1. 1 Beˬtuˆluˆ 3:8-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˬ dui˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu nga?

 Aˬ dui aˬ dui˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Teu deuˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma hawˇ˗eu nui noeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ, tiˬ poˆ na aˬ dui maˬ shaˇ mi naˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ “gʼawˬ shaˬ gaˬ” b nya˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu ma.—1 Beˬtuˆluˆ 3:8-ahˇ gui.

2. Aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ˗eu nga?

² Aˬ dui Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ mawꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Tiꞈ, aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh, dehꞈ le ngeh neh ahˇ luꞈ˗eu yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu meh. (Loˇmaˆ 3:23) Nyiꞈ, aˬ dui huiˬ laˇ˗euˬ hawˇ˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ maˬ duˇ leˇ˗eu miˇ neh, tiˬ gʼaˬ na aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh dui dui˗eu meh. Smˇ, aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ maˬ gaˬ˗eu uˬ taꞈ, “yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu” deuˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ nyawˬ laˇ nya˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1, 2) Teu miˇ neh aˬ dui gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

3. (a) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? (b) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu nga?

³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu paw, aˬ dui  dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. (1 Yoˇhaˬ 4:8) Yeˬsuˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Aˬda˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:9) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ nya˗eu lehˇ mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga lehˇ jiˇ haw ma.

4. Zaˬkaˬliˇ 2:8-ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu meh lehˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, shaˇ noeˬ haw sheˇ, gaˇ hu˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga lehˇ. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Aˬ yawꞈ maꞈ shaˬ zahˬ mˇ ngeh, Miˬyehˇ jiˇ shaˬ zahˬ mˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 63:7-9, MS) Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ jahˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ jahˇ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ bawˇlawˇpeh Zaˬkaˬliˇ˗ahˇ neh “Naw maꞈ˗ahˇ kʼaˇ laˆ ciˆ˗eu tsawˇ haˬ ngaˬ˗euˬ myaˆ nuiˆ myaˆ naˆ˗ahˇ laˆ ciˆ laˇ gaˇ duˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Zaˬkaˬliˇ 2:8-ahˇ gui.) Heu gaˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

5. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗euˬ nga lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

⁵ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ shaˬ luꞈ gaˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, maˇ diˇ laꞈ keuˆ iˇ˗awˇ caw ba˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ geuꞈ luꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ aˇ naˆ ni ya shaˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Moˇseˬ˗ahˇ ‘Ngaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ aˇ naˆ ni kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ luꞈ˗eu ngaˇ ya mawˇ gʼaˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ ngoeˇ luꞈ˗eu teˇ saˇ˗ahˇ ngaˇ ya gaˬ gʼaˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ ya daˬ luꞈ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ, ngaˇ siˬ luꞈ mawˇ luꞈ ma. Kʼoeˇ miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ neh sheuˬ doˆ nehˬ ma’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 3:7, 8) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu miˇ neh, zaˬ kʼaˆ geuꞈ luꞈ gaˇ ka kʼoꞈ nehˬ˗euˬ meh. Yaw myaˬ yaˇ kʼoꞈ byah laˇ˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ ngeh jiˇ muiˇ˗eu deuˬ deuˆ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗euˬ nga? Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ ‘kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗awˇ mahˇ luꞈ˗eu teˇ saˇ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ya gaˬ ngeh, aˬ yawꞈ  maꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu meh.’ Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ caw ba nehˬ ni tiˬ poˆ paˇ laˆ noeˬ nehˬ˗awˇ, muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ neh bi buˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 2:16, 18.

6. Yeˬhawˇbaˬ maˬ tsaˬ˗eu nui noeˬ ahˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu nga lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

⁶ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ tiˬ poˆ na maˬ tsaˬ˗eu nui noeˬ ahˇ luꞈ ngeh kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Yawˇnaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Miˬyehˇ Yawˇnaˆ˗ahˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ bi tsaꞈ gaˬ iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ miˇ neh, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ laˆ cawˆ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yawˇnaˆ naˇ, aˬ yawꞈ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ miˇ neh, “nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗ehˇ nui ma pehˇ˗euˬ meh.” Teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ Yawˇnaˆ˗ahˇ oˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ maˬ tsaˬ˗eu nui noeˬ teu˗ahˇ laˆ paˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 3:10–4:11) Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh˗aˬ, Yawˇnaˆ Miˬyehˇ neh mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ, gaˇ kawˆ teu aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi boꞈ taˬ˗euˬ meh.—Loˇmaˆ 15:4. c

