1. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ beh ngeh, yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya ni beh nehˬ taˬ˗euˬ meh. Nawˇ laꞈ sawˬ heu˗ahˇ aˬ yawꞈ nah yawꞈ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ noeˬ tsehˆ ngeh zmˬ˗eu meh. Aˬ dui, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ neh noeˬ tsehˆ nya˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu heu pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ bi jahˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ mawꞈ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi dehꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh meh.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:19, 20; Gaˬlaˬtiˆ 6:7, 8.

2. Iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? (1 Yoˇhaˬ 2:1)

² Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ lehˇ maˬ ka tiˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗ahˇ yawˬ ha naꞈ˗i bi tseˇ˗eu meh. Iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗awˇ, huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ naˇ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 5:13) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. Teu baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ iˬ baˇ zaˬ deuˬ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 2:1-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗awˬ lehˇ shaˇ taˬ˗euˬ meh.—Zaˬkaˬliˇ 1:3; Loˇmaˆ 2:4; Yaˬkoˆ 4:8.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ hawˇ˗eu iˬ baˇ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ  aˬ yawꞈ haw˗eu loꞈ˗ehˇ bi haw mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga lehˇ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ja sawˇ ma. Aˬ dui heu kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ngeh, (1) Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ aˇ muˇ deuˬ, huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? (2) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ taˬ˗euˬ nga? (3) Gaˇ kawˆ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ˗eu nga lehˇ haw.

Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ aˇ muˇ, huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

4. Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ doˆ laˇ˗euˬ nga? (1 Gawˇliˬtu 5:1, 2)

⁴ 1 Gawˇliˬtu 5:1, 2-ahˇ gui. Pawˇluˆ Miˇshaˬnaˬliˬ geuꞈ˗awˇ, gaˇ ma smˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ doˆ˗iˇ ngeh, aˬ yawꞈ Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nui ma maˬ saˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gaˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ yawˬ ha˗euˬ aˬ ma ma nyiˇ nehˬ˗ehˇ joe˗eu meh. Teu naˇ, zaw˗ehˇ doeˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ pyeuꞈ˗awˇ, ‘lawˇ ciꞈ zaˬ deuˬ kʼawꞈ maˬ mˇ peuˬ˗eu’ jeˬ pyeuꞈ meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ha geuꞈ coeˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, tiˬ gʼaˬ na ngehˬ˗ehˇ dzehˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na gaˇ kawˆ teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gʼoˆ shaw nehˬ nya˗awˇ, aˇ naˆ ni gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ gaˇ laꞈ maˬ daˬ˗a. Zaˬ yo aˬ li teu gʼaˬ shaꞈ dawˇ˗eu maˬ siˬ nya ni mˇ˗awˇ, aˇ muˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ laꞈ cawˆ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ teu mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ bi nyawˬ˗iˇ nya˗eu meh. Pawˇluˆ aˇ muˇ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga?

5. Pawˇluˆ aˇ muˇ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga? Teu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (1 Gawˇliˬtu 5:13) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁵ 1 Gawˇliˬtu 5:13-ahˇ gui. Pawˇluˆ Miˬyehˇ neh bi sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ mˇ˗awˇ maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ, aˇ muˇ˗ahˇ neh ya bi teh doˆ meh lehˇ sahˬ boꞈ tiˬ taꞈ boꞈ gʼeh˗euˬ meh. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu nga? Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ taˬ cawˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Pawˇluˆ “kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ hawˬ jawˬ jawˬ taꞈ gaˇ keuˆ ni yahˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 5:11) Aˬ myah myah naˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ hawˬ dzaˬ taꞈ naˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu miˇ neh gʼoeˇ leˇ˗eu yaw awˬ meh. Teu miˇ neh aˬ dui Pawˇluˆ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ li teu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ taˬ cawˬ taꞈ lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗eu ma. Teu naˇ maˬ muiˬ˗eu mˇ˗eu jeˬ shaˇ kawˆ teu, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ bi nyawˬ laˇ ni haw piˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 5:5-7) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ cawˬ taꞈ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ aˇ naˆ ni huiˬ˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ leˇ  ni maˬ ehˇ, lehˬ˗iˇ miˬ˗a lehˇ noeˬ leˇ˗awˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ kʼoꞈ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh.

6. Pawˇluˆ neh boꞈ˗euˬ shaˬ boꞈ heu naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, mˇ bahˬ gʼaˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

⁶ Pawˇluˆ Gawˇliˬtu aˇ muˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ gʼaˬ ngeh, aˬ yawꞈ teu gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu maˬ siˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Tiˇtuˆ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, Pawˇluˆ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ha geuꞈ˗euˬ meh lehˇ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ heu Pawˇluˆ˗ahˇ dzawˇ nehˬ laˇ˗euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 7:6, 7) Aˬ yawꞈ maꞈ Pawˇluˆ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗euˬ meh. Pawˇluˆ sahˬ boꞈ sha gʼaˬ˗awˇ ba la myaˆ siˬ naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ paˇ mˇ caw kʼoꞈ laˇ˗euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 7:8-11) Nymˬ˗mˇ Pawˇluˆ aˇ muˇ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ paˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga?

 Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗euˬ nga?

7. Mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh teh doˆ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ laˇ˗eu nga? (2 Gawˇliˬtu 2:5-8)

⁷ 2 Gawˇliˬtu 2:5-8-ahˇ gui. Pawˇluˆ “Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ Ka li zaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ uˇ˗eu tsawˇ haˬ myaˬ ni tiˬ paˆ nui ma tsaˬ˗awˇ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ daˇ nehˬ˗euˬ˗aˬ, gʼaˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nui jeˬ˗ehˇ ya ehˇ naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ mehˬ˗eu tsoˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ bi mˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh.—Heˬbyehˇ 12:11.

