1. Maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu myaˆ tseˇ kʼoꞈ˗ahˇ, miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ aˬ jeˬ paˇ iˇ˗euˬ nga?

 Gaˇ hu ba neh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ zahˇ baw ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu myaˆ tseˇ kʼoꞈ˗ahˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ paˇ˗iˇ dui dui˗awˇ, zahˇ maˬ baw lehˇ ehˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ laˇ tehˇ tehˬ luꞈ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ, tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ tiˬ jeˬ zahˇ˗iˬ maˬ tawˬ ni jawˇ luꞈ˗eu meh. b—Maꞈtehˬ 24:12.

2. Zahˇ maˬ baw lehˇ ehˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh myaˬ laˇ luꞈ˗eu nga?

² Zahˇ maˬ baw c lehˇ ehˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh myaˬ laˇ luꞈ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tiˬ deuˬ na byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kaꞈ gʼa˗eu miˇ neh meh. (Luˇkaꞈ 8:14) Kʼoeˇ naˇ, tiˬ deuˬ na Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ paˇ jah ni pyeuꞈ iˇ˗awˇ, tiˬ deuˬ na naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ jah kʼawꞈ zahˇ heu saˇ ka˗ahˇ maˬ miˇ˗eu uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ hawˇ˗eu gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ gawꞈ leˇ nga lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, tiˬ deuˬ na cawˬ hawˇ˗eu saˬ laˬ saˬ ma deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, tsawˇ myahˇ doˆ˗eu deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, dehꞈ ziˇ heu naˇ tiˬ jeˬ˗ahˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ ya gaˬ miˇ neh meh. Tiˬ deuˬ na naˇ, zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ, pyuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ huiˬ mawꞈ mahˇ mawꞈ gaˇ dehˆ laˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ,  miˇ kʼahˬ tiˬ gaˇ na sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ laˆ tsoeˬ˗eu miˇ neh meh.

3. Heu kawˆ aˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ boꞈ doˆ laꞈ˗euˬ nga?

³ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ “miˇ tsaˬ tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ jawˇ gaˇ iˇ doe˗awˇ, ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ˗awˬ” lehˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:19) Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui zahˇ maˬ baw˗eu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ laˇ ni hawˇ˗eu, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Aˬ dui tsaꞈ gaˬ ngeh tsawˇ haˬ deuˬ naˇ haˬ˗eu maˬ naˇ haˬ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ gaˇ neh laˇ˗euˬ gaˇ iˇ˗eu meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui Eˇshaˬ paw˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ Yuˇloˬ paw˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ tsaꞈ gaˬ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Yuˇloˬ paw˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, Jaˇliꞈ hawˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ neh beh˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya luꞈ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ, Eˇshaˬ paw˗euˬ tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ ui cuiˆ na tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗awˇ, tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ siˬ nya˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ maˬ jah˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Heu kawˆ naˇ aˬ dui˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ jah˗awˇ aˬ gaˇ neh laˇ˗euˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni mehˬ nehˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.

4. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh yaw muiˬ paw noeˬ nya˗eu nga?

⁴ Yaw muiˬ paw shaˇ noeˬ. Yawˬ kʼoꞈ na luꞈ zahˇ maˬ baw˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ gʼawˬ mya gʼaˬ yaw beh neh yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ dehꞈ luꞈ˗awˇ, ngehˬ˗eu tiˬ jeˬ mˇ˗eu tiˬ jeˬ lehˇ gʼeh˗eu zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ dehˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Tiˬ deuˬ na naˇ, dehꞈ cawˆ taˬ˗awˇ, maˬ muiˬ˗eu nui ma gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya byehˇ dzeh˗euˬ meh. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ zaˬ ni” yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ poˆ mawˇ nya meh lehˇ jah˗eu ma.—Gʼaˬkʼehˇ 13:48; 1 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4.

5. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ ngeh, aˬ cawˬ aˬ jeˬ miˇ naˇ haˬ mawꞈ nga?

⁵ Naˇ haˬ muiˬ paˬ˗ehˇ nahˬ yu ni ngehˬ. Yaw myaˬ poˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ngehˬ˗eu nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Tsawˇ haˬ deuˬ, aˬ dui yaw muiˬ muiˬ˗ehˇ nahˬ yu ni ngehˬ gaˇ ya leˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ nui ma keuˆ gaˇ jiˇ ya leˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ lehˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ ka tiˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ zahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ siˬ nya ni leh jeh˗eu ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ deuˬ na maˬ siˬ maˬ suˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ zahˇ gaˇ kawˆ maˬ ja cawˬ mawꞈ˗a. Tiˬ deuˬ na naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ naˇ haˬ naˇ yaw zeu maˬ baw nga lehˇ sawˇ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na Jaˇliꞈ gui gaˇ aˬ cawˬ mawˇ gaˇ shaꞈ dawˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gui naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ shaꞈ dawˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya ni leh jeh˗eu ma.—2 Tiˆmoˇseˬ 2:24.

6. Pawˇluˆ ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ paˇ˗euˬ nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁶ Tiˬ deuˬ na aˬ dui, “Jaˇliꞈ” “beh˗euˬ jeˬ” “Miˬyehˇ” “zahˇ” lehˇ ehˇ gaˇ maˬ ya leˇ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nmˇ? Aˬ dui gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ laˆ paˇ nya meh. Pawˇluˆ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ zmˬ kʼawꞈ, tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu Gaˬliˇ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ Aˬleˬpaˬguˇ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh˗aˬ, aˬ yawꞈ ngehˬ˗eu jeˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ lehˇ maˬ ehˇ nehˬ˗aˬ. (Gʼaˬkʼehˇ 17:2, 3, 22-31) Aˬ dui Pawˇluˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga? Jaˇliꞈ˗ahˇ maˬ jah˗eu deuˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ naˇ, aˬ dui ngehˬ˗eu jeˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ lehˇ maˬ ehˇ nehˬ˗eu˗aˬ muiˬ dzehˬ meh. Aˬ dui nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ luꞈ˗eu deuˬ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ gui luꞈ˗eu aˬ cawˬ maˬ bi mawˇ mawꞈ naˇ, aˬ cawˬ maˬ mawˇ paˬ˗ehˇ naˬ gaˬ hawˇ˗eu tehˇbeˬ˗leꞈ neh kʼawꞈ gui nya meh.

7. 1 Gawˇliˬtu 9:20-23-ahˇ neh, aˬ dui Pawˇluˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁷ Gʼoˆ shaw nehˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga lehˇ siˬ nya laˇ ni ya leh jeh˗eu meh. (Dawˬdaˬ 20:5) Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Pawˇluˆ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ siˬ nya˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ siˬ nya˗eu aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ laˆ paˇ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Teu gaˇ  duˇ ni aˬ dui kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui ya poˆ tseˇ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ ya shaˇ˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 9:20-23-ahˇ gui.

8. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ ja sawˇ dahˬ beh nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁸ Aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ naˇ, “ha geuꞈ mawꞈ˗eu tsawˇ haˬ”˗ahˇ poˆ˗eu heu ma. (Maꞈtehˬ 10:11) Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ ngehˬ doˆ leꞈ nya ni ya caw ba nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ nehˬ˗eu meh. Eˬgaˬlamˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nymˇ dahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, zaˬ cu˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ oˇ daˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ gʼaˬ naˇ, “Nawˇ dzeuˇ laꞈ˗euˬ 2,000 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ boꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ heu hmˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, naˬ gaˬ laꞈ kʼoeˇ tseˇ taˬ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ, “Jaˇliꞈ” lehˇ maˬ paˇ ngehˬ keuˆ ni pah˗eu meh.

9. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ kawˆ maˬ ja mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ nya˗eu nga?