7. Gaˇ hu Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ jeˬ siˬ laˇ˗eu nga?

⁷ Gaˇ hu Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ ngaˇ˗a lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui aˇ naˆ ni ya shaˬ ya zahˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, “tsawˇ haˬ zaˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ siˬ nya˗eu meh.” (2 Laˬsaˬbaˬ 6:30) Aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ, nui ma hawˇ˗eu dui dui baw˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ dui “maˬ kamˬ coeˇ˗eu muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ maˬ bi keuˆ le˗a.” (1 Gawˇliˬtu 10:13) Dawˬ heu aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gʼaˬ za laˇ˗eu nga.

8-10. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ shaˬ zahˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ, aˬ jeˬ miˇ neh siˬ nya˗eu nga?

⁸ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, aˬ cawˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ bi gʼeh˗eu yaw teˬ smˇ jeˬ jaˆ˗eu meh. Tiꞈ, uˬ soe ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda loꞈ˗ehˇ duˇ ni tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ beh gaˇ ya caw ba˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, “tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ” dui dui˗eu meh. (Dawˬdaˬ 8:31) Nui gaˬ heu naˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh.

⁹ Nyiꞈ, Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui aˬ jeˬ geuꞈ mawꞈ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 9:4; Yoˇhaˬ 13:10, 11) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ shaˬ zahˬ mˇ luꞈ nga lehˇ ya siˬ ngeh, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 61:1, 2; Luˇkaꞈ 4:17-21.

¹⁰ Smˇ, Yeˬsuˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ tahˬ puˬ haw˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ iˇ shaˬ shaˬ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ cu˗euˬ aˬ da Yoˇsehˆ nehˬ˗ehˇ gaˇ mˇ haw˗euˬ miˇ neh, gaˇ yaw kah aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 13:55; Maˬkuˆ 6:3) Yoˇsehˆ, Yeˬsuˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ dahˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ shiˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ gaˬ˗eu gʼaˬ shiˇ nehˬ laꞈ˗eu heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, jah˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗eu heu kʼawꞈ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 7:5) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh.

11. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ siˬ duˬ laˇ˗eu aˬ geu ngeh nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹¹ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ ngeh meh. Aˬ yawꞈ maˬ jahˇ maˬ geuꞈ nya miˇ neh jahˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ naˇ  luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ “gʼawˬ shaˬ haw gaˬ”˗euˬ miˇ neh meh. (Maꞈtehˬ 20:29-34; Maˬkuˆ 1:40-42) Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ naˬ bawˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ, tsawˇ haˬ uiˬ gaˇ neh sheuˬ doˆ gʼeh˗awˇ laˆ saˆ nehˬ ngeh maˬ ehˇ, miˬ coeˬ miˬ ma˗euˬ aˬ li tiˬ li˗ahˇ laˆ dehꞈ nehˬ ngeh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Maˬkuˆ 7:32-35; Luˇkaꞈ 7:12-15) Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ heu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ, caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh.

12. Yoˇhaˬ 11:32-35-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ Maˬta hawˇ˗eu Maˬliˇ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹² Yeˬsuˇ Maˬta hawˇ˗eu Maˬliˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ Laˬzaˬluˇ bi shiˇ˗awˇ ngoeˇ luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗awˇ, “myaˆ biˇ doˆ le˗euˬ meh.” (Yoˇhaˬ 11:32-35-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ shiˇ˗euˬ miˇ neh ngoeˇ˗eu tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ aˬ yawꞈ Laˬzaˬluˇ˗ahˇ laˆ dehꞈ nehˬ˗eu lehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ ngoeˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ gaˬ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu Maˬta hawˇ˗eu Maˬliˇ aˇ naˆ ni noeˬ shaˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh meh.

13. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ za laˇ˗eu nga?

