1. Huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

 Dzeuˇ yaꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ Pawˇluˆ Gawˇliˬtu aˇ muˇ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya dzaw˗euˬ ma. Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh ya bi teh doˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ daˬ ma hmˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. (Loˇmaˆ 2:4) Kʼoeˇ naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tsawˇ haˬ heu deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

2-3. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ ya siˬ ya mawˇ naˇ, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

² Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ caw ba nehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, jeˬ hu pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya˗eu loˬ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ bi teh doˆ gaˇ keuˆ leˇ nya˗eu jeˬ mˇ bahˬ taˬ˗euˬ lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jawˇ gaˇ dzawˇ nehˬ˗iˇ lehˇ ya ehˇ nehˬ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 1:18; Gʼaˬkʼehˇ 20:28; 1 Beˬtuˆluˆ 5:2.

³ Ehˇ kʼawꞈ mˇ bahˬ˗euˬ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ dzawˇ nehˬ˗iˇ naˇ tawˇ neh? Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ iˇ˗awˇ, ya bi caw ba˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ maˬ smˇ˗iˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ cawˆ iˇ˗awˇ, aˇ muˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ jiˇ cawˆ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ya ehˇ nehˬ iˇ peuˬ˗eu meh.—Ja ceuˬ 27:14.

 Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

4. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ iˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ neh daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁴ Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ ngeh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ nyehꞈ tehˬ˗eu gawˬmiˬtiꞈ aˇ muˇ muˇ doˆ laꞈ˗eu meh. Gawˬmiˬtiꞈ teu naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu 3 gʼaˬ ya pyeuꞈ meh. a Gawˬmiˬtiꞈ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ heu deuˬ naˇ, yawˬ ha˗euˬ dui dui baw˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ taˬ aw˗eu deuˬ ya pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ iˬ baˇ mˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ caw ba ngeh, noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ kʼoeˇ mˇ keuˆ ni maˬ ka tiˇ nya˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:19) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ mˇ bahˬ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ sahˬ paˬ Daˬbiˇ loꞈ˗ehˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 12:13) Mˇ bahˬ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ saˇ tiˇ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ geuꞈ˗eu lehˇ tseˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 4:6-8) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ naˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni caw ba nehˬ˗eu heu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ jawˇ gaˇ iˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ zahˇ jaˆ˗eu nga?

5. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ iˇ ngeh, aˬ jeˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ noeˬ keuˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (2 Tiˆmoˇseˬ 2:24-26) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁵ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ cah bahˬ˗euˬ yawˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ haw. (Luˇkaꞈ 15:4, 6) Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ iˇ ngeh dawˬ kʼaˆ maˬ ngehˬ˗a. Nui ma pehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ˗a. Maˬ muiˬ˗eu paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ maˬ haw˗a. Yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh ya mˇ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ haw˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ 2 Tiˆmoˇseˬ 2:24-26-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Gui.) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ keuˆ ni siˬ nya mawꞈ˗eu miˇ neh, nahˬ yu ni gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ˗eu meh.

6. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ iˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, nui ma aˬ joˆ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ dah taˬ˗eu nga? (Loˇmaˆ 2:4)

⁶ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ nui ma lehˬ hmˬ dah taˬ. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ caw ba ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ dzaw geuꞈ˗awˇ Pawˇluˆ neh ‘Miˬyehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ ahˇ meh. Nawˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ laˇ ni aˬ yawꞈ leh jeh luꞈ˗eu meh’ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 2:4-ahˇ gui.) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, Yeˬsuˇ neh sheuˬ gʼeh˗euˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu yawˇ bo˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. (Iˇsaˬyaˇ 11:3, 4; Maꞈtehˬ 18:18-20) Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ iˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, gawˬmiˬtiꞈ mehˇ nmˇ deuˬ guiˬ lahˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ shaˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu lehˇ daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ poˆ˗awˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ ahˇ ni  caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ siˬ nya˗eu loˬ nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗awˇ, aˬ jeˬ baˬ da neh laꞈ keuˆ iˇ˗awˇ mˇ bahˬ˗euˬ nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 20:5.

7-8. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ iˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui ma mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁷ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ gaˇ hu mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ Gaˬiˇnaˆ˗ahˇ nui ma mahˇ nehˬ dui dui˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, noeˬ poˆ noeˬ paˇ mˇ naˇ guiˬ lahˬ biꞈ ma lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 4:6, 7) Yeˬhawˇbaˬ bawˇlawˇpeh Naˬdaˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Daˬbiˇ˗ahˇ saˇ tiˇ bi biꞈ iˇ˗euˬ meh. Naˬdaˬ sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ zmˬ˗euˬ meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 12:1-7) Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ jawˇ gaˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ngehˬ dah˗eu deuˬ “maˬ tsehˆ leˇ ni” bi oe˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 7:24, 25) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ noeˬ poˆ kʼoꞈ laˇ gaˇ dawˬ dawˬ˗ehˇ maˬ jawˇ ni, aˬ yawꞈ jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ noeˬ poˆ kʼoꞈ laˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh.

