1. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

 Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ loˬ˗eu meh. Aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ deuˬ za nya˗eu meh. Nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu deuˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ saˇ ka˗ahˇ maˬ paˇ miˇ mehˬ lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ naˇ, puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ, noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ heu deuˬ aˬ dui taꞈ˗ehˇ dzehˬ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ neh bi dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu meh.—Yawˇbaˆ 12:12.

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗awˇ sheuˬ hʼehˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ zmˬ luꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Moˇseˬ, Daˬbiˇ, gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ tiˬ gʼaˬ tiˬ yamˬ˗ahˇ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ maˬ duˇ leˇ˗eu saˇ ka˗ahˇ dehꞈ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ maˬ shiˇ˗euˬ siˬ kʼoeˇ, aˬ yawꞈ maꞈ taꞈ˗ehˇ nyiˇ dzehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ yaꞈ˗euˬ meh. Smˇ gʼaˬ luꞈ Miꞈyehˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh mehˬ˗euˬ tsoˆ˗euˬ dawˬ teu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Dawˬ teu deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh tiˬ jawˇ, huiˬ zaˬ nyiˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 15:4; 2 Tiˆmoˇseˬ 3:16) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ smˇ gʼaˬ neh ngehˬ saˬ saˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw˗awˇ, dawˬ teu˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

“Nawˇ hawˇ˗eu nawˬ˗euˬ zaˬ deuˬ gʼawˬ myahˇ ni ya jawˇ tehꞈ˗a”

3. Moˇseˬ aˬ jeˬ jeˇ mˇ˗euˬ nga?

³ Moˇseˬ aˬ yawꞈ˗euˬ ziˇ ziˇ lah ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ naˇ bawˇlawˇpeh jiˇ pyeuꞈ˗awˇ, yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ,  aˬ yuiꞈ jiˇ pyeuꞈ˗awˇ, Jaˇliꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. Moˇseˬ naˇ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗eu jeˬ jiˇ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh sheuˬ doˆ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ gaˇ yawˬ ha˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu ngaˬ dmˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh boꞈ˗awˇ, Ja ceuˬ 90 hawˇ˗eu Ja ceuˬ 91 uˬ taꞈ, Yawˇbaˆ sahˬ boꞈ jiˇ aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh.

4. Moˇseˬ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh nga?

⁴ Moˇseˬ aˇ kʼoꞈ 120 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh shiˇ˗euˬ meh. Moˇseˬ shiˇ˗eu peh laˇ ngeh, aˬ yawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ kuˇ uiˬ laꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ saˇ tiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ deuˬ na˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya jeˬ jahˇ gaˇ ya mawˇ˗awˇ, Iˇjiˇtuˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ gaˇ jiˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 7:3, 4) Aˬ yawꞈ maꞈ iˬ ma laˆ shaˆ yaw neˇ nyiˬ paˆ paˆ iˇ taˬ˗euˬ gaˇ neh, miˇ tsaˬ gui coˇ ni gʼeh gaˇ nawˬ nawˬ˗ehˇ tsehˆ doˆ˗euˬ meh. Paˬlawˇ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ bi laˆ cawˆ gaˇ jiˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 14:29-31) Bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh˗eu lehˇ ya siˬ ya mawˇ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 8:3, 4) Nymˬ˗mˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˇ leˇ˗eu keuˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Moˇseˬ aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ heu˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. a

5. Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:19, 20 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Moˇseˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ nui saˇ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

⁵ Moˇseˬ aˬ jeˬ ngehˬ˗euˬ nga? (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:19, 20-ahˇ gui.) Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ mehˬ hu paw muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ guiˬ lahˬ baˬ da neh, saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ ziˇ baw baw˗ehˇ ya dehꞈ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ teu kʼahˬ naˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ jaˆ dui dui˗awˇ, jawˇ muiˬ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Moˇseˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “naw maꞈ neh maˬ tsoˆ˗euˬ, dzaˬ ngeh maˬ jiˇ dawˇ ngeh maˬ shuꞈ˗eu meuˬ meuˬ ma deuˬ jaˆ˗eu miˇ kʼahˬ, naw maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ biꞈ nehˬ laꞈ tehꞈ˗a. Naw maꞈ neh maˬ poˆ uiˬ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu myawˬ gahˬ deuˬ, nymˇ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗awˇ, naw maꞈ neh maˬ duˬ˗euˬ lah duˬ deuˬ kʼoeˇ gaˇ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, naw maꞈ neh maˬ ka˗euˬ aˬ gaꞈ yaˇ kmˇ hawˇ˗eu saˬ loˬ aˇ siˬ aˇ bawˇ deuˬ kʼawꞈ, jaˆ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:10, 11.

6. Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ neh bi deuˆ gʼaˬ˗euˬ nga?

⁶ Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ saˇ tiˇ jiˇ biꞈ˗euˬ meh. Dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ tiˬ byah ni jaˆ˗awˇ, muiˬ dui dui˗eu miˇ kʼahˬ heu kʼahˬ˗ahˇ jawˇ daˆ leꞈ mawꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ ya naˇ haˬ meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. Moˇseˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu heu neh, “dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ˗awˬ,” “aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˬ” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ geuꞈ˗aˬ. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Aˬshuˇliˆ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu aˇ nah naˇ, Baˬbuˇloˬ tsawˇ haˬ deuˬ neh bi deuˆ gʼaˬ˗awˇ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ meh.—2 Sahˬpaˬ 17:6-8, 13, 14; 2 Laˬsaˬbaˬ 36:15-17, 20.

7. Aˬ dui Moˇseˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁷ Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu heu naˇ dehꞈ˗eu jeˬ bi za. Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˇ leˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui jiˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ uˇ leˇ˗eu lehˇ gʼeh luꞈ˗eu ma. Miˇ shuiꞈ˗ahˇ le keuˆ ngeh miˇ tsaˬ tiˬ siˬ siˬ lah ni Baˬlaˬdiˇsuˆ pyeuꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 35:1; Luˇkaꞈ 23:43) Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ bi laˆ cawˆ jiˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 20:2, 3) Tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh sheuˬ bahˬ˗eu zahˬ kʼawꞈ deuˬ maˬ paˇ jaˆ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 17:16) Zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ jiˇ maˬ paˇ jaˆ meh. (Pah mehˬ˗eu 19:19, 20) Miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ puiˬ˗eu deuˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ paˇ jawˇ meh. (Ja ceuˬ 37:10, 11) Yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ caw teh˗eu miˇ  neh, mehˬ bawˬ gm˗awˇ nui saˇ oꞈ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗awˇ jah˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 11:9) Heu naˇ muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ naˇ, aˇ yaˇ aˇ yaˇ kʼoꞈ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gʼeh˗eu meh.—Ja ceuˬ 37:29; Yoˇhaˬ 3:16.

8. Mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu saˇ jaˇ dawˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ myahˇ laꞈ˗euˬ Miˇshaˬnaˬliˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? (Yuˇdaˆ 20, 21)

⁸ Aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ neh mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ biꞈ ma lehˇ ehˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ shaˇ dawˆ taˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ lawˬ haw laˇ˗eu maˬ kaˬ Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu meh. (Yuˇdaˆ 20, 21-ahˇ gui.) Saˇ jaˇ dawˬ teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Ehˇpa˗li kaˆ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ myahˇ laꞈ˗euˬ Miˇshaˬnaˬliˬ tiˬ gʼaˬ yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ naˇ, Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ maˬ paˇ za meh lehˇ noeˬ˗eu nui noeˬ teu, yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh nya ni caw ba nehˬ laꞈ nya. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ caw ba˗euˬ jeˬ shaˇ ni jiˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ ma.”

