1. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ luꞈ mawˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ ngeh yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ puˬ ngeh yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, haw mawˇ luꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 37:18) Aˬ dui nui ma naˇ nui ma cawˆ luꞈ ngeh kʼawꞈ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ dui dui˗eu meh. Teu naˆ maˬ tseˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh.

2. Yeˬhawˇbaˬ nui ma tsawˬ paˆ iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

² Ja ceuˬ 147:3-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui ma tsawˬ paˆ iˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ “maˇ kʼehˬ˗ahˇ lahˇ cuꞈ nehˬ˗eu” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ heu deuˆ naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui ma paw bi laˆ naˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh˗eu lehˇ bi siˬ bi mawˇ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Bi laˆ naˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ laˆ saˆ nehˬ nya˗eu, nya dui dui˗eu saˬ laˬ gʼoˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Naˇ luꞈ˗eu deuˬ bi maˬ gaˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, saˬ laˬ gʼoˬ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya mˇ caw˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nui ma naˇ nui ma cawˆ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ dui nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ kamˬ taˬ

3. Tiˬ gʼaˬ na yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ˗eu nga?

³ Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ myaˬ ni nui gaˬ maˬ ahˇ˗a. Gʼawˬ mya gʼaˬ yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Heˇleˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. a “Ngaˇ aˬ da  aˬ ma˗euˬ nui gaˬ maˬ za haw˗aˬ. Ngaˬ da gʼeh dui dui˗awˇ diˬ laˇ dehˬ laˇ˗eu meh. Laiꞈ lehˇ˗aˬ, tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ nga lehˇ yawˬ nah na luꞈ ehˇ laˇ˗eu meh.” Nawˇ jiˇ Heˇleˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, mˇ doeˇ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, dehˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ bi mˇ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ya puˬ haw˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya tehꞈ˗a. Teu miˇ neh nawˇ, nawˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu gʼaˬ jawˇ˗eu lehˇ ehˇ gaˇ maˬ jah coeˇ ni gʼeh˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

4. Ja ceuˬ 34:18-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ kamˬ taˬ˗euˬ nga?

⁴ Aˬ cawˬ deuˬ nawˬ˗ahˇ yaw doeˇ jahˇ nehˬ laꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ jah ziꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ “nui ma tsawˬ paˆ˗euˬ deuˬ dawˬ peh” jawˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 34:18-ahˇ gui.) Nawˇ “nui ma cawˆ˗eu tiˬ gʼaˬ” pyeuꞈ luꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw mawˇ˗awˇ, nawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sheuˬ laꞈ˗euˬ meh lehˇ taˬ ngehˇ. (Yoˇhaˬ 6:44) Nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ bawˬ dui dui˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh.

5. Aˬ cawˬ neh haw teˬ˗eu deuˬ˗ahˇ, Yeˬsuˇ neh mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁵ Aˬ dui Yeˬsuˇ neh mˇ˗euˬ shaˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh leˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh, aˬ cawˬ neh haw teˬ˗eu deuˬ˗ahˇ haw mawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ nehˬ shaˇ nehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 9:9-12) Kʼaˆ dui dui˗eu naˇ gawˇ naˇ luꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, naˇ gawˇ taˬ leˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ˗euˬ pehˇ kʼahˬ˗ahˇ toeˬ ciˆ˗euˬ meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ nui jah ahˇ˗eu baˬ da neh aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 5:25-34) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:9) Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh. Nawˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu yaw muiˬ jeˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ hawˇ˗eu nui jah˗ahˇ haw mawˇ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.

6. Yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ naˇ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

⁶ Aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ noeˬ˗ehˇ jawˇ luꞈ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ  gui˗awˇ, ya shaˇ noeˬ ya shaˇ sawˇ˗eu meh. b (Ja ceuˬ 94:19) Nawˇ yawˬ ha neh daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ maˬ le keuˆ nya ngeh, aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya nya lehˇ noeˬ˗awˇ nui ma nyiˇ nui ma cawˆ ngeh, yawˬ haˇ yawˬ ha˗ahˇ yaw doeˇ taˬ noeˬ. Miˬyehˇ nawˇ maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni mˇ lehˇ maˬ kʼehˇ˗a. (Ja ceuˬ 103:13, 14) Dzeuˇ yaꞈ ngeh nawˇ aˬ cawˬ deuˬ neh yaw doeˇ bi jahˇ haw˗euˬ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ iˬ baˇ taˬ taˬ. Teu naˇ, nawˬ˗euˬ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ yaw doeˇ jahˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, yaw doeˇ jahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ meh lehˇ taˬ ngehˇ. (1 Beˬtuˆluˆ 3:12) Nyiˇ ngeh yaw doeˇ jahˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Sahˬdaˬ˗laˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw mawˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu ma.”

7. Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ baˬ da neh Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu nga?

⁷ Yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ taˬ noeˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, nawˬ˗ahˇ zmˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˇ mˇ cawˬ bi pyeuꞈ˗eu heu neh, nawˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 3:9) Nawˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ baˬ da neh, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya dzehˬ laˇ˗awˇ, gʼoˆ shaw nehˬ nya laˇ˗eu uˬ taꞈ, caw ba nehˬ mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Uˬ soe dahˬ beh laˇ gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Heˇleˬ, aˬ cawˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za˗awˇ, nymˬ˗mˇ naˇ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Yaw beh ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ ‘tiˬ jeˬ˗iˬ shiꞈ ma naꞈ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ’ nya lehˇ noeˬ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ nui gaˬ za˗awˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ law hawˇ miˬ˗a lehˇ noeˬ laˇ ni Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Heˇleˬ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ luꞈ˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ neh iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ bi ha geuꞈ mawꞈ

8. Iˇsaˬyaˇ 1:18-ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ kamˬ taˬ˗euˬ nga?

⁸ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na, iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi naˆ˗ehˇ maˬ ehˇ, iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ naˇ kʼah maˬ ehˇ, mˇ bahˬ˗euˬ baˬ da neh maˬ tsehˆ leˇ ni nui ma cawˆ cawˆ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ lehˇ taˬ ngehˇ. Ka kʼoꞈ˗eu laꞈ sawˬ heu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ bi ha geuꞈ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ “laˇ˗awˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. c (Iˇsaˬyaˇ 1:18-ahˇ gui.) Aˬ dui noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui neh mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ noeˬ mawˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗eu yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ˗a.—Ja ceuˬ 103:9, 12; Heˬbyehˇ 6:10.

9. Aˬ dui gaˇ hu pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, nymˬ˗mˇ hawˇ˗eu mehˬ hu paw aˬ jeˬ miˇ neh haw tsoˆ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁹ Nawˇ gaˇ hu mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ baˬ da neh nui ma cawˆ luꞈ naˇ, gaˇ hu mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, nymˬ˗mˇ mˇ luꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mehˬ hu paw mˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˬ. Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ haw˗euˬ miˇ neh, nui ma cawˆ dui dui˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 1:12-15) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ mehˬ lehˇ siˬ nya˗eu meh. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ neh gaˇ hu mˇ˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ maˬ jawˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ Paˬliˬsehˇ pyeuꞈ ngeh, mˇ pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ shaˇ noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ neh mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jiˇ maˬ paˇ shaˇ noeˬ˗euˬ meh. (Piˇliˇpiˆ 3:4-8, 13-15) Pawˇluˆ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗awˇ, mehˬ hu paw haw tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Nawˇ jiˇ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ gaˇ hu pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ laˆ poˆ maˬ laˆ paˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nya˗awˇ mehˬ hu paw nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ nya˗eu meh.