¹³ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ za laˇ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ miˇ neh ma. (1 Beˬtuˆluˆ 1:8) Nymˬ˗mˇ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ Sahˬpaˬ geuꞈ˗awˇ uˆ lahˇ luꞈ meh. Aˬ yawꞈ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ byoˆ jiˇ meh lehˇ ya siˬ˗euˬ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ za laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ pyeuꞈ haw˗euˬ miˇ neh, Saˬdaˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ baˬ da neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ shaˬ zahˬ naˇ gawˇ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ laˆ muiˬ kʼoꞈ˗eu kʼaˇ geuˇ leˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui˗ahˇ Uˆ lahˇ˗eu gʼaˬ “aˬ dui˗euˬ gʼaˬ baˬ duˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu” miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a.—Heˬbyehˇ 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Eˇpeˇsu 5:1, 2 aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh mˇ mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ jiˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:1, 2-ahˇ gui.) Aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ da zaˬ loꞈ˗ehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ mawˇ nya kʼawꞈ, aˬ dui leh jeh˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga, aˬ jeˬ loˬ˗eu nga lehˇ siˬ nya ni ya jahˇ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 11:29) Aˬ dui yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh ni, Jaˇliꞈ˗ahˇ “yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ shaˇ noeˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ caw˗eu ma.—Piˇliˇpiˆ 2:4.

15. Aˬ geu deuˬ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya gaˬ˗eu nga?

¹⁵ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya gaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ yawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ Miˬyehˇ mehˬ shi ya dzawˇ nehˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Heˬbyehˇ 13:17) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nya˗eu gʼaˇ duˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗awˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗eu tsawˇ haˬ ya pyeuꞈ meh. Toˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

16. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ nya˗eu nga? Heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹⁶ Aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ aˇ yamˬ zmˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ dzawˇ nehˬ paˬ maˬ siˬ ngaˇ lehˇ noeˬ luꞈ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. (Dawˬdaˬ 20:5) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma taˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 20:37.

17. Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga lehˇ ehˇ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹⁷ Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga?  Mehˇ nmˇ Ehˇdaˬleˬ, “Aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ dui˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ laꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗iˇ mawꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗awˇ, “Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ ngaˇ laˬ, maˬ noeˬ keuˆ ngaˇ laˬ lehˇ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh siˬ laˇ˗eu meh” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ li tiˬ gʼaˬ jiˇ, sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ, “Ngaˬ neh ya tahˬ puˬ˗euˬ jeˬ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ja nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ myaˆ biˇ dahˬ le˗euˬ gaˇ ngaˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ leˇ coeˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 12:15.

18. Aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ dzehˬ nya laˇ ni, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁸ Aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ ya noeˬ keuˆ˗eu heu naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ toˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ nga lehˇ siˬ nya ni ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu zaˬ guˬ tsawˇ mawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu deuˬ hawˇ˗eu gaˬ˗eu gʼaˬ bi shiˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ya kʼahˬ lahˇ˗awˇ ya ngehˬ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nya lehˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ mawꞈ˗eu lehˇ ya bi siˬ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ kʼaˬ meh mehˬ boeˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, laꞈ neh bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—1 Yoˇhaˬ 3:18.

19. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba ngeh, aˬ yawˇ yawꞈ tsaˬ leˇ ni aˬ jeˬ miˇ neh ya haw˗eu nga?

¹⁹ Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tsaˬ leˇ ni aˬ yawˇ yawꞈ haw haw˗ehˇ ya jahˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ shaˬ zahˬ˗ahˇ tahˬ piˇ˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗eu miˇ neh meh. Tiˬ gʼaˬ na aˬ cawˬ˗ahˇ ja nehˬ mawꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ bi siˬ mawꞈ˗a. Teu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ya naˇ haˬ˗a. (1 Teˇsaˬloˇni 4:11) Tiˬ poˆ na, tiˬ gʼaˬ paˬ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu gaˇ kawˆ ja nehˬ laꞈ ngeh, aˬ dui nui ma˗ahˇ maˬ tsaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ pyeuꞈ nga lehˇ aˬ dui ya ha geuꞈ˗awˇ, ngehˬ˗eu maˬ tehˬ ni aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ jeˬ hu ya naˇ haˬ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 7:1; Yaˬkoˆ 1:19.

20. Aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

²⁰ Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh jiˇ aˬ cawˬ˗euˬ nui maˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ laˇ ni mehˬ˗iˇ ngeh, aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ keuˆ nehˬ nya nga lehˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ paˇ ja sawˇ ma.