Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 35
Dawˬ caˇ 123 Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw
Aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ caw ba˗eu jeˬ
“Iˬ baˇ noeˬ poˆ˗eu maˬ loˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ gʼoeˬ tseˇ gʼoeˬ gʼaˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, iˬ baˇ noeˬ poˆ˗euˬ iˬ baˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ mˬ kʼoeˇ taˆ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ tehꞈ˗a.”—Luˇkaꞈ 15:7.
Yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu tsahˇ
Tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh ya teh doˆ˗eu nga? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ bi teh doˆ˗euˬ mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ poˆ paˇ gʼoeˇ kʼoꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?
1-2. (a) Huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?
Yeˬhawˇbaˬ kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ daˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ yaw haiˬ jeˬ mˇ gaˇ bye˗eu meh. (Ja ceuˬ 5:4-6) Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ byah kuꞈ gaˇ maˬ noeˬ tmˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ bi mˇ caw mawꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 130:3, 4) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ ‘Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ Miˬyehˇ˗euˬ guiˬ lahˬ yaw dzahˇ˗ahˇ yuˇ pyawˆ’ gaˇ laꞈ maˬ daˬ˗a. (Yuˇdaˆ 4) Maˇ diˇ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Aˬmaˬgeˬdoˬ keuˆ le ngeh, “Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ˗awˇ laˆ luˬ laˆ seˇ nehˬ˗eu” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—2 Beˬtuˆluˆ 3:7; Pah mehˬ˗eu 16:16.
2 Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ laˆ cawˆ mawꞈ˗a. Aˬ dui neh jaˆ tawꞈ˗eu gaˇ kawˆ heu laꞈ kʼoeˇ ja sawˇ dzeuˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Miˬyehˇ naˇ “dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ bi noeˬ poˆ” mawꞈ˗eu meh lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:9) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ paˇ gʼoeˇ kʼoꞈ laˇ ni leh jeh˗awˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. (Iˇsaˬyaˇ 6:9) Tiˬ gʼaˬ na naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ naˆ ni leh jeh˗awˇ caw ba nehˬ kʼawꞈ, paˇ mˇ bahˬ luꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga?
‘Haiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ teh doˆ˗awˬ’
3. (a) Jaˇliꞈ˗ahˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ maˬ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ nga? (b) Noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗eu deuˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗eu lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha tseˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?
3 Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ yawˬ jeˬ yawˬ lehˇ maˬ paˇ jahˇ nya meh. 1 Gawˇliˬtu 5:13 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ. Teu gaˇ “Haiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ naw maꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ bi jawˇ ni teh doˆ˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh ya bi teh doˆ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ siˬ nya kʼawꞈ, paˇ mˇ bahˬ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗eu lehˇ yawˬ ha neh tseˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:7) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ naˇ yawˬ ha neh sehˬ˗euˬ jeˬ yawˬ ha ya yehˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ myaˆ poˆ leh jeh˗awˇ caw ba nehˬ kʼawꞈ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ maˬ mˇ˗eu miˇ neh meh. (2 Sahˬpaˬ 17:12-15) Aˬ yawꞈ mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:19, 20.
4. Noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗eu gʼaˬ bi teh doˆ ngeh, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu nga?
4 Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ ngeh, aˇ muˇ˗ahˇ neh ya bi teh doˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ maˬ paˇ ngeuˇ meh lehˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu teu naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ daˬ laˆ ga˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ, kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ “cawˬ taˬ cawˬ”, “hawˬ jawˬ jawˬ taꞈ gaˇ keuˆ ni yahˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw nya˗eu gʼaˇ duˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 5:9-11) Heu naˇ muiˬ dui dui˗eu nui noeˬ nui duˇ pyeuꞈ meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ “dehˬ tseˬ ui cuiˆ tehꞈ kʼawꞈ, kaˬ muˇ tiˬ tsmˇ tsmˇ lah ni bi poˬ laˇ nya meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 5:6) Mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ caw teh luꞈ˗eu mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ laˇ nya˗eu meh.—Dawˬdaˬ 13:20; 1 Gawˇliˬtu 15:33.
5. Aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?
5 Aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ cawˬ taꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ cah bahˬ˗euˬ yawˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗awˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ nya meh lehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ haw˗euˬ lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ naˇ, aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ geuˇ ni maˬ dehꞈ˗eu miˇ neh, lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 18:31) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ luꞈ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ nya˗eu meh. Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ tmˬ luꞈ˗eu siˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?
Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?
6. Aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga?
6 Aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ ni Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ teuˆ teuˆ˗ehˇ ya gʼoꞈ laˇ ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh muˇ taˬ˗euˬ gawˬmiˬtiꞈ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ teh doˆ ngeh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ mawꞈ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ jiˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ baˬ la myaˆ siˬ naˇ, nui ma paˇ laˇ dzeuˇ˗euˬ ngaˇ laˬ lehˇ haw˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ poˆ paˇ mawˇ dzoeˇ ma siˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ mawˇ dzoeˇ mawꞈ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗awˬ lehˇ lmˇ boˬ ni kuˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu ngeh aˬ yawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗euˬ naˇ kʼawꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ nya ngaˇ laˬ lehˇ haw˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ngehˬ cawˬ˗eu meh.
7. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? (Yeˬlaˬmiˇ 3:12)
7 Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ mi naˆ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Jaˆ tawˆ˗eu gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nyiˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ bawˇlawˇpeh Hawˇseˬ˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ dehꞈ bahˬ luꞈ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ yuˇ kʼoꞈ˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗eu heu neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ bi mawˇ˗euˬ meh. (Hawˇseˬ 3:1; Maˬlaˬkiˇ 3:7) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ bi gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ mawꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ˗eu aˇ dzehˬ˗ehˇ shaˬ nya lehˇ noeˬ leˇ ni maˬ jahˇ˗a.—Yeˬlaˬmiˇ 3:12-ahˇ gui.
8. Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ aˬ li yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ laꞈ˗eu nga? (Luˇkaꞈ 15:7)
8 Jaˆ tawˆ˗eu gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nyiˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ˗ahˇ Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ byoˆ˗iˇ˗euˬ aˬ li yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ li gʼaˬ iˇ kahˇ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ gaˇ aˬ da gʼaˬ gaˇ mahˇ jawˇ gaˇ neh haw mawˇ˗awˇ, “cehˆ coeˬ coeˬ gʼeh˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ byaˇ cuꞈ˗awˇ ha˗eu laꞈ kʼoeˇ, mehˬ cuˇ cuˇ nehˬ˗euˬ meh.” (Luˇkaꞈ 15:20) Mawˇ maˬ laˬ, aˬ da gʼaˬ aˬ li gʼaˬ lehˬ iˇ miˇ˗a lehˇ tahˬ shaˇ kʼoꞈ laˇ gaˇ dawˬ dawˬ˗ehˇ maˬ jawˇ ni, aˬ yawꞈ jawˇ pawˬ neh dahˬ beh˗awˇ zaˬ jawˇ gaˇ cehˆ gʼeh˗euˬ meh. Zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ da heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ nui gaˬ teu˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ “iˇ kahˇ˗ahˇ bi gʼoꞈ laˇ” mawꞈ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 15:22-24, 32) Iˬ baˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh, mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 15:7-ahˇ gui.
9. Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?
9 Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ naˇ, noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ bi jawˇ˗a lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ bi gʼoꞈ laˇ mawꞈ˗eu meh. Hawˇseˬ 14:4 heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗awˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Teu gaˇ “Ngaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ paˇ sheuˬ kʼoꞈ˗awˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ keuˆ ni gaˬ˗awˇ, nui ma pehˇ˗eu jeˬ byehˇ dzeh ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ heu deuˆ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ lehˇ ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ mˇ mawˇ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ, leh jeh˗awˇ haw mawˇ nya ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ kawˇ ma˗ehˇ gʼoꞈ laˇ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ nya˗eu meh.
10-11. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?
10 Aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ deuˬ tawˇ neh? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ yaw bahˬ jeˬ maˬ paˇ mˇ˗euˬ gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, aˬ jeˬ baˬ da neh aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ lehˇ jiˇ maˬ paˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ mawˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ jawˇ gaˇ gʼa˗iˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗awˬ lehˇ lmˇ boˬ ni ya kuˇ nehˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ paˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui jah gʼaˬ baˬ dui dui˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ mawꞈ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ gʼoꞈ uˇ kʼoꞈ laˇ mi naˆ˗ehˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ paˬ neh Jaˇliꞈ bi mehˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ bi dzaw˗eu gaˇ kawˆ teu naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya˗eu meh.
11 Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ˗eu meh. Poˆ mawˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ni gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. Mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ, maˬ paˇ mˇ bahˬ˗euˬ lehˇ mˇ mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ bi gʼoꞈ uˇ kʼoꞈ laˇ nya˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 2:6-8.
12. (a) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya yahˇ˗eu aˬ joˇ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ nga? (b) Yaw bahˬ jeˬ mˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu maˬ geuˇ˗eu lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga? (Ehˇ lahˬ˗ahˇ jiˇ haw.)
12 Tiˬ gʼaˬ paˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ bi gʼoꞈ uˇ kʼoꞈ laˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya yahˇ˗eu tiˬ jeˬ na jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ teu gʼaˬ zaˬ˗ahˇ dawꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga laˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga laˬ, miˬ zaˬ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ gʼawˬ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga laˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ ngaˇ laˬ lehˇ ya haw˗eu meh. (Maˬlaˬkiˇ 2:14; 2 Tiˆmoˇseˬ 3:6) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ yawˇ maꞈ˗ahˇ ya haw piˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ nga lehˇ˗aˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ maˇ diˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ yaw bahˬ jeˬ maˬ paˇ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya yahˇ kʼawꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ laˆ deuˬ nehˬ˗euˬ heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ muiˬ lehˇ ya nyehꞈ tehˬ kʼawꞈ, kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ heu loꞈ˗ehˇ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu maˬ geuˇ˗a lehˇ maˬ ya daˇ˗a. a—1 Beˬtuˆluˆ 2:10.
Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
13. Aˬ dui bi mehˬ bi tsoˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga?
13 Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, tiˬ poˆ na aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ bi mehˬ bi tsoˆ˗euˬ lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh ngeh aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ daˆ leꞈ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ yaw bahˬ jeˬ maˬ paˇ mˇ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh ma. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:20) Aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ luꞈ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ neh gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ luꞈ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 10:24, 25) Ehˇ kʼawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ naˇ, aˬ dui ‘cawˬ maˬ cawˬ’ ‘hawˬ jawˬ jiˇ maˬ jawˬ taꞈ.’—1 Gawˇliˬtu 5:11.
14. Aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ gʼaˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
14 Aˬ dui neh ja sawˇ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, heu naˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ aˇ yeˇ maˬ yuˇ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ, toˆ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ cawˬ˗eu yaw duˬ baw ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ neh ya dzaw taˬ˗euˬ yawˬ ha˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ yuiꞈ nyiˇ maˬ ngeuˇ naˇ, gʼoeˇ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu bi teh doˆ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe lehˇ kuˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ nya meh. Aˬ yawꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˇ diˇ daˆ le naˇ tawˇ neh? Dzeuˇ yaꞈ ngeh naˇ, aˬ dui bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ dawˬ cawˬ maˬ puˬ. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ iˬ nah naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ noeˬ tsehˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ˗ahˇ neh dzaw taˬ˗euˬ yawˬ ha˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma˗ahˇ ya zmˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ naˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ oe˗euˬ bi teh doˆ˗euˬ teu gʼaˬ˗ahˇ yaw nymˇ nymˇ lehˇ dawˬ cawˬ puˬ˗awˇ ha nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ nga lehˇ˗aˬ, aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ cawˬ gahˇ leꞈ. Cawˬ jiˇ maˬ cawˬ.
Ka li zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh dzaw taˬ˗euˬ yawˬ ha˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ kuˇ˗eu laˬ, aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh dawˬ cawˬ puˬ maˬ puˬ˗eu laˬ lehˇ ya noeˬ tsehˆ (Aˇ deuˆ 14-ahˇ haw)
15. 2 Yoˇhaˬ 9-11-ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga? (“ Yoˇhaˬ hawˇ˗eu Pawˇluˆ ehˇ˗eu heu, iˬ baˇ aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga laˬ?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)
15 Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, ‘Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ dawˬ cawˬ puˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ yaw haiˬ jeˬ mˇ gaˇ gʼaˬ biꞈ gaˇ duˇ˗eu lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a loˇ?’ lehˇ noeˬ˗eu meh. (2 Yoˇhaˬ 9-11-ahˇ gui.) Jaˇliꞈ heu deuˆ˗euˬ mehˬ shi mehˬ nah˗ahˇ haw ngeh nui noeˬ nui duˇ heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ puiˬ˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ deuˬ yaw haiˬ jeˬ mˇ ni sheuˬ bahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 2:20) Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mehˬ bahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu deuˬ jawˇ gaˇ maˬ ehˇ, yaw haiˬ yaw doeˇ nui jeˬ mˇ˗eu deuˬ jawˇ gaˇ maˬ ehˇ, maˬ gʼa iˇ˗a. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ, teu gʼaˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ maˬ mˇ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ dawˬ cawˬ maˬ puˬ, mehˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ oe lehˇ maˬ kuˇ.
Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ
16-17. (a) Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga? (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 18:32) (b) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya˗eu nga?
16 Aˬ dui jaˆ tawˆ˗eu gaˇ kawˆ heu ngaˬ kawˆ laꞈ kʼoeˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ laˆ cawˆ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 18:32-ahˇ gui.) Miˬyehˇ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ bi jaˆ kʼoꞈ laˇ mawꞈ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 5:20) Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ gaˇ hu ba neh nui ma gʼahˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ lehˇ gʼawˬ mya poˆ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni caw ba nehˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za taˬ˗euˬ meh.—Loˇmaˆ 2:4; 1 Gawˇliˬtu 3:9.
17 Shaˇ noeˬ haw sheˇ, tiˬ gʼaˬ paˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh mˬ kʼoeˇ taˆ laˬ kʼaˬ aˇ naˆ ni cehˇ paˬ nga? Mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ cah bahˬ˗euˬ yawˇ deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ gaˇ kʼaˇ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ huiˬ dui dui˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, ngehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 1:78.
Dawˬ caˇ 111 Aˬ dui laꞈ kʼaˬ cehˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jaˆ
a Jaˇliꞈ˗ahˇ maˬ pyehˬ nehˬ nya˗eu iˬ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ naˇ, noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ diˇ daˬ˗ehˇ muiˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Maˬ pyehˬ nehˬ nya˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ naˇ, aˬ geu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu meh.—Maˬkuˆ 3:29; Heˬbyehˇ 10:26, 27.