‘Nawˇ kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ baw’

9. Daˬbiˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ nga?

⁹ Sahˬ paˬ Daˬbiˇ naˇ muiˬ˗eu sahˬ paˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ naˇ deuˇ˗mˬ diˬ zaˬ pyeuꞈ˗awˇ, dawˬ tso boꞈ˗eu saˬ laˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, guiˇ deuˆ zaˬ jiˇ pyeuꞈ˗awˇ, bawˇlawˇpeh jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Shaˬ zahˬ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ sahˬ paˬ Sawˇluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ ni sehꞈ˗eu leh jeh˗eu miˇ neh uˬ taꞈ gʼawˬ mya kʼoꞈ cehˆ zaꞈ cehˆ zaꞈ˗ehˇ ya shaˬ˗euˬ meh. Sahˬ paˬ paˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li Aˬbaˇsaˬloˬ aˬ yawꞈ˗euˬ jawˇ duˬ˗ahˇ lu˗eu leh jeh˗eu miˇ neh cehˆ cehˆ˗ehˇ paˇ ya shaˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ kʼawꞈ, huiˬ˗eu iˬ baˇ deuˬ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, Daˬbiˇ shiˇ ngeh keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Daˬbiˇ˗ahˇ “ngaˇ geuꞈ mawꞈ˗eu tsawˇ haˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Daˬbiˇ neh ngehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ mˇ caw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu maˬ ngeuˇ nga laˬ?—Gʼaˬkʼehˇ 13:22; 1 Sahˬpaˬ 15:5.

10. Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ jawˇ duˬ˗ahˇ jawˇ tawꞈ laˇ˗eu aˬ li Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh dawˬ mehˬ mehˬ yaꞈ˗euˬ nga?

¹⁰ Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ jawˇ duˬ˗ahˇ jawˇ tawꞈ laˇ˗eu aˬ li Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma tsoˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ zaˬ guˬ guˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ tseˇ˗euˬ meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 22:5) Gaˇ heu naˇ maˬ awˬ˗a. Aˬ dui Daˬbiˇ Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ nga lehˇ haw ma.

11. 1 Sahˬpaˬ 2:2, 3-ahˇ haw ngeh, Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ Daˬbiˇ aˬ jeˬ mehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ nga? Daˬbiˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ teu ngeuˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹¹ Daˬbiˇ aˬ jeˬ mehˬ yaꞈ˗euˬ nga? (1 Sahˬpaˬ 2:2, 3-ahˇ gui.) Daˬbiˇ Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ ya dehꞈ dzaˬ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ uˬ taꞈ gʼawˬ mya kʼoꞈ teˇ doˆ doˆ˗ehˇ dehꞈ dzaˬ˗eu sahˬ paˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ dehꞈ yaꞈ˗euˬ meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 29:23-25) Muiˬ dui dui˗eu uˬ duˬ tahˬ  nymˇ nymˇ ma aˬ yawꞈ tsoˆ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ tiˬ dmˬ na jiˇ boꞈ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ paˇ dmˬ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ teu tiˬ gaˇ na dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ uˬ taꞈ, baoˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ baˬ da neh teˇ doˆ dui dui˗eu meh. (1 Sahˬpaˬ 4:34) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Daˬbiˇ neh ehˇ taˬ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ kʼaˇ naˇ haˬ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni tehꞈ˗ehˇ noeˬ miˇ tsaˬ˗awˇ, ya dehꞈ dzaˬ˗euˬ meh. Nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, aˇ nah naˇ sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ miˬ yehˇ nui deuˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ laˇ shaw˗euˬ meh. Teu miˇ neh Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ paˇ shiˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ laꞈ kʼoeˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ uˆ lahˇ nya˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ maˬ paˇ ahˇ˗euˬ meh.—1 Sahˬpaˬ 11:9, 10; 12:4.

12. Daˬbiˇ neh mehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹² Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ, noeˬ miˇ tsaˬ˗awˇ dehꞈ dzaˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. (Ja ceuˬ 1:1-3) Yeˬhawˇbaˬ Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ jaˆ laˇ ni, baoˬ yaw shehꞈ huiˬ laˇ ni, jahˇ nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ maˬ biꞈ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ ni ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Dawˬdaˬ 2:6, 7; Yaˬkoˆ 1:5) Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ heu naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ mˇ˗eu gaˇ kawˆ, sahˬ boꞈ dzaw˗eu gaˇ kawˆ, byawˬ gʼa cehˇ gʼa˗eu jeˬ tseˇ˗eu gaˇ kawˆ, pyuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, ya noeˬ tsehˆ ngeh yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ maˬ bi za ni laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh jiˇ haw piˇ nehˬ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 2:10, 11) Kʼoeˇ naˇ muiˬ˗eu cawˬ deuˬ poˆ mawˇ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nymˇ jiˇ za ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh.