⁸ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. 2 Tiˆmoˇseˬ 4:2-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ “nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ” aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ja sawˇ˗eu meh. Heu naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ mawꞈ laˇ ni caw ba˗eu gʼaˇ duˬ nui ma gʼawˬ mahˇ ni ya taˬ gaˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nui ma maˬ mahˇ ni nui ma pehˇ pehˇ˗ehˇ ngehˬ naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ mawꞈ ni pyeuꞈ iˇ nya˗eu meh.

9-10. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ yaw bahˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

⁹ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ aˬ jeˬ baˬ da neh mˇ bahˬ˗eu nga lehˇ leh jeh˗awˇ poˆ tseˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ nui jah tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ gʼaˬ baˬ laˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ maˬ pyehˆ tseˇ˗eu miˇ neh nga laˬ? Maˬ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu miˇ neh nga laˬ? Guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ shaˇ˗eu miˇ neh nga laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ˗eu miˇ neh nga laˬ? Aˬ yawꞈ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ nehˬ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh luꞈ nga laˬ? Aˬ yawꞈ maˬ muiˬ˗eu cawˬ hawˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu byawˬ gʼa muˆ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ˗eu miˇ neh nga laˬ? Aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ tseˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ teu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ siˬ nya ngaˇ laˬ?

¹⁰ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˬ jeˬ baˬ da neh teˬ le cuiˆ le ngaˬ lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ maˬ loˬ gaˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ maˬ naˇ haˬ˗eu heu neh nahˬ yu ni ngehˬ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 20:5) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Naˬdaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, yaw jeˬ ma jeˬ zmˬ˗awˇ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ yaw bahˬ pyeuꞈ nga lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ ngeh tiˬ jawˇ, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ yaw bahˬ nga lehˇ noeˬ siˬ leˇ˗awˇ, ngehˬ cawˬ dahˬ beh˗iˇ ngeh poˆ neh noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

11. Yeˬsuˇ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nehˬ˗euˬ nga?

¹¹ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh. Yeˬsuˇ Daˬsuˆ meuˬ˗ahˇ˗euˬ Sawˇluˆ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ “Sawˇluˆ˗oˇ, Sawˇluˆ˗oˇ, aˬ jeˬ miˇ neh nawˇ ngaˬ˗ahˇ kʼehˬ te” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ toˆ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ teu maˬ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 9:3-6) “Zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsaˬbeˬlaˇ˗ahˇ” naˇ, Yeˬsuˇ “Aˬ yawꞈ˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ noeˬ poˆ ni, ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 2:20, 21.

12-13. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni aˇ yamˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹² Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ  maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ˗a lehˇ taˆ lehˇ maˬ daˇ˗eu heu neh Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na naˇ, gawˬmiˬtiꞈ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ dahˬ beh ngeh poˆ neh noeˬ poˆ noeˬ paˇ kʼawꞈ, tiˬ deuˬ na naˇ aˇ yamˬ cuiˆ ga leˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu mawˇ dzoeˇ˗eu meh. Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ tahˬ dzoeˇ˗awˇ dahˬ beh˗eu poˆ ya ngehˬ cawˬ˗euˬ naˇ kʼah, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ, iˬ baˇ shaˇ pyehˬ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Ja ceuˬ 32:5; 38:18) Teu miˇ neh mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ gawˬmiˬtiꞈ nehˬ˗ehˇ dzaˇ˗i tiˬ poˆ paˇ mawˇ dzoeˇ ngeh, ngehˬ cawˬ dahˬ beh ngeh poˆ loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ ni paˇ laˇ taˬ˗euˬ gaˇ ya mawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

¹³ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, nahˬ yu ni gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ ni maˬ ehˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni maˬ ehˇ, noeˬ tmˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 2:25, 26.

14. Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh, teu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ baˬ da neh nga? Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga?

¹⁴ Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Luˇkaꞈ 15:7, 10) Teu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ baˬ da neh nga lehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ baˬ da neh laˬ? Pawˇluˆ neh iˬ baˇ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ “Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi noeˬ paˇ”˗eu meh lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:25) Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui duˇ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ laˆ paˇ nya˗eu heu naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗a. Nui ma gʼahˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ mˇ ni caw ba nehˬ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baˬ da neh meh. Pawˇluˆ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ iˬ baˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu uˬ taꞈ, Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju˗ahˇ jaw dzeuˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu heu pyeuꞈ meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 2:26.

15. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba daˆ leꞈ nya˗eu nga?

¹⁵ Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh,  Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni maˬ ehˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ gawˬmiˬtiꞈ heu muˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh gʼaˬ bi biꞈ iˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 12:12, 13) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ mˇ bahˬ˗euˬ lehˇ maˬ ehˇ nehˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˇ joˆ˗ehˇ gʼeh ngeh nga, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu?