⁹ Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ kawˆ maˬ ja mawꞈ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ nui ma ahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, gʼawˬ mya gʼaˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, heu loꞈ˗ehˇ ngehˬ nya meh. “Tsawˇ haˬ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ yaw myaˬ jeˬ, boeˬ boeˬ luˆ luˆ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, maiˇkoˇpoˬ jahˇ˗eu deuˬ jeˬ zaˬ˗euˬ naˬ bawˇ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ˗awˇ, aˇ baˇ deh caˆ jahˇ doˆ˗eu deuˬ jiˇ jeˬ zaˬ˗euˬ myaˆ nuiˆ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ naˬ bawˇ hawˇ˗eu myaˆ nuiˆ˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ neh beh˗euˬ nga lehˇ noeˬ nya?” Aˬ yawꞈ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ gʼaˬ naˇ, aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ nya meh. “Ngaˬ˗ahˇ oeˇ dui dui˗eu paˇ dmˬ˗ahˇ ‘Naˬ bawˇ beh tsoꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ Miˬyehˇ maˬ gaˬ nya taˬ loˇ? Aˬ dui˗ahˇ myaˆ nuiˆ beh dahˇ nehˬ laꞈ˗euˬ gʼaˬ maˬ mawˇ nya ta loˇ? . . . Tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mehˬ luꞈ tsoˆ luꞈ˗eu gʼaˬ tsawˇ gahˇ maˬ ahˇ nmˇ loˇ?’ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya leˇ nya. Nawˇ siˬ nya ma loˇ, miˇ tsaˬ nui gahˇ ahˇ˗eu deuˬ jiˇ, naˬ bawˇ hawˇ˗eu myaˆ nuiˆ heu naˇ aˬ yawˇ yawꞈ pyeuꞈ laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ nui ma tsaˬ˗eu meh.” (Ja ceuˬ 94:9, 10) Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ, aˬ dui jw.org^® gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ “Dehꞈ ziˇ pyeuꞈ doˆ laˇ duˬ˗ahˇ haw˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu jaˆ tawꞈ˗eu biˬdiˬoˬ˗ahˇ bi haw nya meh. (Jahˇ doꞈ taˬ˗euˬ jeˬ > Biˬdiˬoˬ > Naˇ haˬ tseˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu Puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ haw.) Maˬ ngeuˇ naˇ, Dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ beh˗euˬ gʼaˬ jawˇ ngaˇ loˇ? maˬ ngeuˇ naˇ, Dehꞈ ziˇ dahˬ beh duˬ—Shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu ngaˬ kawˆ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ biꞈ nehˬ nya meh.

10. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ kawˆ maˬ ja mawꞈ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ dahˬ beh nya˗eu nga?

¹⁰ Tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ mehˬ hu paw muiˬ daˆ laˇ  gaˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni miˇ tsaˬ heu siˬ cawˆ iˇ˗awˇ maˬ paˇ jawˇ daˆ leꞈ nya gaˇ guˆ˗eu meh. Nawˇgʼoeˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ, Miˬyehˇ gaˇ kawˆ maˬ ja mawꞈ˗eu deuˬ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja mawꞈ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nymˇ sahˇ˗ahˇ dawˬ cawˬ puˬ gʼaˬ naˇ, “Nawˬ˗ahˇ mehˬ hu paw nymˬ˗mˇ naˆ maˬ tseˇ muiˬ daˆ laˇ nya meh lehˇ noeˬ miˇ˗a loˇ? Aˬ dui miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ nui gahˇ ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, noeˬ tmˬ nya ngaˇ laˬ?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, mehˬ hu paw miˇ tsaˬ heu siˬ muiˬ daˆ laˇ meh lehˇ ehˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ gui˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ ngehˬ keuˆ˗eu meh. Tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ miˇ tsaˬ aˬ myah luꞈ ziꞈ˗awˇ, tsawˇ muiˬ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gʼeh meh lehˇ ehˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 37:29; Dawˬtsoˆ 1:4.

11. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ cawˬ dahˬ beh˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh gʼawˬ mya jeˬ lehˇ ngehˬ cawˬ˗eu nga? Loˇmaˆ 1:14-16 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui Pawˇluˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ cawˬ dahˬ beh˗eu gʼaˇ duˬ, gʼawˬ mya jeˬ lehˇ ngehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ duˇ leˇ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ na ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ, tiˬ gʼaˬ na maˬ gaˬ nahˇ˗eu miˇ neh meh. Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ ngehˬ cawˬ mawꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ, yawˬ jeˬ yawˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jeˬ hu bi ja mawꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ leh jeh˗awˇ ya ngehˬ cawˬ meh. (Loˇmaˆ 1:14-16-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ bi huiˬ laˇ˗eu gʼaˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ pyeuꞈ meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a.—1 Gawˇliˬtu 3:6, 7.

12. Aˬ dui Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ maˬ shaˇ noeˬ haw˗euˬ, Eˇshaˬ paw˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹² Miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, Eˇshaˬ paw neh oe˗euˬ deuˬ˗ahˇ ya tahˬ dzoeˇ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ zahˇ paw tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ bi mˇ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ neh oe˗euˬ deuˬ jiˇ keuˬ˗eu meh. Eˇshaˬ paw huiˬ laˇ˗euˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ maˬ shaˇ noeˬ haw˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, siˬ nya mawꞈ laˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ dzaw mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, nui noeˬ yaw shuiꞈ˗ahˇ maˬ dzaw mawꞈ˗a. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya nga? Tsaꞈ gaˬ˗eu paw noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na ehˇ˗eu, caw ba nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ ngehˬ cawˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ ngehˬ gʼeh mawꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw˗eu dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ daˆ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ˗eu heu meh lehˇ ehˇ˗eu meh.

13. Tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ nui ma ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹³ Gʼawˬ mya gʼaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗eu dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˇ diˇ zmˬ nya˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ pyeuꞈ meh. (Dawˬtsoˆ 7:12) Niˬ˗yuˬ Yawˇ meuˬ˗ahˇ Laꞈbuiˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ poˆ iˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu, “Ngaˇ leh jeh˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗eu ma. Ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ heu gaˇ nymˬ˗mˇ hawˇ˗eu pawˇ le˗euˬ lehˇ siˬ nya naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ‘Aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nya? Gaˇ za maˬ laˬ? Heu gaˇ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nga?’ lehˇ naˇ haˬ˗eu ma.” Tiˬ poˆ na heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja cawˬ nya laˇ˗awˇ, yehꞈ laˇ naˇ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ paˇ naˇ haˬ˗eu meh. “Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ kawˆ maˬ jaˆ ni jawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ daˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ bi haw˗eu za meh laˬ? Teu gaˇ Yaˇ kʼaˬ mehˬ dzaˬ iˇ tsahˇ daˬ paˆ gaˇ duˇ˗eu miˇ neh, naꞈ ngeh neh ya dehˬ tsoeˬ˗eu meh’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Nui noeˬ nui duˇ heu yaw muiˬ ngaˇ laˬ?” (Dawˬdaˬ 17:14) Heu loꞈ˗ehˇ ngehˬ dahˬ beh naˇ, aˬ dui gʼa kʼoꞈ iˇ nya˗eu aˬ geu gʼaˬ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

14. Nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw jaˆ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? Zahˇ maˬ baw˗eu deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu paw noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw jaˆ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo  aˬ li tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu, “Tsawˇ haˬ deuˬ ‘Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah˗eu’ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, teu gaˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu miˬ yehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ jiˇ ni maˬ tahˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh, miˬ yehˇ teu deuˬ myaˬ ni tsawˇ haˬ neh jahˇ doˆ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, maˇ diˇ miˬ yehˇ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ngaˇ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ nui ma tsaˬ ma. Kʼoeˇ naˇ, ‘Tsawˇ haˬ zaˬ yawˬ ha˗euˬ miˬ yehˇ tehˆ nya ta loˇ. Maˬ tehˆ nya˗aˇ. Paˇ tehˆ nya lawˬ naˇ kʼawꞈ, miˬ yehˇ maˇ maˇ ni maˬ paˇ ngeuˇ˗aˇ’ lehˇ ehˇ˗eu Yeˬlaˬmiˇ 16:20-ahˇ gui˗awˇ, ‘Toˆ˗ehˇ naˇ, maˇ diˇ Miˬyehˇ aˬ geu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, tsawˇ haˬ neh jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ miˬ yehˇ aˬ geu gʼaˬ pyeuꞈ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ neh siˬ nya˗eu nga? lehˇ naˇ haˬ˗eu ma.’ Kʼoeˇ naˇ, dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ naˇ haˬ˗awˇ, ‘Naw maꞈ miˬ yehˇ ngaˇ lehˇ nga maꞈ ya siˬ duˬ ni, mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ ja mehˬ laꞈ sheˇ’ lehˇ ehˇ˗eu Iˇsaˬyaˇ 41:23-ahˇ gui˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ bi haw˗eu ma.”

15. Aˬ dui heu gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga?

¹⁵ Eˇshaˬ nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ, gʼa kʼoꞈ˗iˇ ngeh heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Ngaˇ maˇ diˇ zmˬ nya˗eu Jaˇliꞈ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, boeˬ boeˬ luˆ luˆ˗ahˇ biꞈ taˬ˗euˬ zahˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, bi haw˗awˇ, Beh˗euˬ gʼaˬ jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nui gahˇ ahˇ dui dui˗eu lehˇ bi siˬ˗eu ma. Aˬ yawꞈ Beh˗euˬ gʼaˬ jawˇ˗eu jeˬ ngaˇ˗a lehˇ ha geuꞈ laˇ naˇ, ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ehˇ˗eu nga lehˇ bi haw˗eu ma.”

16. Heˬbyehˇ 11:6-ahˇ haw ngeh, dzaw zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh Miˬyehˇ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ ya jah˗eu nga? Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui zahˇ maˬ baw˗eu deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ ngeh, Miˬyehˇ jawˇ˗eu lehˇ jah laˇ ni ya caw ba daˆ leꞈ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 11:6-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ jah laˇ ni jiˇ ya caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ tiˬ tsahˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya ngehˬ laˇ nya meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ kʼaˇ mehˬ ngeh, Jaˇliꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ neh oe˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu saˇ kiˇ gaˇ kawˆ ya ngehˬ meh. Teu laꞈ kʼoeˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ, miˇ tsaˬ zaˬ siˬ nui gahˇ gaˇ kawˆ, gaˇ hu˗euˬ gaˇ kawˆ, maˇ diˇ zmˬ nya˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ gaˇ kawˆ, heu deuˬ˗ahˇ yaw nymˇ nymˇ lehˇ ja sawˇ nya meh.

17. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ˗eu nga?

¹⁷ Tsawˇ haˬ deuˬ zahˇ baw maˬ baw kʼawꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ nya meh. (1 Gawˇliˬtu 13:1) Aˬ dui mehˬ ngeh aˬ dui˗euˬ aˇ pyaˇ naˇ, Miˇyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Miˬyehˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi gaˬ mawꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu heu meh. Yawˬ kʼoꞈ na luꞈ yaw beh zahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nui ma ui cuiˆ na tehꞈ˗ehˇ ahˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ ahˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh gʼawˬ mya heˇ gʼaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ dui aˬ myah luꞈ yaw muiˬ paw noeˬ˗awˇ, nui ma ahˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ leh jeh˗awˇ gʼoˆ shaw nehˬ. Nawˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.