1-2. Aˬ dui˗ahˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ laˇ nya˗eu nga?

 Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ laꞈ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ jawˇ gaˇ aˬ myah luꞈ iˇ iˇ˗ehˇ tahˬ shaˇ iˇ˗eu miˬ coeˬ miˬ ma tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ehˇ˗eu meh. Teu ngeh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu hmˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ deuˬ gʼoˆ shaw˗eu yaw duˬ baw meh. (Luˇkaꞈ 18:1-5) Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui jiˇ teu loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ˗eu miˇ neh gaˇ kawˆ heu˗ahˇ gʼoˆ shawˇ˗eu meh.

² Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu maˬ siˬ nya ni nawˬ dzaˬ, kʼaˆ dzaˬ, behˬ dzaˬ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui jiˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Dawˬtsoˆ 5:8) Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ teu loꞈ˗ehˇ mˇ laˇ ngeh, tsawˬ guˆ˗iˇ nya˗eu meh. Muiˇ˗eu deuˬ loꞈ˗ehˇ diˇ daˬ˗ehˇ jahˇ˗eu nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh, mˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ mˇ kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui˗ahˇ mˇ doeˇ laˇ˗eu muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?

3. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ ya puˬ ngeh kʼahˬ lahˇ ngaˇ laˬ? Aˬ jeˬ miˇ neh?

³ Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Teu naˇ, ‘yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ gaˬ˗eu’ miˇ neh meh. (Ja ceuˬ 37:28) Yeˬsuˇ aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ “yaw kawˇ˗ehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 18:7, 8) Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu shaˬ zahˬ laˆ byoˆ jiˇ meh.—Ja ceuˬ 72:1, 2.

4. Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

 ⁴ Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ laˆ byoˆ jiˇ gaˇ dawˬ luꞈ˗eu ma. Nymˬ˗mˇ ya puˬ luꞈ˗eu maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni jiˇ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:13) Teu loꞈ˗ehˇ ya daˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ mˇ kʼoꞈ nya ni, Yeˬsuˇ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ hawˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh.

Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, mˇ kʼoꞈ˗eu jeˬ saˇ tiˇ taˬ

5. Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ ngeh, aˬ jeˬ˗ahˇ saˇ tiˇ ya taˬ˗eu nga?

⁵ Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 7:7) Yawˇbaˆ hawˇ˗eu Haˬbaˬkuˆ jiˇ bi mˇ deuˬ haw˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 6:2, 3; Haˬbaˬkuˆ 1:1-3) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui mˇ kʼoꞈ˗eu jeˬ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ saˇ tiˇ ya taˬ˗eu meh.

6. Aˬ dui Aˬbaˇsaˬloˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁶ Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, yawˬ ha˗euˬ laꞈ neh mˇ kʼoꞈ mawꞈ laˇ nya˗eu meh. Teu naˇ, gaˇ kawˆ paˇ bi doeˇ dzehˬ laˇ nya˗eu meh. Sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗euˬ aˬ li Aˬbaˇsaˬloˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ Taˬmaˬ˗ahˇ Aˬmaˬnoˬ neh dawꞈ˗euˬ miˇ neh, Aˬbaˇsaˬloˬ nui ma pehˇ˗eu meh. Aˬmaˬnoˬ naˇ yawˬ ma yawˬ˗euˬ zaˬ pyeuꞈ meh. Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ ya ehˇ naˇ, Aˬmaˬnoˬ ya shiˇ˗eu tsaˬ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 20:17) Aˬbaˇsaˬloˬ nui ma pehˇ˗eu heu naˇ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ mˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ jaˆ˗a.—2 Saˬmeuˬlaˆ 13:20-23, 28, 29.

7. Ja ceuˬ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, dahˬ beh ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?