“Iˬ baˇ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗euˬ mehˬ shi dehˬ˗awˬ”

16. 1 Tiˆmoˇseˬ 5:20-ahˇ “dawˬ tawˆ luꞈ˗euˬ mehˬ shi” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Pawˇluˆ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

¹⁶ 1 Tiˆmoˇseˬ 5:20-ahˇ gui. Pawˇluˆ iˬ baˇ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu cawˬ cawˬ pyeuꞈ˗eu Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Pawˆluˆ “iˬ baˇ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ” dawˬ tawˆ luꞈ˗eu mehˬ shi dehˬ˗awˬ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Heu naˇ aˇ muˇ tiˬ muˇ muˇ lah ni˗ahˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Toˆ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Pawˇluˆ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ siˬ nya˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ deuˬ, maˬ ngeuˇ naˇ mˇ bahˬ˗euˬ jeˬ teu baˬ da neh ya daˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ dzeuˇ maˬ, gaˇ kawˆ heu laˆ piˇ dzeuˇ maˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh.

17. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ myaˬ tiˬ paˆ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗awˇ, aˇ muˇ muˇ lah ni˗ahˇ ga doe iˇ ngeh aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya tsaꞈ gaˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁷ Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na˗aˬ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗awˇ, aˇ muˇ muˇ lah ni˗ahˇ ga doe iˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, “dawˬ tawˆ luꞈ˗euˬ mehˬ shi” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˇ muˇ muˇ lah ni˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ˗euˬ mehˬ shi mˇ bahˬ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ bi mehˬ bi tsoˆ dzeuˇ mehˬ lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Pawˇluˆ “tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ noeˬ guˆ˗awˇ yahˇ nya laˇ ni”, iˬ baˇ maˬ mˇ ni gʼaˇ duˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh.

18. Iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ zaˬ deuˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

 ¹⁸ Huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ gʼaˬ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ 18 kʼoꞈ maˬ byah laˇ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ naˇ tawˇ neh? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ kʼehˇ daˇ nehˬ˗awˇ mˇ bahˬ˗euˬ zaˬ guˬ gʼaˬ hawˇ˗eu Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ bi ngehˬ cawˬ iˇ˗eu meh. b Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗euˬ ngaˬ lehˇ haw˗eu meh. Mˇ bahˬ˗euˬ zaˬ teu gʼaˬ aˬ da aˬ ma˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ nui noeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ beˬ paˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu teu nyiˬ gʼaˬ, zaˬ gʼaˬ jawˇ˗eu aˬ da aˬ ma gawˬmiˬtiꞈ nehˬ˗ehˇ bi mawˇ dzoeˇ˗eu maˬ paˇ loˬ nga lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu gaˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:6, 7; Dawˬdaˬ 6:20; 22:6; Eˇpeˇsu 6:2-4) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˬ da aˬ ma, zaˬ gʼaˬ nui jah paw loˬ˗eu caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ za luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ haw˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ zaˬ heu gʼaˬ iˬ baˇ maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ ni mˇ daˆ leꞈ naˇ tawˇ neh? Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ neh muˇ taˬ˗euˬ gawˬmiˬtiꞈ, zaˬ teu gʼaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ mawˇ dzoeˇ˗awˇ ja uˇ˗eu meh.

“Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ tiˬ byah ni ahˇ”

19. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ caw ba˗eu leh jeh ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗eu nga?

¹⁹ Gawˬmiˬtiꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ muˇ muiˬ ni shawˇ ni mˇ˗eu gaˇ a nehˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 5:7) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ gʼeh nya naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ iˬ baˇ bi noeˬ poˆ bi noeˬ paˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ mˇ bahˬ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ˗ahˇ caw ba ngeh, mehˇ nmˇ heu gʼaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ gaˇ aˬ myah luꞈ noeˬ tmˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ “gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ tiˬ byah ni ahˇ˗eu” Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. (Yaˬkoˆ 5:11) Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui ma mˇ mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ gaˬ dui dui˗eu zaˬ deuˬ˗oˇ, naw maꞈ iˬ baˇ maˬ bi mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ kawˆ heu deuˬ naw maꞈ jawˇ gaˇ ngaˇ boꞈ ahˇ laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ na iˬ baˇ mˇ lawˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ dah zaˇ Aˬda Miˬyehˇ˗ahˇ tahˬ shaˇ leˇ˗eu gʼaˬ jawˇ ma. Kʼoeˇ˗aˬ, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ Ka li meh” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.—1 Yoˇhaˬ 2:1.

20. Nyaˆ taꞈ kawˆ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

²⁰ Nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ na iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗aˬ. Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh ya teh doˆ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh ngeh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Jaˆ tawˆ˗eu gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ saˬ saˬ˗eu kawˆ pyeuꞈ˗eu gaˇ kawˆ heu˗ahˇ nyaˆ taꞈ kawˆ ja sawˇ ma.