13. Mehˇ nmˇ Kaˬmeˬ dehꞈ dzaˬ laˇ˗eu gaˇ ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ poˆ mawˇ dahˬ beh˗euˬ nga?

¹³ Moˇsamˬbiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Kaˬmeˬ sahˬ boꞈ dzaw goˇ˗awˇ neh maˬ ngeuˇ naˇ, maˬ dehꞈ dzaˬ laˇ nya˗eu nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ sahˬ boꞈ dzaw goˇ˗eu dzaw nymˇ˗ahˇ iˇ kahˇ˗euˬ aˇ baˇ mawˇ kawˇ boꞈ doˆ˗eu paw dzaw˗iˇ˗euˬ meh. Kaˬmeˬ “Ya dzaw˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nmˇ ya leˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ uˬ shawˬ naˬ liˬ 7:30-ahˇ neh uˬ ciꞈ paw naˬ liˬ 6:00-ahˇ keuˆ ni dzaw nymˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh aˇ yamˬ kʼawꞈ jiˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ kʼawꞈ gʼaˬ doeˇ doeˇ dui dui miˇ˗a. Mehˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ˗iˇ nya ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Nui jah paw deuˬ laˇ shaw˗euˬ meh. Ngaˬ˗ahˇ baw leˬ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ maˬ geuꞈ nya nga lehˇ gʼoˆ shaw laˇ nyaˬ.” (Maꞈtehˬ 6:24) Teu miˇ neh Kaˬmeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ poˆ tseˇ˗euˬ meh. Kaˬmeˬ heu loꞈ˗ehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ ma hawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh ngaˇ dzaw nymˇ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ nya˗euˬ ma. Heu loꞈ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ heu naˇ, ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ noeˬ tsehˆ muiˬ˗euˬ tiˬ jeˬ pyeuꞈ miˇ˗a.  Ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ miˇ neh tiˬ jawˇ˗iˬ nui ma maˬ cawˆ nya.”

14. Moˇseˬ hawˇ˗eu Daˬbiˇ neh mehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga?

¹⁴ Moˇseˬ hawˇ˗eu Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu heu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh nahˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi dzaw geuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ bi ziꞈ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ mehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu guiˬ lahˬ deuˬ maˬ paˇ za meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ yaꞈ˗euˬ meh. Ngehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ dawˬ teu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni aˇ poeˬ baw dui dui luꞈ meh siˬ. Teu gaˇ neh gʼawˬ mya yaˇ kʼoꞈ byah laˇ ngeh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ dzaˇ˗i tiˬ gʼaˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.

‘Heu naˆ maˬ tseˇ ngaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nui jeˬ maˬ paˇ jaˆ’

15. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ aˬ jeˬ jeˇ ya puˬ ya mawˇ˗euˬ nga?

¹⁵ Yoˇhaˬ naˇ Yeˬsuˇ Ka li gaˬ dui dui˗eu gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 10:2; Yoˇhaˬ 19:26) Aˬ yawꞈ naˇ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ gaˇ jiˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ naˇ shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ˗euˬ behˇ dzeˇ jawˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ bi sehꞈ ngeh jiˇ aˬ yawꞈ jawˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh jiˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ deuˬ jawˇ gaˇ neh “miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ” laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ gaˬ keuˆ˗iˇ˗awˇ, Ka li zaˬ˗euˬ zahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh.—Gawˇlawˇsehˇ 1:23.

16. Yoˇhaˬ neh boꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ nga?

¹⁶ Yoˇhaˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ dui dui laˇ ngeh Yeˬsuˇ neh pah mehˬ˗euˬ jeˬ za˗awˇ, pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ ya boꞈ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 1:1) Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ loꞈ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ paˇ dmˬ tiˬ dmˬ jiˇ boꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ dzaˇ˗i sahˬ boꞈ smˇ taꞈ jiˇ paˇ boꞈ˗euˬ meh. Yoˇhaˬ sahˬ boꞈ smˇ taꞈ aˬ yawꞈ taꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ sawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Gaˬyuˇ jawˇ gaˇ sha gʼeh˗euˬ meh. (3 Yoˇhaˬ 1) Teu ngeh Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ gaˬ˗eu dzaˇ˗i nui deuˬ jiˇ gʼawˬ mya ni jawˇ˗a siˬ. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Yoˇhaˬ neh ngehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ dawˬ heu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ dui dui˗eu meh.