8. Pawˇluˆ Gawˇliˬtu aˇ muˇ˗ahˇ aˬ jeˬ paˇ jahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ nga?

⁸ Pawˇluˆ Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ “iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ”˗awˬ. “Naw maꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˇ maˇ ni gaˬ˗eu gaˇ kawˆ bi siˬ”˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ kʼoꞈ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ neh maˬ ehˇ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˇ diˇ iˬ baˇ pyehˬ˗euˬ lehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu lehˇ bi mˇ mawˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ ha˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

9. Tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ, iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh maˬ awˬ˗eu nga?

⁹ Iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw shaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya ngaˇ laˬ? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ heu, aˇ muˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ jiˇ daˬ laˆ ga nehˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu miˇ neh meh. Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ caw teh˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ, mˇ bahˬ˗awˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ lmˇ boˬ ni ha kʼoꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, maˬ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Luˇkaꞈ 15:28-30 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.) Mehˇ nmˇ deuˬ, iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

10-11. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

¹⁰ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh deuˬ, maˇ diˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui gaˬ maˬ mˇ mawˇ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Toˆ˗ehˇ jahˇ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ “aˇ dzehˬ dzeuˇ ni noeˬ shaˬ” kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ miˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, maˬ paˇ leh jeh ni pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh.

¹¹ Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu nga? Toˆ jahˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ cawˆ˗iˇ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ dzaw geuꞈ ni, haiˬ dui doeˇ dui dui˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu maˬ siˬ nya˗eu Saˬdaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗eu miˇ neh meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu Saˬdaˬ neh zmˬ˗euˬ keu ka pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 2:10, 11; Eˇpeˇsu 4:27.

12. Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗eu nga?

¹² Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, Saˬdaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu heu neh meh. Jaˇliꞈ boꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma. Daˬbiˇ “nawˇ nga maꞈ kʼoeˇ taˆ muiˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 86:5) Miˇkaˬ jiˇ ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗oˇ, nawˬ˗ahˇ duˇ˗eu Miˬyehˇ nui gʼaˬ maˬ jawˇ˗a. Iˬ baˇ˗ahˇ nawˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ  meh’ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Miˇkaˬ 7:18) Iˇsaˬyaˇ kʼawꞈ “Haiˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ bi paˇ˗awˇ, nui noeˬ bi paˇ laˇ˗awˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ jawˇ paw bi gʼoꞈ laˇ˗awˇ, gʼawˬ shaˬ bi haw gaˬ˗awˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ jawˇ paw gʼoꞈ laˇ ngeh, iˬ baˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ pyehˬ nehˬ tehꞈ”˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Iˇsaˬyaˇ 55:7.

13. Iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ kʼoꞈ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga? (“ Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ yo aˬ li teu gʼaˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh ha geuꞈ kʼoꞈ˗euˬ nga?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

¹³ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ ya ha˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ Pawˇluˆ neh, iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ha lehˇ ehˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ “aˇ naˆ ni naˇ haˬ geuꞈ˗eu” tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Gawˇliˬtu 2:9) Mehˇ nmˇ aˬ li teu gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗awˇ, ba la gʼawˬ mya siˬ maˬ gʼeh˗ehˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˇ diˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni jahˇ nehˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, teu naˆ ni naˇ gʼaˬ leˇ shaw˗euˬ meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ha geuꞈ kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ gʼawˬ myahˇ ni gʼeu˗eu maˬ paˇ loˬ meh.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bi mawˇ

14-15. Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nyehꞈ tehˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ ya dzaw geuꞈ˗euˬ nge? (2 Beˬtuˆluˆ 3:9) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ nyehꞈ tehˬ˗eu gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ  ahˇ taˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ “bi mehˬ bi tsoˆ˗eu gʼaˇ duˬ” meh. (Loˇmaˆ 15:4) Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ gaˇ oˇ oˇ˗ehˇ maˬ jawˇ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ kʼawꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ bi jawˇ daˆ leꞈ meh lehˇ noeˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ kʼawꞈ, kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ mˇ gaˇ ha geuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ laˆ paˇ˗a. (Yuˇdaˆ 4) Yeˬhawˇbaˬ mˇ bahˬ˗euˬ deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ bi jawˇ daˆ leꞈ naˇ, teu naˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ maˬ pyeuꞈ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ gʼaˬ na˗ahˇ deuˬ˗awˇ, maˬ muiˬ˗eu jeˬ bi nyawˬ˗iˇ nya˗eu miˇ neh meh.—Dawˬdaˬ 13:20; 1 Gawˇliˬtu 15:33.

¹⁵ Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ maˬ. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ka kʼoꞈ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ paˇ gʼoeˇ laˇ mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 33:11; 2 Beˬtuˆluˆ 3:9-ahˇ gui.) Teu miˇ neh Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li teu gʼaˬ, iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ Pawˇluˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˇ muˇ teu muˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ha geu kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ caw ba nehˬ˗euˬ meh.

16. Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nyehꞈ tehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh laˇ˗eu nya?

¹⁶ Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ nyehꞈ tehˬ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu tsaˬ˗eu dawˇ˗eu sui˗eu jeˬ˗ahˇ bi mawˇ laˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 33:5) Teu naˇ nawˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ paˇ ja ceuˬ mawꞈ dzehˬ laˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ? Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ neh iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu loˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Teu baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗awˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ dui dui miˇ˗a.

17. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

¹⁷ Nymˬ˗mˇ iˬ nah tiˬ gʼaˬ gʼaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ naˇ tawˇ neh? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? Kʼoeˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh teh doˆ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ kʼoꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Naˇ haˬ˗eu jeˬ teu˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.