⁷ Mˇ lehˬ˗euˬ deuˬ yaˇ kʼaˬ maˬ bi daˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ˗eu heu gaˇ dahˇ tsoeˬ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ja ceuˬ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ muiˬ deuˬ naˇ, yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ jahˇ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ gaˇ ya mawˇ˗awˇ, tsawˇ doeˇ deuˬ naˇ dehꞈ dzaˬ laˇ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “haw sheˇ, tsawˇ cawˆ deuˬ˗aˬ, aˬ myah luꞈ saˇ suˬ ni dehꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 73:12, Yaw shawˇ Yehˇboꞈ 2018) Aˬ yawꞈ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu gaˇ dahˇ tsoeˬ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ gaˇ keuˆ ni nui ma shaˬ zahˬ mˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ gaˇ kawˆ kʼoeˇ gʼoˆ shaw˗eu lehˇ shaˇ noeˬ ngeh, ngaˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ naˇ laˇ deuˬ laˇ˗eu miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 73:14, 16, YB18) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ “Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ sahˬ tiꞈ tiꞈ˗iˬ law miˇ˗a. Ngaˬ˗euˬ jah˗eu nui ma byoˆ shaw˗iˬ law miˇ˗a” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 73:2) Awˬbeuˇtoˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ ya puˬ haw˗euˬ meh.

8. Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ ngeh, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ nga?

 ⁸ Mehˇ nmˇ Awˬbeuˇtoˬ aˇ muˇ˗euˬ pyuˇ daˬ kʼoeˬ ngaˬ lehˇ bi ehˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ paˇ ya mˇ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya gaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ mehˇ nmˇ Awˬbeuˇtoˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ paˇ baw˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ Awˬbeuˇtoˬ “Ngaˬ˗ahˇ nui ma pehˇ laˇ˗awˇ, maˬ daˬ maˬ oˇ coeˇ ni pyeuꞈ laˇ nyaˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu baˬ da neh aˬ yawꞈ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ laˇ˗awˇ, 5 kʼoꞈ byah ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ ni naˬ leˇ taˬ˗awˇ jawˇ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ heu gʼaˬ neh ya puˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ ngeh, nui ma naˇ naˇ˗ehˇ jawˇ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh.

Yeˬsuˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ gaˇ dzaw geuꞈ

9. Yeˬsuˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗euˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁹ Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh kamˬ daˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ naˇ dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh hawˇ˗eu nui deuˬ neh, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ ya daˬ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ Yeˬsuˇ tsawˇ uˬ uˬ˗iˇ ngaˬ lehˇ ehˇ˗awˇ, zahˇ mehˬ˗eu aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ jiˇ Yeˬsuˇ nehꞈ˗euˬ baoˬ za taˬ ngaˬ lehˇ ja bu˗eu uˬ taꞈ, Loˇmaˆ˗euˬ yehˇ deuˬ jiˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ cehꞈ lehꞈ ka niˇ gʼa˗eu uˬ taꞈ, kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ˗awˇ aˇ saˬ saˬ  leˇ ngeh sehꞈ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 3: 21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37) Yeˬsuˇ tiˬ jeˬ˗iˬ lehˇ maˬ jahˇ kʼoꞈ ni, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

10. Yeˬsuˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ mˇ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ nga? (1 Beˬtuˆluˆ 2:21-23)

¹⁰ 1 Beˬtuˆluˆ 2:21-23-ahˇ gui. a Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ kʼoꞈ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ geu ngeh ciˬ cuˇ ni ya jawˇ˗awˇ aˬ geu ngeh dawˬ ya ngehˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 26:62-64) Yeˬsuˇ kʼaˇ ehˇ doeˇ laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ kʼoꞈ˗aˬ. (Maꞈtehˬ 11:19) Paˇ ehˇ kʼoꞈ ngeh kʼawꞈ, Yeˬsuˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ dawˬ doeˇ ngehˬ˗awˇ maˬ ehˇ kʼoꞈ˗aˬ. Maˬ lmˬ guˆ nehˬ˗aˬ. Yeˬsuˇ “dawˇ coe ni yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼawˇ mawˇ a nehˬ˗euˬ” miˇ neh dzahˬ tehˬ nya˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ gaˇ, Yeˬhawˇbaˬ haw mawˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ heu dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ piˇ nehˬ meh lehˇ Yeˬsuˇ jah ziꞈ˗eu meh.

