu naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh gaˇ heu˗ahˇ mˇ luiˆ nya ni Miˬyehˇ caw ba nehˬ˗eu meh.

Nui kʼaˬ biꞈ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ

9. Aˬ dui guˆ˗eu nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁹ Tiˬ poˆ na aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ guˆ nya˗eu meh. Aˬ dui guˆ˗eu nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga? Gʼaˬ kʼehˇ deuˬ taˬ paˇ tsaꞈ gaˬ lehˇ dawˬ bi biꞈ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ neh shaˇ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ haw ma. Teu ngeh aˬ yawꞈ maꞈ guˆ˗awˇ maˬ tsaꞈ gaˬ peuˬ ni maˬ jawˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Nawˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ˗eu nga maꞈ nawˬ˗euˬ dawˬ kʼaˬ duˬ ni mehˬ nehˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ” lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ taꞈ lehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 4:18, 29, 31) Aˬ dui˗ahˇ jiˇ guˆ laˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ nya dzehˬ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ peuˬ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya˗eu meh.

10. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Iˇsaˬyaˇ 43:10-12)

 ¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tseˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Saˇ kiˇ bi pyeuꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui nui kʼaˬ ahˇ ni caw ba nehˬ ma lehˇ jiˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 43:10-12-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu gaˇ kawˆ oeˬ kawˆ˗ahˇ haw ma. Dahˬ beh˗eu kawˆ naˇ, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ aˬ geu gaˇ jawˇ˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu maˬ kaˬ Yeˬsuˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ jawˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 28:18-20) Nyiˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 14:6) Smˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui neh ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 14:25, 26) Oeˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, mehˇ nmˇ deuˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni mˇ nya˗eu meh.

Laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗awˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw

11. Tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ mya ni mawˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹¹ Nawˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh nymˇ sahˇ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya mawˇ naˇ nui ma gʼaˬ baˬ miˇ˗a laˬ? ‘Nymˬ˗mˇ nymˇ sahˇ deuˬ aˬ gaˇ jawˇ luꞈ˗euˬ nga’ lehˇ shaˇ noeˬ haw. (Gʼaˬkʼehˇ 16:13) ‘Aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ mˇ iˇ˗euˬ nga laˬ?’ Maˬ ngeuˇ naˇ laꞈ nyiˇ paw iˇ˗euˬ nga laˬ? Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ nawˇ tsawˇ haˬ uiˬ gaˇ tsaꞈ gaˬ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ dzehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Joˇshuˬ˗aˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ “Ngaˇ lehˆ˗ahˇ cah˗iˇ ngeh maˬ ehˇ, aˇ yehˆ yaˇ kʼmˇ lawˬ muˇ iˇ ngeh maˬ ehˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za dzehˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Joˇshuˬ˗aˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ Baˇ˗liˇceꞈ uˬ ciꞈ taw paw maˬ ngeuˇ naˇ, jawˇ nah ngeh nah gʼahˇ paw aˇ yamˬ laˆ paˇ˗awˇ iˇ ngeh nymˇ sahˇ gʼawˬ mya gʼaˬ iˇ kahˇ jawˇ gaˇ ya mawˇ˗eu meh.—Eˇpeˇsu 5:15, 16.

12. Aˬ dui nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu gʼaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ jah˗awˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya siˬ nya˗eu nga?

¹² Aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ tsawˇ haˬ deuˬ nui ma yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ahˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ jah˗eu, aˬ jeˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ni jahˇ. Joˇshuˬ˗aˬ hawˇ˗eu Baˇ˗liˇceꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ dahˬ beh˗eu gʼaˇ duˬ, sahˬ boꞈ aˇ taꞈ˗euˬ mehˬ shi jaˆ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Nawˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ ehˇ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ˗ahˇ zmˬ ngeh aˬ yawꞈ nyaꞈ “Gʼawˬ mya gʼaˬ Jaˇliꞈ heu naˇ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na naˇ toˆ˗ehˇ maˬ noeˬ˗a. Nawˇ tawˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Myaˬ myaˬ ni naˇ toˆ˗ehˇ naˇ haˬ˗euˬ baˬ da neh dawˬ ngehˬ cawˬ daˆ leꞈ nya˗eu meh.

13. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ gaˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ naˇ haˬ kʼawꞈ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗euˬ lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? (Dawˬdaˬ 27:11)

 ¹³ Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ byah˗eu heu naˇ, aˬ dui tsaꞈ gaˬ ngeh tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ naˇ haˬ˗eu, maˬ naˇ haˬ˗eu nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh a nehˬ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu miˇ neh ma. (Gʼaˬkʼehˇ 10:42) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ˗iˬ maˬ ya ngehˬ cawˬ kʼawꞈ, aˬ dui tsaꞈ gaˬ gaˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ naˇ haˬ kʼawꞈ, aˬ dui mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu meh.—Dawˬdaˬ 27:11-ahˇ gui.

14. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nga?

¹⁴ Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu ma. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ tiˬ dmˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ, byoˆ iˇ˗euˬ zaˬ˗ahˇ poˆ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Zaˬ˗ahˇ poˆ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ muˇ muˇ lah ni gm leˇ˗awˇ yawˬ gaˇ na luꞈ poˆ˗eu meh. Byoˆ iˇ˗euˬ zaˬ˗ahˇ poˆ mawˇ ngeh tiˬ jawˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ heu jiˇ mehˬ bawˬ gm˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ muˇ muˇ lah ni ya mˇ˗eu gaˇ pyeuꞈ meh. Tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ poˆ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ ya mˇ˗eu meh. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe dahˬ beh laˇ ngeh aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu ma.

Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ cawˬ cawˬ gaˬ˗awˬ

15. Maꞈtehˬ 22:37-39 heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁵ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ cawˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ naˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh dzehˬ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 22:37-39-ahˇ gui.) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh a nehˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ luꞈ gaˇ, Yeˬhawˇbaˬ ya mawˇ ngeh aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Kʼoeˇ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ laˬ kʼaˬ aˇ naˆ ni cehˇ paˬ nga. Aˬ yawꞈ maꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za gaˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ.—Yoˇhaˬ 6:40; 1 Tiˆmoˇseˬ 4:16.

16. Iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ cehˇ nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹⁶ Nawˇ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na baˬ da neh iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ luꞈ de laˬ? Ngeuˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Koˇbiˬ yaw jaw naˇ gawˇ jaˆ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Saˬmeuˬlaˆ hawˇ˗eu  Dehˇniˬ˗oˬ iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˬ dui dui kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nyaꞈ naˬ gaˬ paw neh maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ boꞈ boꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ, aˬ myah luꞈ tsaꞈ gaˬ˗awˇ, Zm˗mˬ paw neh Jaˇliꞈ dzaw zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ dzaw nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Saˬmeuˬlaˆ naˇ gawˇ laˆ saˆ˗eu Kaˬ˗leˇniꞈ˗ahˇ kiꞈsaˬ (ma le) naˇ gawˇ laˆ saˆ iˇ ngeh kʼaˇ ya mawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ baˬ da neh nui ma paw maˬ ehˇ, gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, gʼaˬ baˬ laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ nya ni ya leh jeh˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ yamˬ teu yamˬ laꞈ kʼoeˇ Dehˇniˬ˗oˬ jiˇ dawˬ teˇ teˇ˗awˇ yuꞈ zaˇ laꞈ kʼoeˇ ba la 3 siˬ byah ni ya yuꞈ˗euˬ meh. Jiˇ naˇ ba la 6 siˬ byah ni laˆ lawˬ˗ahˇ ya nuiˇ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ haw laˇ˗eu saˬ laˬ ma˗ahˇ maˬ ehˇ, mˇ myawˬ sha laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ ngaˇ jaˆ gʼaˬ sha˗eu paw mˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ naˬ gaˬ paw neh ya tsaꞈ gaˬ˗euˬ ma.” Saˬmeuˬlaˆ hawˇ˗eu Dehˇniˬ˗oˬ iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nyaꞈ kʼaˇ gʼeh nya˗eu jeˬ mˇ˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.

17. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ aˬ joˆ˗ehˇ za nya˗eu nga?

¹⁷ Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ biꞈ taˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ tiˬ hmˬ saˇ˗i tiˬ hmˬ˗ahˇ mˇ caw naˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ za˗eu meh. Nui noeˬ nui duˇ teu deuˬ naˇ gʼawˬ nyoeˇ jahˇ gaˇ dawˆ˗eu jaˇ muiˇ jaˇ sawˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui jaˇ muiˇ jaˇ sawˇ heu deuˬ dawˆ keuˬ jiˇ ngeh kuiˇ dui dui˗eu dzaˇ tiˬ hmˬ za˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui nui noeˬ nui duˇ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ caw naˇ, maˬ muiˬ˗eu paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.