10. Nawˇ aˬ cawˬ˗ahˇ ngehˬ deuˬ mˇ deuˬ haw˗euˬ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁰ Nawˇ gaˇ hu ba aˬ cawˬ˗ahˇ ngehˬ deuˬ mˇ deuˬ˗euˬ baˬ da neh nui ma maˬ saˇ ni gʼeh luꞈ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ  nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ kʼoꞈ laˇ ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˬ. Nui ma laꞈ kʼoeˇ neh iˬ baˇ shaˇ pyehˬ˗awˬ. (2 Gawˇliˬtu 7:11) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nawˬ neh ngehˬ deuˬ mˇ deuˬ nehˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˬ. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, tiˬ poˆ paˇ tsaˬ paˇ dzoeˇ kʼoꞈ leˇ ni caw ba nehˬ nya˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu meh.

11. Aˬ dui bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoꞈ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw)

¹¹ Yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ. Aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ kaˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ neh bi zmˬ. Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ˗ahˇ bi tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maˬ iˇ ni yawˬ meuˬ yawˬ˗ahˇ cehˆ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ meh. Yawˇnaˆ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ jeˬ˗ahˇ neh ya dzaw geuꞈ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 1:1-4, 15-17; 2:7-10) Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ˗ahˇ iˇ ni aˬ kawˬ˗aˬ tiˬ poˆ paˇ biꞈ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ poˆ naˇ Yawˇnaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ taˆ lehˇ mˇ caw˗euˬ meh. Yawˇnaˆ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ baˬ da neh nui ma cawˆ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh a nehˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ ni maˬ gʼeh˗aˬ.—Yawˇnaˆ 3:1-3.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tiˬ tiˆ gʼaˬ biꞈ

12. Aˬ dui yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga? (Piˇliˇpiˆ 4:6, 7)

¹² Aˬ dui doeˇ dui dui˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tiˬ tiˆ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Mehˇ nmˇ Law hawˇ˗eu Kehˇlawˬ aˬ nyaꞈ dzeˇ zaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ aˬ li yawˬ haˇ yawˬ ha laˆ sehꞈ˗euˬ miˇ neh, nui ma cawˆ dui dui luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Dzeuˇ yaꞈ ngeh nga nyaꞈ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ poˆ naˇ kʼaˇ shaˬ˗eu poˆ pyeuꞈ miˇ˗a. Nga nyaꞈ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ ngeh miˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Teu miˇ neh, Piˇliˇpiˆ 4:6, 7-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, nui saˇ za˗euˬ ma.” (Gui.) Nawˇ jiˇ doeˇ dui dui˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ˗awˇ nui ma tsawˬ paˆ luꞈ naˇ, nawˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ˗awˬ. Nawˇ aˇ myaˆ poˆ maˬ ehˇ, aˇ myah keuˆ ni maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 86:3; 88:1) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ taꞈ˗ehˇ shaˇ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh.—Luˇkaꞈ 11:9-13.

13. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Eˇpeˇsu 3:16)

¹³ Nawˇ kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu baˬ da neh, gʼaˬ maˬ ahˇ ni pyeuꞈ haw maˬ loˇ? Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ nawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. (Eˇpeˇsu 3:16-ahˇ gui.) Poˇlaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nehˬ˗ehˇ Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ luꞈ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ puiˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ nyaꞈ gʼawˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ puiˬ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ dui dui˗awˇ tiˬ jeˬ˗iˬ shaˇ noeˬ maˬ doˆ nya. Ngaˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ dahˬ beh ngeh maˬ kamˬ daˬ coeˇ nya lehˇ noeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ kʼawꞈ, kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh.” Poˇlaˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ bawˬ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. “Ja ceuˬ 119:32 ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Teu deuˆ˗ahˇ ‘Nawˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ ngaˇ nui ma keuˆ˗awˇ naˇ haˬ geuꞈ˗eu ma. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, nawˇ ngaˬ˗ahˇ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu guiˬ lahˬ biꞈ laꞈ tehꞈ˗a’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.”

14. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ nawˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ ni nawˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁴ Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ gʼaˬ ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ nawˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ ni caw ba nehˬ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ mˇ˗awˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu, tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ nya ni yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗eu heu deuˬ pyeuꞈ meh. (Piˇliˇpiˆ 4:8, 9) Nawˇ Jaˇliꞈ gui ngeh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw. Uˬ soe dahˬ beh laˇ gaˇ ngehˬ  keuˆ taˬ˗euˬ Sahˬdaˬ˗laˬ kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ neh ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ neh maˬ ehˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ neh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ bi laˆ deuˬ˗aˬ.”—Aˇdahˬbeh˗eu 39:21-23.

Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ

15. Aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ jawˇ gaˇ neh gʼaˬ za nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁵ Aˬ dui kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ “caw mˇ caw shaˇ nehˬ laꞈ dui dui˗eu meh.” (Gawˇlawˇsehˇ 4:11) Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗eu heu neh, gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ tiˬ deuˆ gui nehˬ˗eu heu neh maˬ ehˇ, guiˬ lahˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ shaˇ laˇ˗eu heu neh maˬ ehˇ, gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. d (Loˇmaˆ 15:4) Kʼoeˇ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗eu heu neh jiˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu meh.

16. Aˬ dui aˬ cawˬ jawˇ gaˇ neh caw ba˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui aˬ cawˬ jawˇ gaˇ neh caw ba˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha jawˇ paw neh ya shaˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 17:17) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ  aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗awˇ, aˬ jeˬ loˬ luꞈ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Dawˬdaˬ 14:10) Nawˇ nui ma shaˬ zahˬ mˇ luꞈ naˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ ja nehˬ nya˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi siˬ˗awˬ. Nawˇ gʼoeˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ, nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ gʼaˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ na noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ ngehˬ cawˬ˗eu meh.

17. Aˬ cawˬ jawˇ gaˇ neh gʼaˬ za˗eu maˬ awˬ˗eu aˬ jeˬ baˬ da neh pyeuꞈ nya nga? Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁷ Tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ yaw ceuˆ ceuˆ lehˇ gʼawˬ myahˇ ni taˬ jawˇ. Aˬ dui nui ma shaˬ zahˬ mˇ luꞈ ngeh, tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ mawꞈ˗eu meh. Tiˬ poˆ na mehˇ nmˇ deuˬ nawˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ˗euˬ naˇ, dawˬ maˬ shaˇ noeˬ ni ngehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Yaˬkoˆ 3:2) Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼawˬ gʼawˬ lehˇ taˬ jawˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ zmˬ˗awˇ gʼaˬ bi biꞈ nya˗eu meh. Nui ma ga ka˗euˬ naˇ gawˇ naˇ˗eu, Gaˬbi lehˇ kuˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ mˇ mawꞈ˗eu jeˬ naˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ dawˬ ngehˬ cawˬ˗eu heu pyeuꞈ miˇ˗a.” Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ Gaˬbi mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu leh jeh˗eu baˬ da neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ meh. Eˇmeˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh, ya puˬ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ baˬ da neh tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ nui ma maˬ taˬ coeˇ nya. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui ma taˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, ngaˇ jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui ma taˬ luꞈ˗eu ma. Ngaˇ teu loꞈ˗ehˇ leh jeh luꞈ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ meh lehˇ siˬ nya˗awˇ ngaˬ˗ahˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ miˇ˗a.”

Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ

18. Aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁸ Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, deuˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ laˆ saˆ nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. (Pah mehˬ˗eu 21:3, 4) Teu ngeh aˬ dui aˬ dui˗ahˇ laˆ deuˬ laˆ naˇ haw˗euˬ “kʼaˇ pyeuꞈ dzeuˇ˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ ya ngehˇ byoˆ jiˇ tehꞈ˗a.” (Iˇsaˬyaˇ 65:17) Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nymˬ˗mˇ neh aˬ dui˗euˬ maˇ naˇ “maˇ kʼehˬ˗ahˇ lahˇ cuꞈ nehˬ˗eu” meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu lehˇ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ ‘nawˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh bo saˆ luꞈ˗eu meh’ lehˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ jah ziꞈ˗awˬ.—1 Beˬtuˆluˆ 5:7.