11. Aˬ dui yawˬ ha ngehˬ˗eu dawˬ˗ahˇ saˇ tiˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya taˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹¹ Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, aˬ dui ngehˬ˗eu tmˇ˗eu dawˬ˗ahˇ saˇ tiˇ taˬ˗eu heu neh, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Aˬ dui neh ya puˬ˗euˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu tiˬ kawˆ na nyiˇ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ˗eu miˇ neh haw dzeuˇ˗eu maˬ shaˬ˗a. Gaˇ kawˆ deuˬ paˇ bi doeˇ dzehˬ laˇ˗eu dawˬ deuˬ maˬ ngehˬ ni ciˬ cuˇ ni jawˇ nya˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 3:7; Yaˬkoˆ 1:19, 20) Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ piˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗euˬ nui jah ngehˬ piˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, ya ngehˬ laˇ˗eu poˆ lehˇ jiˇ baw˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 6:1, 2) Aˬ dui dawˬ ya ngehˬ laˇ ngeh, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ nahˬ yu  ni gʼeh˗eu dawˬ neh ya ngehˬ˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 3:15. b

12. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ mawˇ do “dawˇ coe ni yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ” aˬ joˆ˗ehˇ a nehˬ nya˗eu nga?

¹² Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ mawˇ do “dawˇ coe ni yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ” a nehˬ˗eu heu neh jiˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ ngeh maˬ ehˇ, yaw doeˇ jahˇ laˇ ngeh maˬ ehˇ, teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ˗eu ma. Aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ jahˇ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu heu naˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui kʼaˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ naˇ, nui ma maˬ paˇ ya naˇ maˬ paˇ ya cawˆ meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui ma naˇ nui ma cawˆ˗eu teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ bi mˇ laˇ nya˗awˇ, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 37:8.

13. Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga?

¹³ Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ nmˇ maˬ dzaw geuꞈ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh, tiˬ poˆ na aˬ dui aˇ nah hawˇ˗eu nui ma ya cawˆ˗eu jeˬ ngehˬ laˇ mˇ laˇ nya˗eu miˇ neh meh. (Yaˬkoˆ 3:2) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui neh ya puˬ˗euˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma paw maˬ ehˇ, gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, maˬ kamˬ coeˇ gaˇ keuˆ ni bi deuˬ laˇ nya˗eu meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ ya puˬ naˇ, nawˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ˗awˬ. Yeˬsuˇ jiˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ haw˗euˬ miˇ neh, nawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗eu meh. (Heˬbyehˇ 4:15, 16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬsuˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ mehˬ yaꞈ˗euˬ jeˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ piˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ jiˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Loˇmaˆ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ nyiˬ deuˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

“Miˬyehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ luꞈ˗uˇ”

14. ‘Miˬyehˇ neh yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗awˬ’ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga? (Loˇmaˆ 12:19)

¹⁴ Loˇmaˆ 12:19-ahˇ gui. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dah zaˇ ‘Miˬyehˇ neh yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗awˬ’ lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui˗euˬ dah zaˇ Miˬyehˇ neh yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ Miˬyehˇ neh bi laˆ piˇ gaˇ ehˇ˗eu meh. Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ gaˇ ya daˬ˗eu mehˇ nmˇ Jawˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ laˆ piˇ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni ya leh jeh dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Loˇmaˆ 12:19 heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.”

15. Nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh bi laˆ piˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?