17. 3 Yoˇhaˬ 4-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ baˬ da neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nga?

¹⁷ Yoˇhaˬ aˬ jeˬ mehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ nga? (3 Yoˇhaˬ 4-ahˇ gui.) Yoˇhaˬ mehˇ nmˇ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Yoˇhaˬ sahˬ boꞈ smˇ taꞈ aˬ yawꞈ taꞈ˗ahˇ boꞈ luꞈ ngeh, tiˬ deuˬ na˗aˬ, mehˬ bahˬ˗eu jeˬ pyehˬ kʼawˬ luꞈ˗eu meh. Mehˬ bahˬ˗eu jeˬ teu naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ laˆ pyaˆ laˆ shaˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ”˗awˇ, “Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ” luꞈ˗eu meh. (2 Yoˇhaˬ 4, 6) Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ Ka li zaˬ  deuˬ baˬ da neh Yoˇhaˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 27:11.

18. Aˬ dui Yoˇhaˬ neh ngehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹⁸ Aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Saˇ jaˇ ziꞈ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. (1 Yoˇhaˬ 5:3) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ ni mˇ luꞈ ma lehˇ noeˬ˗eu nui noeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ gaˇ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 23:15) Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ gaˇ ya mawˇ ngeh mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 15:10) Aˬ dui˗ahˇ jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ shaˬ zahˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh gʼaˬ ahˇ laˇ˗eu meh. (2 Teˇsaˬloˇni 1:4) Aˬ dui haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu bi laˆ cawˆ ngeh, nymˬ˗mˇ Saˬdaˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ luꞈ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ laꞈ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ ya cehˇ˗eu meh.

19. Aˬ cawˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ ya mehˬ nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ mehˇ nmˇ Leˇsheuˬ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁹ Aˬ dui aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ ya mehˬ nehˬ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu ma. Doˬmiˇniˬkaꞈ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Leˇsheuˬ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya dzawˇ nehˬ˗eu heu naˇ muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗euˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ nya gʼoe nya laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu gʼaˇ duˬ dehꞈ ziˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ gaˇ ya mawˇ ngeh ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ˗aˬ. Maˬ ehˇ jiˇ coeˇ gaˇ keuˆ ni miˇ˗a. Ngaˬ neh leh jeh˗euˬ poeˬ kʼoꞈ dui dui miˇ˗a lehˇ noeˬ miˇ˗a.”

Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ neh ngehˬ saˬ saˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za

20. Aˬ dui Moˇseˬ, Daˬbiˇ, hawˇ˗eu Yoˇhaˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu aˬ jeˬ jaˆ˗eu nga?

²⁰ Moˇseˬ, Daˬbiˇ, Yoˇhaˬ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu saˇ ka aˬ dui nehˬ˗ehˇ beu gaˇ kʼawꞈ, dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ beu gaˇ kʼawꞈ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu yaw myaˬ jeˬ jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui loꞈ˗ehˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu meh. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Miˬyehˇ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ duˇ ni Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ naˇ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ maˬ ehˇ jiˇ coeˇ ni guiˬ lahˬ biꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu ma.

21. Moˇseˬ, Daˬbiˇ, hawˇ˗eu Yoˇhaˬ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu deuˬ naˇ, aˬ jeˬ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗eu nga?

²¹ Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu heu neh zaˬ yo aˬ li teu smˇ gʼaˬ neh ngehˬ saˬ saˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗awˇ, mˇ caw luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui neh kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ mˇ pyeuꞈ jiˇ nya˗eu meh. Aˬ dui “gʼawˬ myahˇ ni ya jawˇ”˗eu meh. Teu naˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gaˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:20) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ˗eu miˇ neh, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui maˬ noeˬ doˆ coeˇ gaˇ keuˆ ni, maˬ ehˇ jiˇ coeˇ ni guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh.—Eˇpeˇsu 3:20.