¹⁵ Aˬ dui nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ gaˇ kawˆ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ neh bi laˆ piˇ˗eu heu naˇ, kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha laˆ piˇ˗eu baˬ da neh keuˆ le˗eu shaˬ zahˬ mˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ ya puˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ ‘Nawˇ ya puˬ˗eu maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ teu ngaˬ˗ahˇ a nehˬ laꞈ˗awˬ. Ngaˇ laˆ piˇ nehˬ ma’ lehˇ ehˇ luꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh “Ngaˇ jahˇ kʼoꞈ nehˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ jah naˇ, Yeˬhawˇbaˬ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ehˇ laˆ piˇ nya meh lehˇ jah ziꞈ˗eu miˇ neh, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ byehˇ nya˗eu meh. Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Jawˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ neh gaˇ kawˆ bi laˆ piˇ˗eu heu naˇ, ngaˬ neh laˆ piˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

“Yaw muiˬ jeˬ mˇ˗awˇ yaw haiˬ jeˬ˗ahˇ bi gʼaˬ leˇ˗awˬ”

16-17. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ “yaw muiˬ jeˬ mˇ˗awˇ yaw haiˬ jeˬ˗ahˇ bi gʼaˬ leˇ” ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Loˇmaˆ 12:21)

¹⁶ Loˇmaˆ 12:21-ahˇ gui. Pawˇluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ˗awˇ yaw haiˬ jeˬ˗ahˇ bi gʼaˬ  leˇ˗awˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ gawˬ jawˬ kʼoeˇ taˆ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh, “Naw maꞈ˗ahˇ muiˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, naw maꞈ˗ahˇ kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ laꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗awˬ” lehˇ mehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:44) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ mˇ˗euˬ meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ Loˇmaˆ yehˇ deuˬ neh zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ tehˬ ngeh, aˇ naˆ ni naˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ nya meh. Yeˬsuˇ doeˇ dui dui˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, daˬ laˆ ga nehˬ laꞈ gaˇ maˬ ehˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ gaˇ maˬ ehˇ, ya daˬ˗euˬ meh.

¹⁷ Yeˬsuˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ yehˇ teu deuˬ˗ahˇ yaˬ kʼehˇ yaˬ jeˬ maˬ yaˬ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Aˬda˗oˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ siˬ nya˗a” lehˇ shaˇ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 23:34) Aˬ dui jiˇ aˬ dui˗ahˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ laˇ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ naˇ, nui ma naˇ˗eu jeˬ maˬ gaˇ laˇ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ haw˗eu jeˬ kʼawꞈ paˇ laˇ nya˗eu meh.

18. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu naˇ, Awˬbeuˇtoˬ hawˇ˗eu Jawˬ˗ahˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

¹⁸ Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu naˇ, heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ dahˬ beh laˇ gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ li nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, kamˬ da nya ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Awˬbeuˇtoˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ ngaˬ˗ahˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗euˬ ma. Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ byehˇ dzeh nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ yaw myaˬ poˆ shaˇ˗euˬ ma.” Awˬbeuˇtoˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ gaˇ paˇ mˇ kʼoꞈ nya laˇ˗euˬ meh. Jawˬ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ ngaˬ˗ahˇ nui ma laˆ naˇ nehˬ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ gʼawˬ mya poˆ shaˇ˗euˬ ma. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw nya ni, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ daˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗awˇ, nui saˇ oꞈ nya ni jiˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.”

19. Haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ maˬ saˬ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni aˬ dui aˬ jeˬ mˇ mˇ˗ehˇ ya jawˇ˗eu nga? (1 Beˬtuˆluˆ 3:8, 9)

¹⁹ Haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ maˬ saˬ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya tahˬ puˬ˗eu lehˇ maˬ ehˇ nya˗a. Aˬ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu maˬ kaˬ, caw ba˗eu jeˬ za ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ kaˇ˗euˇ. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ mˇ kʼoꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw mˇ caw kaˇ˗euˇ. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.—1 Beˬtuˆluˆ 3:8, 9-ahˇ gui.